آزمایش پروژسترون چه اطلاعاتی ارائه می کند؟

متاسفانه واقعیت تلخ این است که در میان انسان های کره زمین، افراد زیادی هستند که به ناباوری مبتلا بوده و در حسرت داشتن فرزند به سر می برند. اما این موضوع در شرایط فعلی که راه های زیادی برای درمان ناباروری ابداع شده است، نگران کننده نخواهد بود. به محض اینکه زوجین متوجه شدند یکی از طرفین قدرت باروری ندارد باید به متخصص مراجعه کند تا بعد از انجام آزمایشات لازم و تشخیص علت مشکل، درمان را شروع کنند. آزمایش پروژسترون یکی از تست هایی است که برای این منظور انجام گرفته و مواردی همانند باروری خارج رحم، روند تخمک گذاری، علت خونریزی غیر طبیعی رحم و همچنین سلامت باردرای انجام می شود. در این مقاله پیرامون نتایجی صحبت خواهیم کرد که از طریق آزمایش پروژسترون به دست می آید و دقت تشخیص را بالا می برد.

از آزمایش پروژسترون برای کمک به تعیین علت ناباروری ، بررسی روند تخمک گذاری، کمک به تشخیص حاملگی خارج رحمی یا نارسایی ، نظارت بر سلامت بارداری، نظارت بر درمان جایگزینی پروژسترون یا کمک به تشخیص علت خونریزی غیر طبیعی رحم استفاده می شود. از این آزمایش در زمان های مشخص در طول چرخه قاعدگی یک زن برای تعیین اینکه زمان تخمک گذاری (آزاد شدن تخمک از تخمدان) چه زمانی است، استفاده می شود.

در دوران بارداری اولیه وقتی علائم حاملگی خارج رحمی یا ناقص را نشان می دهید، یکی از راه های تشخیص این وضعیت، انجام آزمایش پروژسترون می باشد. این آزمایش در طی یک بارداری پرخطر برای کمک به تشخیص جفت و سلامت جنین و به طور دوره ای هنگامی که فرد در حال جایگزینی پروژسترون است، استفاده می گردد. هنگامی که یک زن خونریزی غیر طبیعی رحمی دارد نیز از آزمایش پروژسترون استفاده می شود. برای انجام این آزمایش نمونه خوني كه از وريد وجود در بازو گرفته شده است، کاربرد دارد. هیچ آمادگی خاصی برای انجام این آزمایش مورد نیاز نمی باشد، اما برای خانم ها ، تاریخ آخرین دوره قاعدگی یا سه ماهه بارداری شما باید ذکر شود.

پروژسترون یکی از هورمون ‌های جنسی زنانه است. این هورمون یک استروئید بیست و یک کربنه است. پروژسترون در طی چرخه تخمک ‌گذاری طبیعی از جسم زرد ترشح می‌ شود و قطع آن موجب شروع پریود شدن- خونریزی از واژن به واسطه دفع لایه اضافه رحم – می ‌شود. در زمان بارداری نیز این هورمون ترشح می‌ شود. مقدار اندکی هم از غده فوق کلیوی آزاد می ‌شود. از پروژسترون در پزشکی در پیشگیری از حاملگی، سقط، درمان آمنوره، هورمون ‌تراپی در زنان یائسه و … استفاده می ‌شود. تاثیر اصلی پروژسترون بر روی اندومتر است.

این هورمون باعث آغاز مرحله ترشحی اندومتر و آماده سازی محل جایگزینی تخمک بارور می شود. به طور طبیعی، پروژسترون پس از تخمک گذاری و به واسطه جسم زرد تخمدان تولید می شود. در هفته های اول بارداری پروژسترون به واسطه جسم زرد تولید می شود، بعد از آن جفت شروع به ساختن آن می کند.

در آزمایش پروژسترون چه چیزی بررسی می شود؟

پروژسترون یک هورمون استروئیدی است که نقش اصلی آن کمک به آماده سازی بدن زن برای بارداری است. این موضوع در رابطه با چندین هورمون دیگر زنانه عمل می کند. آزمایش پروژسترون مقادیر این هورمون در خون را اندازه گیری می کند. به طور ماهانه ، هورمون استروژن باعث می شود که لایه رحم ، آندومتر ، رشد کرده و دوباره پر شود، در حالی که افزایش هورمون لوتئین کننده (LH) منجر به ترشح یک تخم از یکی از دو تخمدان (تخمک گذاری) می شود.

