آیا تنها راه از نجات بشر از کرونا، تولید واکسن کرونا است؟

زمانی که یک میکروب خطرناک جدید زندگی بشر را تحت شعاع قرار می دهد، متخصصین علم پزشکی به دنبال تولید واکسن رفته و تمام تلاش خود را می کنند بشر را از این میکروب مصون نگه دارند. این مسئله در مورد ویروس کرونا نیز وجود دارد. از زمانی که این ویروس تمام دنیا را فرا گرفت، متخصصین کل دنیا تلاش می کنند برای کووید 19 واکسن تولید کنند تا زندگی بشر به حالت اولیه بازگشته و انسان ها بتوانند با خیال راحت و بدون نگرانی، به جامعه برگردند. اما این سوال مطرح می شود که آیا تنها راه نجات زندگی بشر از شر این ویروس منحوس، تولید واکسن است؟ این مقاله مطالب جالبی را در اختیار شما قرار می دهد بنابراین حتما با دقت و در فرصت مناسب مطالعه نمایید.

واکسن کرونا به عفیده بسیاری از افراد و متخصصین سلامت، تنها راه نجات یافتن بشر از شر این ویروس منحوس و خطرناک می باشد. تقریبا از اواخر سال 98 بود که یک ویروس جدید باعث ایجاد یک بیماری همه گیر در سطح دنیا شد. این ویروس که بعد ها ویروس کووید 19 نام گرفت، یکی از زیرشاخه های ویروس کرونا می باشد. کووید 19 از طریق حیوانات به انسان انتقال یافته بود و به دلیل ویژگی های منحصر به فردی که داشت، به سرعت در بین انسان ها و از کشوری به کشور دیگر انتقال یافت و تاکنون خسارات جانی و اقتصادی سنگینی را بر همه انسان ها تحمیل کرده است.

میلیون ها نفر در سرتاسر دنیا به این ویروس مبتلا شده اند و متاسفانه این ویروس جان انسان های بسیاری را گرفته است. واکسن کرونا از این جهت دارای اهمیت است که هنوز برای این ویروس داروی اختصاصی یا روش درمان اختصاصی کشف نشده است. در واقع همه اقدامات درمانی که برای افراد مبتلا به این ویروس انجام می شود، به منظور کنترل علائم و جلوگیری از بدتر شدن وضعیت جسمانی و سلامتی فرد می باشد. (جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد ویروس کرونا و ویژگی هایی که دارد و علائمی که در فرد می تواند ایجاد نماید، می توانید به مقاله ویروس کرونا چیست و نحوه تشخیص آن بوسیله آزمایش خون مراجعه فرمایید.)

همچنین ویروس کووید 19 به دلیل ویژگی هایی که دارد، استفاده از واکسن کرونا را برای کنترل این بیماری بسیار ضروری می کند. یکی از این ویژگی ها، شیوع بسیار بالای این ویروس می باشد. در واقع هر فرد پس از مواجهه با ویروس، بدون اینکه علائمی داشته باشد و خودش متوجه ابتلا به ویروس کرونا باشد، می تواند آن را به دیگران انتقال دهد. همچنین این ویروس از طریق قطرات تنفسی و به وسیله تنفس کردن و یا لمس اشیا می تواند از فردی به فرد دیگر انتقال یابد، به همین دلیل کنترل آن بسیار دشوار تر از ویروس های گوارشی یا تماسی است.

استفاده از پروتکل های بهداشتی و رعایت نکاتی که توسط سازمان بهداشت جهانی برای جلوگیری از شیوع بیشتر ویروس مطرح شده نیز تا حدودی می تواند از انتقال ویروس جلوگیری نماید و به صورت صد در صد در برابر این انتقال کارساز نیست. پس واکسن کرونا را می توان تنها راه بشریت برای غلبه بر این ویروس دانست، زیرا اگر بدن فرد آمادگی قبلی نسبت به این ویروس داشته باشد، در زمان مواجهه با آن بهتر و راحت تر می تواند به آن پاسخ دهد.

