در مورد آزمایش FT4 چه می دانید

غده تیروئید به عنوان یکی از غدد مهم در بدن است که هورمون های مختلفی تولید می کند و این هورمون ها در بدن برخی از فعالیت ها را کنترل می کند. هورمون تیروکسین (T4) یکی از هورمون های اصلی است که در کنار هورمون تریودوتیرونین (T3) میزان انرژی بدن را کنترل می کنند. این دو هورمون عمدتا به پروتئین ها متصل هستند اما بقیه آن آزاد (Free) هستند. این مقادیر آزاد از نظر بیولوژیکی فعال بوده و مهمتر به نظر می رسند. آزمایش FT4 میزان هورمون تیروکسین آزاد را اندازه گیری م کند. اندازه گیری مقدار فعال این هورمون تعیین کننده سلامت و کارایی غده تیروئید است. انجام این تست اطلاعات بسیار مهمی در اختیار پزشک قرار می دهد که در تشخیص بیماری، اشتباه نکند.

آزمایش FT4 یا آزمایش تیروکسین آزاد برای کمک به ارزیابی عملکرد غده تیروئید استفاده می گردد. از این آزمایش برای کمک به تشخیص بیماری های تیروئید و برای نظارت بر اثربخشی درمان مشکل تیروئیدی استفاده می گردد. گاهی اوقات آزمایش FT4 برای کمک به تشخیص کم کاری تیروئید مادرزادی در نوزادان استفاده می شود.

هنگامی که شما علائم و نشانه هایی از بیماری تیروئید و یا تیروئید بزرگ شده (گواتر) دارید یا وقتی گره تیروئید دارید (یک توده کوچک در غده تیروئید که ممکن است کیست جامد یا مایع باشد) ، معمولاً پس از نتیجه غیرطبیعی در تست TSH؛ و هنگامی که تحت درمان یک اختلال تیروئید قرار دارید، از آزمایش FT4 استفاده می گردد. (برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تست TSH و کاربرد های آن می توانید به مقاله آزمایش TSH مراجعه فرمایید.)

برای انجام آزمایش FT4 یک نمونه خون از ورید موجود در بازوی شما یا از پاشنه پای نوزاد گرفته می شود. هیچ آمادگی خاصی برای انجام این آزمایش مورد نیاز نیست. با این وجود ، برخی داروهای خاص ، مولتی ویتامین ها و مکمل ها می توانند در آزمایش FT4 تداخل داشته باشند ، بنابراین در مورد هر داروی تجویز شده و بدون نسخه و یا مکمل هایی که مصرف می کنید ، به پزشک معالج خود اطلاع دهید.

اگر هورمون تیروئید را به عنوان درمانی برای بیماری تیروئید مصرف می کنید ، توصیه می شود قبل از مصرف دوز آن روز، نمونه خون شما کشیده شود. بیماری حاد ممکن است بر نتایج آزمایش تیروئید تأثیر بگذارد. به طور کلی توصیه می شود از آزمایش پانل تیروئید در بیماران بستری اجتناب شود یا انجام آن تا زمانی که فرد از بیماری حاد بهبود یابد،به تعویق بیافتد. (جهت کسب اطلاعت بیشتر در مورد آزمایش پانل تیروئید و تفسیر نتایج آن می توانید به مقاله آزمایش پانل تیروئید مراجعه فرمایید.)

در آزمایش FT4 چه چیزی بررسی می شود؟

در آزمایش FT4 مقادیر T4 آزاد در خون مورد بررسی قرار می گیرد. تیروکسین (T4) یکی از دو هورمون اصلی است که توسط غده تیروئید تولید می شود. غده تیروئید یک اندام کوچک پروانه ای شکل است که در قسمت خالی پشت لوله های هوایی در پایه گلو قرار دارد. هورمون مهم دیگر تیروئید به نام تریودوتیرونین (T3) نامیده می شود و در کنار هم آنها به کنترل میزان استفاده از انرژی بدن کمک می کنند. تقریباً تمام T4 (و T3) موجود در خون به پروتئین متصل است. بقیه این مقادیر به صورت آزاد (Free) است و از نظر بیولوژیکی نوع فعال هورمون است. این آزمایش میزان T4 آزاد خون را اندازه گیری می کند.

بیشتر هورمون تولید شده توسط تیروئید T4 است. این هورمون نسبتاً غیرفعال است ، اما در کبد و سایر بافت ها به T3 بسیار فعال تر تبدیل می شود.

سطح T4 توسط سیستم بازخوردی که بدن برای حفظ مقادیر پایدار هورمون های تیروئید در خون تنظیم می کند، تنظیم می شود. T3 و هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) ، به همراه هورمون تنظیم کننده آن هورمون آزاد کننده تیروتروپین (TRH) ، که از هیپوتالاموس ناشی می شود ، نیز بخشی از سیستم بازخورد هستند.

