ثبت آزمایش
آنسفالیت (Encephalitis) به معنای التهاب مغز می باشد که ممکن است به دلایل مختلف عفونی و یا حتی در اثر بیماری های خود ایمنی رخ دهد. نکته ای که باید توجه داشته باشیم آنسفالیت متفاوت از مننژیت می باشد به طوری که مننژیت به معنای التهاب پرده مننژ (لایه های محافظ اطراف مغز) می باشد ولی در آنسفالیت خود مغز دچار التهاب می شود. البته برخی بیماران ممکن است به طور همزمان مبتلا به مننژیت و آنسفالیت باشند که در این صورت اصطلاح مننگو آنسفالیت استفاده می شود.هر چند عفونت های ویروسی مغز عمده ترین عوامل ایجاد کننده آنسفالیت به شمار می روند، اما واکنش سیستم ایمنی به یک ویروس یا یک تومور می توانند متعاقبا باعث بروز آنسفالیت از نوع خود ایمن شود.
آنسفالیت (Encephalitis) چیست؟
آنسفالیت (Encephalitis) در لغت به معنای آماس و التهاب مغز می باشد، اما معمولا به التهاب مغزی اطلاق می شود که به واسطه ویروس ایجاد شده باشد. این بیماری جزء بیماری های نادر است که تقریبا 0.5 از هر 100،000 نفر به آن مبتلا می شوند که معمولا در کودکان، سالخوردگان و افرادیکه سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مثل افراد مبتلا به ایدز یا سرطان) اتفاق می افتد.
تشخیص به موقع آنسفالیت (Encephalitis) و علت آن بسیار در روند درمان موثر است. به طوری که در نظر داشته باشید پس از تشخیص آنسفالیت ، اگر عامل آن ویروسی، باکتریایی و غیره باشد با داروهای به ترتیب ضد ویروسی و آنتی بیوتیکی می توان بیماری را کنترل و حتی از بین برد ولی اگر عامل آنسفالیت ، خود ایمنی باشد به احتمال دارو های موثر برای آن داروهای کورتون باشد. گاهی اوقات بیماری های اتوایمیون سیستمیک نظیر لوپوس نیز می توانند درگیری سیستم عصبی را به دنبال داشته باشند.
انوع عامل آنسفالیت
در ادامه انوع عامل آنسفالیت، تشخیص آن را شرح خواهیم داد.
آنسفالیت (Encephalitis) عفونی
آنسفالیت (Encephalitis) عفونی بیشتر در اثر ویروس ها رخ می دهد. آنسفالیت عفونی هستند. بسیاری از این ویروس ها تظاهرات خفیفی را در بافتهای مختلف ایجاد می کنند که معمولاً مورد توجه قرار نمی گیرند. تنها موارد نادری موجب درگیری مغز می گردند. ازهمین رو آنسفالیت ویروسی را غالباً به عنوان rare complication of common infection توصیف می کنند.(HSV (Herpes Simplex Virus یا همان عامل زخم سرد، شایع ترین عامل عفونت ویروسی مغز می باشد. آنسفالیت عفونی خود به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می شود که به شرح زیر است:
آنسفالیت اولیه
آنسفالیت اولیه زمانی اتفاق میفتد که یک ویروس یا عامل دیگر مستقیماً مغز را آلوده می کند و باعث عفونت قسمت خاص و یا کل مغز می شود . عفونت اولیه می تواند فعال شدن مجدد یک ویروس غیر فعال باشد.
آنسفالیت ثانویه
آنسفالیت ثانویه یا آنسفالیت بعد از عفونت از اشتباه سیستم ایمنی بدن ناشی می شود. در این شرایط سیستم ایمنی بدن به جای حمله به سلول های ایجاد کننده عفونت، به اشتباه به سلول های سالم مغز حمله می کند. آنسفالیت ثانویه اغلب دو تا سه هفته پس از عفونت اولیه رخ می دهد.
