عوارض شایع بعد از تزریق واکسن های کووید 19

بعد از تزریق واکسن های کووید 19 فرد ممکن است برخی عوارض محسوس و قابل تشخیصی را تجربه نماید. محل تزریق شامل قرمزی، خارش، حساسیت، درد، سفتی، تورم و احساس گرما در محل تزریق و عوارض شایع سیستمیک شامل آرترالژی، میالژی، ضعف، خستگی، لرز، کاهش اشتها، تهوع، سردرد، تب، لرز، کسالت می باشد.

این عوارض پس از تزریق واکسن های کووید 19 ممکن است در بعضی مواقع تا 7 روز ابتدایی بعد از تزریق واکسن وجود داشته باشد. در صورتی که عوارض طی 7 روز اول بهبود پیدا نکند و یا تشدید شود بیمار باید توسط پزشک معاینه شود و بررسی های لازم انجام شود.

سایر عوارض تزریق واکسن های کووید 19 عبارتند از اسهال، تهوع, استفراغ، سرگیجه، خواب آلودگی، بثورات پوستی، تعریق و …

کنترل عوارض بعد از تزریق واکسن های کووید 19

قبل از تزریق واکسن های کووید 19، جهت پیشگیری از بروز عوارض استفاده از استامینوفن، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و آنتی هیستامین ها توصیه نمی شود. استامینوفن ممکن است باعث کاهش پتانسیل ایمنی زایی واکسن شود. استفاده از آنتی هیستامین ها می تواند باعث پوشانده شدن علائم آنافیلاکسی بعد از تزریق واکسن های کووید 19 شود.

استفاده از استامینوفن، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و آنتی هیستامین ها برای کنترل عوارض، بعد از تزریق واکسن ممانعتی ندارد. برای پیشگیری از بروز عوارض بسیار نادر واکسن آسترازنکا، استفاده از هپارین، انوکساپارین، دالتپارین، وارفارین، آنتی کواگوالنت های خوراکی مستقیم مانند ریواروکسابان و دابیگاتران، آسپرین و یا سایر داروهای ضد پلاکت توصیه نمی شود.

واکنش های آلرژیک پس از تزریق واکسن های کووید 19

واکنش های ازدیاد حساسیت فوری: طی 4 ساعت از زمان تزریق واکسن های کووید 19، علائمی مثل کهیر، آنژیوادم، خس خس سینه، دیسترس تنفسی ممکن است بروز کند. در صورت بروز چنین علائمی بیمار نباید نوبت دوم واکسن های کووید 19 برندی که باعث عارضه شده است را دریافت کنند.

راش در محل تزریق واکسن های کووید 19 (COVID arm): این واکنش به صورت راش های قرمز، خارش دار، متورم و یا دردناک در محلی که واکسن های کووید 19 تزریق شده است، بروز می کند. شروع راش ها از چند روز تا یک هفته بعد از اولین دوز تزریق رخ می دهد و گاها ممکن است بعد از مدت زمان بیشتری نیز ایجاد شود. عوارض جانبی موضعی در محل تزریق واکسن موارد منع مصرف نوبت دوم محسوب نمی شوند.

واکنش آلرژیک: مانند اریتم، خارش و سفتی در اطراف محل تزریق بعد از نوبت اول واکسن، کنترا اندیکاسیون برای نوبت دوم واکسن محسوب نمی شود و نوبت دوم را در زمان توصیه شده ولی ترجیحا در اندام فوقانی مخالف می توانند دریافت کنند.

عوارض نادر پس از تزریق واکسن های کووید 19

فلج عصب صورت (bell’s palsy) تا چند هفته بعد از تزریق واکسن های کووید 19 ممکن است به صورت نادر رخ دهد. مشخص نیست که تا چه حد این عارضه در ارتباط با واکسن های کووید 19 باشد. عوارضی مثل مانند تب بالای 40 درجه سانتی گراد و تشنج ممکن است بعد از تزریق واکسن کووید 19 اسپوتنیک بروز نماید، در صورت بروز، بیمار حتما باید به مرکز درمانی مراجعه کند. در صورتی که عارضه با واکسن کووید-19 ارتباط داشته باشد بیمار نباید نوبت دوم واکسن اسپوتنیک را دریافت نماید. واکسن سینوفارم در بیمارانی که در ریسک تشنج هستند با احتیاط و با صلاحدید پزشک معالج تزریق شود.

