تفاوت سونوگرافی داپلر و معمولی یکی از سؤالات رایجی است که بیماران هنگام تجویز این آزمایش‌های تصویربرداری مطرح می‌کنند. سونوگرافی معمولی که به آن اولتراسوند B-mode نیز گفته می‌شود، از امواج فراصوتی برای تولید تصاویر دوبعدی از اندام‌های داخلی بدن استفاده می‌کند. این روش قادر به نمایش ساختارهای آناتومیکی، اندازه اندام‌ها، وجود توده‌ها و تغییرات بافتی است. در مقابل، سونوگرافی داپلر علاوه بر تصاویر معمولی، قابلیت ارزیابی جریان خون و حرکت مایعات در عروق را نیز دارد.
تفاوت عملکرد سونوگرافی داپلر با سونوگرافی معمولی
سونوگرافی معمولی بر پایه بازتاب امواج صوتی از بافت‌های مختلف بدن کار می‌کند. این روش تصاویر سیاه و سفید یا خاکستری تولید می‌کند که در آن، مایعات به رنگ تیره، بافت‌های نرم به صورت خاکستری و استخوان‌ها به رنگ روشن یا سفید دیده می‌شوند.
سونوگرافی داپلر نیز از همین تکنولوژی استفاده می‌کند، اما یک قابلیت مهم به آن اضافه شده است: امکان بررسی حرکت، به‌ویژه حرکت خون در رگ‌ها. این نوع سونوگرافی در سه شکل انجام می‌شود: داپلر رنگی که جریان خون را با رنگ‌های قرمز و آبی نشان می‌دهد، داپلر طیفی که سرعت جریان خون را به شکل نمودار نمایش می‌دهد، و داپلر توانی که برای بررسی جریان‌های بسیار کند خون کاربرد دارد.
تفاوت اصلی این دو روش در نحوه تحلیل اطلاعات است. سونوگرافی معمولی فقط بازگشت و شدت امواج را ثبت می‌کند، در حالی که سونوگرافی داپلر تغییرات فرکانس امواج را هم بررسی می‌کند تا حرکت را تشخیص دهد. به همین دلیل، داپلر نیاز به پردازنده‌ها و نرم‌افزارهای پیشرفته‌تری دارد.
تفاوت در کاربردهای تشخیصی سونوگرافی داپلر و معمولی
کاربردهای سونوگرافی معمولی شامل بررسی اندام‌های شکمی مانند کبد، کلیه، طحال، پانکراس، کیسه صفرا، ارزیابی بارداری، تشخیص سنگ کلیه، بررسی تیروئید، پروستات و بسیاری از کاربردهای دیگر می‌شود. این روش برای تشخیص توده‌ها، کیست‌ها، التهابات و تغییرات ساختاری اندام‌ها بسیار مفید است.
سونوگرافی داپلر کاربردهای تخصصی‌تری دارد که عمدتاً روی سیستم عروقی متمرکز است. این روش برای تشخیص تنگی عروق، لخته‌های خونی، آنوریسم، نارسایی وریدی، ارزیابی جریان خون در اندام‌های پیوندی، بررسی عروق کاروتید، تشخیص ترومبوز ورید عمقی و ارزیابی جریان خون جنینی در دوران بارداری استفاده می‌شود.
در سونوگرافی شکم، هر دو روش کاربرد دارند. سونوگرافی معمولی برای بررسی ساختار اندام‌های شکمی و تشخیص ضایعات استفاده می‌شود، در حالی که داپلر برای ارزیابی جریان خون در عروق شکمی، بررسی عروق کبدی، ارزیابی جریان خون کلیوی و تشخیص مشکلات عروقی شکم به کار می‌رود.
تفاوت در زمان و شرایط انجام داپلر نسبت به سونوگرافی معمولی
زمان انجام سونوگرافی معمولی، بسته به ناحیه مورد بررسی و پیچیدگی مورد معمولاً تا ۳۰ دقیقه است. سونوگرافی داپلر زمان بیشتری می‌طلبد و تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد، زیرا نیاز به ارزیابی دقیق‌تر و اندازه‌گیری پارامترهای مختلف جریان خون دارد.
