آزمایشات بارداری که از سلامت مادر و جنین خبر می دهند

از زمانی که عمل لقاح صورت گیرفته و جنین رشد خود را بدن مادر شروع می کند، هر گونه تغییر در بدن مادر بر روی سلامت جنین تاثیر خواهد گذاشت. اما اکنون این سوال مطرح می شود که با توجه به اینکه جنین تا زمان زایمان دیده داخل رحم است، چگونه می توان مطمئن شد در سلامتی کامل به سر می برد؟ چگونه می توانیم از سلامت مادر در دوران بارداری وی آگاه شویم چرا که هر نوع بیماری، هم جان مادر و هم حیات جنین را می تواند به خطر بیاندازد. به همین دلیل است که متخصصین توصیه می کنند آزمایشات بارداری در بازه های زمانی مشخص انجام شود. کارشناسان ما در آزمایشگاه شبانه روزی آنی آزما لیست این آزمایشات و کار برد هر کدام را در این مقاله بیان کرده اند.

آزمایشات بارداری شامل تمامی آزمایشات از زمان قبل شروع بارداری تا ختم بارداری و همچنین بعد زایمان می باشد. این آزمایشات به منظور اطمینان از سلامت مادر و جنین در طی دوران بارداری درخواست می شود و باید فرد تمامی آزمایشات را جهت یک بارداری مطمئن و سالم دنبال کند. آزمایشات بارداری شامل آزمایشات سه ماهه ی اول ، آزمایشات سه ماهه ی دوم و آزمایشات سه ماهه ی سوم می باشد که هر یک از این آزمایشات دارای اهمیت بسیاری می باشد. همچنین هر فردی قبل از اقدام به بارداری باید یک سری آزمایش هایی جهت یک بارداری سالم انجام دهد و به این ترتیب از سلامت خود برای بارداری و در نتیجه سالم بودن جنین مطمئن شود و اگر فرد دچار کمبود ویتامین و املاح معدنی و یا مشکل خاص دیگری باشد، بهتر است قبل از اقدام به بارداری، تحت نظر پزشک این مشکلات را درمان کند. در ادامه به شرح هر یک از این آزمایشات می پردازیم:

آزمایشات بارداری شامل چه تست هایی می باشد

بعد از اقدام به بارداری جهت اطمینان از بارداری و تعیین سن جنین آزمایش بتا درخواست می شود که این آزمایش همراه با سونوگرافی جزو اولین اقدامات در ابتدای راه بارداری و وارد شدن به پروسه آزمایشات بارداری می باشد. تست بتا به منظور اندازه گیری هورمون گنادوتروپین جفتی HCG انجام می شود و احتمال بارداری را بررسی می کند. البته این هورمون تقریبا ۱۰ تا ۱۴ روز پس از لقاح در ادرار نیز قابل تشخیص است.

آزمایشات بارداری شامل سه مرحله آزمایش در سه ماهه ی اول، سه ماهه ی دوم و سه ماهه ی سوم می باشد. زنان باردار از شروع بارداری تا زمانی که نوزاد متولد می شود، باید تحت نظر پزشک متخصص باشند. بیشتر پزشکان از هفته ششم که ضربان قلب جنین مشخص می شود، آزمایشات بارداری را شروع می کنند. که این آزمایش ها در دوره ها و هفته های مختلف بارداری برای اهداف خاصی درخواست می شوند.

آزمایشات بارداری سه ماهه ی اول

این آزمایشات از زمان اطمینان از بارداری شروع می شود و تا حدود هفته ی 12 الی 13 می باشد. برخلاف تصور عموم که فکر می کنند توجه به خانم های باردار تنها محدود به هفته های انتهایی بارداری آنها می باشد، مراقبت از جنین و مادر باید از همان روز اولی که بارداری آنها تشخیص داده می شود، آغاز می شود. و وضعیت جنین و مادر در ماه های اول نسبت به ماه های آخر در شرایط حساس تری می باشد و در مراقبت هایی عمومی بارداری به این دوران توجه بیشتری می شود. آزمایشات بارداری سه ماهه ی اول شامل موارد زیر می باشد:

