واکسن های کرونا موجود در ایران

واکسن های کرونا برای تزریق توسط مراقبان سلامت ملاحظاتی دارند که این موارد توسط تزریق کنندگان واکسن در نظر گرفته شده و به افراد بر اساس اولویت بندی‌های سند ملی واکسیناسیون کووید ۱۹ تزریق می‌شود. پس از گذشت بیش از یک‌سال از شیوع پاندمی کرونا، این بحران جهانی همچنان در صدر پر بازدیدترین اخبار ایران قرار دارد و تمام جنبه‌های زندگی مردم را تحت تأثیر خود قرار داده است و طبق آخرین آمار منتشر شده رسمی بیش از ۱۹۲ میلیون نفر در دنیا به این بیماری مبتلا شدند که از این تعداد بیش از چهار میلون نفر قربانی این ویروس شدند.

از همان ابتدای شیوع این ویروس در جهان، شرکت‌های داروسازی بزرگی در دنیا به دنبال ساخت واکسن ‌های کرونا برای مقابله با این ویروس بودند تا بتوانند با این کار جایگاه ویژه‌ای در دنیا از نظر اقتصادی و سیاسی کسب کرده و جهان را به شرایط ایمنی و پایداری قبل از این بحران، برسانند .اسپوتنیک اولین واکسنی است که شرکت‌های ایرانی پس از اتمام فاز ۳ مطالعاتی به دنبال تولید آن هستند و در چند روز گذشته شرکت داروسازی اکتوور از خط تولید آن در ایران، رونمایی کرد.

واکسن های کرونا موجود در ایران

(Gam-COVID-Vac) واکسن اسپوتنیک V

شرکت سازنده: Gamaleya

شرکت تولید کننده: روسیه

یکی از واکسن ‌های کرونا که پیش از همه وارد کشور شد، واکسن «اسپوتنیک وی» ساخت کشور روسیه بود. این واکسن باید در دمای منفی ۲۰ درجه سانتیگراد نگهداری شود و فاصله بین دو نوبت تزریق آن، ۲۸ روز است. سن مجاز برای تزریق واکسن کرونا «اسپوتنیک وی» بالای ۱۸ سال بوده و تزریق آن برای مادر باردار، مادر شیرده، افراد زیر ۱۸ سال، افراد دارای بیماری حاد با تب یا بدون تب و همچنین افرادی که سابقه واکنش‌های حساسیتی شدید داشتند، ممنوع است.

این واکسن به صورت عضلانی تزریق شده و مقدار دوز واکسن برای تزریق به هر نفر، ۰.۵ است. مدت زمان نگهداری واکسن «اسپوتنیک وی» روسی در کلد باکس حداکثر دو ساعت است. این واکسن شامل دو دوز بوده که نوبت اول آن آبی رنگ و نوبت دوم قرمز رنگ است. هر ویال این واکسن، تک دوز بوده و ویال واکسن قبل از تزریق باید به ملایمت تکان داده شود. واکسن اسپوتنیک V در دو نوبت تزریق می شود.

ابتدا 0/5 میلی لیتر از دوز اول و سپس 21 تا 28 روز بعد 0/5 میلی لیتر از دوز دوم به صورت عضلانی تزریق می شود. در صورتی که بعد از 21 روز از تزریق نوبت اول تاخیر در واکسیناسیون ایجاد شود ممانعتی برای تزریق نوبت دوم واکسن وجود ندارد.

واکسن وکسزوریا (Vaxzevria)

AstraZeneca : شرکت سازنده

شرکت تولید کننده: کره جنوبی

واکسن آسترازنکا ساخت کشور کره جنوبی از سبد کوواکس وارد کشور شده است. فاصله بین دو نوبت تزریق واکسن آسترازنکا، ۴ تا ۱۲ هفته است. این مورد از واکسن های کرونا به افراد بالای ۱۸ سال تزریق می‌شود و تزریق آن برای افراد کمتر از ۱۸ سال و افراد دارای بیماری حاد با تب یا بدون تب و همچنین افراد با سابقه واکنش‌های حساسیتی شدید ممنوع است.

واکسن آسترازنکا نیز به صورت عضلانی تزریق شده و مقدار دوز واکسن برای هر تزریق، ۰.۵ است. مدت زمان نگهداری این واکسن های کرونا در دمای اتاق داخل کلد باکس پس از باز شدن ویال، حداکثر ۶ ساعت است. دو نوبت واکسن آسترازنکا یک شکل بوده و تعداد دوز واکسن در هر ویال، ۱۰ دوز است. ویال این واکسن قبل از تزریق باید به ملایمت تکان داده شود.

