با بیماری هاشیموتو آشنا شوید

در دنیای امروز انسان همواره در معرض بیماری‌های مختلفی قرار دارد که بعضی از آن ها ناشی از عوامل محیطی و برخی از آن ها به دلیل ژنتیک بروز می کنند. به هر حال داشتن یک سیستم ایمنی قوی کمک خواهد کرد که شما بتوانید این بیماری ها را با بهترین شرایط پشت سر گذاشته و به روال عادی زندگی بازگردید. اما جالب است بدانید که هرگونه نقصی در سیستم ایمنی بدن ممکن است برای شما مشکل ساز شود. برای مثال برخی از بیماری ها به عنوان امراض خود ایمنی شناخته می شوند به این معنا که سیستم ایمنی بدن دچار اختلال شده و سلول‌های خود را به عنوان عامل بیگانه شناسایی می کندن در چنین شرایطی فرد دچار بیماری خواهد شدن یکی از امراض خودایمنی بیماری هاشیموتو نام دارد که در سال ۱۹۱۲ میلادی توسط متخصص ژاپنی به این نام تشخیص داده شد.

انسان همواره در معرض بیماری های متعدد قرار دارد و هر اندازه قدرت ایمنی بدن بیشتر باشد، توانایی مقابله با بیماری ها بیشتر خواهد شد. اما گاها دچار بیماری های خودایمنی می شویم به این معنا که سیستم ایمنی بدن علیه سلول های خودی شروع به فعالیت می کند در واقع دچار اختلال خواهد شد.از جمله بیماری های خودایمنی، بیماری هاشیموتو است که اولین بار توسط یک متخصص ژاپنی به نام هاشیموتو هاکارو کشف شد. اما اکنون این سوال مطرح می شود که در این بیماری، کدام اندام های بدن مورد هدف سیستم ایمنی بدن قرار می گیرد؟ در بیماری هاشیموتو، سیستم ایمنی بدن علیه سلول های غده تیروئید فعالیت می کنند. در ادامه مقاله پیرامون این موضوع صحبت خواهیم کرد که چه اتفاقی خواهد داد.

بیماری هاشیموتو یکی از بیماری های خود ایمنی بدن می باشد. این اختلال خود ایمنی، برای اولین بار توسط یک متخصص ژاپنی به نام هاشیموتو هاکارو در سال 1912 میلادی در آلمان کشف شد و به همین خاطر این گونه نام‌ گذاری شده است. سیستم ایمنی بدن ما همواره در حال گشت و گذار جهت یافتن عوامل خارجی و عفونت ها و از بین بردن این عوامل است. تشخیص این که کدام عامل عفونی و یا بیگانه می باشد و کدام سلول خودی است با استفاده از شناسایی آنتی ژن های سطحی این سلول ها اتفاق می افتد.

سلول های ایمنی دارای گیرنده هایی در سطح خود هستند که این آنتی ژن ها را شناسایی می کنند و تشخیص می دهند که این یک عامل بیگانه یا سلول خودی می باشد. در بیماری های خود ایمنی مانند بیماری هاشیموتو بدن به اشتباه سلول خودی را عامل عفونی تشخیص می دهد و بر علیه سلول های خود ما مبارزه می کند.

در واقع در بیماری هاشیموتو سیستم ایمنی سلول های غده تیروئید را یک عامل بیگانه شناسایی می کند. غده تیروئید که در گلو قرار دارد، با ترشح به اندازه هورمون ها، بر روی وزن تاثیر می گذارد. اگر این غده دچار مشکل شود، علاوه بر تاثیر بر روی وزن، می تواند بر روی کارایی قلب نیز تاثیر بگذارد. آزمایش تیروئید با اندازه گیری فعالیت غده از نظر میزان هورمون های ترشحی، کم کاری و پرکاری تیروئید را مشخص خواهد کرد. در صورتی که به مشکل تیروئید مشکوک هستید، در اولین فرصت آزمایشات لازم را انجام دهید. (جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله آزمایش تیروئید مراجعه فرمایید)

در بیماری هاشیموتو چه اتفاقی می افتد؟

همان طور که در بالا اشاره شد در بیماریی هاشیموتو سیستم ایمنی سلول های غده تیروئید را یک عامل بیگانه شناسایی می کند. این تشخیص باعث می شود سیستم ایمنی بدن آنتی بادی های علیه این غده تولید کند و به مرور باعث از بین رفتن آن کند. غده تیروئید یک اندام پروانه‌ شکل است که در قسمت جلوی گردن انسان وجود دارد که وظیفه‌ آن تولید هورمون ‌های حیاتی برای کنترل متابولیسم بدن است.

