با آزمایش لیپاز آشنا هستید؟

هضم مواد غذایی در بدن توسط گروهه مشخصی از آنزیم ها انجام می گیرد برای مثال وقتی غذا وارد معده می شود، آنزیم لیپاز شروع به شکستن چربی ها می کند تا به واحدهای ساختمانی تبدیل شده و در روده ها بتوانند جذب شوند. این آنزیم توسط لوزالمعده تولید می شود. نتایح تحقیقات نشان می دهد که به طور طبیعی، میزان این آنزیم در خون کم است اما اگر عملکرد لوزالمعده مشکل پیدا کرده باشد، مقدار لیپاز زیاد خواهد شد. در نتیجه آزمایش لیپاز، عملکرد لوزالمعده را تعیین می کند. لذا با انجام چنین تستی می توان از ابتلا به پانکراتیت حاد یا مزمن مطلع شد. همچنین لازم به ذکر است که حداقل 8 ساعت قبل از اینکه آزمایش لیپاز انجام شود، نباید چیزی بخورید چرا که در باید میزان آنزیم به ثبات رسیده و سپس تست انجام گیرد.

آزمایش لیپاز در درجه اول برای تشخیص و نظارت بر روند درمان پانکراتیت حاد استفاده می شود. همچنین گاهی اوقات از این آزمایش برای تشخیص و نظارت بر پانکراتیت مزمن یا سایر بیماری های پانکراس استفاده می شود. آزمایش لیپاز هنگامی که فرد علائم اختلال پانکراس را دارد، مانند درد شدید شکم ، تب ، کاهش اشتها یا حالت تهوع، توسط پزشک عمومی یا پزشک متخصص کبد و دستگاه گوارش درخواست می گردد.

برای انجام این آزمایش یک نمونه خون وریدی از شما گرفته می شود. پزشک شما ممکن است به شما دستور دهد 8 تا 12 ساعت قبل از آزمایش ، از خوردن یا نوشیدن همه چیز به جز آب خودداری کنید. به پزشک خود در مورد تمام داروها ، ویتامین ها ، مکمل ها و گیاهان دارویی که مصرف می کنید، اطلاع دهید.

در آزمایش لیپاز چه چیزی بررسی می شود؟

لیپاز آنزیمی است که در درجه اول توسط لوزالمعده تولید می شود تا به هضم چربی های رژیمی کمک کند. این آزمایش میزان لیپاز موجود در خون را اندازه گیری می کند.

لوزالمعده یک اندام باریک و مسطح به طول شش اینچ است که در اعماق حفره شکمی ، زیر کبد و بین معده و ستون فقرات قرار دارد. بخش سر آن به اثنی عشر ، قسمت اول روده کوچک متصل می شود. در داخل لوزالمعده ، مجاری کوچک (لوله ها) آنزیم های گوارشی تولید شده توسط پانکراس را به مجرای لوزالمعده تخلیه می کنند. لیپاز از طریق مجرای لوزالمعده و به قسمت اول روده کوچک منتقل می شود ، که در آن به تجزیه تری گلیسیرید رژیم غذایی (نوعی چربی) به اسیدهای چرب کمک می کند.

لیپاز معمولاً در مقادیر اندک در خون وجود دارد. هنگامی که سلول های لوزالمعده آسیب می بینند، افزایش مقدار لیپاز وارد خون شده و منجر به غلظت های بالاتر در خون می شود. این امر می تواند در شرایطی مانند پانکراتیت یا مواقع لوزالمعده توسط سنگ کیسه صفرا یا در موارد نادری توسط تومور لوزالمعده مسدود شود.

از آزمایش لیپاز چه استفاده ای می شود؟

آزمایش خون برای لیپاز اغلب برای کمک به تشخیص و نظارت بر پانکراتیت حاد انجام می شود. همچنین ممکن است برای تشخیص و نظارت بر پانکراتیت مزمن و سایر اختلالات مربوط به پانکراس استفاده شود.

آزمایش لیپاز ممکن است همراه با آزمایش آمیلاز خون برای تشخیص بیماری های پانکراس استفاده شود. در حالی که آزمایش آمیلاز برای بیماری های لوزالمعده حساس است ، اما تنها در این بیماری ها نیست که مقادیر آن افزایش می یابد و ممکن است سایر شرایط و بیماری ها نیز وجود داشته باشد. این بدان معنی است که سطح آمیلاز بالا ممکن است یک مشکل را نشان دهد ، اما علت ممکن است به لوزالمعده مربوط نباشد.

از طرف دیگر ، آزمایش لیپاز برای بیماری های لوزالمعده ، به ویژه برای پانکراتیت حاد و پانکراتیت حاد الکلی ، خاص تر از آمیلاز است. لیپاز افزایش یافته معمولاً نشان دهنده مشکل لوزالمعده است. ارزیابی نتایج این دو آزمایش در کنار هم به تشخیص یا رد مشکلات پانکراس و سایر شرایط کمک می کند.

