هر آنچه لازم است در مورد آزمایش هورمون تستوسترون بدانید

در بدن همه موجودات، هورمون های مختلفی وجود دارد که هر کدام از آن ها مسئول کنترل برخی از فعالیت های بدن هستند. در بدن انسان، گروهی از این هورمون ها جنسی هستند به این معنا که فعالیت های جنسی بدن را کنترل می کنند که یکی از این موارد، هورمون تستوسترون است. این هورمون هم در بدن مردان و هم در بدن زنان وجود دارد منتهی میزان آن در بدن مردان، تقریبا 20 برابر بدن خانم ها است. لازم است بدانید که هر گونه تغییر در سطح هورمون های بدن، مشکلات و بیماری هایی را منجر شده و لازم است آزمایشاتی برای سنجش وضعیت آن ها انجام گیرد. آزمایش هورمون تستوسترون در مردان و زنان بسته به نظر متخصص انجام می گیرد. اما آیا شما در مورد دلیل نیزا به انجام این تست و زمان انجام آن اطلاعات کامل دارید؟ این مقاله را با دقت مطالعه کنید.

آزمایش هورمون تستوسترون در زنان و مردان

آزمایش هورمون تستوسترون (Testostrone) یکی از آزمایشات مهم در اندازه گیری هورمون های جنسی می باشد. تستوسترون هورمون آندروژن یا جنسی است که در هر دو جنس زن و مرد وجود دارد. به طور متوسط بدن هر مرد 20 برابر بیشتر از بدن هر زن تستوسترون تولید می کند. هرچند به دلیل متابولیسم بیشتر سطح پلاسمایی این هورمون در مردان فقط هفت برابر زنان است. تستوسترون از هورمون های استروئیدی بدن است که ساختمان اصلی سازنده آن را کلسترول تشکیل می دهد.

هورمون یک مادۀ شیمیایی است. این ماده توسط یک بافت ترشح می‌شود و در همان مسیرهایی که مایعات بر دیگر بافت‌های بدن تأثیر می‌گذارد سفر می‌کند. هورمون‌ ها پیام‌ رسان‌ های شیمیایی هستند. بسیاری از هورمون‌ ها، مخصوصاً آن هایی که بر رشد و رفتار تأثیر می ‌گذارند، هم در مردان و هم در زنان اهمیت دارند.

آندروژن ها (هورمون های جنسی) شامل دهیدروا پی آندروسترون (DHEA)، آندرستن دیون، و تستوسترون می باشند. DHEA در غدد آدرنال در حین تشکیل کورتیزول و آلدوسترون تولید می شود، و همچنین بصورت denove در بیضه و تخمدان تولید می شود. DHEA پیش ساز آندروستن دیون است، که این هم پیش ساز تستوسترون و استروژن می باشد. سطوح تستوسترون در بلوغ متفاوت است . غلظت سرمی تستوسترون در هر دو جنس در حین هفته اول زندگی به طور متوسط در حدود ۲۵ng / dL می باشد.

هورمون تستوسترون در شیرخواران 

در شیرخواران مذکر، مقادیر به صورت سریع در دومین هفته افزایش می یابد تا به میزان ماکزیمم (در حدود ۱۷۵ng / dL ) در حدود ۲ ماهگی برسد، که تا حدود سن ۶ ماهگی طول میکشد. در شیرخواران دختر مقادیر تستوسترون در اولین هفته کاهش می یابد و در سراسر کودکی در حد پایین باقی می ماند. سطوح تستوسترون در حین بلوغ تا بزرگسالی افزایش می یابد.

هورمون تستوسترون در مردان

در مردان بیشتر تستوسترون به وسیله سلول های لایدیگ بیضه تولید می شود؛ این میزان ۹۵٪ تستوسترون در گردش مردان تخمین زده می شود. در زنان حدود نیمی از تستوسترون به وسیله تبدیل DHEA به تستوسترون در بافت چربی محیطی ساخته می شود و ۳۰ درصد دیگر به وسیله همان تبدیل DHEA در غدد آدرنال ساخته می شود، ۲۰ درصد باقی مانده مستقیما به وسیله تخمدان ها ساخته می شود.

علت درخواست آزمایش هورمون تستوسترون چیست؟

هورمون تستوسترون را هورمون مردانه نیز می گویند اگر چه مقدار کم تری از این هورمون در زنان نیز وجود دارد ولی در مردان از اهمیت بسیار حیاتی برخوردار است.