در مورد واکسن آسترازنکا برای خانم‌های باردار اعلام شده که این افراد اگر در ریسک بالای ابتلا به ویروس کرونا هستند، مانند کارکنان بهداشتی و درمانی و همچنین خانم‌های بارداری که عوارض ابتلا به بیماری را دارند، مانند افراد دارای بیماری زمینه‌ای، واکسن دریافت کنند. قبل از واکسیناسیون نیازی به تست بررسی بارداری نیست و همچنین تاخیر در بارداری به دلیل واکسیناسیون با این واکسن توسط سازمان جهانی بهداشت توصیه نشده است.

تزریق به خانم‌های شیرده

همچنین در مورد این واکسن و تزریق آن به خانم‌های شیرده توصیه شده که آن دسته از زنانی که به فرزند خود شیر می‌دهند، اگر در ریسک بالای ابتلا به ویروس کرونا هستند، مانند کارکنان بهداشتی و درمانی و خانم‌های شیرده که در معرض ابتلا به بیماری قرار دارند، مانند افراد دارای بیماری زمینه‌ای، واکسینه شده و نیازی به قطع شیردهی پس از واکسیناسیون نیست. واکسن آسترازنکا به صورت دو تزریق عضلانی به حجم 0/5 میلی لیتر و به فاصله (28 تا 84 روز )4 تا 12 هفته تجویز می شود. سازمان جهانی بهداشت جهت افزایش ایمنی زایی واکسن توصیه می کند فاصله (56 تا 84 روزه ) 8 تا 12 هفته بین دوز اول و دوز دوم رعایت شود.

در صورتی که طی 28 روز بعد از تزریق واکسن های کرونا، فرد واکسینه شده دچار تنگی نفس، درد قفسه سینه، درد در ناحیه شکم، سردی اندام های انتهایی، تاری دید، دوبینی تشنج، اختلال تکلم، پارزی، پلژی، سردرد بسیار شدید و مداوم، تورم و درد و تغییر رنگ اندام های انتهایی و یا پتشی شده باشد، ارجاع به مراکز درمانی و آزمایش سلول های خونی توصیه می شود.

واکسن سینوفارم (Sinopharm)

سازنده شرکت: Sinopharm, Beijing Institute of Biological Products

شرکت تولید کننده: چین

یکی دیگر از واکسن های کرونا که به کشور وارد شده، واکسن چینی است. فاصله بین دو نوبت تزریق این واکسن هم ۲۸ روز بوده و تزریق آن برای افراد ۱۸ تا ۶۰ سال مجاز است. تزریق این واکسن نیز برای مادر باردار، مادر شیرده، افراد زیر ۱۸ سال، افراد دارای بیماری حاد با تب یا بدون تب و همچنین افراد با سابقه واکنش‌های حساسیتی شدید ممنوع است.

واکسن چینی هم به صورت عضلانی تزریق شده و مقدار دوز واکسن برای تزریق به هر نفر، ۰.۵ دوز است. بعد از باز شدن ویال این واکسن، بلافاصله باید تزریق شود و دو نوبت آن نیز به یک شکل است. در هر ویال واکسن، یک دوز واکسن وجود دارد و ویال آن قبل از تزریق باید ۲ تا ۳ مرتبه تکان داده شود. واکسن کووید-19 سینوفارم در دو نوبت و به فاصله 21 تا 28 روز به صورت عضلانی (هر نوبت 0/5 میلی لیتر) تزریق می شود.

واکسن کووکسین (Covaxin)

شرکت سازنده: Bharat Biotech

کشور تولید کننده: هند

واکسن کووید-19 کووکسین در دو نوبت و به فاصله 28 روز به صورت عضلانی تزریق می شود.

ملاحظات قبل از تزریق واکسن های کرونا

سابقه ابتلا به کووید-19

در افرادی که اخیرا دچار بیماری کووید-19 شده اند احتمال آنتی بادی های ایجاد شده تا چند ماه محافظت کننده خواهد بود. در صورتی که بیمار تحت درمان پلاسماتراپی قرار نگرفته باشد، تب دار نباشد و علائم بیماری بهبود یافته باشد و معیارهای لازمم برای خروج از قرنطینه را داشته باشد، تزریق واکسن های کرونا ممنوعیت ندارد.

لازم به ذکر است که افراد با سابقه ابتلا به کووید-19 ممکن است عوارض جانبی موضعی و سیستمیک بیشتری را (تب، لرز، میالژی، خستگی) بعد از دوز اول واکسن نسبت به افراد بدون سابقه ابتلا به کرونا تجربه نمایند. در بیمارانی که پلاسماتراپی یا مونوکلونال آنتی بادی ضد ویروس SARS-CoV-2 (با ملانیویمب و اتسویمب) دریافت کرده اند بهتر است حداقل 3 ماه بعد از دریافت این درمان ها واکسیناسیون انجام شود.