شرایط انجام نیز متفاوت است. سونوگرافی معمولی در شرایط استاندارد و با تکنسین‌های عمومی قابل انجام است. اما داپلر نیاز به تکنسین‌های متخصص‌تر و دستگاه‌های پیشرفته‌تر دارد. همچنین به محیط آرام‌تری نیازمند است. زیرا حرکات بیمار می‌تواند بر کیفیت تصاویر داپلر تأثیر منفی بگذارد.
مزایا و محدودیت‌های سونوگرافی داپلر نسبت به سونوگرافی معمولی
از مزایای سونوگرافی معمولی می توان به سادگی، سرعت، هزینه کم، در دسترس بودن گسترده، عدم نیاز به آماده‌سازی خاص و قابلیت انجام در شرایط مختلف اشاره کرد. این روش برای غربالگری اولیه و تشخیص بسیاری از مشکلات بسیار مناسب است. همچنین سونوگرافی در منزل معمولاً از نوع معمولی است و برای بیماران بستری یا افرادی که قادر به مراجعه به مرکز درمانی نیستند، بسیار مفید است.
اما محدودیت‌های سونوگرافی معمولی شامل عدم قابلیت ارزیابی جریان خون، محدودیت در تشخیص مشکلات عروقی، وابستگی بالا به مهارت اپراتور و محدودیت در تشخیص ضایعات کوچک است. همچنین در افراد چاق یا در حضور گاز روده‌ای، کیفیت تصاویر کاهش می‌یابد.
از جمله مزایای سونوگرافی داپلر می شود به قابلیت ارزیابی دقیق جریان خون، تشخیص زودهنگام مشکلات عروقی، امکان اندازه‌گیری سرعت جریان خون، تشخیص جهت جریان و قابلیت ارزیابی عملکرد قلب و عروق اشاره کرد. این روش برای تشخیص بسیاری از بیماری‌های عروقی که با سونوگرافی معمولی قابل تشخیص نیستند، ضروری است.
تفاوت در دقت، هزینه و دسترسی بین سونوگرافی داپلر و معمولی
از نظر دقت، هر دو روش در حوزه کاربرد خود دقت مناسبی دارند. سونوگرافی معمولی برای تشخیص ساختارهای آناتومیکی، توده‌ها و تغییرات بافتی دقت بالایی دارد. اما برای مسائل عروقی، سونوگرافی داپلر دقت بسیار بالاتری ارائه می‌دهد و قادر به تشخیص مشکلاتی است که با روش‌های دیگر قابل تشخیص نیستند.
هزینه سونوگرافی معمولی با توجه به ناحیه مورد بررسی و مرکز درمانی، معمولاً حدود ۵۰۰ هزار تومان متغیر است. سونوگرافی داپلر هزینه بیشتری دارد، معمولاً نت یک میلیون تومان متغیر است، زیرا نیاز به دستگاه‌های پیشرفته‌تر و زمان بیشتری دارد.
دسترسی به سونوگرافی معمولی در سراسر کشور بسیار گسترده است و تقریباً در تمام مراکز درمانی، کلینیک‌ها و حتی مطب‌های خصوصی در شهرهای بزرگ قابل دسترس است. دسترسی به سونوگرافی داپلر محدودتر است و معمولاً در بیمارستان‌های بزرگ، مراکز تخصصی و کلینیک‌های مجهز موجود است.
کلام آخر
تفاوت سونوگرافی داپلر و معمولی در جنبه‌های مختلف عملکرد، کاربرد، زمان، هزینه و دسترسی قابل مشاهده است. هر دو روش جایگاه مهمی در تشخیص پزشکی دارند و انتخاب بین آن‌ها بستگی به نیاز تشخیصی، وضعیت بیمار و توصیه پزشک دارد. سونوگرافی معمولی برای ارزیابی‌های کلی و غربالگری مناسب است، در حالی که سونوگرافی داپلر برای تشخیص مشکلات عروقی ضروری محسوب می‌شود.
سونوگرافی شکم و سایر نواحی بدن می‌توانند با هر دو روش انجام شوند، اما تصمیم نهایی باید بر اساس مشاوره با پزشک متخصص اتخاذ شود. پیشرفت تکنولوژی باعث شده که امروزه سونوگرافی در منزل نیز امکان‌پذیر باشد، که برای بیماران خاص مزایای قابل توجهی دارد.