واکسن کرونا چیست و انواع روش های ساخت واکسن

واکسن کرونا یک ماده بیولوژیکی است که بدن شما را در برابر بیماری ویروس کرونا مصون می دارد. واکسن معمولا حاوی یک عامل بیماری زاست و این عامل شبیه به ریز جانداری است که باعث بروز بیماری شده و اغلب از نمونه میکروب های ضعیف یا مرده، سموم یا یکی از پروتئین های سطحی آن به دست می آید. این عامل سیستم ایمنی بدن را تحریک می کند تا آن را به عنوان یک عامل خطرناک و عفونی بشناسد، آن را نابودش کند و بعد هرگونه ریز جاندار شبیه به این عامل را که ممکن است بعد ها با آن روبه رو شود، بشناسد و از بین ببرد.

واکسن ها یا برای پیشگیری از ابتلا افراد به بیماری استفاده می شوند (به وسیله ی پاتوژن طبیعی یا «مصنوعی» مانع از بروز عفونت می شوند یا به بهبود آن کمک می کنند) و یا از آن ها برای درمان استفاده می شود (مثلا واکسن ضد سرطان که هنوز کشف نشده است).

به صورت کلی برای تهیه ی واکسن از چند روش اصلی استفاده می شود.

1. ضعیف ساختن ویروس

در این روش، ویروس آن قدر ضعیف می شود تا تکثیر کمی در بدن داشته باشد. واکسن سرخک، اوریون، سرخچه، فلج اطفال، آبله مرغان و آنفلونزا با این روش تهیه می شوند. ویروس معمولا با تکثیر در بدن باعث بروز بیماری می شود. درحالی که ویروس طبیعی حین عفونت هزاران بار در بدن تکثیر می شود، ویروس واکسن کم تر از بیست بار تکثیر می شود. از آن جایی که تکثیر ویروس واکسن زیاد نیست، باعث بروز بیماری نمی شود ولی به اندازه ای تکثیر می شود تا سلول های حافظه لنفوسیت B که از بدن در برابر عفونت محافظت می کنند، تحریک شوند.

مزیت واکسن زنده ولی «ضعیف» این است که یک یا دو دوز از آن مصونیتی در بدن ایجاد می کند که معمولا تا پایان عمر باقی می ماند. محدودیت این روش این است که معمولا نمی توان این نوع واکسن را به افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مثلا افراد مبتلا به سرطان یا ایدز) تزریق کرد.

2. غیر فعال کردن ویروس

در این روش، ویروس توسط یک دارو به صورت کامل غیر فعال (یا کشته) می شود. ویروس پس از مردن دیگر نمی تواند تکثیر یابد و باعث بروز بیماری نمی شود. واکسن فلج اطفال، هپاتیت آ، آنفلونزا و هاری با این روش به دست می آید. از آن جایی که بدن هنوز ویروس را «مشاهده» می کند، سلول های سیستم ایمنی فعال می شوند. این روش دو فایده دارد:

• ویروس موجود در واکسن باعث نمی شود که فرد حتی به صورت خفیف هم دچار همان بیماری که در حال پیشگیری از آن است شود.

• می توان این واکسن را به افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند نیز تجویز کرد.

با این حال، نقطه ضعف این روش این است که معمولا برای رسیدن به مصونیت به چند تزریق از آن نیاز داریم.

3. استفاده از قسمتی از ویروس یا باکتری

در این روش، تنها بخشی از ویروس جدا و از آن به عنوان واکسن استفاده می شود. واکسن هپاتیت ب، زونا و ویروس پاپیلوم انسانی از این روش تهیه می شود. واکسن شامل پروتئینی است که در سطح ویروس وجود دارد. زمانی که واکنش ایمنی در برابر یک بخش از ویروس (یا باکتری) مسوولیت محافظت در برابر بیماری را برعهده دارد، می توان از این روش بهره برد. می توان به افرادی که سیستم ایمنی آن ها پایین است این نوع واکسن را تجویز کرد و ظاهرا بعد از دو دوز، مصونیت بلندمدت ایجاد می کند.

