ثبت آزمایش

  • YYYY slash MM slash DD
یکی از انواع آزمایشات که ممکن است به هر دلیل لازم باشد انجام دهید، آزمایش cbc یا شمارش سلول های خون است. خون از پلاکت، گلبول های قرمز و گلبول های سفید تشکیل شده است که همه این سلول ها در بدنی که به بیماری مبتلا نشده است، به تعداد نرمال وجود دارند اما کافی است به نوع خاصی از بیماری مبتلا شوند که جمعیت سلول های خون تغییر کند. از طریق شمارش جمعیت این سلول ها، می توان نوع بیماری را دقیق تر تشخیصد اد. برای مثال زمانی که عفونت در بدن زیاد می شود، تعداد گلبول های سفید زیاد شده و این افزایش نشان دهنده وجود عامل بیماری زای محرک در بدن است. بنابراین زمانی که متخصص انجام این آزمایش را در وقت تعیین شده انجام دهید. آیا شما با چگونگی انجام آزمایش cbc و نحوه آنالیز نتایج آشنا هستید؟

آزمایش CBC چیست و چه کاربردی دارد

آزمایش CBC یا شمارش کامل سلول های خونی، یکی از آزمایش های بسیار رایج و کاربردی در آزمایشگاه های بالینی می باشد که  برای بررسی وضعیت کلی سلامتی شما و همچنین تشخیص رنج وسیعی از بیماری های مختلف مانند عفونت، آنمی و کم خونی و لوسمی ها، مورد استفاده قرار می گیرد و اطلاعات مهمی را در اختیار پزشک قرار می دهد. این آزمایش کاربرد های زیادی در علم پزشکی دارد و علی رغم ساده بودن آن، اطلاعات بسیار کاربردی و مهمی را برای پزشک فراهم می نماید.

آزمایش CBC یا شمارش کامل سلول های خونی، یکی از آزمایش های بسیار رایج و کاربردی در آزمایشگاه های بالینی می باشد که  برای بررسی وضعیت کلی سلامتی شما و همچنین تشخیص رنج وسیعی از بیماری های مختلف مانند عفونت، آنمی و کم خونی و لوسمی ها، مورد استفاده قرار می گیرد و اطلاعات مهمی را در اختیار پزشک قرار می دهد. این آزمایش کاربرد های زیادی در علم پزشکی دارد و علی رغم ساده بودن آن، اطلاعات بسیار کاربردی و مهمی را برای پزشک فراهم می نماید.

در این مطلب می خواهیم به طور کامل کلیه فاکتور های موجود در آزمایش CBC را تعریف کرده و نقش هر فاکتور را در تشخیص بیماری به خصوص بیان کنیم. این آزمایش به طور کلی، کلیه سلول های در گردش خون را مورد آزمایش قرار می دهد. خون در حالت کلی از سه نوع سلول تشکیل یافته که در داخل مایعی به نام پلاسما شناور می باشند. و سه نوع سلول ذکر شده عبارتند از: گلبول های سفید (WBC)، گلبول های قرمز (RBC) و پلاکت ها(PLT). این سلول ها به طور اولیه در مغز استخوان تولید می شوند و برای اینکه عملکرد و وظایف خود را انجام دهند نیازمند بالغ شدن هستند. برخی از این سلول ها در همان مغز استخوان بلوغ می یابند و برخی دیگر در ارگان های دیگری مثل کبد به بلوغ می رسند. پس از بلوغ سلول ها، آنها به جریان خون راه می یابند تا بتوانند عملکردهای مختلفی را ساماندهی نمایند.

در این مطلب کلیات و تفاسیر جزئی و کلی نتایج آزمایش CBC ذکر می گردد.

آزمایش CBC  برای چه اهدافی استفاده می شود

آزمایش CBC برای تشخیص طیف گسترده ای از بیماری ها درخواست می شود و به وسیله دستگاه های پیشرفته آزمایشگاهی که فاکتورهای متنوعی از خون را مورد آزمایش قرار می دهند. آزمایش CBC از جمله آزمایش های روتین و پرکاربرد برای پزشک می باشد که برای ارزیابی و شمارش سلول های گردشی خون استفاده می شود. این سلول ها شامل گلبول های سفید یا WBC، گلبول های قرمز یا RBC و پلاکت ها می باشد.

جواب های غیر نرمال در هر یک از جواب های آزمایش CBC می تواند بیانگر یک یا چند بیماری مختلف باشد که بسته به علائم بالینی بیمار و همچنین با استفاده از سایر تست های تکمیلی، تشخیص قطعی بیماری توسط پزشک انجام می شود و درمان فرد آغاز می گردد.

