چگونه آزمایش ادرار ۲۴ ساعته را آماده کنیم؟

مهمترین آزمایشی که سلامتی کلیه ها و کارکرد طبیعی این اندام بدن را تعیین می کند، آزمایش ادرار است. از نتیجه این تست متخصص می تواند شرایط داخلی بدن را نیز به خوبی تشخیص دهد چرا که ادرار، حاوی مواد اضافی و سمی در بدن است که لازم است دفع گردد. بررخی از آزمایشات ادرار را در لحظه مراجعه به آزمایشگاه باید انجام دهید اما آیا تا به حال در مورد آزمایش ادرار 24 ساعته مطلبی شنیده اید؟ آیا می دانید چه کسانی و به چه دلایلی لازم است این تست را انجام دهند؟ اگر متخصص از شما بخواهد ادرار 24 ساعت خود را جمع آوری کنید، آیا می دانید به چه صورت باید عمل شود؟ کافی است این مقاله را با دقت مطالعه کنید تا پاسخ تمامی این سوالات را به دست بیاروید.

آزمایش ادرار ۲۴ ساعته یک تست ساده است که برای بررسی سلامت کلیه ها درخواست می شود. از این آزمایش اغلب برای اندازه‌ گیری میزان دفع کراتینین از کلیه‌ ها استفاده می‌شود. همچنین برای اندازه‌ گیری میزان پروتئین، هورمون‌ ها، مواد معدنی و سایر ترکیبات شیمیایی نیز انجام می‌ گیرد. در این آزمایش باید شخص تمامی ادرار که دفع می کند داخل ظرف مخصوص جمع آوری کند و تحویل آزمایشگاه دهد. ظرف مخصوص ادرار ۲۴ ساعته را می توانید از آزمایشگاه یا داروخانه ها تهیه کنید.

ظرف آزمایش ۲۴ ساعته مدرج می باشد تا حجم ادرار ۲۴ ساعته مشخص شود. همچنین این ظرف ممکن است حاوی مواد نگهدارنده مایع یا جامد باشد که تحت هیچ شرایطی این مواد را خالی یا آنها را بو کنید.

چه تست هایی با آزمایش ادرار ۲۴ ساعته اندازه گیری می شود؟

تست های زیر در آزمایش ادرار ۲۴ ساعته اندازه گیری می شود:

تست دفع پروتئین، آلبومین در آزمایش ادرار ۲۴ ساعته:

پروتئین در ادرار – که پروتئینوری proteinuria نامیده می شود – مشکلی است که مقدار پروتئین زیادی در نمونه ادرار مشاهده می شود. پروتئین یکی از موادی است که در زمان آزمایش ادرار ۲۴ ساعته و تجزیه و تحلیل محتویات ادرار شناسایی می شود. کم بودن سطح پروتئین در ادرار طبیعی است. افزایش موقتی سطح پروتئین در ادرار هم غیر طبیعی نیست، به خصوص در افراد جوان بعد از ورزش کردن یا در طول بیماری. اما بالا بودن مداوم سطح پروتئین در ادرار ممکن است نشانه بیماری کلیه باشد. پروتئین ها یکی از اجزاء اصلی تمامی اعضای بدن ما هستند.

یعنی پروتئین در ماهیچه ها، استخوان ها، موها و ناخن ها و … وجود دارد. آلبومین پروتئین محلول در آب است که توسط کبد تولید می شود و در پلاسما جریان پیدا می کند. بیشترین مقدار پروتئین را آلبومین تشکیل می دهد‌. کلیه های آسیب دیده، ممکن است پروتئین هایی مانند آلبومین را از خون به ادرار برسانند. البته دفع پروتئین از ادرار می¬ تواند به دلیل تولید بیش از حد پروتئین در بدن باشد. بنابراین اگر در آزمایش ادرار پروتئین شما زیاد باشد احتمال دارد که بیماری کلیوی داشته باشید.

تست مس آزمایش ۲۴ ساعته:

مس یک ماده معدنی ضروری برای بدن است و در ساختمان برخی از آنزیم ها وجود دارد. این دسته از آنزیم ها در تولید انرژی در سطح سلولی، تولید ملانین، تنظیم فعالیت های مغز و دستگاه عصبی، تنظیم متابولیسم آهن و تولید بافت همبند (پیوندی) نقش دارند. انسان به طور معمول کمتر از 60µgr/day مس در ادرار دفع می کند. مقادیر بیش از این مقدار ممکن است در بیماری ویلسون، بیماری منکز، انسداد مجاری صفراوی، سندرم نفروتیک، درمان با ژلاتور، درمان با استروژن، مگادوز بالای ویتامین های حاوی روی (زینک) ، هپاتیت مزمن فعال و آرتریت روماتوئید مشاهده شود. در سوء جذب پروتئین مقادیر ادراری مس کاهش می یابد.