کدام ویروس ها باعث ممکن است عامل آنسفالیت (Encephalitis) باشند؟
همان طور که در بالا اشاره شد عامل آنسفالیت (Encephalitis) عفونی در بیشتر موارد ویروس ها هستند. ویروس ها انگل های درون سلولی اجباری هستند که توانایی رشد و همانندسازی در خارج از سلول را ندارند و برای تکثیر خود نیازمند که با استفاده از گیرنده های خود به ترکیباتی در سطح سلول متصل و وارد سلول میزبان شوند. در داخل سلول میزبان ، ویروس با استفاده از تمهیدات آن شروع به پروتئین سازی و گرد همایی می کند. ویروس ها برای آن که وارد مغز و سلول های عصبی شوند باید گیرنده سطحی آن ها را شناسایی کنند. سپس پس از اتصال وارد سلول های نورون (سلول های عصبی) می شوند. در ادامه به ویروس هایی که بیشتر از همه عامل آنسفالیت هستند اشاره می کنیم:
ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)
ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) دارای دو نوع می باشد هر دو نوع می تواند باعث آنسفالیت (Encephalitis) شود. البته آنسفالیت ناشی از HSV نوع 1 نادر است اما می تواند منجر به آسیب یا مرگ مغزی شود. HSV نوع 1 با علائم های سرماخوردگی و تاول های در اطراف دهان و HSV نوع 2 با تبخال دستگاه تناسلی همراه می باشد.
انترو ویروس ها
یکی دیگر از عاملین آنسفالیت (Encephalitis) انترو ویروس ها هستند. انتروویروسها دسته ای از ویروسهای ssRNA هستند که مرتبط با بسیاری از بیماریهای انسان و پستانداران است. مطالعات سرمشناسی تاکنون ۶۶ نوع انتروویروس انسانی را با استفاده از آنتی بادی آن ها شناسایی کرده است معمولاً باعث ایجاد بیماری با علائم مانند آنفولانزا، التهاب چشم و درد شکمی می شوند.
ویروس های ناشی از پشه
این ویروس ها می توانند باعث عفونت هایی مختلفی شوند. از جمله ویروس های منتقله با حشرات می توان به فلاوی ویروس ها عامل تب زرد اشاره کرد. علائم عفونت ممکن است طی چند روز تا چند هفته پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ناشی از پشه ظاهر شود.
ویروس هاری
عامل بیماری هاری که ممکن است باعث آنسفالیت (Encephalitis) شود رابدو ویروس ها می باشد. این بیماریی بیشتر در گازگرفتگی از طریق سگ هار وارد خون می شود. که در واقع ویروس هاری در بزاق شگ هار وجود دارد. درمان هاری باید فورا و با واکسیناسیون توام با سرم درمانی انجام شود. فردی که دچار فتوفوبیا شود به احتمال خیلی بالا دچار مرگ خواهد شد.
ویروس های ناشی از تیک
ویروس پاواسان توسط کنه ها ایجاد و باعث انسفالیت در میانه غربی ایالات متحده می شود. علائم معمولاً حدود یک هفته پس از نیش از کنه آلوده بروز می کنند.
عفونت های دوران کودکی
عفونت های شایع در دوران کودکی – مانند سرخک (روبولا)، اوریون و سرخک آلمانی (بیماری سرخچه) از جمله علل نسبتاً شایع آنسفالیت ثانویه هستند. البته این موارد به دلیل در دسترس بودن واکسیناسیون برای این بیماری ها به ندرت دیده می شوند. واکسن سه گانه MMR جهت پیشگیری از ابتلا این ویروس در دوران کودکی تزریق می شود. به طور عمده در کشور های واکسینه شده این بیماری و آنسفالیت ناشی از آن کاهش یافته است.
تشخیص آنسفالیت (Encephalitis) عفونی به چه روشی قابل انجام است؟
پزشک برای تشخیص آنسفالیت (Encephalitis) ، علائمتان را بررسی کرده و در مورد بیماریهایی که اخیراً داشته اید و هرگونه احتمال قرارگیری در معرض ویروس (برای مثال، قرار داشتن در نزدیکی افراد بیمار یا پشهها یا ساس و کنهها) سؤالاتی میپرسد. پزشک همچنین ممکن است یکی از آزمایشهای امآرآی، کشیدن مایع نخاعی یا نوار مغز را تجویز کند.