این هورمون ها T3 و T4 می باشد. این هورمون ها بسیاری از اعمال بدن را کنترل می کنند که شامل اعمال قلب، متابولیسم، تنفس و غیره می باشد. از بین رفتن سلول های غده تیردئید در بیماری هاشیموتو باعث اختلال در ترشح این هورمون ها و در نهایت اختلال در اعمال بدن می شود. در بیماری کم کاری تیروئید هورمون های T4 و T3 از حالت نرمال کمتر ترشح می شود که علت آن مختلف می باشد که یکی از علل آن هاشیموتو است که یک اختلال خود ایمنی می باشد.

تمام بیماری‌های تیروئید از جمله پرکاری و کم‌ کاری آن در صورت تشخیص داده نشدن و درمان نکردن، ممکن است است سلامت ما را به خطر بیندازند و عوارض جبران‌ ناپذیری در ما به وجود بیاورند. کم‌ کاری تیروئیدِ هاشیموتو هم از همین دسته است که عوارض آن در صورت درمان نشدن ممکن است به مرگ ختم شوند.

علائم بیماری هاشیموتو

برای شناخت و تشخیص بیماری هاشیموتو مانند هر بیماری دیگری لازم است علائم آن را بشناسیم. اختلال هاشیموتو در اغلب موارد باعث کم کاری می شود. بنابراین علائم این بیماری همان علائم کم کاری تیروئید می باشد که شامل موارد زیر می باشد:

• خستگی مفرط
• بی حالی (کُمای میگزدم منجر شود که حیات بیمار را به خطر می‌اندازد.)
• چاق
• خشکی پوست
• پوست رنگ پریده
• احساس خواب‌رفتگی اندام‌ها و کوفتگی
• احساس وحشت ناگهانی
• برادیکاردی (کند شدن ضربان قلب) و گاهی تاکیکاردی (تند شدن ضربان قلب)
• افزایش کلسترول خون و کاهش قند خون
• افزایش میزان خونریزی عادت ماهیانه یا طولانی شدن مدت زمان آن
• ضعف ماهیچه‌ ها یا گرفتگی ماهیچه‌ ها
• نازایی
• ریزش موها
• میگرن
• یبوست
• فراموشی و کاهش حافظه
• افسردگی
• افزایش بیش از حد سرما

علت بیماری هاشیموتو

در حال حاضر هنوز دلیل مشخصی برای بیماری هاشیموتو تشخیص داده نشده است. بعضی محققان عامل آن را باکتری‌ها و نوعی ویروس می‌دانند؛ اما بیشتر متخصصان دلیل هاشیموتو را وراثت و ژنتیک دانسته‌اند که در این صورت نمی‌توان پیشنهادی برای پیشگیری از آن داد، ولی اگر سابقة این اختلال در خانوادة شما وجود دارد بهتر است آزمایش بدهید تا قبل از شروع فعالیت، آن را کنترل کنید. با این وجود برخی عوامل در بروز این بیماری نقش دارند که شامل موارد زیر می شود:

ژنتیک

ژنتیک مهم ترین عامل در بسیاری از اختلالات خود ایمنی می باشد. به طوری که اغلب افراد مبتلا به هاشیموتو دارای سابقه های خانوادگی می باشند. به همین دلیل ژنتیک و وراثت یک فاکتور برای این بیماری در نظر گرفته می شود.

استرس

استرس یکی از موارد دخیل در بیماری هاشیموتو می باشد. استرس به هر شکل اعم از جسمی، عاطفی، اقتصادی، زندگی در شهرهای شلوغ و پر سر و صدا باعث بهم خوردن توازن مواد معدنی در بدن و تعادل تیروئید می شود . به طوری که استمرار استرس موجب مصرف بیشتر و در نهایت تخلیه ذخایر روی، منیزیوم و برخی دیگر از ویتامین ها و مواد معدنی و به هم خوردن توازن آنها در بدن می‌شود. بسیاری از مواد معدنی که هنگام استرس از بدن فرد حذف می‌ شوند برای فعالیت صحیح غده تیروئید مورد نیاز هستند.