آزمایش آمیلاز (Amylase test) در درجه اول برای تشخیص و نظارت بر پانکراتیت حاد درخواست می شود. این آزمایش همچنین گاهی اوقات برای تشخیص و نظارت بر پانکراتیت مزمن یا سایر بیماری های مرتبط با پانکراس نیز درخواست می گردد. آزمایش آمیلاز هنگامی که علائم اختلال پانکراس در فرد وجود دارد، مانند درد شدید شکم ، تب ، کاهش اشتها یا حالت تهوع، برای تشخیص و تعیین وضعیت بیماری در فرد درخواست می شود.

این آزمایش با انجام نمونه گیری از ورید بازو و به وسیله آزمایش خون انجام می گیرد. برخی اوقات می توان این آزمایش را از نمونه ادرار تصادفی ، نمونه ادرار 24 ساعته یا مایع صفاقی نیز انجام داد. (جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش آمیلاز و کاربرد های بالینی که دارد و همچنین ارتباط آزمایش لیپاز با آزمایش آمیلاز می توانید به مقاله آزمایش آمیلاز چیست و چه کاربرد هایی دارد؟ مراجعه فرمایید.)

آزمایش لیپاز همچنین گاهی اوقات در تشخیص و پیگیری فیبروز کیستیک ، بیماری سلیاک و بیماری کرون مورد استفاده قرار می گیرد.

فیبروز کیستیک (CF) یک بیماری ارثی است که به صورت خصیصه اتوزومال غالب در اثر موتاسیون ژن CF در کروموزوم 7 رخ می دهد. این جهش موجب غیاب یا کاهش عملکرد پروتئین خاصی می شود که تنظیم کننده عرض غشایی فیبروز کیستیک (CFTR) نامیده می شود، که موجب انتقال غیر طبیعی سدیم و کلرید از میان اپیتلیوم می شود. این اختلال روی غدد برون ریز تاثیر گذشته و موجب ترشح مفرط خلط چسبناک می گردد که منجر به انسداد راه های هوایی کوچک برونش، روده کوچک و مجرای پانکراتیک و صفراوی می گردد. در اثر این انسداد مقادیر این آنزیم در آزمایش لیپاز به مقدار قابل توجهی افزایش می یابد.

ییماری سلیاک نوعی از بیماری خود ایمنی است که با پاسخ التهابی به گلوتن در بدن مشخص می شود. این واکنش به بافت های درون روده کوچک آسیب می رساند. روده کوچک، ارگان لوله ای شکل بین معده و روده بزرگ است، که در آن درصد زیادی از مواد مغذی جذب می شوند. با این حال، در افراد مبتلا به بیماری سلیاک، این روند متوقف می شود. در این بیماری نیز در صورت اندازه گیری مقادیر آنزیم در آزمایش لیپاز، افزایش قابل توجهی را نشان می دهد.

بیماری کرون یک بیماری مزمن بوده که قسمت‌ های گوناگون دستگاه گوارش از دهان گرفته تا مقعد را می ‌تواند تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری بیشتر قسمت انتهایی روده باریک (ایلئوم) و قسمت ابتدایی روده بزرگ را تحت تأثیر قرار می‌ دهد. این بیماری می‌ تواند تمام لایه ‌های روده را درگیر سازد و حتی موجب فیبروز شود. شایع ‌ترین ناحیه درگیر ایلئوسکال است. بین ضایعات معمولاً نواحی سالم وجود دارد. این بیماری تظاهرات خارج روده‌ای نیز دارد مانند آرتریت و ضایعات پوستی.

علائم و نشانه‌ های این بیماری اغلب شامل اسهال (که در صورت التهاب شدید روده ممکن است به اسهال خونین تبدیل گردد)، کاهش وزن و درد شکم است. برخی از عوارض این بیماری ممکن است در خارج از دستگاه گوارش رخ دهد، شامل کم خونی، خارش پوست، ورم مفاصل، التهاب چشم و احساس خستگی. از دیگر علائم این بیماری، راش و اریتم گرهی است. انسداد روده نیز معمولاً رخ می‌ دهد و کسانی که به این بیماری مبتلا می ‌شوند ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان روده قرار گیرند.

آزمایش لیپاز چه زمانی درخواست داده می شود؟

آزمایش لیپاز ممکن است هنگامی انجام شود که فرد علائم پانکراتیت حاد یا علائم اختلال لوزالمعده دیگر مانند موارد زیر را داشته باشد:

• درد شدید شکم یا کمر که به پشت گسترش می یابد یا بعد از خوردن غذا این احساس بدتر می شود
• تب
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع ، استفراغ زردی چشم یا پوست (زردی)
• افزایش ضربان قلب
• مدفوع آبکی ، چرب ، با بوی ناخوشایند

همچنین ممکن است این آزمایش در فواصل زمانی مختلف درخواست داده شود تا یک پزشک معالج بهداشت و درمان بتواند بر روند درمانی شخصی که دارای بیماری لوزالمعده است نظارت کند تا اثربخشی درمان را ارزیابی کند و مشخص کند که آیا سطح لیپاز به مرور افزایش می یابد یا کاهش می یابد.