آزمایش هورمون تستوسترون برای ارزیابی موارد زیر کاربرد دارد:

مشخصات جنسی مبهم

بلوغ زودرس

سندرم مردانه سازی در زنان

ناباروری

آزمایش هورمون تستوسترون همچنین می تواند به عنوان یک مارکر تومور برای تومورهای نادر بیضه و تخمدان استفاده شود.

مشخصات جنسی مبهم:

یکی از کاربرد های آزمایش هورمون تستوسترون تشخیص جنسیت در نوزادان با مشخصات جنسی مبهم می باشد. به این صورت که با اندازه گیری این هورمون می توان به جنسیت فرد پی برد.

اختلال در تکامل جنسی یکی از مشکل ترین مواردی است که پزشک با آن مواجهه می شود. اختلال در تکامل جنسی سبب ابهام دستگاه تناسلی خارجی در موقع تولد شده طوریکه جنس بچه (پسر یا دختر بودن) به راحتی قابل تشخیص نیست. با پیشرفت های علم پزشکی تشخیص سریع و دقیق این بیماری میسر شده است. این بیماری را باید هر چه زودتر تشخیص داد و جنس بچه را مشخص نمود و درمانهای لازم را شروع کرد. در تعیین جنس این بچه ها باید حداکثر دقت را نمود تا بعدها در زندگی مشکل پیدا نکنند.

بلوغ زودرس:

بلوغ زودرس به ظاهر شدن زودهنگام علائم بلوغ جسمی و هورمونی گفته می‌ شود که با انجام آزمایش هورمون تستوسترون می توان تشخیص داد.‌ این اختلال می ‌تواند دلایل بسیار مختلفی داشته باشد و مانند هر پدیده‌ی غیرطبیعی دیگری، پیامدهایی در پی خواهد داشت‌. پیامد های این رخداد می توان به موارد کوتاهی قد، مشکلات رفتاری، فعالیت های جنسی در سنین پایین تر، استرس و غیره اشاره کرد. بسیاری از کودکانی که دچار بلوغ زودرس می‌شوند، نیازی به درمان ندارند. در موارد ضروری هم درمان فقط به توقف روند بلوغ کمک می ‌کند.

معمولا بلوغ در دختران بین سنین ۸ تا ۱۳ سال و در پسرها بین سنین ۹ تا ۱۴ سال آغاز می‌شود. پزشکان بلوغ زودرس را زمانی تشخیص می‌دهند که به دلایلی نامعلوم، این روند طبیعی زودتر آغاز شود و با رشد استخوان و جهش رشدی همراه باشد. در بلوغ زودرس غده‌ی هیپوفیز هورمونی به نام گونادوتروپین تولید می‌کند. این هورمون‌ باعث تحریک بیضه‌ ها و تخمدان‌ ها می‌ شود تا هورمون ‌های دیگر یعنی تستوسترون یا استروژن تولید شود. این ها هورمون‌ های جنسی هستند که باعث تغییرات جنسی در دوران بلوغ (مانند رشد سینه‌ها در دختران) می‌ شوند.

نکته ای که در این مورد حایز اهمیت است و باید به آن توجه داشت نگران شدن درباره‌ی بلوغ زودرس کودکتان کافی نیست! شما به‌عنوان پدر و مادر باید علائم بلوغ زودرس را جدی بگیرید. این علائم باید توسط متخصص غدد کودکان مورد بررسی قرار بگیرند. و آزمایش هورمون تستوسترون برای کودک درخواست می شود پس از معاینات و گزارش جواب آزمایش نیاز به درمان و نحوی درمان مشخص می شود.

سندرم مردانه سازی زنان

آن چه باعث تغییرات جسمی و حتی روحی در جنس زن و مرد می شود هورمون های جنسی از جمله تستوسترون می باشد. همان طور که در بالا اشاره شد آزمایش هورمون تستوسترون در مردان عددی ۷ برابر زنان گزارش می شود. اختلال در غلظت این هورمون باعث بروز علائم مردانه در زنان می شود. سندرم به مجموعه ای از اختلالات اشاره می شود. در سندرم مردانه سازی زنان نیز مجموعه ای از علائم مردانه در زن بروز می کند. هورمون تستوسترون عامل صدای بم، بدن عضلانی، تمایلات قوی جنسی و غیره می باشد.

