برای تعیین بلوغ زودرس چه آزمایشاتی باید انجام شود؟

بلوغ یکی از مهمترین دوران زندگی انسان است. اگر کسی در میان آشنایان و دوستان می شناسید که به تازگی وارد بلوغ شده است، تغییرات ظاهری و همچنین تغییر در خلق و خوی او را شاهد خواهید بود. اولین علامت بلوغ در دختران، بزرگ شدن سینه و در پسران بزرگ شدن گنادها است. اما آنچه که در این مسان ممکن است مشکل ساز شد، بلوغ زودرس است. والدین عزیز توجه داشت هباشید که بلوغ از سن 13-8 سالگی در دختران و 14-9 سالگی در پسران شروع می شود. اگر زودتر از موعد علائم را در فرزندان خود مشاهده کردید، حتما لازم است تست های بلوغ زودرس انجام شود تا از این نظر مطمئن شوید. در این مقاله به معرفی این آزمایشات خواهیم پرداخت.

آزمایشات بلوغ زود رس جز تست های هورمون می باشد. اگر بلوغ زودتر از زمان مناسب رخ دهد، سبب بلوغ زودرس در دختران و پسران می‌شود. در دوران بلوغ، صفات ثانویه جنسی ایجاد می شوند و دختران و پسران قیافه بالغین را کسب می کنند. در پایان این دوران قد نهایی و حداکثر تراکم استخوان دوران بزرگسالی بدست می‌آید. محدوده سن بلوغ در دختران 8 تا 13 سال و در پسران 9 تا 14 سال است. اگر نشانه های بلوغ قبل از این سن رخ دهد، بلوغ زودرس می گوییم. اولین علامت بلوغ در دختران بزرگی سینه‌ها و در پسران اولین علامت بلوغ زودرس بزرگ شدن گناد ها است.

رویش موهای زائد در ناحیه تناسلی و زیربغل به تنهایی نشاندهنده بلوغ زودرس نیست و ممکن است به دلیل برخی از بیماری های غده فوق کلیه باشد. بلوغ زودرس در دختران شایع‌ تر از پسران است. هر چند بیماری‌های مختلفی ممکن است منجر به بلوغ زود رس شوند ولی در اکثر موارد علت خاصی برای بلوغ زودرس در دختران یافت نمی‌ شود. در پسران بلوغ زودرس می تواند علت جدی تر داشته باشد و در اکثر موارد یک علت زمینه‌ ای شناسایی می شود.

وقتی که یک دختر یا پسر با علایم بلوغ زودرس به پزشک مراجعه می‌کند در ابتدا پس از معاینات آزمایشات لازم، رادیوگرافی مچ دست و سایر اقدامات لازم انجام می‌شود تا علت بلوغ زودرس مشخص شود که در این مقاله به شرح آزمایشات بلوغ زود رس می پردازیم:

FSH از آزمایشات بلوغ زودرس

در آزمایشات بلوغ زود رس ، بالا بودن هورمون FSHیکی از علائم بلوغ زود رس می باشد. شاید برای شما سوال ایجاد شده باشد که FSH چیست؟ هورمون محرک فولیکول (FSH)، به وسیله بخش قدامی غده هیپوفیز در مغز ساخته می شود. در فاز فولیکولی دوره قاعدگی، FSH باعث تولید استرادیول (E2) توسط فولیکول می گردد و این دو هورمون همراه با هم، سبب رشد هر چه بیشتر تخمک (فولیکول) در تخمدان خواهند شد.

FSH توسط غده هیپوفیز ساخته می شود. تولید FSH توسط سیستم پیچیده ای شامل هیپوتالاموس، هیپوفیز و هورمون های تولید شده توسط تخمدان ها و بیضه ها کنترل می شود. غده هیپوتالاموس هورمونی به نام هورمون آزاد کننده گنادوتروپین یا gonadotropin-releasing hormone (GnRH) ترشح می کند، که موجب ترشح هورمون های FSH و LH از هیپوفیز می شود.

هدف از انجام آزمایش FSH

در آزمایشات بلوغ زود رس ، ارزیابی مواردی همچون باروری، سلامت اندام‌های تولید‌مثل (تخمدان ها یا بیضه ها)، عملکرد هیپوفیز و همچنین در کودکان، برای ارزیابی بلوغ زودرس و یا تاخیر در بلوغ است. هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) هورمونی است که در تولید مثل در زنان و مردان نقش دارد. این آزمایش مقدار FSH را در خون اندازه گیری می کند.