علل در خواست تست مس در ادامه اشاره می شود:

بررسی بیماری ویلسون و بیماری انسدادی کبدی

بررسی نقص در پیگمانتاسیون به علت کاهش فعالیت تیروزیناز و نقص های بافت همبند به علت کاهش فعالیت لیزیل اکسیداز

تست کلسیم در آزمایش ادرار ۲۴ ساعته:

تست کلسیم یکی دیگر از موارد آزمایش ادرار ۲۴ ساعته می باشد. کلسیم جزو الکترولیت های بدن است. غده ی پاراتیروئید ( با ترشح هورمونی به نام پاراتورمون ) و غده ی تیروئید ( با ترشح هورمونی به نام کلسی تونین ) در برقراری تعادل کلسیم در بدن نقش دارند. به این صورت که پاراتورمون ( هورمون مترشحه از پاراتیروئید) کلسیم خون را بالا می برد و کلسی تونین بالعکس آن عمل می کند، یعنی کلسیم خون را کاهش می دهد.

از طرفی بازجذب کلیوی کلسیم هم می تواند در برقراری این تعادل نقش داشته باشد. به یاد داشته باشید که ویتامین D با اثر بر روی روده ، جذب کلسیم را افزایش می دهد. علل درخواست تست کلسیم در ادرار ۲۴ ساعته به شرح زیر است:

بررسی سنگ های کلسیمی کلیه ها

• بررسی میزان دریافت کلسیم در رژیم غذایی و بررسی جذب آن توسط روده ها.

بررسی مشکلاتی که باعث از دست دادن کلسیم توسط استخوان ها می شود.

بررسی عملکرد کلیه ها

بررسی مشکلات غده پاراتیروئید.

آزمایش اندازه گیری کلسیم ادرار به اندازه اندازه گیری کلسیم خون برای تشخیص بیماری های خاص مثل هایپرپاراتیروئید، بیماری استخوان و یا التهاب پانکراس کمک کننده نیست.

تست اوره در آزمایش ادرار ۲۴ ساعته:

اوره (Blood Urea Nitrogen) یک ماده نیتروژن دار حاصل از سوخت و ساز پروتئین ها در بدن می باشد که باید از سیستم گردش خون حذف و توسط کلیه ها دفع گردد. اگر اوره در خون باقی بماند باعث ایجاد مسمومیت، از دست دادن هوشیاری، رفتن به کما و در نهایت مرگ می گردد، پس باید به طور فعال از بدن دفع گردد.

تست کلراید در آزمایش ادرار ۲۴ ساعته:

اندازه گیری کلر برای پی بردن به تأثیر کاهش نمک غذایی با اهمیت درمانی فوق العاده زیاد در بیماران مبتلا به بیماری های قلبی و عروقی، فشار خون، بیماری های کبدی و کلیوی سودمند است. کلر ادرار اغلب همراه سدیم و پتاسیم به عنوان آزمایش ادرار 24 ساعته درخواست می شود. گپ آنیونی ادرار (Na+KCL) در ارزیابی آلکالوز متابولیک کاربرد دارد. ترشح نامناسب هورمون ADH یا SIADH ، استفراغ، اسهال، گاستریت، آدیسون، آلکالوز متابولیک، درمان با دیورتیک ها و تومور کولون باعث کاهش کلر ادرار می شود.

تست سدیم در آزمایش ادرار ۲۴ ساعته:

سدیم الکترولیتی مهم است که جهت انجام فرایندهای طبیعی بدن نظیر عملکرد ماهیچه و اعصاب ضروری می‌باشد. سدیم در کنار دیگر الکترولیت‌ها به سلول‌ها کمک می‌کنند که عملکرد طبیعی داشته باشند و همچنین باعث کنترل میزان مایعات بدن می‌شوند. سدیم در تمام مایعات بدن وجود دارد ولی در خون غلظت بیشتری دارد. سدیم در محیط خارج از سلول‌ها یافت می‌شود و میزان سدیم خارج سلولی توسط کلیه‌ها تنظیم می‌شود. ما سدیم را از رژیم غذایی روزانه تأمین می‌کنیم (نمک آشپزخانه). بدن به وسیلۀ مکانیسم‌هایی میزان سدیم را تنظیم می‌کند و اضافی آن را از بدن خارج می‌نماید.

مهم‌ترین این مکانیسم‌ها عبارتند از:

الف: تولید هورمون‌هایی که میزان دفع سدیم در ادرار را افزایش یا کاهش می‌دهند.

ب : تولید هورمونی که از هدر رفتن آب بدن جلوگیری می‌کند.

ج : مکانیسم تشنگی (حتی 1 درصد افزایش سدیم خون باعث می‌شود شما احساس تشنگی کنید و این امر باعث می‌شود آب بیشتری نوشیده شود و غلظت سدیم به حالت طبیعی باز گردد).