اگر چه بدن زنان به اندازه ی بدن مردان تستوسترون ترشح نمی کند، اما همان مقدار بسیار کمی که روزانه ترشح می شود، باعث کنترل احساسات و تقویت قوای جنسی می شود. علل مختلفی در افزایش هورمون مردانه (تستوسترون و ترکیبات وابسته به آن) نقش دارند که از شایع ترین این علل می توان به کم کاری تخمدان یا تخمدان پلی کیستیک اشاره کرد.

ناباروری

کاهش سطح تستوسترون با آزمایش هورمون تستوسترون امکان پذیر است. این کاهش هورمون باعث کاهش میل جنسی و اختلال در نعوظ می شود. در افرادی که در سن باروری هستند و قصد بارداری دارند این اختلالات منجر به ناباروری می شود. ناباروری یکی از مشکلاتی می باشد که بسیاری از زوج ها با آن مواجه هستند. تشخیص به موقع علت آن و درمان کمک به سزایی در حل این مسئله دارد. (جهت کسب اطلاعات بیش تر به مقاله ی آزمایش تشخیص ناباروری زنان و آزمایش تشخیص ناباروری مردان مراجعه فرمایید)

آزمایش هورمون تستوسترون در زنان:

در زنان تخمدان‌ها هر دو هورمون تستوسترون و استروژن را تولید می‌کنند. تقریباً مقدار کمی از تستوسترون توسط تخمدان ‌ها وارد جریان خون و غدد کلیوی می‌شود. علاوه بر این که استروژن توسط تخمدان‌ها تولید می‌شود، بافت چربی بدن نیز می‌ تواند استروژن تولید کند. این هورمون ‌های جنسی در رشد، نگهداری و ترمیم بافت‌های تناسلی مفید هستند.

همچنین این هورمون بر بافت‌ های دیگر بدن و تودۀ استخوانی تأثیر دارد. کاهش و افزایش سطح این هورمون هر دو عوارضی در بدن دارد. در زنان کاهش و افزایش سطح هورمون تستوسترون در موارد زیر مشاهده می شود و پزشک با مشاهده ی این علائم ممکن است درخواست آزمایش هورومن تستوسترون دهد:

سطوح افزایش یافته آزمایش هورمون تستوسترون:

• تومور تخمدان

• تومور آدرنال

• هایپرپلازی مادر زادی قشر آدرنال

• تومور تروفوبلاستیک

• تخمدان پلی کیستیک PCO

• هیرسوتیسم ایدویوپاتیک

• سندرم مردانه در زنان

• آکنه

• افزایش موی صورت، سینه، پشت یا دیگر نواحی بدن

• ضخیم شدن موها

• قاعدگی نامنظم

• نوسانات خلقی

• بزرگ شدن کلیتوریس

• بزرگ شدن ماهیچه ها

• کاهش سایز سینه

• کاهش میل جنسی

• کلفت شدن صدا

• در موارد حاد میزان بالای تستوسترون در زنان میتواند منجر به چاقی مفرط و نازایی شود.

سطوح کاهش یافته در آزمایش هورمون تستوسترون:

کر گرفتگی

کاهش میل جنسی

اختلالات خواب

کاهش توده عضلانی

از دست دادن موی بدن

ریزش موی سر

احساس خستگی

چاقی

پوکی استخوان

افسردگی

درمان میزان بالای هورمون تستوسترون در زنان:

آزمایش هورمون تستوسترون در زنان به منظور اندازه گیری این هورمون و در نهایت اقدام به درمان انجام می شود. تستوسترون به زنان کمک می¬کند تراکم استخوان داشته باشند، سلول های خونی جدید تولید کنند، میل جنسی داشته و خلقیاتشان را تنظیم کنند. تاثیر ترکیبی تستوسترون و استروژن به رشد، ترمیم و نگه داری بافت های تولید مثل زنان کمک می‌کند.

برای درمان میزان بالای هورمون تستوسترون پیش از شروع هرگونه رژیم غذایی برای کاهش تستوسترون، ممکن است لازم باشد ابتدا با پزشک خود مشورت کنید. درمان توصیه شده برای آن معمولاً به علت بالا رفتن میزان تستوسترون بستگی دارد. معمولاً، پزشک توصیه می‌کند سبک زندگی و رژیم غذایی خود را تغییر دهید. همچنین ممکن است دارو یا درمان‌هایی را برای کنترل علائمی همچون موی زائد یا آکنه را تجویز کنند. دارو های درمان میزان بالای تستوسترون معمولا دارو های کورتون، متفورمین، پروژستین، اسپیرونولاکتون می باشد.