سپس جسم لوتئوم در تخمدان در محلی که تخمک رها شد تشکیل می شود و شروع به تولید پروژسترون می کند. این پروژسترون ، که با مقادیر کمی تولید شده توسط غدد آدرنال است ، رشد آندومتر را متوقف می کند و رحم را برای کاشت احتمالی یک تخم بارور آماده می کند.

اگر لقاح رخ ندهد ، جسم زرد تخریب می شود ، سطح پروژسترون کاهش می یابد و خونریزی قاعدگی آغاز می شود. اگر تخمک بارور شده در رحم کاشته شود ، بدن پروژسترون تولید می کند ، و تخمک یک تروفوبلاست تولید می کند که گنادوتروپین کوریونی انسان (hCG) را تولید می کند. بعد از گذشت چند هفته ، جفت جسم را به عنوان منبع اصلی پروژسترون جایگزین می کند و مقادیر نسبتاً زیادی از هورمون را در طول بقیه بارداری های طبیعی تولید می کند.

پروژسترون همچنین در مردان اما در سطح بسیار پایین تری تولید می شود. عملکرد آن شامل رشد اسپرم است. در نتیجه آزمایش پروژسترون در مردان نیز می تواند کاربرد داشته باشد.

از آزمایش پروژسترون چگونه استفاده می شود؟

آزمایش پروژسترون ممکن است در موارد زیر استفاده شود:

از این آزمایش برای کمک به شناخت و مدیریت برخی از دلایل ناباروری استفاده می شود. از آنجا که سطح پروژسترون در کل چرخه قاعدگی متفاوت است ، می توان برای این منظور از اندازه گیری های متعدد (سریالی) استفاده کرد.

از آزمایش پروژسترون برای تعیین اینکه آیا زن تخمک گذاری کرده است یا نه (تخمک از تخمدان آزاد کرده است) ، هنگام تخمک گذاری یا نظارت بر موفقیت تخمک گذاری ناشی ازدر اوایل بارداری برای کمک به تشخیص بارداری ناکافی (سقط جنین) یا حاملگی که در خارج از رحم (خارج رحمی) رشد می کند ، به همراه تست گنادوتروپین کوریونی انسان (hCG) برای نظارت بر حاملگی پرخطر برای کمک به ارزیابی جفت و سلامت جنین استفاده می گردد.

اگر زنی برای کمک به حمایت از بارداری زودرس خود ، تزریق پروژسترون را دریافت می کند ، این آزمایش برای تعیین اثربخشی درمان جایگزینی کمک می کند

آزمایش پروژسترون همراه با آزمایش های دیگر مانند هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) ، هورمون لوتئین کننده (LH) ، hCG و شمارش کامل خون (CBC) ، به شما در تعیین علت خونریزی غیر طبیعی رحم در زنان غیر باردار کمک می کند. تاثیر اصلی پروژسترون بر روی اندومتر است. این هورمون باعث آغاز مرحله ترشحی اندومتر و آماده سازی محل جایگزینی تخمک بارور می شود. به طور طبیعی، پروژسترون پس از تخمک گذاری و به واسطه جسم زرد تخمدان تولید می شود. در هفته های اول بارداری پروژسترون به واسطه جسم زرد تولید می شود، بعد از آن جفت شروع به ساختن آن می کند.

طی نیمه دوم دوره ی تخمک گذاری طبیعی، هم سطح پروژسترون سرم و هم غلظت ادراری متابولیت های آن (پرگناندیول) به شدت افزایش پیدا می کند. سطوح پروژسترون، در مورد زمان رخ دادن تخمک گذاری اطلاعاتی را در اختیار قرار می دهند. از این آزمایش جهت بررسی زنانی استفاده می شود که دارای مشکل در باردار شدن یا نگه داری بارداری هستند. این آزمایش برای بررسی و کنترل بارداری های پر خطر نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

آزمایش پروژسترون چه زمانی درخواست داده می شود؟

سطح پروژسترون ممکن است در موارد زیر اندازه گیری شود:

• در هنگام ارزیابی ناباروری ، هنگامی که خانمی در بارداری مشکل دارد و پزشک می خواهد روند تخمک گذاری طبیعی فرد را تأیید کند. آزمایش ممکن است چند بار در طول چرخه قاعدگی یک زن انجام شود تا تغییر در غلظت پروژسترون ارزیابی شود.
• در مواردی که لازم است که تعیین کنید که تخمک گذاری چه زمانی رخ داده است و به دنبال دارو درمانی برای القای تخمک گذاری باشید
• وقتی علائمی مانند درد شکم و لکه بینی ، حاملگی خارج رحمی یا سقط جنین را تهدید می کند
• به طور مرتب هنگامی که یک زن به درمان جایگزینی پروژسترون نیاز دارد تا بتواند بارداری خود را حفظ کند
• این آزمایش به طور دوره ای در طول یک بارداری پرخطر برای نظارت بر جفت و سلامت جنین هنگامی که یک زن غیر باردار در حال تجربه خونریزی غیر طبیعی رحم است، درخواست می شود