برای تشخیص آزمایشگاهی عفونت های ویروسی سیستم اعصاب مرکزی که عامل آنسفالیت (Encephalitis) هستند با ردیابی آنتی بادی های اختصاصی ضد ویروس از نوع IgM در مورد عفونت های حاد و IgGدر موارد تحت حاد و مزمن از ارزش بالایی برخوردار می باشد. آنتی بادی ها پروتئین هایی هستند که سیستم ایمنی علیه عفونت ها به طور اختصاصی تولید و ترشح می کند. وجود آنتی بادی در بدن باعث خنثی شدن ویروس و عدم توانایی برای اتصال به سلول های دیگر می باشد. همچنین اتصال آنتی بادی به ویروس باعث تسهیل بیگانه خواری توسط ماکروفاژ می شود. البته روش PCR یک روش جدید تر و حساس تر برای تشخیص ماده ژنتیک ویروس به ویژه در HPV می باشد.
آنسفالیت (Encephalitis) خود ایمنی (اتو اتوایمیون):
آنسفالیت (Encephalitis) اتوایمیون نیز از انواع دیگر این عارضه می باشد. سیستم ایمنی ما در حالت نرمال عامل های بیگانه را شناسایی و علیه آن ها آنتی بادی تولید می کند. آنتی بادی به طور اختصاصی (همانند قفل و کلید) عامل بیگانه را شناسایی و به آن متصل می شود. اتصال به آنتی ژن ( بخشی عامل بیگانه که علیه آن آنتی بادی تولید و ترشح می شود) چندین مزیت دارد که از جمله مهم ترین آن ها مانع اتصال عامل بیگانه به سلول های هدف و دومین اثر تهسیل بیگانه خواری (اپسونیزاسیون) می شود.
اما در آنسفالیت (Encephalitis) اتوایمیون مانند بیماری های خود ایمنی دیگر سیستم ایمنی از کنترل خود خارج شده و سلول های یک بافت را به عنوان عامل بیگانه شناسایی می کند. برخی تحقیقات نشان داده است که عال آن ممکن است جهش در ژن باشد. به این صورت که سیستم ایمنی علیه آنتی ژن های سطحی خودی آنتی بادی تولید می کند. عمده ترین این Ag های سطحی عبارتند از رسپتورهای گلوتامات ، رسپتورهای گابا، کانال های کلسیم و پتاسیم ، آکوپورین 4، گلوتامات دکربوکسیلاز، گانگلیوزیدها و رسپتور استیل کولین. بسته به نوع اتوآنتی بادی ها ، بیماری ایجاد شده می تواند تظاهرات متفاوت و ویژه ای داشته باشد. بنابراین تشخیص صحیح و دقیق این اتوآنتی بادی ها از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار است.
مهمترین بیماری های اتوایمیون التهابی سیستم اعصاب مرکزی عبارتند از:
1. مولتیپل اسکلروزیز (Multiple Sclerosis)
2. میاستنیا گراویس (Myasthenia Gravis)
3.اختلالات کانالی اتوایمیون سیستم اعصاب مرکزی(Autoimmune CNS Channelopathies)
4. اختلالات رسپتوری اتوایمیون سیستم اعصاب مرکزی (Autoimmune CNS Receptoropathies)
تشخیص آنسفالیت (Encephalitis) اتو ایمیون با چه روشی امکان پذیر است؟
همان طور که در بالا اشاره شد در آنسفالیت (Encephalitis) خود ایمنی علیه انتی ژن های خود آنتی بادی تولید می شود که در نهایت این آنتی بادی ها منجر به آسیب به سلول های ناحیه عصبی می شود. بنابراین با روش الایزا این آنتی بادی بررسی می شود و در صورت وجود آنتی بادی اتو ایمیون یعنی فرد به این بیماری مبتلا می باشد. روش دیگر برای تشخیص بیماری های خود ایمنی ، روش پیشرفته و جدید PCR می باشد.