آزمایش LH از آزمایشات بلوغ زودرس

یکی دیگر از آزمایشات بلوغ زودرس ، آزمایش LH می باشد. هدف از انجام این آزمایش، ارزیابی مواردی همچون باروری، سلامت اندام‌های تولید‌مثل (تخمدان ها یا بیضه ها)، تخمک گذاری، عملکرد هیپوفیز، بلوغ زودرس، تاخیر در بلوغ است. هورمون لوتئینه کننده (LH) در تولید مثل نقش دارد. تحریک LH منجر به آزاد شدن تخمک از تخمدان (تخمک گذاری) در زنان یا تولید تستوسترون در مردان می شود.

LH توسط غده هیپوفیز ساخته می شود. تولید LH توسط سیستم پیچیده ای شامل هیپوتالاموس، هیپوفیز و هورمون های تولید شده توسط تخمدان ها و بیضه ها کنترل می شود. چرخه قاعدگی به مراحل فولیکولی، اوولاسیون و لوتئال تقسیم می شود. در طی مرحله فولیکولی، FSH سبب تولید استرادیول توسط فولیکول می شود. در انتهای مرحله فولیکولار، FSH و LH افزایش می یابند. آزاد شدن تخمک از تخمدان (تخمک گذاری) اندکی پس از این افزایش هورمون های FSH و LH رخ می دهد.

در طی مرحله لوتئال، محلی که فولیکول تخمک پاره می شود، به جسم زرد تبدیل می شود. ترشح LH موجب تولید پروژسترون از جسم زرد می شود. زمانی که غلظت پروژسترون و استرادیول افزایش یابد، مقدار FSH و LH کاهش پیدا می کند. اگر پس از چند روز تخمک بارور نشود، مقدار این هورمون ها کاهش می یابد. در نهایت قاعدگی شروع می شود و زمانی که پایان یافت، این سیکل دوباره تکرار می شود.

آزمایش هورمون تستوسترون

تستوسترون یکی دیگر از تست هایی است که در آزمایشات بلوغ زود رس اندازه گیری می شود. هدف از انجام این آزمایش ارزیابی عملکرد هورمون های مترشحه از غدد جنسی (بیضه و تخمدان) و تشخیص بلوغ زود رس می باشد. تستوسترون هورمون جنسی اصلی در مردان (آندروژن) است. این هورمون مسئول بروز صفات جسمی (فیزیکی) مردانه است. اگرچه تستوسترون یک هورمون جنسی مردانه محسوب می شود، اما هم در خون مردان و هم در خون زنان وجود دارد.

تستوسترون عمدتاً توسط سلولهای لیدیگ بیضه های مرد تولید می شود. همچنین توسط غدد فوق کلیه مردان و زنان و به مقدار خیلی کم توسط تخمدان ها در زنان تولید می گردد. تستوسترون در مردان موجب بروز صفات ثانویه جنسی از جمله بزرگ شدن آلت تناسلی، رشد موهای زاید بدن، رشد عضلات و بم شدن صدا می شود. این هورمون در پسران طی دوران بلوغ و در مردان بالغ به مقدار زیادی وجود دارد تا میل جنسی را تنظیم نموده و توده عضلانی بدن را حفظ نماید. تستوسترون در زنان به استرادیول (هورمون جنسی اصلی زنان) تبدیل می شود.

آزمایش 17-OH Progesterone

هدف از انجام آزمایش 17-OH Progesterone در آزمایشات بلوغ زود رس، غربالگری، تشخیص و پایش درمان بیماری هایپرپلازی مادرزادی آدرنال و تشخیص بلوغ زود رس می باشد. 17-هیدروکسی پروژسترون (17-OHP)، یک هورمون استروئیدی است که به عنوان بخشی از فرآیند ساخت هورمون کورتیزول در غدد آدرنال، تخمدان ها، بیضه ها و جفت تولید می شود. این آزمایش میزان 17-OHP را در خون به منظور غربالگری و تشخیص بیماری هایپرپلازی مادرزادی آدرنال اندازه گیری می کند.

هایپرپلازی مادرزادی آدرنال، یک بیماری ارثی است که منجر به کاهش تولید کورتیزول و آلدوسترون و همچنین افزایش تولید هورمون جنسی مردانه (آندروژن) می شود. 17-OHP که از کلسترول مشتق می شود، یک هورمون استروئیدی فعال نیست، اما یک پیش ساز است که می تواند به هورمون های فعال تبدیل شود. غدد آدرنال هورمون کورتیزول تولید می کنند.