زمانی که یکی از مکانیسم‌های مربوطه به کنترل تعادل سدیم به درستی عمل نمی‌کنند، تعادل سدیم در بدن به هم می‌خورد.

تست پتاسیم در آزمایش ادرار ۲۴ ساعته:

پتاسیم کاتیون اصلی درون سلولی می باشد. تعادل الکترولیتی پتاسیم را می توان با آزمایش ادرار ۲۴ ساعته اندازه گیری نمود. نمونه ی ادرار 24 ساعته برای بررسی تعادل الکترولیت ها (به خصوص هایپوکالمی)، تعادل اسید و باز و بیماری های کلیوی و فوق کلیوی بسیار حائز اهمیت می باشد. مقادیر پتاسیم ادرار به طور مشخص وابسته به میزان دریافت پتاسیم است. اگر کاهش قابل توجهی در پتاسیم سرم یا ادرار برای چند روز وجود داشته باشد، دفع ادراری پتاسیم باید کمتر یا مساوی 15 mmol/L یا کمتر مساوی 30 mmol/day باشد. تغییرات دیورنال قابل توجهی وجود دارد و در شب میزان دفع ادراری بالاتر است. موارد افزایش و کاهش پتاسیم ادرار در ذیل شرح داده شده است.

تست اوریک اسید در آزمایش ادرار ۲۴ ساعته:

دربدن انسان اوریک اسید از شکستن پورین که در مواد غذایی چون جگر و گوشت وجود دارد حاصل می‌ شود. میزان اسید اوریک ادرار انعکاسی از مقدار پورین ها در رژیم غذایی و همچنین تجزیه اسیدهای نوکلئیک درونی می باشد. میزان اسید اوریک ادرار در حالت های تولید بیش از حد اسید اوریک نظیر لوکمی، پلی سایتمی و بعد از خوردن غذای غنی از نوکلئوپروتئین افزایش می یابد. همچنین افزایش سطوح بیلی روبین و اسید اسکوربیک ممکن است با این آزمایش در منزل تداخل ایجاد نمایند.

تست کراتین در آزمایش ادرار ۲۴ ساعته:

کراتینین (Creatinine) فراورده‌ای از سوخت و ساز در ماهیچه‌ها است که از کلیه‌ها دفع می‌گردد. میزان کراتینین ادرار با کراتینین سرم مرتبط بوده و در ارزیابی و محاسبه میزان کلیرانس کراتینین و عملکرد صحیح کلیه به کار می رود. کاهش کلیرانس کراتینین نشان دهنده کاهش میزان فیلتراسیون گلومرولی است. این امر می تواند در نتیجه شرایطی مانند بیماری های پیشرونده کلیوی، یا در اثرات نامطلوب قابل برگشت نظیر داروهای معین یا کاهش نفوذپذیری موثر کلیوی باشد.

افزایش کلیرانس کراتینین که هیپرفیلتراسیون نامیده می شود اغلب در طی دوره بارداری و در بیماران با دیابت ملیتوس قبل از نفروپاتی دیابتی مشاهده می گردد. کلیرانس کراتینین همچنین با مصرف زیاد پروتئین در رژیم غذایی نیز افزایش می یابد.

حجم ادرار در آزمایش ادرار ۲۴ ساعته:

اندازه گیری حجم ادرار طی فواصل زمانی در تشخیص کلینیکی ارزشمند می باشد. متوسط حجم روزانه در فرد بالغ طبیعی ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی لیتر (در حالت طبیعی ۶۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی لیتر) می باشد. حجم ادرار بیش از ۲۰۰۰ میلی لیتر در۲۴ ساعت پلی اوری نامیده می شود. افزایش مصرف آب، افزایش مصرف نمک، افزایش مصرف پروتئین خوراکی و بعضی داروها نظیر کافئین، الکل، تیازید و محلول های گلوکز باعث افزایش دفع ادرار می شود. دیابت بی مزه و دیابت قندی دو بیماری هستند که باعث تشنگی شدید و افزایش مصرف آب می شوند.

در دیابت بی مزه پلی اوری با نوکتوری همراه بوده و حجم ادرار تا ۱۵ لیتر در روز افزایش می یابد. دفع کمتر از ۵۰۰ میلی لیتر ادرار در روز اولیگوری و توقف کامل تشکیل ادرار آنوری نام دارد. استفراغ طولانی، اسهال، تعریق شدید که منجر به از دست دادن آب و تغلیظ خون می شوند، همچنین کاهش مصرف آب، بیماری کلیوی و انسداد طولانی دستگاه ادراری موجب اولیگوری می گردند.