همچنین علاوه بر روش های مذکور عامل آنسفالیت (Encephalitis) را می تواند با تکنیک های IFA, IMBT نیز کاربرد دارند. تکنیک IMBT امکان تشخیص سریع و دقیق چندین آنتی بادی را به صورت همزمان فراهم می نماید. در مورد اختلالات رسپتوری سیستم اعصاب، می توان از تکنیک های وسترن بلات و EUROLINE استفاده نمود. همچنین الکتروسفالوگرام (EEG)، که پیام های الکتریکی مغز را برای تشخیص امواج غیرعادی مغز، ثبت می کند. سوراخ کردن کمر که در آن مایع مغزی نخاعی (مایعی که اطراف مغز و نخاع را در بر می گیرد) به منظور یافت علائم عفونت بررسی می شود.
علائم آنسفالیت (Encephalitis)
علائم آنسفالیت (Encephalitis) معمولاً شدید و ناگهانی هستند. شامل موارد زیر می باشد:
- تب
- کسل بودن، خواب آلودگی و گاهی اوقات کما
- سردرد
- تغییرات شخصیتی، زودرنجی یا طغیانهای عاطفی
- گیجی
- ضعف در یک یا چند ناحیه از بدن
- تشنج
- ایجاد برآمدگیهای کوچک نرم در نوزادان
درمان آنسفالیت (Encephalitis) چیست؟
برای درمان آنسفالیت (Encephalitis) باید در اولین مرحله عامل آن مشخص شود. از آنجا که عوارض ناشی از انسفالیت در بسیاری از موارد جدی هستند، مبتلایان به آن میبایست بستری شوند. نوع درمان تا حد زیادی به سن و شرایط بیمار و همچنین نوع و علت بیماری بستگی دارد. اگر انسفالیت ناشی از عفونت باکتریایی باشد، میتوان آن را با آنتیبیوتیکها درمان کرد.
درمان آنسفالیت (Encephalitis) تب خال شامل مراقبت های حمایتی و همچنین درمانهای ضدویروسی با داروهایی مانند آسیکلوویر است. از درمانهای دیگری نیز برای پایین آوردن تب، افزایش رطوبت بدن، درمان تشنج ها و کاهش فشار در جمجمه استفاده میشود. بسیاری از افراد، با درمان و مراقبت مناسب از انسفالیت بهبود می یابند. البته، نوزادان و سالخوردگان در معرض خطر بالاتری برای دچار شدن به آسیب دائمی مغز هستند.
آیا بیماری آنسفالیت (Encephalitis) مسری است؟
آنسفالیت (Encephalitis) به نوبه خود مسری نیست اما هرکدام از ویروس هایی که آنسفالیت را ایجاد کرده اند، می توانند مسری باشند. البته فقط به این دلیل که یک بچه دچار یک ویروس خاص می شود به این معنا نیست که او به آنسفالیت نیز مبتلا می شود. اما باز هم باید کودکان را از افراد مبتلا به آنسفالیت دور نگه داشت.
اگر مایل به انجام انواع آزمایش چکاپ ، تست کرونا و هر آزمایش دیگری می توانید بدون حضور در آزمایشگاه، آزمایش در خانه انجام دهید. استفاده از نمونه گیری در منزل یک روش ساده در عین حال کاربردی می باشد که شما می توانید با آن از شیوع ویروس کووید ۱۹ در این مراکز پرخطر پیشگیری کنید. تمامی مراحل آزمایش در منزل آنی آزما به صورت آنلاین غیر حضوری در آزمایشگاه انجام می گیرد به طوری که با پذیرش آنلاین می توانید بدون نیاز به حضور در آزمایشگاه مد نظرتان و منتظر ماندن در صف های طولانی پذیرش خود را انجام دهید. همچنین براب پاسخ به هر گونه سوالی را در این ارتباط را می توانید با همکاران ما در واتس آپ در ارتباط باشید.