عوارض بسیار نادر واکسن آسترازنکا (ترومبوسیتوپنی اتوایمیون پروترومبوتیک بعد از تزریق واکسن) این عارضه به صورت افت قابل توجه تعداد پلاکتکت و ترومبوز در وریدها و شریان های مختلف ( منجمله سینوس وریدی مغز، ورید پورت، وریدهای طحالی، ورید های کبدی، ترومبوزهای شریانی، ترمبوز وریدهای اندام های تحتانی و آمبولی ریه) بروز نموده است. میزان بروز (ترومبوسیتوپنی اتوایمیون پروترومبوتیک) بعد از تزریق واکسن در حدود 0/001 % تا 0/0004 % گزارش شده است. با توجه به اینکه این عارضه بسیار نادر است، سازمان جهانی بهداشت مزایای تزریق این واکسن را در سنین بالای 18 سال نسبت به عوارض نادر احتمالی بیشتر می داند.

چه زمانی باید به مراکز درمانی برویم؟

با توجه به اینکه عوارض بسیار نادر واکسن آسترازنکا در سنین کمتر از 50 تا 55 سال و به ویژه در خانم ها رخ داده است، تزریق سایر واکسن های کووید 19 را در صورت در دسترس بودن در سنین کمتر از 50 تا 55 سال ارجح است. در صورتی که طی 28 روز بعد از تزریق واکسن آسترازنکا، فرد واکسینه شده دچار تنگی نفس، درد قفسه سینه، درد در ناحیه شکم، سردی اندام های انتهایی، تاری دید، دوبینی تشنج، اختلال تکلم، پارزی، پلژی، سردرد بسیار شدید و مداوم، تورم و درد و تغییر رنگ اندام های انتهایی و یا پتشی شده باشد، ارجاع به مراکز درمانی و آزمایش سلول های خونی توصیه می شود.

ملاحظات اجتماعی بعد از تزریق واکسن های کووید 19

انتظار می رود که فرد واکسینه شده حدود دو هفته بعد از دریافت نوبت دوم واکسن های کووید 19 ایمنی علیه بیماری کرونا را داشته باشد. شواهد نشان داده است ریسک ابتلا و تشدید بیماری کووید-19 در افرادی که واکسینه شده اند کاهش می یابد اما به صفر نمی رسد. بنابراین افرادی که واکسینه می شوند می توانند در صورت مواجهه با ویروس SARS-CoV-2 به صورت ناقل بدون علامت ویروس را به نزدیکان خود که واکسینه نشده اند انتقال دهند.

توصیه می شود جهت حفظ سلامت خانواده خود و جامعه افراد واکسینه شده تمام پروتکل های بهداشتی جهت پیشگیری از انتشار بیماری کووید-19 (شامل ماسک زدن و رعایت فاصله اجتماعی، پرهیز از حضور در مکان های پر جمعیت) را رعایت نمایند.

زمانی که تمام افراد حاضر در یک جمع واکسینه شوند، می توان محدودیت های مرتبط با پیشگیری از بیماری کووید-19 را رفع کرد. در صورتی که فرد واکسینه شده دچار علائم بیماری کرونا شود، باید تست انجام شود. تزریق هیچ یک از واکسن های کووید 19 نمی تواند باعث مثبت شدن تست PCR شود، اما ممکن است باعث مثبت شدن تست سرولوژی شود.