امروزه در آب و مواد غذایی، هالوژن‌ها مانند فلوریدها، کلریدها، برمیدها به فراوانی وجود دارند که می توانند جایگزین ید در تیروئید شوند. این مواد با جذب و متابولیزم ید تداخل دارند و وقتی آن ها جایگزین ید در بدن شوند، غده تیروئید دچار اختلال در فعالیت می شود. تقریباً مس و جیوه مازاد در بدن اکثر افراد به خاطر آلودگی محیط زیست است، گفت: این دو عنصر با عناصری مثل روی، سلنیوم و منگنز که تیروئید جهت فعالیت خود به آن ها نیاز دارد تداخل عملکرد دارند.

هورمون ها

بیماری هاشیموتو در زنان تقریبا ۷ برابر بیشتر از مردان اتفاق می افتد و این مسئله نشان دهنده این است که احتمالا هورمونهای جنسی در ایجاد این بیماری نقش دارند، برخی از زنان در طول سال بعد از تولد نوزادشان دچار مشکلات تیروئید می شوند که به طور معمول این قضیه رفع می شود ولیکن در ۲۰ درصد از این افراد بیماری برای سالهای بعد نیز باقی می ماند.

قرارگیری در معرض اشعه های خطرناک

مطالعاتی که پس از بمباران های هسته ای در ژاپن، حادثه چرنویل در شوروی و درمان های اشعه ای که در بیماری سرطان خون که به نام هوکچین معرفی می شود، انجام گرفته است نشان می دهد تشعشع ممکن است باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری های تیروئید شود، در واقع در این مناطق و افراد تعداد بیماران تیروئید به طور چشمگیری افرایش یافته است.

آزمایش تشخیص بیماری هاشیموتو

تشخیص بیماری هاشیموتو به دو قسمت هورمونی و سرولوژی جهت جستجوی آنتی بلدی در سرم تقسیم می شود.

تشخیص هورمونی

هاشیموتو باعث تخریب غده تیروئید و در نتیجه اختلال در تولید و ترشح هورمون های تیروئیدی می شود. به طوری که در این بیماری هورمون های T3 و T4 کاهش می یابد ولی از طرفی به علت کاهش این هورمون ها TSH که هورمون هیپوفیزی است برای با افزایش خود سعی در بالا بردن هورمون های تیروئیدی می شود. به عبارت دیگر در این بیماری T3 و T4 از حد نرمال کم تر می باشد و TSH بالاتر از حد نرمال می شود. مشاهده این اعداد در برگه آزمایش خون به پزشک در تشخیص کم کاری تیروئید کمک می کند.

آزمایش تشخیص آنتی TPO و آنتی بادی ضد پر اکسیداز تیروئیدی

آزمایش Anti TPO یا آنتی بادی ضد پروکسیداز تیروئید، یکی از آزمایش هایی است که برای کمک به تشخیص و نظارت بر بیماری های خود ایمنی تیروئید و تشخیص این موارد از سایر اشکال بیماری تیروئید استفاده می شود. از این آزمایش برای کمک به تشخیص علت مشکل تیروئیدی موجود در فرد استفاده می شود. آزمایش Anti TPO هنگامی که تیروئید بزرگ (گواتر) دارید و یا زمانی که سایر آزمایشات تیروئید مانند T3 کل یا آزاد ، T4 آزاد و TSH ، اختلال در عملکرد تیروئید را نشان می دهد، استفاده می شود. (جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله آزمایش anti tpo. چیست و چه کاربردی دارد؟ مراجعه فرمایید)

بزرگی غده تیروئید در بیماری هاشیموتو

گاهی در بیماری هاشیموتو غده تیروئید دچار تورم و بزرگی می شود ولی در اکثر موارد خود فرد متوجه این تورم نمی شود و پزشک می تواند با لمس متوجه این تورم و التهاب در فرد هاشیموتو شود. علت افزایش سایز غده تیروئید در این بیماری ممکن است به علت نفوذ لنفوسیت‌ها و فیبروز بافتی باشد (اشاره کردیم که هاشیموتو یک بیماری خودایمنی است) و دلیل آن هایپرتروفی یا بزرگ شدن بافت‌های تیروئید نباشد. در واقع می توان گفت چون این بیماری یک اختلال خود ایمنی می باشد سیستم ایمنی غده تیروئید را به عنوان عضو خارجی تلقی می کند و با این غده همانند یک عضو بیگانه رفتار می کند. بنابراین با ارتشاح سلول های ایمنی بدن و تولید مواد سمی سعی در از بین بردن این عضو دارد. این اتفاقات باعث تورم، سفتی و التهاب در این ناحیه می شود.