تلاش برای تولید واکسن کرونا که از همان روزهای ابتدایی شیوع این ویروس در صدر برنامه‌ها و دستور کارهای دولت‌ها و مراکز تحقیقاتی در سراسر نقاط جهان قرار گرفت؛ حالا با گذشت حدود ۸ ماه از همه‌گیری آن اگرچه گام‌هایی در مسیر کشف و ساخت واکسن برداشته شده اما عالی ترین نهاد جهانی در حوزه بهداشت نسبت به موثر بودن واکسن هایی که به تازگی ساخته شده اند، چندان خوش بین نیست.در حال حاضر اضطرار جهانی وجود دارد و بیش از ۲۰۰ گروه در جهان مشغول مطالعه برای ساخت واکسن هستند، پس از ساخت واکسن و انجام کار آزمایشگاهی باید از دو نظر روی انسان‌ها با عنوان کارآزمایی بالینی یا مرحله مطالعه انسانی انجام شود.

پزشکان می‌گویند در مرحله اول واکسن روی تعداد اندکی تست می‌شود تا بی خطر بودن آن ثابت شود. در مرحله دوم تعداد بیشتری آزمایش می‌شود و واکسن روی ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر تست خواهد شد تا کارایی واکسن مورد مطالعه قرار بگیرد. پس از این مرحله وارد مرحله سوم می‌شود که تعداد داوطلبان به ده‌ها هزار نفر می‌رسد. در این مرحله به طور مثال ممکن است واکسن روی ۳۰ هزار نفر تست شود. اگر در این مرحله هم بی خطر بودن واکسن ثابت شود، می‌توان واکسن را وارد جامعه کرد. در نتیجه گروه‌های مختلفی که در جهان مشغول ساخت واکسن کرونا هستند پیش بینی می‌شود که حداکثر در یک تا دو سال آینده بتوانند واکسن تهیه کنند.

فرآیند تولید واکسن کرونا آزمایش آن

در حدود 200 گروه مختلف از محققین سراسر دنیا در حال ساخت واکسن کرونا هستند و 27 واکسن به فاز آزمایش انسانی رسیده است. معمولا واکسن قبل از رسیدن به فاز بالینی به چند سال تحقیق و آزمایش نیاز دارد اما دانشمندان سعی دارند تا سال آینده واکسن کرونا امن و موثر را برای این بیماری تولید کنند. همان گونه که توضیح داده شد، ساخت واکسن از یک پروسه تایید شده باید پیروی کند.

در واقع واکسنی که شرکت یا نهاد بهداشتی تولید می نماید، باید از یک سری پروتکل های تعیین شده پیروی کند. این پروتکل ها برای افزایش ایمنی و همچنین عدم بروز مشکل در افراد واکسینه شده، طراحی شده است. اگر بخواهیم به صورت خلاصه این پروتکل ها را توضیح دهیم، به صورت زیر می باشد:

1. آزمایش پیش بالینی واکسن کرونا

دانشمندان از راه های مختلفی برای ساخت واکسن کرونا استفاده می کنند. به صورت کلی این واکسن از هر راهی که ساخته شده باشد، باید در ابتدا بر روی حیواناتی نظیر موش یا میمون آزمایش شود تا ببینند واکنش ایمنی ایجاد می کند یا خیر و این حیوانات را در برابر ابتلا به بیماری ایمن می کند یا خیر. همچنین عوارض خود واکسن و آسیب های احتمالی آن نیز روی این حیوانات بررسی می شود. اگر واکسن ایمنی لازم را در حیوانات ایجاد کرد، و خطر و عوارض شدیدی نیز برای حیوان به همراه نداشت، وارد مرحله بعدی می شود.