تزریق واکسن های کووید 19 در شرایط خاص بارداری

نکات لازم به ذکر در مشاوره واکسیناسیون (واکسن سینوفارم) در بارداری مادران باردار در خطر بالاتر ابتلا به بیماری نیستند، اما در صورت ابتلا اشکال شدید تر بیماری در مادران باردار نسبت به زنان غیر باردار در سن مشابه بیشتر خواهد بود. واکسن سینوفارم ویروس غیر فعال می باشد، و بنا به توصیه سازمان جهانی بهداشت (با توجه به خطرات تهدید کننده سلامت مادر در صورت ابتلا به کووید-۱۹ )، به مادران باردار قابل توصیه است. به دلیل حفظ ایمنی بیشتر تا حصول نتایج و مستندات کافی، ترجیحا واکسیناسیون بعد از هفته۱۲ بارداری صورت پذیرد.

تزریق واکسن های کووید 19 به معنای ایجاد ایمنی قطعی نیست و تداوم اقدامات پیشگیری از ابتلا به کووید برای مادر باردار و اعضای خانواده الزامی است. مادران باردار پس از واکسینه شدن در صورت بروز علائم احتمالی ابتلا به بیماری کووید-۱۹، بایستی با اطلاع رسانی به مراکز بهداشتی و درمانی یا کد ۴ سامانه ۴۰۳ ، جهت اخذ راهنمایی های لازم یا حتی تعیین محل مراجعه بررسی وضعیت، اقدام نمایند.

به علت خطرات ابتلا به بیماری کووید ۱۹ در سه ماهه سوم بارداری، ضمن تاکید بر شناسایی مادران باردار واجد شرایط، واکسیناسیون مادران واجد شرایط با سن بارداری ۲۸ هفته و بیشتر در اولویت خواهد بود. در صورت تزریق دوز اول واکسن‌های کووید 19 قبل از بارداری و یا عدم اطلاع از بارداری در زمان واکسیناسیون، توصیه می شود پس از مشاوره با مادرو بر اساس ترجیح وی (در رابطه با زمان واکسیناسیون)، تزریق دوز دوم با واکسن سینوفارم به فاصله ۲۸ روز از تزریق قبلی یا بعد از هفته دوازده بارداری، صورت پذیرد. فاصله بین واکسن های کووید 19 با واکسن آنفلوآنزا یا توام در بارداری حتی الامکان ۱۴ روز باشد.

شیردهی و تزریق واکسن های کووید 19

اطلاعات کافی در زمینه ایمنی واکسن های کووید 19 در زنان شیرده وجود ندارد. از آن جایی که واکسن های کووید 19 غیر فعال و غیر زنده هستند به نظر نمی رسد خطری برای نوزاد داشته باشد. واکسن های کووکسین و اسپوتنیک به دلیل محدود بودن اطلاعات در شیردهی منع مصرف دارند. از بین برندهای موجود درایران واکسن آسترازنکا و سینوفارم به صورت محدود در خانم های شیرده تزریق شده است.

در صورتی که خانم شیرده در ریسک بالا برای ابتلا به بیماری کووید-19 قرار داشته باشد و یا ریسک فاکتور برای تشدید بیماری کووید-19 وجود داشته باشد با صلاحدید پزشک معالج می تواند واکسن آسترازنکا و سینوفارم را تزریق نماید. بعد از تزریق واکسن آسترازنکا و سینوفارم نیاز نیست شیردهی قطع شود.

کودکان و تزریق واکسن های کووید 19

اطلاعات در مورد تزریق واکسن‌های کووید 19 در کودکان محدود است. واکسن های اسپوتنیک، سینوفارم، کوواکسین و آسترازنکا در افراد بالای 18 سال مصرف دارد. واکسن سینوفارم در کودکان 3 تا 17 ساله در یک کارآزمایی بالینی مورد بررسی قرار گرفته است. واکسن آسترازنکا در کودکان 5 تا 12 ساله در حال مطالعه است. اثر بخشی و ایمنی واکسن اسپوتنیک V و کووکسین بهارات نیز در افراد زیر 18 سال در حال مطالعه است. تا زمانی که اطلاعات در مورد واکسن های کووید 19 در کودکان کاملتر شود تزریق واکسن در سنین کمتر از 18 سال توصیه نمی شود.