کورتیزول به تجزیه شدن پروتئین، گلوکز و چربی ها، حفظ فشار خون و تنظیم سیستم ایمنی بدن کمک می کند. غدد آدرنال هورمونهای استروئیدی دیگری مانند آلدوسترون نیز تولید می کنند. آلدوسترون به تنظیم سطح سدیم و پتاسیم خون و همچنین تنظیم فشار خون کمک می کند. آندروژن ها مانند تستوسترون باعث ایجاد صفات جنسی می شوند.

هورمون رشد یا GH از آزمایشات بلوغ زودرس

هورمون رشد از دیگر هورمون هایی است که آزمایشات بلوغ زود رس جهت تشخیص درخواست می شود. هورمون رشد یا سوماتروپین (Somatropin)، پروتئینی (پروتوهورمون) است که در بدن بیشتر جانوران مهره‌دار وجود دارد. وظیفه این هورمون که در انسان از غده هیپوفیز در مغز ساخته و ترشح می‌شود، تحریک ساخت ترکیبات حیاتی برای رشد اندام‌ های مختلف بدن است. یکی از علل درخواست آزمایش هورمون رشد، تشخیص بلوغ زودرس می باشد.

هورمون رشد برای افزایش میزان رشد بدن به خصوص در کودکان در قسمت‌های مختلف بدن وارد عمل می‌شود. میزان این هورمون در دوران کودکی به شدت بالا است و این میزان در دوران بلوغ با یک جهش ناگهانی به اوج خود می‌رسد. هورمون رشد ممکن است به طور مستقیم بر روی بافت‌ها تاثیرگذار باشد، اما بخش اعظم تأثیر آن با تحریک کبد و سایر بافت‌های واسطه، موجب تولید و رهاسازی «فاکتورهای رشد شبه انسولین» (‌Insulin-like Growth Factors)، به خصوص فاکتور رشد شبه انسولین-1 (IGF-1) می‌شود که قبلاً «سوماتومدین» (Somatomedin) نامیده می‌شد.

آزمایش استروژن از آزمایشات بلوغ زودرس

آزمایش استروژن نیز در آزمایشات بلوغ زودرس درخواست می شود. آزمایش استروژن سطح استروژن موجود در خون یا ادرار را اندازه گیری می کند. استروژن همچنین در بزاق قابل اندازه گیری است. استروژن ها گروهی از هورمون ها هستند که نقش مهمی در تکامل مشخصه های فیزیکی و عملکردهای تولید مثلی زنان همچون رشد سینه ها و رحم و تنظیم چرخه قاعدگی دارند. استروژن به مقدار اندکی در بدن مردان نیز تولید می شود. انواع بسیاری از هورمون های استروژنی وجود دارند

آزمایش استروژن نیز در آزمایشات بلوغ زودرس درخواست می شود. آزمایش استروژن سطح استروژن موجود در خون یا ادرار را اندازه گیری می کند. استروژن همچنین در بزاق قابل اندازه گیری است. استروژن ها گروهی از هورمون ها هستند که نقش مهمی در تکامل مشخصه های فیزیکی و عملکردهای تولید مثلی زنان همچون رشد سینه ها و رحم و تنظیم چرخه قاعدگی دارند. استروژن به مقدار اندکی در بدن مردان نیز تولید می شود. انواع بسیاری از هورمون های استروژنی وجود دارند. اگر سطح استرادیول یا استرون بالاتر از نرمال باشد می تواند نشان دهنده تومور در تخمدان ها، غدد آدرنال و بیضه ها، بیماری سیروز، بلوغ زودرس در دختران و دیررس در پسران باشد.

اگر سطح استرادیول و استرون پایین تر از میزان نرمال باشد می تواند نشان دهنده نارسایی تخمدانی اولیه (وضعیتی که موجب متوقف شدن عملکرد تخمدان ها قبل از 40 سالگی می شود)، سندرم تورنر (وضعیتی که در آن مشخصه های جنسی خانم به خوبی تکامل نمی یابند)، اختلال خوردن (همانند بی اشتهایی عصبی) و سندرم تخمدان پلی کیستیک (اختلال شایع هورمونی که در سنین باروری رخ می دهد و یکی از علل اصلی ناباروری زنان است) باشد.