سابقه مواجهه با فرد مبتلا به بیماری کووید-19

در افرادی که سابقه مواجهه پرخطر با فرد مبتلا به بیماری کووید-19 را داشته باشند ابتدا باید تست PCR انجام شود. در صورت مثبت بودن تست PCR نباید واکسن های کرونا تزریق شود. در صورتی که تست PCR منفی باشد بیمار برای مدت 7-14 روز باید از نظر بروز علائم کووید-19 پایش شود. در مواردی که علائم بعد از این مدت بروز نکند، واکسیناسیون می تواند انجام شود.

عفونت فعال کووید-19

این افراد تا زمان بهبودی کامل و اتمام دوران قرنطینه مجاز به تزریق واکسن های کرونا نمی باشند. بعد از اتمام دوران قرنطینه (حداقل 10 روز) به شرط آنکه جهت درمان بیماری کووید، پلاسماتراپی نشده باشند و یا مونوکلونال آنتی بادی (باملانیویمب، اتسویمب) دریافت نکرده باشند و به مدت حداقل 24 ساعت بدون مصرف دارو تب دار نباشند، مجاز به تزریق واکسن می باشند.

ابتلابه بیماری کووید 19 بعد از تزریق نوبت اول واکسن های کرونا

لازم به ذکر است تزریق واکسن های کرونا به هیچ عنوان باعث بروز بیماری کووید-19 در افراد نمی شود. با توجه به اینکه ایمنی زایی واکسن ها چند هفته بعد از تزریق نوبت اول آغاز و 2 هفته بعد از نوبت دوم کامل می شود ممکن است فرد در روزهای اولیه بعد از تزریق نوبت اول به بیماری کووید-19 مبتلا شود. در صورتی که بیمار بعد از تزریق نوبت اول واکسن دچار بیماری کووید-19 شود می تواند نوبت دوم واکسن های کرونا را در صورت بهبود علائم و خارج شدن از قرنطینه دریافت کند. اگر بیمار علامتدار باشد تزریق نوبت دوم واکسن کرونا تا زمان بهبود علائم باید به تعویق بیفتد.

بروز علائم بیماری های عفونی

در صورتی که فرد دریافت کننده واکسن در روز واکسیناسیون دچار علائم بیماری های عفونی (تب، لرز، میالژی، آرترالژی، لنفادنوپاتی، تهوع، بی اشتهایی، سرفه، تنگی نفس، خلط، درد شکم، اسهال، دیس اوری، درد سوپراپوبیک و …) باشد بهتر است تزریق واکسن های کرونا تا زمانی که تب بیمار رفع شود و علائم به طور کامل بهبود پیدا کند به تعویق بیفتد.

سابقه واکنش های آلرژی

افرادی که سابقه حساسیت به غذا، داروها، لاتکس و یا سایر واکسن های غیر کووید-19 داشته اند، می توانند واکسن های کرونا را دریافت کنند. بیماران دچار آلرژی فصلی، آسم و کهیر مزمن نیز می توانند واکسن های کرونا را دریافت کنند. بیماران باسابقه آنافیلاکسی (آلرژیک شدید) به غذاها و یا سایر داروها، منع مصرف برای دریافت واکسن ندارند. این بیماران حتما تزریق واکسن را در مراکز درمانی دارای امکانات احیا باید انجام دهند و بعد از تزریق واکسن حداقل به مدت 30 دقیقه پایش شوند. توصیه می شود افرادی که دچار واکنش آلرژیک شدید ( آنافیلاکسی) و فوری به ترکیبات موجود در یک برند واکسن شده اند دیگر آن برند را تزریق نکنند.

سابقه اخیر تزریق واکسن های کرونا

جهت حفظ پتانسیل ایمنی زایی واکسن های کرونا توصیه می شود حداقل 14 روز بعد از تزریق سایر واکسن ها، واکسیناسیون انجام شود. در شرایط خاصی که بیمار طی 14 روز اخیر واکسن کووید-19 را دریافت کرده باشد و منافع تزریق سایر واکسن ها از عدم واکسیناسیون بیشتر باشد (واکسن کزاز، هاری و …)، می توان واکسیناسیون را انجام داد. در شرایط خاص حداقل زمان ذکر شده برای تزریق واکسن آنفلوانزا با واکسن کووید-19 هفت روز می باشد. تکرار دوز واکسن کووید-19 در این مواقع خاص توصیه نمی شود.