هنگامی که سطح هورمون تیروئید در خون کاهش می یابد ، غده هیپوفیز در پاسخ به تحریک TRH TSH تولید می کند. TSH به نوبه خود تیروئید را با اتصال به گیرنده TSH برای تولید و انتشار T4 و T3 تحریک می کند.

هنگامی که سطح هورمون تیروئید در خون افزایش می یابد ، غده هیپوفیز TSH کمتری تولید می کند و تیروئید T4 و T3 کمتری تولید می کند.هنگامی که هر سه عضو (هیپوتالاموس ، هیپوفیز و تیروئید) به طور عادی کار می کنند ، تولید تیروئید برای حفظ سطح نسبتاً پایدار هورمون های تیروئید در خون تنظیم می شود.

اگر غده تیروئید به دلیل اختلال عملکرد تیروئید یا عدم وجود TSH کافی ، T4 و T3 (تیروئید تحت فشار) تولید نکند ، در نتیجه فرد مبتلا علائم کم کاری تیروئید مانند افزایش وزن ، خشکی پوست ، عدم تحمل سرما ، قاعدگی نامنظم و خستگی را تجربه می کند. تیروئیدیت هاشیموتو شایع ترین علت کم کاری تیروئید در ایران است.

اگر غده تیروئید مقادیر زیادی T4 و T3 تولید کند ، فرد مبتلا ممکن است علائم مرتبط با تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید) را تجربه کند ، مانند ضربان قلب سریع ، اضطراب ، کاهش وزن ، مشکل در خواب ، لرزش در دست ها ، و پف کردن اطراف چشم، تحریک چشم ها و در بعضی موارد ، چشم های بیرون زده. بیماری گریوز شایع ترین علت پرکاری تیروئید است. پرکاری تیروئید و کم کاری تیروئید هم می توانند در اثر تیروئیدیت ، سرطان تیروئید و تولید بیش از حد یا کمبود TSH ایجاد شوند. با استفاده از آزمایش FT4 اثر این شرایط در تولید هورمون تیروئید قابل تشخیص و کنترل است.

از آزمایش FT4 چه استفاده ای می شود؟

آزمایش FT4 و T4 برای کمک به ارزیابی عملکرد تیروئید و تشخیص بیماری های تیروئید از جمله پرکاری تیروئید و کم کاری تیروئید ، معمولاً پس از فهمیدن اینکه سطح هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) غیر طبیعی است، استفاده می گردد. بیشتر T4 و T3 در خون متصل به پروتئین بوده و گردش می کنند، در حالی که درصد کمی از آن ها آزاد هستند (غیر متصل).

آزمایش خون می تواند مقادی کل FT4 ، T4 ، کل T3 یا T3 آزاد را اندازه گیری کند. کل آزمایش T4 سال هاست که مورد استفاده قرار می گیرد ، اما می تواند توسط پروتئین موجود در خون برای اتصال به هورمون تأثیر بگذارد. T4 آزاد تحت تأثیر میزان پروتئین قرار نمی گیرد و فرم فعال تیروکسین است. تصور می شود که آزمایش FT4 بازتاب دقیق تری از عملکرد هورمون تیروئید است و در بیشتر موارد ، استفاده از آن جایگزین آزمایش کل T4 شده است.

آزمایش FT4 ممکن است همراه با آزمایش TSH و گاهی اوقات با یک تست T3 تام یا آزاد انجام شود:

• به تشخیص ترشح مقادیر زیاد و یا کم هورمون تیروئید کمک می کند (پرکاری تیروئید و کم کاری تیروئید) و تشخیص علت آن
• بین اختلالات مختلف تیروئید تفاوت قائل شوید
• نظارت بر اثربخشی درمان در فرد مبتلا به اختلال تیروئید شناخته شده
• افراد مبتلا به سرطان تیروئید را کنترل کنید ، که در آن تومورها به TSH پاسخ می دهند. سطح TSH و T4 به طور مرتب بررسی می شود تا اطمینان حاصل شود که هورمون تیروئید به اندازه کافی داده می شود تا TSH را بدون اینکه T4 بیش از حد زیاد باشد کم نگه دارد.
• به ارزیابی عملکرد غده هیپوفیز (گهگاه) کمک کنید

در حال حاضر غربالگری جمعیت عمومی برای اختلالات تیروئید توصیه نمی شود. با این حال ، نظرات کارشناسان در این مورد متفاوت است. از آنجا که علائم و نشانه های کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید بسیار شبیه به مواردی است که در بسیاری از اختلالات شایع مشاهده می شود ، پزشکان مراقبت های بهداشتی اغلب لازم است بیماری تیروئید را رد کنند حتی اگر بیمار مشکل دیگری دارد.