شرایط تزریق واکسن های کووید 19 در بیماران جراحی

در صورتی که بیمار کاندید جراحی اورژانس باشد جراحی بدون توجه به اینکه بیمار چه زمانی واکسن های کووید 19 را دریافت کرده است باید انجام شود. در بیمارانی که کاندید جراحی الکتیو (ازقبل برنامه ریزی شده) هستند و واکسن کووید-19 دریافت کرده اند در صورت صلاحدید جراح بهتر است چند روز جراحی به تعویق بیفتد تا علائم تب و لرز بعد از واکسیناسیون، با علائم عفونت ناشی از جراحی قابل افتراق باشد.

در بیمارانی که اخیرا جراحی ماژور انجام داده باشند نیز بهتر است واکسیناسیون حداقل چند روز بعد از جراحی به تعویق بیفتد تا علائم عفونت ناشی از جراحی با عوارض واکسن قابل افتراق باشد. از نظر ریسک بروز ترومبوز ناشی از جراحی های ماژور شواهدی وجود ندارد که نشان دهد جراحی با افزایش ریسک بروز ترومبوسیتوپنی اتوایمیون پروترومبوتیک ناشی از واکسن آسترازنکا همراه باشد.

استفاده از داروهای بی حسی و تقویتی توسط متقاضیان واکسیناسیون

مصرف داروهای بی حس کننده در برخی از مطالعات ذکر شده که باعث کاهش حساسیت سطح ایمنی شده و ایمنی زایی واکسن‌های کووید 19 را کاهش می دهد و همین امر هم به طور کلی در همه موارد اثبات نشده است از این رو توصیه شده که تزریق واکسن بدون بی حسی انجام شود و در کل درد تزریق هم به حدی نیست که فرد دچار درد خاص و غیر قابل تحملی شود.

در مورد داروهای بیهوشی نیز هیچ دلیلی ندارد که فرد بخواهد در شرایط عادی بیهوشی بگیرد مگر جهت انجام جراحی خاص و اورژانسی که با متخصص مربوطه مشورت صورت خواهد گرفت.

استفاده از داروهای تقویتی نیز واکسن های کووید 19 که یا به صورت کشته شده و یا فرآورده های جزیی از ویروس می باشد به هیچ وجه تاثیری ندارد و اینکه باعت تقویت ویروس می شود امری غیر محتمل و یک شوخی می باشد.

تست کرونا در منزل و محل کار با هدف تشخیص آسان

تست کرونا در منزل و محل کار با هدف تشخیص آسان طراحی شده است. به طوری که برای انجام آن دیگر لازم به خارج شدن از منزل برای مراجعه به یک آزمایشگاه نمی باشد. همچنین نمونه گیری در محل دارای مزیت های فراوان همچون عدم اتلاف وقت در میر رفت و آمد و انتظار برای پذیرش، نمونه گیری، جوابدهی ، کاهش هزینه های رفت و آمد، دوری از ترافیک ، عدم وجود آلودگی هوا و آلودگی های صوتی و غیره می باشد. یکی دیگر از مزیت های مهم تست در محل ، کاهش احتمال ابتلا به کرونا می باشد. آزمایش خون در منزل به منظور آسان تر کردن انجام تست ها و درنهایت تشخیص انجام می گیرد.

با شیوع شدیدتر کرونا و پاندمی‌ شدن این ویروس ، نیاز به قرنطینه و ماندن در خانه هر روز بیشتر احساس می شود. اما گاهی اوقات با وجود ضرورت قرنطینه به نظر می رسد افراد برای رفع نیاز های اساسی نیاز به خارج شدن از خانه و قرنطینه دارند برای مثال برای انجام آزمایش ها. اما با کمی تدبیر می توان به آسان ترین روش تست کرونا در منزل و محل کار را انجام داد بدون آن که هیچ نیازی به مراجعه حضوری به آزمایشگاه و مراکز درمانی باشد.