گلبول های قرمز یا rbc اصلی ترین سلول های تشکیل دهنده خون هستند. به حضور rbc در ادرار هماچوری می گویند. گلبول های قرمز به طور نرمال در ادرار یافت نمی شوند. اما برخی علل فیزیولوژیک یا پاتولوژیک می توانند سبب وارد شدن سلول های خونی به ادرار شوند. علل وجود rbc در آزمایش ادرار باید بررسی شوند. در ادامه به بررسی انواع هماچوری و دلایل بروز آن می پردازیم.
آزمایش ادرار چیست و به چه عللی درخواست می شود؟
آزمایش ادرار یکی از تست های آزمایشگاهی رایج است. هدف از انجام این آزمایش بررسی سلامت کلیه ها و مجاری ادراری است. رنگ، بو و شفافیت ادرار از ویژگی های ظاهری ادرار هستند که به ما در تشخیص بیماری ها کمک می کنند. علاوه بر این ویژگی ها مواد تشکیل دهنده ادرار و مقدار هر کدام سنجیده می شود. وجود سلول های خونی نظیر RBC و WBC در ادرار نرمال نیست. پس هرگونه حضور این سلول ها در آزمایش ادرار نیاز به بررسی دارد.
بررسی انواع هماچوری
هماچوری بر اساس مقدار وجود rbc در آزمایش ادرار دسته بندی می شود. اگر خون به صورت واضح در نمونه ادرار دیده شود و موجب تغییر رنگ ادرار شود به آن هماچوری گراس (gross) می گویند. در صورتی که وجود rbc به وسیله میکروسکوپ اثبات شود به آن هماچوری میکروسکوپیک می گویند.
بررسی علت rbc در آزمایش ادرار
همانطور که گفته شد حضور rbc در آزمایش ادرار می تواند به علت مسائل نرمال (فیزیولوژیک) و همچنین بیماری های مختلف باشد. در صورت وجود rbc در ادرار ابتدا باید علل فیزیولوژیک رد شوند. از علل فیزیولوژیک هماچوری می توان به دوره های قاعدگی و ورزش سنگین اشاره کرد. بنابراین بهتر است، انجام آزمایش rbc به بعد از دوره ی قاعدگی موکول شود. در ادامه به بررسی علل پاتولوژیک هماچوری می پردازیم.
علل حاد ایجاد کننده هماچوری
بیماری های حاد و مزمن می توانند باعث دیده شدن rbc در آزمایش ادرار شوند. بیماری های حاد، اورژانس محسوب می شوند و باید به سرعت درمان شوند. از علل حاد هماچوری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
عفونت ها
عفونت مجاری ادراری، مثانه، کلیه و پروستات می تواند باعث بروز هماچوری شود. عفونت می تواند باعث ایجاد زخم و حساسیت شود که در نهایت منجر به خونریزی در مجاری خواهد شد.
-
فعالیت جنسی
رابطه جنسی می تواند باعث ایجاد خراش در مجاری ادراری شود. بهتر است 24 ساعت قبل از انجام آزمایش ادرار، فعالیت جنسی انجام نشود. در غیر این صورت نتایج آزمایش قابل اعتماد نخواهند بود.
-
سنگ کلیه و مثانه
مواد معدنی موجود در ادرار می توانند به سنگ های کلیه و مثانه تبدیل شوند. این سنگ ها ساختار کریستالی دارند و باعث خراشیدگی دیوار مثانه و کلیه می شوند. این خراشیدگی ها می توانند منجر به خونریزی های گراس و میکروسکوپیک شوند. حضور سنگ ها در کلیه و مثانه دردناک نیست. اما اگر سنگ، وارد مجاری ادراری شود بسیار دردناک خواهد بود. برای بررسی سنگ کلیه، حضور rbc در آزمایش ادرار می تواند کمک کننده باشد.