اگر یک پزشک معالج بهداشت و درمان مشکوک باشد که ممکن است فردی به یک بیماری تیروئید مربوط به خود ایمنی مبتلا باشد ، ممکن است آنتی بادی های تیروئید به همراه آزمایش FT4 سفارش داده شود.

این تست چه زمانی درخواست داده می شود؟

آزمایش FT4 ممکن است هنگامی انجام شود که فرد علائم پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید و یا فرد مبتلا به بزرگی غده تیروئید (گواتر) یا گره تیروئید بزرگ شده داشته باشد ، خصوصاً اگر آزمایش TSH از حد نرمال خارج باشد.

علائم و نشانه های پرکاری تیروئید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ضربان قلب افزایش یافته
• اضطراب
• کاهش وزن
• داشتن مشکل هنگام خوابیدن
• لرزش در دست
• ضعف
• اسهال (گاهی)
• حساسیت به نور ، اختلال در بینایی
• ممکن است پوست اطراف چشم با خشکی ، سوزش و در برخی موارد باد کردن مشاهده شود.
• بی نظمی قاعدگی در زنان

علائم و نشانه های کم کاری تیروئید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• افزایش وزن
• پوست خشک
• یبوست
• عدم تحمل سرما
• پوست پف کرده
• ریزش مو
• خستگی
• بی نظمی قاعدگی در زنان

آزمایش FT4 ممکن است همزمان با معالجه یک عارضه تیروئید ، به همراه تست های دیگر تیروئید به طور مرتب سفارش داده شود. در خانم های باردار مبتلا به اختلالات شناخته شده تیروئید ، پزشک معالج احتمالاً دستور آزمایش تیروئید را زود و دیرتر بارداری و برای مدت زمانی پس از زایمان برای نظارت بر مادر و نوزاد سفارش می دهد.

نتیجه آزمایش FT4 چه چیزی را نشان می دهد؟

نتایج FT4 به طور معمول با سایر نتایج آزمایش تیروئید (به عنوان مثال ، TSH و گاهی T3 کل یا آزاد) ارزیابی می شود. به طور کلی ، نتایج بالا FT4 ممکن است غده تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید) نشان دهد ، و نتایج T4 آزاد کم ممکن است یک غده تیروئید کم کار را نشان دهد. نتایج آزمایش به تنهایی برای تشخیص استفاده نمی شود اما پزشک معالج را به انجام آزمایش های اضافی برای بررسی علت زیاد بودن یا کمبود آن سوق می دهد.

هر دو نتیجه کاهش یافته و افزایش نتایج FT4 با انواع شرایط موقت و مزمن تیروئید همراه است. کم بودن نتایج FT4 در رابطه با سطح TSH پایین یا نتایج FT4 بالا همراه با TSH بالا ممکن است وضعیت غده هیپوفیز را نشان دهد.

هنگامی که برای نظارت بر درمان اختلالات تیروئید یا هیپوفیز مورد استفاده قرار می گیرد ، نتایج آزمایش تیروئید به پزشک معالج اطلاع می دهد که آیا درمان مؤثر است و یا اینکه نیاز به تنظیم دوز دارو می باشد. به عنوان مثال ، در مبتلایان به پرکاری تیروئید ، FT4 ، FT3 و TSH به طور مرتب در حالی که در داروهای ضد تیروئید هستند ، بررسی می شوند تا اطمینان حاصل کنند که این داروها کار می کنند و در صورت کم شدن سطح هورمون تیروئید ، دوزها را کاهش می دهند.

در افرادی که کم کاری تیروئید دارند ، TSH و T4 آزاد به طور مرتب بررسی می شوند تا اطمینان حاصل شود که مقدار مناسب هورمون تیروئید برای طبیعی تر شدن TSH داده می شود.

جدول زیر چند نمونه از نتایج آزمایش FT4 و معنای بالقوه آنها را خلاصه می کند.

FTI چیست؟

FTI مخفف شاخص تیروکسین آزاد است و تخمینی از غلظت FT4 است. بعضی اوقات به آن T7 نیز گفته می شود. FTI مقدار محاسبه شده از تست T4 کل و برخی تخمین از سطح پروتئین های اتصال دهنده هورمون تیروئید است. آزمایش اصلی برای تخمین سطح پروتئین های اتصال دهنده ، آزمایش جذب T3 و نسخه های بعدی به روش T-جذب نامیده می شد. اکنون این روش ها به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند كه روش های موجود برای اندازه گیری مستقیم T4 و T3 وجود دارد.

اگر شما نیز تمایل دارید آزمایش FT4 را در منزل خود و بدون مراجعه حضوری و در معرض آلودگی قرار گرفتن انجام دهید، می توانید به سایت آنی آزما مراجعه کرده و پس از پر کردن فرم پذیرش، نسبت به انجام آزمایش در منزل با رعایت کلیه پروتکل های بهداشتی اقدام خواهد شد.