2. فاز اول آزمایش ایمنی واکسن کرونا

پس از بررسی های حیوانی، دانشمندان واکسن کرونا را روی تعداد کمی از انسان ها آزمایش می کنند تا ایمنی و دوز آن را بسنجند و تحریک سیستم ایمنی توسط واکسن به تایید برسد. به دلیل تفاوت هایی که بین سیستم ایمنی حیوانات و انسان وجود دارد، کارایی واکسن در حیوانات و همچنین عدم ایجاد عوارض جدی توسط واکسن در حیوانات، به این معنی نیست که این واکسن در انسان ها نیز تاثیر مشابهی خواهد داشت. به همین دلیل در این مرحله واکسن ساخته شده باید بر روی تعداد کم و مشخصی از انسان ها نیز آزمایش شود.

این افراد معمولا به صورت داوطلبانه انتخاب می شوند و عملکرد واکسن در بدن این افراد به صورت دقیق مورد بررسی قرار می گیرد. اگر این افراد در مدت زمان معینی عوارض خاصی نشان ندادند و همچنین واکسن توانست از ابتلای افراد به عفونت پیشگیری نماید، وارد مرحله بعد می شویم.

3. فاز دوم آزمایش جامع واکسن کرونا

در این مرحله دانشمندان واکسن کرونا را بر روی تعداد زیاد تری و روی صدها نفر در گروه های جداگانه، مثلا کودکان و افراد مسن، آزمایش می کنند تا ببینند عملکرد آن متفاوت است یا خیر. این آزمایش بیشتر ایمنی و توانایی واکسن در تحریک سیستم ایمنی را می سنجد. در ماه ژوئن، اداره کل غذا و داروی آمریکا اظهار داشت واکسن ویروس کرونا باید دست کم از 50% از کسانی که واکسن زده اند محافظت کند تا موثر تلقی شود.

در واقع در این مرحله به تعداد زیادی از افراد در گروه های سنی مختلف و شرایط جسمانی و سلامتی مختلف واکسن تزریق می شود و این افراد برای مدت زمان معینی به صورت کامل تحت نظر گرفته می شوند تا مشخص شود که آیا این افراد پس از تزریق واکسن کرونا به این بیماری مبتلا می شوند یا خیر. واکسن در مراحل قبلی ایمن بودن خود را ثابت کرده است و در صورت ابتلا حتی چند نفر از این افراد به بیماری کرونا، میزان اثر بخشی واکسن می تواند زیر سوال برود.

4. فاز سوم آزمایش میزان کارآمدی واکسن کرونا

دانشمندان واکسن را روی هزاران نفر آزمایش می کنند و منتظر می مانند ببینند چند نفر در مقایسه با داوطلبانی که مسکن دریافت کرده بودند آلوده می شوند. بر اساس این آزمایشات می توان تعیین کرد واکسن قابلیت ایجاد مصونیت در مقابل ویروس کرونا را دارد یا خیر.

5. تاییدیه رسمی واکسن کرونا

بازرسان هر کشور نتایج آزمایشات را بررسی می کنند و تصمیم می گیرند واکسن مورد تایید هست یا خیر. حین پاندمی، قبل از این که واکسن به تایید رسمی برسد ممکن است در موارد اضطراری و خاص مورد استفاده قرار بگیرد.

6. ترکیب مراحل

یک روش دیگر برای تسریع فرایند تولید واکسن ترکیب مراحل است. مثلا، بعضی از موارد تولید واکسن کرونا در حال حاضر در فاز آزمایشی I/II هستند و برای اولین بار روی صدها نفر آزمایش شدند. توجه داشته باشید که منبع خبری ما ترکیب مراحل I/II آزمایش را همان فاز اول و دوم تلقی می کند.

نکته امیدوار کننده در زمینه واکسن کرونا این است که اخیرا کشورهای چین و روسیه خبر از ساخت واکسن و گذراندن این مراحل داده اند و همه ما امیدوار هستیم این واکسن در کوتاه ترین زمان ممکن، تاییدیه های مورد نیاز خود را کسب نموده و وارد کشور عزیزمان شود تا همه ما با خیالت راحت به زندگی قبل از کرونای خود بازگردیم. تا آن زمان بهتر است کلیه پروتکل های ایمنی را به صورت کامل و دقیق رعایت نماییم.

برای انجام آزمایش در منزل و همچنین تست کرونا به سایت آزنی آزما مراجعه کنید.