آزمایش ادرار ۲۴ ساعته در دوران بارداری:

در طول دوران بارداری ، معمولاً هر چند ماه یک بار ، متخصص زنان، زایمان آزمایش ادرار تجویز می کند ، هدف از این کار تشخیص بیماری هایی است که می تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد. گاهی نتیجه آزمایش نشان می دهد که میزان نیترات یا پروتئین یا هموگلوبین یا گلوکز یا حتی نوعی باکتری خاص در ادرار افزایش یافته است ، هر یک از این موارد می تواند نشانه بروز اختلالی برای مادر باشد. در صورت گزارش پروتئین در ادرار ، در خواست آزمایش ادرار ۲۴ ساعته می شود. به عنوان مثال ، افزایش پروتئین در ادرار که اصطلاحاً به آن آلبومینوری ، پروتئینوری یا دفع پروتئین در ادرار می گویند و می تواند نشانه ابتلا به دیابت ، لوپوس ، مسمومیت دارویی یا « میلومای » چند گانه باشد. اما گاهی هیچ یک از این بیماری ها وجود ندارد و تنها به دنبال تب یا فعالیت شدید مادر پروتئین بیش از حد دفع می شود.

از دیگر احتمالات می توان به پره اکلامپسی ، پیلونفریت باکتریایی ، تومور مثانه ، نا رسایی احتقانی قلب ، سندرم گود پاسچر ، مسمومیت با فلزات سنگین ، سندرم نفروتیک ، درمان دارو های نفروتوکسیک و بیماری کلیه پلی کیستیک اشاره کرد. در دوران بارداری وجود پروتئین در ادرار تقریبا شایع است ، ولی لزوما نشانه بیماری نیست. توجه داشته باشید از علائم مسمومیت بارداری ، دفع پروتئین در ادرار ، افزایش فشار خون و ورم صورت و انگشتان پا ، بروز مشکلات بینایی و درد در ناحیه بالای پهلوهاست. آزمایش ادرار ۲۴ ساعته مقدار پروتئین دفعی را گزارش می کند.

شرایط لازم برای انجام آزمایش ادرار ۲۴ ساعته:

برای انجام آزمایش ادرار ۲۴ ساعته نیاز به ناشتا بودن نیست.

مقدار مصرف آب باید طبق روال قبلی باشد. ( اگر فردی هستید که آب کم یا زیاد مصرف می کنید نیازی نیست روز آزمایش الگوی مصرف آب خود را تغییر دهید). البته توجه داشته باشید بعد از انجام آزمایش و گزارش جواب ممکن است بر اساس کم بودن حجم ادرار بعد از آن نیاز باشد الگوی مصرف آب خود را تغییر دهید. ( کم آبی ممکن است باعث آسیب به کلیه ها شود)

نمونه ادرار باید دقیقا در ۲۴ ساعت جمع آوری شود. بنابراین ساعت شروع اولین جمع آوری خود را یادداشت کنید. دقیقا فردا آن روز همان ساعت ، زمان جمع آوری شما به پایان رسیده است و بعد از آن ادرار خود را نباید داخل ظرف بریزید. برای مثال اگر اولین ادرار صبحگاهی شما ساعت ۸ صبح بوده است آن را زمان شروع جمع آوری یادداشت کنید و تا فردا صبح ۸ باید تمامی ادرار داخل ظرف جمع آوری شود و بعد آن ساعت دور ریخته شود.

زمان شروع و خاتمه جمع آوری و نام و نام خانوادگی فرد را روی ظرف بنویسید.

توصیه می شود آزمایش ادرار ۲۴ ساعته را هنگام شروع روز خود آغاز کنید. به این صورت که اولین ادرار صبحگاهی خود را بیرون بریزید . توجه داشته باشید اولین ادرار صبح گاهی که بیرون ریخته اید زمان شروع آزمایش ۲۴ ساعته شما می باشد پس از آن تا ۲۴ ساعت تمامی ادرار را داخل ظرف جمع آوری کنید.

در روزی جمع آوری آزمایش ادرار ۲۴ ساعته را قصد دارید انجام دهید، در خانه بمانید تا بتوانید تمامی ادرار ۲۴ ساعت را داخل ظرف جمع آوری کنید.

دقت نمایید هیچ مقداری از ادرار 24ساعته از دست نرود(عدم جمع¬آوری حتی مقدار اندک ادرار می‌تواند نتایج به دست آمده را نامعتبر و اشتباه سازد).

نمونه ظرف باید در جای خنک نگه داری شود ولی از یخ زدگی آن جلوگیری کنید.

از ریختن آب داخل ظرف جدا خودداری کنید.

اگر حجم ادرار شما بالاست، دو ظرف جمع آوری تهیه کنید.

پس از آخرین نمونه جمع آوری نمونه باید سریعا به آزمایشگاه ارسال شود.