آزمایش CBC

کاربرد آزمایش CBC

پزشک با توجه به علائم موجود در شما می تواند از آزمایش CBC برای تشخیص بیماری های زیر استفاده کند:

  • یافتن علت مشکلات انعقادی
  • بررسی میزان کلی سلامت جسمانی شما پس از انجام شیمی درمانی
  • احتمال وجود آنمی
  • بررسی علت وجود علائمی مثل تب، ضعف، درد و غیره
  • ارزیابی وضعیت کلی بدن شما

آزمایش CBC، از جمله آزمایش هایی می باشد که به هیچ آمادگی خاصی نیازی ندارد و شما بدون رعایت نکاتی مثل ناشتایی می توانید آزمایش خود را بدهید.

روند انجام این آزمایش بسیار ساده می باشد.  شما پس از انجام مراحل پذیرش و انجام نمونه برداری، نمونه شما به آزمایشگاه مورد نظر ارجاع داده شده و در آنجا توسط کارشناسان آزمایشگاه، آزمایش شما مورد بررسی قرار می گیرد. عدم وجود لخته یا همولیز نبودن نمونه، برای دستیابی به جواب های صحیح و قابل اطمینان از اهمیت بالایی برخوردار است.

اگر چه آزمایش CBC امروزه به وسیله دستگاه های پیشرفته انجام می شود، و علی رغم شمارش همه سلول های خونی در عرض چند دقیقه و با دقت بسیار زیاد، گاها در شرایط خاص، نیاز هست که سلول های خونی نمونه از نظر شکل، رنگ، اندازه و موارد دیگر به صورت میکروسکوپی و توسط متخصص آزمایشگاه مورد بررسی قرار گیرد. در این شرایط پس از استفاده از رنگ آمیزی های خاص، جواب میکروسکوپی آزمایش شما نیز آماده می شود.

در آزمایش CBC چه فاکتورهایی مورد بررسی قرار می گیرد

در آزمایش CBC موارد زیادی مورد بررسی قرار می گیرد و بخاطر نقش حیاتی خون و سلول های موجود در آن در حیات و عملکرد طبیعی ارگان های بدن، آگاهی از فاکتور های این آزمایش و رنج نرمال هر کدام از آنها از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.  در آزمایش CBC موارد زیر مورد اندازه گیری قرار می گیرد:

انواع سلول های خونی

  • گلبول های قرمز خون یا RBC:

از جمله اصلی ترین و مهم ترین سلول های موجود در خون، RBC ها می باشند. گلبول های قرمز وظایف متعددی را بر عهده دارد که یکی از آنها انتقال اکسیژن به بافت های مختلف و دریافت و انتقال کربن دی اکسید سلول ها به ریه ها و انجام تنفس سلولی می باشد. گلبول های قرمز به عنوان ناقل، وظیفه اکسیژن رسانی به بافت ها را بر عهده دارند تا اندام ها بتوانند به صورت صحیح عملکرد خود را داشته باشند. RBCها نیز در مغز استخوان ساخته می شوند و حدود 90 تا 120 روز در خون گردش می یابند و سپس در اندام هایی مثل کبد لیز و تجزیه می شوند. گلبول های قرمز به خاطر ساختار منحصر به فردی که دارند، می توانند در طول باریک ترین مویرگ های بدن نیز حرکت کرده و دچار پارگی و آسیب نشوند.

کاربدر RBC ها در تشخیص آنمی یا کم خونی می باشد.

  • گلبول های سفید خون یا WBC:

این سلول ها برای مبارزه با عوامل عفونی و میکروبی آموزش دیده اند. منشا تولید WBC ها از مغز استخوان می باشد و برخی از انواع آن در همان جا بلوغ می یابد و برخی دیگر در اندام هایی مثل کبد و تیموس به بلوغ می رسند. مقادیر این سلول ها در هنگام مواجهه با عوامل عفونی به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. این سلول ها به انواع مختلفی تقسیم می شوند که همه انواع آنها قابل اندازه گیری می باشد. از انواع مختلف سلول های WBC می توان به نوتروفیل ها، لنفوسیت ها، بازوفیل ها، ائوزونوفیل ها و مونوسیت ها اشاره نمود. افزایش هر یک از سلول های WBC می تواند بیانگر وجود عفونت از یک نوع به خصوص باشد. مثلا در موارد انگلی، میزان ائوزونوفیل افزایش می یابد و در موارد ویروسی و باکتریایی میزان لنفوسیت و نوتروفیل افزایش قابل توجهی می یابد.

البته گلبول های سفید در اثر عوامل مختلف دیگری لوسمی و سرطان نیز افزایش می یابد که تشخیص این مورد به عهده پزشک می باشد. به صورت کلی می توان گفت که افزایش معنادار WBC می تواند بیانگر وجود یک عفونت باشد.

  • پلاکت ها یا Plt:

پلاکت ها در انجام انعقاد و التیام نقش دارند. در واقع هر جا آسیبی به رگ و بافت ها وارد شود، پلاکت ها می توانند باعث بند آمدن خون و ترمیم ناحیه آسیب دیده شوند. از شمارش پلاکت ها برای بررسی وجود بیماری های انعقادی استفاده می شود. مقادیر بالا و پایین پلاکت می تواند بیانگر وجود بیماری های خاص باشد.