نتیجه آزمایش پروژسترون چه چیزی را نشان می دهد؟

تفسیر نتایج آزمایش پروژسترون به دلیل آزمایش بستگی دارد و نیاز به دانش در مورد نقطه‌ ای دارد که زن در چرخه قاعدگی یا بارداری خود قرار دارد. هنگامی که تخمک از تخمدان رها می شود ، سطح پروژسترون افزایش می یابد ، برای چند روز افزایش می یابد ، و سپس با شروع بارداری زودرس افزایش می یابد یا سقوط می کند تا قاعدگی شروع شود.

اگر سطح پروژسترون به صورت ماهانه بالا نرود و سقوط کند ، ممکن است یک زن تخمک گذاری نکند و یا دوره قاعدگی منظمی نداشته باشد. این امر ممکن است دلیل ناباروری باشد.

اگر در دوران اولیه بارداری این هورمون به طور عادی افزایش نیابد ، ممکن است حاملگی خارج رحمی باشد و یا ممکن است ناقص باشد. اگر اندازه گیری های سریالی افزایش سطح پروژسترون را با گذشت زمان نشان ندهد ، ممکن است در زنده ماندن جفت و جنین مشکلاتی ایجاد شده باشد.

سطح پایین پروژسترون ممکن است در موارد زیر دیده شود:

• حاملگی خارج رحمی
• مرگ جنین یا سقط جنین
• پره اکلامپسی
• عملکرد تخمدان ها کاهش یافته است
• عدم قاعدگی (آمنوره)

افزایش سطح پروژسترون گهگاه با موارد زیر مشاهده می شود:

• برخی کیست های تخمدان
• حاملگی های غیر زنده که به عنوان حاملگی مولار شناخته می شوند
• نوعی نادر از سرطان تخمدان
• تولید بیش از حد پروژسترون توسط غدد فوق کلیوی
• سرطان آدرنال
• هایپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH)

سطح پروژسترون به طور طبیعی در دوران بارداری که شامل چند قلو زایی است (دوقلو ، سه قلو و غیره)، بیشتر از مواردی است که فقط یک جنین در آنها وجود دارد. مصرف مکمل های استروژن و پروژسترون می تواند نتایج آزمایش پروژسترون را تحت تأثیر قرار دهد.

دلایل افزایش این هورمون به صورت کلی در پرکاری قشر غده فوق کلیه، حاملگی مول، تخمک گذاری، هایپرپلازی قشر غده فوق کلیه، کارسینوم تخمدان، کیست های زرده ای تخمدان و بارداری سبب افزایش سطوح پروژسترون می شوند. همچنین به صورت کلی کاهش این هورمون در نئوپلاسم تخمدان، کم کاری تخمدان، آمنوره، پره آکلامپسی، مرگ جنین، سقط، نارسایی جفت و مسمومیت حاملگی سبب کاهش سطح پروژسترون می شوند.

داروهایی مثل کلومیفن، پروژسترون و استروژن در نتایج آزمایش پروژسترون اختلال ایجاد می کنند و همچنین همولیز ناشی از محل نامناسب نمونه امکان دارد بر نتایج آزمایش اثر بگذارد.

آیا آزمایش پروژسترون برای مردان نیز انجام می شود؟

در حالی که مردان مقادیر کمی پروژسترون در خون خود دارند ، معمولاً پروژسترون در مردان آزمایش نمی شود ، مگر اینکه پزشک به بیماری های خاص آدرنال مشکوک شده باشد. پروژسترون نقش موثری در مردان ندارد.