آزمایش شمارش گلبول ها یا CBC

آزمایش CBC ( که در مقالات قبلی توضیح داده شده ) یکی از اولین آزمایش های مورد درخواست بعد از تشخیص بارداری می باشد که در عین سادگی دارای اهمیت ویژه ای می باشد. آزمایش CBC به منظور شمارش گلبول های قرمز خون و حجم و اندازه گلبول قرمز، گلبول های سفید و همچنین شمارش افتراقی آن ها، پلاکت ها، و هموگلوبین انجام می شود که هدف از آن، تشخیص به موقع کم خونی، عفونت، بررسی وضعیت پلاکتی جهت جلوگیری از خونریزی های احتمالی و تشخیص اولیه سایر بیماری ها می باشد.

آزمایش قند خون:

آزمایش قند خون در آزمایشات بارداری، یکی از مهم ترین کنترل ها در دوران حاملگی می باشد. دیابت بارداری یکی از معضلات این دوران می باشد که احتمال افزایش غیرنرمال وزن جنین و نقایص مادر زادی و مرگ و میر برای جنین و همچنین عوارضی مثل فشار خون بالا، بیماری های کلیوی، آسیب های عصبی و … را برای مادر افزایش می دهد که البته می توان با تشخیص به موقع، از بروز این موارد پیشگیری به عمل آورد. اولین آزمایش قند خون ، FBS یا قند خون ناشتا می باشد که در زنانی که قبل از حاملگی مبتلا نباشند قند خون ناشتای بالای ۹۳ و کم تر از ۱۲۵ میلی گرم بر دسی لیتر به عنوان پره دیابتیک مطرح می باشد و بالای ۱۲۵ میلی گرم بر دسی لیتر دیابتیک حاملگی شناخته می شود.

آزمایش تعیین گروه خونی:

در سیستم گروه خونی ABO به همراه RH به طور کلی هشت فنوتیپ گروه خونی وجود که شامل A-، A+، B-، B+ و AB- و AB+ می باشد. احتمال خونریزی در زنان باردار از شروع بارداری تا زایمان و همچنین بعد از زایمان وجود دارد به علاوه با توجه به شرایط ویژه‌ی دوران حاملگی و احتمال بالای کم خونی در این دوران، باید گروه خون مادر تعیین و در پرونده ی پزشکی فرد ذکر شود. سیستم گروه خون Rh علاوه بر نیاز فرد به انتقال و پیوند خون در واکنش های ایمنی که بین جنین و مادر ممکن است اتفاق بیافتد، دارای اهمیت می باشد. در این حالت بعد از در خواست تست کومبس غیر مستقیم از آمپول روگام استفاده می شود.

ایمنی نسبت به بیماری ویروسی ( آزمایش تورچ):

در آزمایشات بارداری، مقدار آنتی‌بادی‌های مربوط به ویروس های سرخچه، توکسوپلاسما، سایتومگالوویروس و هرپس ویروس از کلاس IgG و IgM در خون فرد اندازه می‌گیرند. این آزمایش مشخص می‌کند که آیا زن باردار ایمنی کافی نسبت به این عفونت ها را دارد یا نه. بیشتر خانم‌ها در مقابل این ویروس هاایمن هستند، یا قبلاً واکسینه شده‌اند یا این که در کودکی به آن مبتلا شده‌اند. این ویروس ها در دوران بارداری ممکن است باعث سقط جنین، زایمان زودرس، مرده زایی و همچنین باعث نقص های مادرزادی بسیاری در هنگام تولد نوزاد شود که بستگی به مدت زمانی دارد که فرد به ویروس مبتلاست.

آزمایش هپاتیت ب

تعداد کثیری از مبتلایان به هپاتیت را زنان تشکیل می دهند و از آن جایی که یکی از راه های انتقال این بیماری از مادر به جنین می باشد، باید مادر نسبت به ویروس هپاتیت ب غربالگری شود. البته باید توجه داشته باشید در صورت مشخص شدن ابتلای مادر به بیماری جای نگرانی نمی باشد چون با تشخیص به موقع این بیماری و اقداماتی از جمله واکسن از بسیاری از عوارض جبران ناپذیر بیماری که ممکن است برای سلامت مادر و جنین در پی داشته باشد، پیشگیری کرد.