چرا آزمایشات بلوغ زودرس مهم است؟

آزمایشات بلوغ زودرس برای تشخیص از دو جنبه اهمیت زیادی دارد؛ جنبه اول، علت ایجادکننده است که پزشک متخصص با انجام آزمایش‌های لازم و پیگیری‌های منظم و دقیق کودک، طی مدت طولانی به‌دنبال علت ایجاد آن می گردد و جنبه دوم، اثر بلوغ زودرس رشد قدی و روانی کودک است‌. کودکان مقابل استرس‌های زمان‌ ‌جوانی قرار می‌گیرند و نمی ‌دانند چه کار باید بکنند . آنها از نظر جسمی‌ ‌تظاهرات بلوغ را دارند ولی تجربه کافی ندارند. دختران با ظاهر شدن علائم پریود،‌ ‌ممکن است دچار وحشت و مشکلات روحی شوند.

همچنین آزمایشات بلوغ زودرس وقتی تشخیص داده شود، مشاهده می کنیم که رشد قدی کودکان بیشتر می شود و به نسبت کودکان هم سن خود قدبلندتری خواهند داشت ولی پس از ۳-۲ سال که بلوغ کامل شد ، رشد قدی متوقف شده و در نهایت بزرگسالان کوتاه قدی خواهند شد . از نظر شکل فیزیکی نیز ممکن است مشکلاتی دیده شود . بعلاوه از نظر روانی نیز این کودکان دچار مشکلات زیادی خواهند شد.

رشد سینه ها یا ایجاد قاعدگی در دختران کم سن و یا رویش موهای صورت و کلفتی صدا در پسران کم سن و مقایسه با سایر همسالان خود ، باعث بروز اضطراب شدید در این کودکان و والدین آنها می شود . بخصوص در دختران مبتلا ، احتمال سوء استفاده های جنسی نیز وجود دارد.

پس از انجام آزمایشات بلوغ زودرس و تشخیص به موقع، با استفاده از هورمون های محرک گونادوتروپین با سرکوب تولید هورمون از تخمدان ها یا بیضه ها باعث توقف یا پسرفت صفات ثانویه جنسی می گردد . بعلاوه رشد قدی نیز ادامه می یابد . باید دقت شود که درمان باید زود شروع شود . در صورت موفقیت ، درمان را تا رسیدن کودک به سن طبیعی بلوغ ادامه می دهیم و سپس قطع می کنیم تا بلوغ به طور طبیعی در سن طبیعی پیش رود . در واقع آگاهی والدین به نشانه های بلوغ زود رس با مراجعه زود و به موقع ، موفقیت درمان را بدنبال دارد .

نکته مهم این است که هوش این کودکان طبیعی و حتی در مواردی بالاتر از کودکان هم سن خود است ولی به دلیل تغییرات ظاهری و نیز تأثیر هورمون ها ممکن است دچار اختلالات رفتاری ، حالت های تهاجمی و حتی افسردگی شوند . در واقع بلوغ زودرس برای کودک و خانواده او ، مشکل مهمی است و به خصوص در دختران مبتلا احتمال سوء استفاده جنسی و در پسران ، گرایش به پسران بزرگتر و تأثیر پذیری از رفتارهای نامناسب آن وجود دارد . لذا آموزش دقیق به والدین و آزمایشات بلوغ زود رس الزامی می باشد.

لازم به ذکر است که با انجام به موقع آزمایشات بلوغ زود رس و تشخیص و درمان، علائم و رشد قدی بصورت طبیعی خواهد بود ، درمان قبل از سن استخوانی ۱۲ سال برای دختران و ۱۳ سال برای پسران باید شروع گردد.

نمونه مورد نظر برای انجام آزمایشات بلوغ زود رس :

نمونه مورد نظر خون یا ادرار ۲۴ ساعته می باشد.

اگر شما نیز مایل به انجام آزمایشات بلوغ زود رس می باشید و به دنبال انجام آزمایش در منزل و یا کار خود هستید، وانجام آزمایش های آنلاین در شرایط اکنون بهترین گزینه و انتخاب برای نمونه گیری می باشد. تمامی مراحل آزمایش در آزمایشگاه آنی آزما از پذیرش تا نمونه گیری و جواب دهی به صورت آنلاین و بدون نیاز به مراجعه حضوری انجام می پذیرد لذا بهترین انتخاب برای انجام آزمایش های شما بخصوص تست کرونا بدون حضور در آزمایشگاه و با صرفه جویی در وقت و هزینه ها می باشد.