آزمایش هورمون تستوسترون در مردان:

همان طور که اشاره شد هورمون تستوسترون (Testosterone) را هورمون مردانه نیز می گویند که باعث بزرگ شدن عضلات و بروز خصوصیات ویژه مردان می شود. هورمون تستوسترون در مردان توسط بیضه ها و در زنان توسط تخمدان ها تولید می شود.

گاهی میزان هورمون تستوسترون در بدن مردان کاهش می یابد که باعث بروز یک سری مشکلات می شود. لذا باید با مراجعه به پزشک متخصص و انجام آزمایش هورمون تستوسترون به تشخیص و درمان آن پرداخت.

در برخی مردان، کاهش تستوسترون باعث علائم واضحی می شود، از قبیل:

– تحلیل (کوچک شدن) عضلات

– ریزش موی سر

– بزرگ شدن سینه

– کوچک شدن بیضه

اگر میزان تستوسترون در دوران جنینی نوزادان پسر کم باشد، ممکن است بر رشد اندام تناسلی آنها اثر بگذارد و منجر به کاهش رشد اندام تناسلی و کیسه بیضه گردد و یا ممکن است تبدیل به آلت تناسلی زنانه و یا آلت تناسلی مبهم شود.

اگر میزان تستوسترون قبل و یا در طی دوران بلوغ پسران کاهش یابد، ممکن است باعث عدم بلوغ جنسی گردد و دارای این علائم باشد: عدم رشد توده عضلانی، اختلال در بم شدن صدا، کاهش موهای بدن، بزرگ شدن سینه ها و کوچک شدن بیضه ها.

در دوران بزرگسالی کاهش تستوسترون در مردان ممکن است باعث کاهش میل جنسی، ناباروری، اختلال نعوظ، ریزش موهای سر، کاهش توده عضلانی، پوکی استخوان و کاهش توده استخوانی شود‌.

البته لازم به ذکر است به طور طبیعی با افزایش سن، هورمون تستوسترون کمی کاهش می یابد که به نام توقف آندروژن و یا یائسگی مردانه خوانده می شود. در بیشتر مردان، این کاهش تستوسترون هیچ مشکل و یا علامت خاصی را ایجاد نمی کند، ولی در تعداد کمی از مردان، افت تستوسترون دارای علائمی همچون گرگرفتگی، زودرنجی، تحریک پذیری و کاهش میل جنسی می باشد.

درمان میزان پایین هورمون تستوسترون در مردان:

آزمایش هورون تستوسترون در مردان معمولا برای بررسی ناباروری و عوارض دیگر کاهش آن انجام می شود. همان طور که در بالا اشاره شد، کاهش میزان تستوسترون در بدن عوارضی را به دنبال دارد. بعد از انجام آزمایش هورمون تستوسترون و تشخیص سطوح پایینی از این هورمون، پزشک معالج اقدام به درمان شخص می کند‌. برای درمان میزان پایین تستوسترون ممکن است

مکمل های تستوسترون تجویز شود ولی باید توجه شود همه افراد با تستوسترون پایین به درمان نیاز ندارند. مکمل های تستوسترون در اشکال مختلف وجود دارد از جمله ، ژل، آمپول و قرص. تزریق گزینه گرانی است و می تواند برای افراد دردناک باشد. تعداد مصرف آن از 7 تا 22 روزاست که توسط دکتر شما تجویز می شوند. نوسان سطح تستوسترون بالا و پایین بودن دوز ها را تعیین می کند.

عوارض مصرف مکمل های تستوسترون چیست؟

می دانیم تمامی قرص ها و دارو هایی که مصرف می کنیم دارای عوارضی در بدن است. مکمل های تستوسترون ممکن است باعث برخی از اشکالات برای مردان به وجود آید:

• افزایش بیش از حد سلول های قرمز خون

• اختلالات خواب

• پروستات بزرگ

• آکنه

شرایط انجام آزمایش هورمون تستوسترون

برای انجام آزمایش هورمون تستوسترون نیازی به ناشتا بودن ندارد.

نمونه برداری برای انجام آزمایش هورمون تستوسترون در اول صبح انجام می شود. (میزان سطوح تستوسترون در ابتدای صبح در بیشترین حد خود است)

نمونه مورد آزمایش در منزل برای انجام آن نمونه خون وریدی می باشد.