آزمایش بیماری های آمیزشی

این تست در آزمایشات بارداری به منظور ابتلای فرد به سفیلیس و ایدز انجام می شود. ابتلا به این بیماری ها و عدم درمان آنها، مشکلات جدی برای جنین و مادر به دنبال دارد. ولی با تشخیص به موقع این بیماری ها، می توان نسبت به درمان یا کنترل بیماری مادر اقدامات لازم را انجام داد، بنابراین از ابتلای جنین به این گونه بیماری ها جلوگیری کرد.

آزمایش ادرار یا آزمایش U/A

این آزمایش در عین سادگی یک آزمایش بسیار با ارزش می باشد که به بررسی پروتئین اوری ( دفع آلبومین در ادرار) و وجود کتون و عفونت های احتمالی مجاری ادراری و وجود گلبول قرمز در ادرار می پردازد. عفونت مجاری ادراری در زایمان بسیار خطرناک می باشد و ممکن است این عفونت هنگام عبور جنین از کانال زایمان به او نیز منتقل شود..

تست پاپ اسمیر

آزمایش پاپ اسمیر در آزمایشات بارداری یک روش غیر تهاجمی برای تشخیص سرطان دهانه ی رحم می باشد. هدف تست پاپ اسمیر شناسایی ویروس اچ پی وی یا همان زگیل تناسلی می باشد. این ویروس یک عامل ایجاد کننده سرطان دهانه رحم می باشد و همچنین با این تست می توان بیماری‌های مقاربتی مثل کلامیدیا و سوزاک را در مراحل اولیه تشخیص داد. با تشخیص زود هنگام و با بررسی تغییر شکل سلول ها در دهانه رحم که بعد از نمونه برداری و رنگ آمیزی در زیر میکروسکوپ انجام می گیرد، می توان از بسیاری از عوارض این بیماری ها جلوگیری کرد.

آزمایش تیروئید

آزمایش تیروئید ( جهت کسب اطلاعات بیشتر به سایت مراجعه شود) یکی از آزمایشات چکاپ می باشد که به بررسی عملکرد غده ی تیروئید با اندازه گیری سطح سرمی هورمون های مرتبط با تیروئید می پردازد‌. بیماری های شایع مرتبط با غده ی تیروئید کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) و پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) می باشد. از علائم هیپوتیروئیدیسم می توان به خشکی پوست، افزایش وزن، ریزش مو، یبوست، تورم پوست، عدم تحمل سرما و غیره اشاره کرد و همچنین علائم هایپرتیروئیدیسم شامل ضربان قلب بالا، بی قراری، لاغری و غیره می باشد.

در دوران بارداری، کم کاری تیروئید می تواند منجر به فشار خون بالا ، جدا شدن زود هنگام جفت، نا منظمی ضربان قلب جنین ، احتمال زایمان زودرس ، وزن کم نوزاد هنگام تولد، افزایش احتمال سقط جنین، افزایش خونریزی بعد زایمان، اختلال عصبی در جنین و غیره شود و پرکاری تیروئید عوارضی مثل سقط جنین، زایمان زودرس و مسمومیت بارداری شود، بنابراین با تشخیص صحیح و به موقع اختلالات تیروئیدی در آزمایشات بارداری می توان از این موارد پیشگیری کرد.

غربالگری سه ماهه ی اول

غربالگری سه ماهه ی اول در آزمایشات بارداری در هفته های ۱۱ الی ۱۴ درخواست می شود که اندازه گیری سطح سرمی هورمون HCG یا PAPP_A همراه سونوگرافی و NT ذکر شده در آن به منظور تعیین ضخامت پشت گردن جنین می باشد. این اندازه گیری برای تشخیص سندرم تیروزومی ۱۸ و سندروم داون که جزو بیماری های مادرزادی هستند، کاربرد دارد که در صورت وجود وضعیت پرخطر، آزمایش CVS یا پرز های جفتی درخواست می شود.