پانکراتیت حاد شایع ترین عامل افزایش سطح لیپاز می باشد. لیپاز آنزیمی می باشد که برای تجزیه تری گلیسریدها به اسید چرب توسط لوزالمعده به دوازدهه ترشح می شود. همانند آمیلاز، لیپاز هم پس از آسیب یا بیماری سلول های آسینار لوزالمعده در جریان خون ظاهر می شوند. سطح لیپاز سرم در تشخیص دیر هنگام پانکراتیت حاد مفیدتر می باشد. سطوح لیپاز در بیماری های مزمن تر لوزالمعده (کارسینوم لوزالمعده، پانکراتیت مزمن) مفیدتر هستند.

نتایج آزمایش لیپاز چه چیزی را نشان می دهد؟

سطح بالای لیپاز در خون ممکن است نشانگر وجود بیماری مؤثر بر لوزالمعده باشد.

در پانکراتیت حاد ، سطح لیپاز غالباً بسیار زیاد است ، و 3 تا 10 برابر بالاترین مقدار مرجع (که اغلب به آن حد بالایی نرمال گفته می شود) می شود. غلظت لیپاز به طور معمول در عرض 3 تا 6 ساعت یک حمله حاد پانکراس، اوج آن در 24 ساعت، باقی می ماند و تا 8 تا 14 روز افزایش می یابد. سطح لیپاز را نمی توان برای تعیین شدت حمله حاد لوزالمعده استفاده کرد. همچنین ممکن است سطح لیپاز با انسداد مجرای لوزالمعده ، سرطان لوزالمعده و سایر بیماری های لوزالمعده و همچنین با التهاب کیسه صفرا یا بیماری کلیوی افزایش یابد.

سطح پایین لیپاز در خون ممکن است نشانگر آسیب دائمی سلول های تولید کننده لیپاز در لوزالمعده باشد. این امر می تواند در بیماری های مزمن که بر لوزالمعده تأثیر می گذارد ، مانند فیبروز کیستیک رخ دهد.

لوزالمعده منبع اصلی لیپاز است، اما سلول های مناطق دیگر بدن که درگیر هضم و جذب مواد مغذی هستند نیز لیپاز تولید می کنند ، از جمله آن هایی که در زبان ، معده و کبد وجود دارد.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح لیپاز شوند شامل داروهای ضد درد مانند کدئین ، ایندومتاسین و مورفین ، قرص های ضد بارداری ، دیورتیک های تیازیدی و داروهای کولینرژیک از جمله موارد دیگر است.

آزمایش لیپاز در مواردی مثل بیماری زخم پپتیک، بیماری های لوزالمعده، بیماری های مجاری صفراوی، بیماری های روده، التهاب یا تومور غده ی بزاقی و نارسایی کلیه می تواند افزایش یابد.

عواقب طولانی مدت پانکراتیت چیست؟

در پانکراتیت حاد معمولاً هیچ آسیب دراز مدتی وجود ندارد و غالباً هیچ مشکل زیادی ایجاد نمی شود. پانکراتیت مزمن ، که ممکن است به عنوان یک سری از حملات حاد وجود داشته باشد ، می تواند آسیب دائمی ایجاد کند. زمانی که پانکراس دچار آسیب می شود، برخی از افراد مبتلا به دیابت و یا عدم توانایی هضم غذاها ، به ویژه چربی ها ، به سوء تغذیه مبتلا می شوند.

فقدان آنزیم های پانکراس ممکن است منجر به اثرات سوء بر هضم غذا و تولید مواد دفعی شود و باعث سوء جذب ، درد شکم ، مدفوع چرب و تشکیل سنگ در لوزالمعده شود. عوارض این بیماری همچنین شامل سرطان لوزالمعده و همچنین پوکی استخوان است. حتی اگر بیماری کنترل شود ، آسیب ها اغلب غیر قابل برگشت هستند. اگر بیماری پیشرفت کند ، می تواند منجر به مرگ شود.

اگر شما نیز احساس می کنید که ممکن است در پانکراس خود مشکل داشته باشید و یا این که قبلا در پانکراس خود مشکل داشته اید و در حال سپری کردن دوره درمانی خود و مصرف داروهای کنترل کننده هستید و یا اخیر در سفیدی چشم های خود و یا پوست خود احساس زردی می کنید، می توانید از آزمایش لیپاز در کنار سایر تست های تشخیصی در آزمایش چکاپ برای بررسی میزان این آنزیم به همراه آزمایش لیپاز استفاده نمایید.

برای این کار کافیست تا به سایت آزمایشگاه آنی آزما مراجعه نمایید و در قسمت پذیرش نسخه و آزمایش های خود را ثبت نمایید. پس از انجام این کار و تعیین محل و زمان نمونه برداری، آزمایش شما به صورت نمونه برداری در منزل و آزمایش در منزل در هر مکانی که شما تمایل داشته باشید انجام می شود.

انجام آزمایش در منزل این مزیت مهم را دارد که دیگر نیازی نیست شما به صورت حضوری به آزمایشگاه مراجعه نمایید. همکاران ما با رعایت کلیه پروتکل های ایمنی و بهداشتی، کلیه آزمایشات شما را با بالاترین دقت و در زمان بسیار کوتاهی برای شما انجام می دهند.