درمان بیماری هاشیموتو

بیماری هاشیموتو مانند اختلالات خود ایمنی دیگر درمان ندارد ولی عوارض این بیماری که باعث کم کاری تیروئید می شود را می توان با دارو کنترل کرد. داروی مورد استفاده در کم کاری تیروئید لووتیروکسین می باشد که پزشک متخصص با توجه به سن ، وزن، وضعیت و شدت بیماری بیمار دوز نیاز برای مصرف را تجویز می کنند. توجه داشته باشید اگر چه این بیماری درمان قطعی ندارد ولی اگر داروها مرتب مصرف شوند، بیمار به حالت عادی بازمی‌گردد.

مهم‌ترین هورمون تیروئید تیروکسین است که در حالت کم‌کاری، بدن به آن نیاز دارد و این دارو کمبود آن را جبران می‌کند. البته میزان مصرف آن ممکن است همیشه تغییر کند بنابراین باید هر شش ماه به پزشک مراجعه کنید. بیمار حتما باید مصرف را زیر نظر پزشک انجام دهد چرا که بعضی موادغذایی و داروها ممکن است جذب لوتیروکسین را مشکل یا آسان کنند.

با ورزش بیماری هاشیموتو خود را کنترل کنید

اگر چه تاثیرات بلند مدت ورزش کردن بر روی بیماری هاشیموتو هنوز قطعی نشده است، اما ورزش کردن در کوتاه مدت غده‌ی تیروئید را تحریک می‌کند و باعث می‌شود بافت‌ های بدن نسبت به هورمون‌های تیروئید حساس‌تر شوند. هم‌چنین حساسیت بدن را به انسولین زیاد می‌کند و این خبر بسیار خوبی برای کسانی است که ازهاشیموتو رنج می‌برند.

آیا هاشیموتو خطرناک است؟

بیماری هاشیموتو اگر چه اگر درمان نشود باعث مشکلات قلبی، کما و غیره می شود ولی اگر این بیماری با دارو کنترل شود فرد می تواند زندگی عادی خود را ادامه دهد. بنابراین باید گفت هاشیموتو کشنده است اگر آن را نادیده بگیرید و به درمان فکر نکنید. توجه داشته باشید که اگر برای شما اختلال هاشبموتو تشخیص داده شود باید هر شش ماه یک بار آزمایش دهید و به پزشک جهت معاینه سالانه مراجعه فرمایید. همچنین توجه داشته باشید که این بیماری می تواند در طی یک دوره کوتاه باعث پرکاری تیروئید شود که خطر ایجاد ندول تیروئید و ابتلا به سرطان تیروئید را ایجاد می کند و در نهایت به کم کاری تیروئید منتج شود.

ارتباط بیماری هاشیموتو و ویروس کووید ۱۹

ویروس نو ظهور کووید ۱۹ باعث درگیری همه دنیا شده است. همچنین با توجه به اینکه کووید ۱۹، بیماری جدیدی است و تاکنون هیچ مطالعه‌ای در خصوص ارتباط بیماری های تیروئیدی مانند بیماری هاشیموتو با کووید ۱۹ صورت نگرفته است، اما به نظر می‌رسد در بیماران تیروئیدی ریسک ابتلا به بیماری کووید ۱۹ (کرونا ویروس) افزایش پیدا نکرده است.

در ضمن داروهای مصرفی در بیماران تیروئیدی شامل لوتیروکسین، متی مازول، پروپیل تیواوراسیل هستند که در این‌ها منعی برای مصرف وجود ندارد. نکته که در ارتباط با بیماری هاشیموتو و سایر اختلالات خود ایمنی باید به آن توجه داشت این است که خود این بیماری باعث افزایش شدت بیماری کرونا نمی شود ولی مصرف کورتون که ممکن است در درمان و کنترل این بیماری ها استفاده شود باعث ضعف سیستم ایمنی بدن و افزایش شدت بیماری کرونا شود.

اگر مایل به انجام آزمایش های تیروئید برای تشخیص هاشیموتو و همچنین تست کرونا در منزل هستید می توانید با مراجعه به صفحه پذیریش آنی آزما با خونگیری در منزل یا محل کار بدون حضور در مراکز درمانی آزمایش خود را انجام دهید. توجه داشته باشید که تمامی مراحل پذیرش، خونگیری و جواب دهی در آنی آزما بدون نیاز به حضور در مراکز درمانی می باشد بنابراین بدون نگرانی از وضعیت حال حاضر و گسترش بیماری های از قبیل کووید ۱۹، بیماری آنفولانزا و غیره و با صرفه جویی در زمان و هزینه های خود با آرامش خاطر آزمایشات خود را انجام دهید.