ملاحظات حین تزریق واکسن های کرونا

به طور کلی توصیه می شود برای بیمارانی که در ریسک هماتوم (جمع شدن خون در بخشی از بدن ولی بیرون از رگ‌های خونی گفته می‌شود) ناشی از تزریق عضلانی هستند از سوزن های تزریق ظریف و یا بسیار ظریف استفاده شود و حداقل به مدت 2 تا 5 دقیقه کمپرس بر روی محل تزریق قرار داده شود. معمولا هماتوم طی 2 تا 4 ساعت اولیه بعد از تزریق عضلانی واکسن های کرونا ممکن است ایجاد شود.

در صورت بروز هماتوم بیمار باید به پزشک مراجعه نماید. درد و تورم ممکن است 1 تا 2 روز ابتدایی بعد از تزریق واکسن وجود داشته باشد اما در صورتی که این علائم تشدید شود و یا قرمزی پیش رونده در محل تزریق مشاهده شود بیمار باید به پزشک مراجعه کند. تزریق زیر جلدی برای کاهش ریسک هماتوم توصیه نمی شود.

بیمارانی که تحت درمان با وارفارین هستند

در بیمارانی که تحت درمان با وارفارین هستند به خصوص بیمارانی که سابقه نامنظم بودن INR دارند( بهتر است طی 72 ساعت قبل از تزریق عضلانی واکسن آزمایش برای چک INR انجام شود. اگر INR بیمار کمتر از 3 باشد واکسیناسیون می تواند انجام شود. در صورتی که INR کمتر از 4 باشد و با صلاحدید پزشک معالج، می توانند تزریق عضلانی با احتیاط می تواند انجام شود. در مورادی که INR بیمار بیش از 4 باشد بهتر است تحت نظر متخصص داروی وارفارین تعدیل دوز شود و بعد از کاهش INR به سطح درمانی تزریق واکسن انجام شود.

بیمارانی که تحت درمان با داروهای ضد پلاکت می باشند (آسپرین، کلوپیدوگرل، تیکاگرلور، پراسوگرل)بدون نیاز به قطع دارو می توانند واکسن های کرونا را دریافت نمایند.

در بیماران دچار ترومبوسیتوپنی در صورتی که تعداد پلاکت حداقل بیش از 30000 باشد با صلاحدید پزشک معالج می تواند تزریق عضلانی واکسن های کرونا با احتیاط و قرار دادن کمپرسور در محل تزریق حداقل به مدت 5 دقیقه بعد از واکسیناسیون انجام شود. در صورتی که بیمار کاندید دریافت پلاکت باشد، بهتر است تزریق واکسن بعد از دریافت پلاکت انجام شود.

بیمارانی که دچار هموفیلی باشند، با صلاحدید پزشک معالج می توانند با احتیاط واکسن را در ساعت های اولیه بعد از دریافت فاکتورهای انعقادی دریافت کنند. برای کاهش ریسک هماتوم قرار دادن کمپرس حداقل به مدت 5 دقیقه توصیه میشود.

تست کرونا در منزل و محل کار

تست کرونا در منزل و محل کار با هدف تشخیص آسان طراحی شده است. به طوری که برای انجام آن دیگر لازم به خارج شدن از منزل برای مراجعه به یک آزمایشگاه نمی باشد. همچنین نمونه گیری در محل دارای مزیت های فراوان همچون عدم اتلاف وقت در میر رفت و آمد و انتظار برای پذیرش، نمونه گیری، جوابدهی ، کاهش هزینه های رفت و آمد، دوری از ترافیک ، عدم وجود آلودگی هوا و آلودگی های صوتی و غیره می باشد. یکی دیگر از مزیت های مهم تست در محل ، کاهش احتمال ابتلا به کرونا می باشد.

آزمایش خون در منزل به منظور آسان تر کردن انجام تست ها و درنهایت تشخیص انجام می گیرد. با شیوع شدیدتر کرونا و پاندمی‌ شدن این ویروس ، نیاز به قرنطینه و ماندن در خانه هر روز بیشتر احساس می شود. اما گاهی اوقات با وجود ضرورت قرنطینه به نظر می رسد افراد برای رفع نیاز های اساسی نیاز به خارج شدن از خانه و قرنطینه دارند برای مثال برای انجام آزمایش ها. اما با کمی تدبیر می توان به آسان ترین روش تست کرونا در منزل و محل کار را انجام داد بدون آن که هیچ نیازی به مراجعه حضوری به آزمایشگاه و مراکز درمانی باشد.