موارد ذکر شده، مربوط به شمارش سلول های خون بود. در ادامه به بررسی موارد غیر سلولی آزمایش CBC پرداخته می شود:

  • هموگلوبین یا Hgb:

Rbc ها برای گرفتن و انتقال اکسیژن از ریه ها، به هموگلوبین نیاز دارند. هموگلوبین نوعی پروتئین دارای آهن است که بر روی گلبول های قرمز خون قرار دارد و وظیفه اتصال و جا به جایی مولکول های اکسیژن را بر عهده دارد. کمبود هموگلوبین می تواند باعث بیماری های مختلف در فرد شود. یکی از عوامل کمبود هموگلوبین، آنمی فقر آهن می باشد.

  • هماتوکریت یا Hct:

هماتوکریت بیانگر نسبت گلبول های قرمز خون به کل حجم خون می باشد. در واقع با تقسیم حجم خالص گلبول های قرمز بر حجم کل نمونه خون، درصد هماتوکریت به دست می آید. مقادیر هماتوکریت در مواردی مثل آنمی پایین می آید و این فاکتور در اثر بیماری هایی مثل اسهال و استفراغ و کم آبی، افزایش می یابد.

  • MCV:

این فاکتور بیانگر میانگین اندازه گلبول های قرمز شما می باشد. اگر RBCها بزرگتر از حد نرمال باشند، میزان MCV نیز بالاتر خواهد بود و برعکس. بیماری هایی مثل کمبود ویتامین B12 باعث بالا رفتن میزان MCV می شوند. برعکس در اثر وجود بیماری هایی مثل آنمی، مقادیر MCV پایین می آید.

  • MCH:

MCH عبارت است از میانگین هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز خون. از این فاکتور برای تمایز انواع بیماری های مربوط به آنمی استفاده می شود.

  • MCHC:

یکی دیگر از فاکتورهای مربوط به هموگلوبین، MCHC می باشد. در این فاکتور غلظت هموگلوبین، در یک حجم معینی از خون اندازه گیری می شود. این فاکتور از طریق تقسیم میزان هموگلوبین به هماتوکریت فرد بدست می آید.

  • RDW:

RDW معیاری برای اندازه های مختلف RBC می باشد. اندازه گلبول های قرمز در خون یکسان نبوده و همه RBC ها به یک اندازه نیستند. وجه تفاوت زیاد در اندازه گلبول های قرمز، می تواند بیانگر وجود بیماری های خاصی در بدن باشد.

  • MPV:

این فاکتور نیز بیانگر میانگین اندازه های پلاکت می باشد. پلاکت ها نیز همانند RBC می تواند دارای اندازه های مختلفی باشد و MPV میانگینی از این اندازه ها می باشد.

  • PDW:

همانند RBC، پلاکت ها نیز باید معیاری داشته باشند تا تفاوت سایز بزرگ ترین پلاکت با کوچک ترین پلاکت را ارائه دهد. استفاده از میانگین همیشه نمی تواند معیار مناسبی برای سنجش اندازه پلاکت ها باشد چون وچو تعداد اندک مقادیر بسیار بالا یا بسیار پایین در محاسبات باعث ایجاد خطا و نادرستی محاسبه می شود. پس از فاکتور PDW برای بررسی انواع اندازه های پلاکت استفاده می شود.

چگونه آزمایش CBC خود را تفسیر کنیم

خوشبختانه امروزه همه آزمایشگاه های بالینی هنگام تحویل نتایج آزمایش، در جواب های خود علاوه بر جواب آزمایش شما، رنج مرجع یا Reference Range را نیز که بیانگر مقادیر نرمال آزمایش می باشد، بیان می کنند. در نتیجه شما برای تفسیر آزمایش CBC در خانه فقط کافیست مقادیر جواب های خود را با رنج نرمال هر تست مقایسه نمایید. در صورتی که عدد جواب شما در این رنج باشد یعنی جواب شما نرمال می باشد. اما اگر از این رنج بالاتر یا پایین تر  بود، می تواند بیانگر یک مشکل یا بیماری باشد.

از آنجا که آزمایشگاه های مختلف از دستگاه ها و روش های مختلفی برای بررسی آزمایش CBC استفاده می کنند، پس می توانند دارای رنج های نرمال متفاوتی باشند.

در جواب آزمایش CBC وجود مواردی مثل Imature Granulocytes و رتیکولوسیت بالا و یا کلامپ پلاکت، نیازمند شمارش دستی و بررسی دستی آزمایش می باشد. در این حالت ها، متخصص آزمایشگاه به وسیله میکروسکوپ، مقادیر تقریبی از این فاکتورها را برای پزشک گزارش می دهد.

آزمایش خون CBC

آزمایشگاه آنلاین آنی آزما با بهره گیری از بهترین و ماهرترین متخصصین آزمایشگاهی، آماده نمونه گیری و پذیرش غیر حضوری کلیه آزمایشات شما از جمله آزمایش CBC می باشد.

درخواست آزمایش

  • YYYY slash MM slash DD