مقادیر نرمال این آزمایش

سطح پروژسترون بر حسب ng/dL))

کودکان

کوچک تر از 9 سال : کمتر از 20

10-15 ساله : کمتر از 20

بالغین

مردان : 10-50

زنان

مرحله فولیکولی : کمتر از 50

مرحله لوتئال : 300-2500

یائسگی : کمتر از 40

باداری (ماه اول) : 725-4400

باداری (ماه دوم) : 1950-8250

باداری (ماه سوم) : 6500-22900

نقش پروژسترون در بارداری

پروژسترون بدن و بارداری شما را از راه های مختلفی تحت تاثیر قرار می دهد. این مسیر ها شامل:

• کمک به تنظیم چرخه ی قاعدگی.
• آماده کردن بدن شما برای بارداری.
• ضخیم کردن پوشش رحم شما (اندومتر یا داخلی ترین لایه ی رحم) برای حمایت از یک بارداری سالم.
• ممانعت از شروع دردهای زایمانی که می تواند منجر به سقط شود.
• افزایش دمای بدن شما بین زمان تخمک گذاری و زمان قاعدگی.
• ضخیم کردن لایه ی داخلی رحم و ایجاد یک پلاگ مخاطی در دهانه ی رحم برای محافظت از آن در برابر باکتری ها.
• افزایش گلیکوژن و خون شریانی در لایه ی داخلی رحم، در جهت فراهم کردن مواد مغذی برای جنین.
• سطوح پروژسترون در اوایل بارداری متفاوت تر از سطوح آن در اوخر بارداری می باشد.

هفته ی 1 و 2

در طی اولین هفته ی بارداری، سطح پروژسترون ng/ml 1-1.5 (نانو گرم در میلی لیتر) خواهد بود. به یاد داشته باشید که سن جنینی شما از اولین روز آخرین قاعدگی محاسبه می شود، گرچه در این زمان شما باردار نبودید. در این زمان بدن خود را برای باردار شدن آماده می کند و تولید پروژسترون نقش حمایتی خواهد داشت.

هفته ی 3 و 4

هفته های 3 و 4 بعد از تخمک گذاری رخ خواهند داد. این زمانی است که تخمدان ها سطوح بالاتری از پروژسترون را تولید خواهند کرد. در طی این زمان سطوح پروژسترون شما به حدود ng/ml 2 افزایش پیدا خواهد کرد. تولید پروژسترون، اندومتر را ضخیم کرده و رحم شما را برای لانه گزینی آماده خواهد کرد.

در طی هفته ی سوم باروری رخ می دهد و سطوح پروژسترون هر روز یا از روزی به روز دیگر یک تا 3 نانوگرم در میلی لیتر افزایش خواهد یافت تا به حد اکثر 10 تا 29 نانوگرم در میلی لیتر می رسد.

هفته ی 5 و 6

سطح پروژسترون تا هفته ی ششم باید ng/ml. 29-10 باشد. پزشکان می خواهند که سطح پروژسترون در این زمان بالا تر از 6 تا 10 نانو گرم در میلی لیتر باشد. در این سطح پروژسترون عروق رحم را تحریک به رشد کرده که این به ساخت و نگه داری یک جفت سالم کمک خواهد کرد.

رشد عروق خونی نه تنها فقط در رحم بلکه در تمام بدن رخ خواهد داد. این همان چیزی است که به مادر درخشندگی بارداری را می دهد.

هفته ی 7 تا 14

بین هفته های 7 و 14، جفت شروع به تولید پروژسترون می کند و این وظیفه را به عهده می گیرد. برای بقای بارداری جفت به تولید پروژسترون ادامه می دهد.

پس از هفته ی دهم، سطح این هورمون دوباره شروع به افزایش می کند تا درست قبل از سه ماهه ی سوم به 15 تا 60 نانو گرم در میلی لیتر برسد. از این زمان تا پایان بارداری سطح این هورمون به افزایش ادامه خواهد داد. اگر حاملگی شما از نوع چند قلویی است، انتظار می رود که سطح این هورمون نیز بالاتر باشد.

سطوح پایین پروژسترون در طی یک بارداری می تواند منجر به مشکلات پیچیده ای شود. در مراحل ابتدایی بارداری می تواند نشان دهنده یک حاملگی خارج رحمی یا دلالت بر بالا بودن ریسک سقط داشته باشد. اگر در طی هفته ی ششم ام بارداری، سطح پروژسترون پایین تر از ng/ml 6 باشد بارداری معمولا پایدار نیست.

بدون سطوح کافی پروژسترون، بدن قادر به مراقبت از جنین تا پایان بارداری نخواهد بود.

اگر شما نیز تمایل دارید آزمایش پروژسترون را در منزل خود و بدون مراجعه حضوری و در معرض آلودگی قرار گرفتن انجام دهید، می توانید به سایت آنی آزما مراجعه کرده و پس از پر کردن فرم پذیرش، نسبت به انجام آزمایش در منزل و همچنین تست کرونا در منزل با رعایت کلیه پروتکل های بهداشتی اقدام خواهد شد.