آزمایشات بارداری در سه ماهه ی دوم

آزمایشات بارداری در سه ماهه ی دوم، از هفته ۱۴ به بعد درخواست می شود و شامل موارد زیر می باشد:

1. آزمایش غربالگری نشانگرهای چهارگانه:

در این آزمایشات، با اندازه گیری سطح سرمی چهار فاکتور خونی، می توان احتمال نقص های مادرزادی در جنین مانند سندرم داون و نقص‌های لولۀ عصبی را بررسی کرد. برای انجام این آزمایشات نیز همانند آزمایش های غربالگری سه ماهه اول، انجام به روز سونوگرافی و بع همراه داشتن نتایج آن، لازمه انجام خونگیری می باشد.

این چهار هورمون به شرح زیر است:

• آزمایش Inhibin

• هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی HCG

• استرول یا UE3 که شکلی از هورمون استروژن می باشد.

• آلفافیتوپروتئین یا AFP

پزشک با بررسی نتیجه ی آزمایش، سن و پارامتر های دیگر، احتمال بروز مشکلات خاصی را در جنین بررسی می کند.

2. آمینوسنتز:

این تست که یک روش تهاجمی برای تشخیص بیماری های سندرم داون، تریزومی ۱۸، سندرم تریزمی ۱۳، بیماری های متابولیک، سندرم کلاین فلتر ، سندرم ترنر و بیماری های مشابه می باشد، در آزمایشات بارداری درخواست می شود و در زنان بارداری که در تست‌های غربالگری سه ماهه اول و سه ماهه دوم بارداری سطح مارکرهای بیوشیمیایی (آزمایشات غربالگری دابل مارکر و آزمایشات کواد مارکر) نتایج غیرطبیعی داشته باشند، استفاده می شود. این افراد با استفاده از سونوگرافی NT و مقادیر آزمایش دابل مارکر، در گروه پرخطر هستند. اگر در سونوگرافی عدد NT ۳ و بیشتر از ۳ باشد، درخواست آمینوسنتز می شود.

در آزمایشات بارداری سه ماهه دوم، مادر از لحاظ دیابت نیز باید غربالگری شود که این آزمایش تحمل گلوکز نام دارد. به این صورت که اول یک قند خون ناشتا از مادر گرفته می شود، سپس یک پودر قند که معمولا دارای 75 گرم قند گلوکز می باشد، به صورت محلول در آب، توسط مادر نوشیده شده و قند خون او یک ساعت و دو ساعت و در برخی موارد سه ساعت بعد از نوشیدن قند اندازه گیری می شود. این کار باعث می شود میزان افزایش و کاهش قند خون مادر مورد ررسی قرار گیرد.

آزمایشات بارداری در سه ماهه ی سوم

به شرح زیر است:

آزمایش انعقاد خون

خونریزی در زمان زایمان بسیار محتمل می باشد و همچنین به علت شرایط ویژه در حاملگی و کم خونی احتمالی در این افراد، ممکن است از دست دادن خون به همراه عدم انعقاد و بند نیامدن خون، بسیار خطرناک باشد. بنابراین بررسی مسیر های انعقادی برای جلوگیری از این قبیل مشکلات بسیار مهم می باشد.

این تست ها در آزمایشات بارداری شامل آزمایش های زیر می باشد:

• PT

• PTT

• INR

تست کومبس غیر مستقیم

آزمایش کومبس غیرمستقیم در مادران Rh منفی که فرزند اول آن ها دارای گروه خونی Rh مثبت هستند، انجام می شود. در چنین شرایطی در بدن مادر آنتی بادی علیه گروه خونی جنین تولید و ترشح می شود که احتمال سقط جنین در بارداری بعدی وجود دارد.

استرپتوکوک گروه B

این تست که در آزمایشات بارداری درخواست می شود، به بررسی عفونت باکتریایی استرپتوکوک گروه B می پردازد. این عفونت ممکن است در حین زایمان، به نوزاد منتقل شود و عوارضی مثل عقب‌ماندگی ذهنی، اختلال بینایی و از دست دادن شنوایی منجر شود. خانم هایی که نتیجه تست آنها مثبت است، باید سریعا آنتی‌بیوتیک مصرف کنند تا از انتقال عفونت به نوزاد حین زایمان یا هنگام تولد جلوگیری شود.