علل مزمن حضور rbc در آزمایش ادرار
یکسری از بیماری ها و شرایط مزمن می توانند باعث هماچوری شوند. برای رفع هماچوری، این بیماری ها باید درمان یا کنترل شوند. در ادامه به بررسی دلایل مزمن وجود rbc در آزمایش ادرار می پردازیم.
-
هموفیلی
هموفیلی یک بیماری انعقادی وراثتی است. در هموفیلی به علت عدم وجود فاکتور های انعقادی کوچک ترین خراش یا آسیبی به خونریزی شدید منجر می شود. همین موضوع می تواند باعث ایجاد خونریزی شود. مشکل این افراد با تزریق فاکتور های انعقادی برطرف می شود.
-
کلیه پلی کیستیک
رشد کیست های متعدد در کلیه یکی از علل مهم وجود rbc در نمونه ادرار است. در صورت شک به بیماری کلیه پلی کیستیک می توان با سونوگرافی وجود این بیماری را بررسی کرد.
-
گلبول های قرمز داسی شکل
یک بیماری وراثتی است که در آن گلبول های قرمز با شکل های غیرطبیعی تشکیل می شوند. شکل غیر طبیعی این سلول های خونی باعث خروج آن ها از گلومرول و ورودشان به ادرار می شود. این بیماری درمان دائمی ندارد. هماچوری این بیماران باید به صورت مداوم، پایش و بررسی شود.
-
هپاتیت ویروسی
هپاتیت با تحت تاثیر قرار دادن کبد و سیستم تولید پروتئین می تواند باعث ایجاد هماچوری شود.
-
سرطان مثانه و کلیه
مهم ترین بیماری که باعث رویت rbc در آزمایش ادرار می شود، سرطان کلیه و مثانه است. هماچوری شدید شک پزشکان را به سمت انواع بدخیمی ها خواهد برد. در صورت رد سایر علل باید وجود انواع سرطان ها رد شود.
آیا دارو ها می توانند باعث ایجاد هماچوری شوند؟
مصرف داروهایی نظیر آسپرین و آنتی بیوتیک ها می تواند باعث هماچوری شود. پیش از انجام آزمایش ادرار، پزشک را از مصرف این دارو ها مطلع کنید.
قدم بعدی پس از تشخیص هماچوری چیست؟
در صورت وجود rbc در آزمایش ادرار قدم بعدی تشخیص بیماری است. پزشک به دنبال نشانه های دیگری از آزمایشات می گردد. در صورت وجود wbc و باکتری در ادرار احتمالا دلیل هماچوری، عفونت است. پزشک برای تشخیص بیشتر می تواند آزمایش cbc و آزمایش basic metabolic panel درخواست کند.
با توجه به علائم بالینی و سابقه پزشکی ممکن است اقدامات تشخیصی بیشتری نیاز باشد. یکی از این اقدامات سیستوسکوپی است. در سیستوسکوپی یک دوربین کوچک از طریق مجاری ادراری وارد مثانه می شود. هدف از این کار بررسی کامل مجاری ادراری و مثانه از نظر وجود توده و سنگ است. برای بررسی انواع سرطان ها نیز می توان نمونه گیری (biopsy) انجام داد.
سخن نهایی
آزمایش ادرار مهم ترین آزمایش برای بررسی کلیه ها و غدد و مجاری ادراری است. rbc در آزمایش ادرار از مواردی شایعی است که نیاز به بررسی دارد. دلیل هماچوری در بیشتر موارد علل ساده ای است که به آسانی رفع می شود. اما اگر با اقدامات ساده درمان نشود حتما باید پیگیری های جدی انجام شود. در نهایت باید گفت که احتمال بدخیمی ها و بیماری های جدی بسیار کمتر است. اما پیگیری سریع می تواند به تشخیص زودهنگام این بیماری ها کمک شایانی کند.
خدمات مرتبط:
مقالات مرتبط:
rbc در آزمایش خون چیست و در چه زمانی درخواست می شود؟
پاسخ کامل به سوال آزمایش cbc چیست؟