چگونه متوجه کم خونی خود شویم؟

یکی از بیماری هایی که به ویژه در خانم ها شایع است، بیماری کم خونی است. سطح گلبول های قرمز خون باید در حد طبیعی باشد و کمبود و بیش بود آن خطرناک می شود. عدم تامین عناصر غذایی در بدن همانند آهن، باعث می شود که کم خونی در بدن رخ بدهد. این بیماری علائمی دارد که در ظاهر نیز می توانید متوجه آن ها شوید. زمانی که به متخصص مراجعه می کنید، از شما چند سوال می پرسد و تشخص اولیه قبل از آزمایش خون را خواهد داشت. اما شما خودتان چگونه می توانید متوجه شوید عوارض موجود در بدنتان، نشان از کم خونی است؟ در این مقاله کارشناسان ما در آزمایشگاه شبانه روزی آنی آزما به شما کمک می کنند تا بتوانید علائم این بیماری تشخص دهید.

امروزه یکی از شایع ترین بیماری هایی که در بین افراد مختلف دیده می شود، بیماری کم خونی می باشد. کم خونی در اصطلاح به حالتی گفته می شود که در آن RBC یا گلبول های قرمز کافی در خون وجود ندارد. از جمله وظایفی که RBC ها بر عهده دارند، انتقال اکسیژن در بدن می باشد. کم خونی و روش های تشخیص آن در ادامه با ما باشید.

اکسیژن جزو عناصر حیاتی برای عملکرد صحیح و مناسب سلول ها می باشد. اگر انتقال اکسیژن با مشکل مواجه شود، سلول ها و در نتیجه کل بدن دچار مشکل می شود. از این رو آزمایش های مختلفی برای تشخیص نوع و میزان کم خونی طراحی شده اند که برای تشخیص اولیه و یا تخصصی این بیماری استفاده می شوند.

خون چیست و چه نقشی در بدن به عهده دارد

خون از سلول‌های خونی و مایعی به نام پلاسما تشکیل شده‌است. دو نوع سلول خونی (پلاکت‌ها سلول نیستند بلکه قطعات سلولی هستند) در پلاسما شناور هستند.

سلول‌های خونی سفید (گلبولهای سفید): این سلول‌ها با عفونتها مبارزه می‌کنند.

پلاکتها: (قطعات سیتوپلاسمی نشات گرفته از سلول‌های مگاکاریوسیت) به لخته شدن خون پس از ایجاد جراحت‌ها کمک می‌کنند.(در خونریزی‌های محدود پلاکت‌ها با ایجاد درپوش پلاکتی جلوی خونریزی را می‌گیرند.)

سلول‌های خونی قرمز (گلبول‌های قرمز): این سلول‌ها اکسیژن را از ریه‌ها به مغز، سایر ارگان‌ها و بافت‌های مختلف بدن حمل می‌کنند. بدن شما برای عملکردهای خود به خون حاوی اکسیژن احتیاج دارد.

خون اکسیژن دار کمک می‌کند تا انرژی لازم برای بدن تأمین شود و گرمی و رنگ پوست سالم را ایجاد می‌کند. گلبول‌های قرمز محتوی هموگلوبین هستند. هموگلوبین یک پروتئین حاوی آهن است که عامل ایجاد رنگ قرمز خون است. این ماده، عامل اصلی انتقال اکسیژن از ریه‌ها به سایر نقاط بدن است و دی‌اکسید کربن را نیز از بافت‌های بدن به ریه‌ها منتقل می‌کند تا در ریه‌ها از طریق بازدم دفع شوند.

کم خونی و روش های تشخیص آن

بسیاری از سلول‌های خونی از جمله گلبول‌های قرمز به صورت مداوم در مغز استخوان تولید می‌شوند. مغز استخوان یک مادهٔ اسفنجی شکل قرمز رنگ است که درون برخی از استخوان‌های بدن وجود دارد.

برای تولید گلبول‌های قرمز و هموگلوبین، بدن به مصرف غذای حاوی پروتئین، ویتامینها و آهن نیاز دارد.

کم خونی و روش های تشخیص آن :کم‌خونی حالتی است که در آن تعداد گلبول‌های قرمز یا میزان هموگلوبین آن‌ها کمتر از میزان طبیعی است. در کم‌خونی تخریب گلبول‌های قرمز سریعتر از جایگزینی گلبول‌های جدید است لذا خون گلبول قرمز کمتری خواهد داشت و در نتیجه میزان حمل اکسیژن به بافت‌های بدن کاهش یافته و احساس خستگی ایجاد می‌شود.

کم خونی یا آنمی چیست

کم خونی و روش های تشخیص آن :کم‌خونی یا آنمی (به انگلیسی: Anemia) از واژه یونانی an-haima به معنی بدون خون گرفته شده‌است و عبارتست از نقص کمی یا کیفی هموگلوبین که یک مولکول در درون گلبول‌های قرمز است. چون هموگلوبین وظیفه ترابری اکسیژن از شش‌ها به بافت‌های بدن را بر دوش دارد پس، کم‌خونی مایه بروز هیپوکسی(hypoxia) یا کم اکسیژنی در بافت‌ها و اندام‌ها می‌شود. از آنجاییکه سلول‌های بدن برای بقای خود به اکسیژن وابسته هستند، درجه‌های گوناگون کم‌خونی می‌تواند شرایط بالینی گوناگونی را ایجاد کند.

بیماری کم خونی اختلال خونی شایعی است که در آن گلبول‌های قرمز و یا هموگلوبین کافی در خون وجود ندارد. هموگلوبینی که در گلبول ‌های قرمز خون وجود دارد باعث می‌شود تا اکسیژن به گلبول قرمز متصل شده و توسط مویرگ ‌ها به بافت ‌های مختلف بدن برسد. در واقع هموگلوبین نوعی پروتئین در خون شما است که مسئول حمل اکسیژن به بافت های بدن است.

کم خونی ناشی از فقر آهن ، شایع ترین نوع کم خونی است و زمانی اتفاق می افتد که بدن شما  به اندازه کافی از آهن معدنی برخوردار نیست. بدن شما نیاز به آهن برای تولید هموگلوبین دارد. هنگامی که آهن موجود در خون شما کافی نیست، اندام های دیگر بدن شما نمی توانند میزان اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت کنند.

در حالی که این بیماری شایع شده است، بسیاری از مردم نمی دانند که کم خونی ناشی از کمبود آهن دارند. و ممکن است علائم آن را برای سالها تجربه کنند بدون اینکه علت آن را بدانند.

کم خونی و روش های تشخیص آن

در زنان، شایع ترین علت کم خونی ناشی از فقر آهن، از دست دادن آهن در خون به علت قاعدگی یا حاملگی است. یک رژیم غذایی ضعیف یا برخی بیماریهای روده ای که  موجب کاهش جذب آهن  در بدن می شوند  نیز می توانند کمبود آهن را ایجاد کنند .برای درمان این نوع کم خونی پزشکان اغلب مکمل های آهن یا تغییرات در رژیم غذایی را توصیه می کنند.

به طور کلی هر فرایندی که می تواند طول عمر طبیعی یک گلبول قرمز را مختل کند، ممکن است باعث کم خونی شود. طول عمر طبیعی گلبول قرمز معمولا حدود 120 روز است. گلبول های قرمز در مغز استخوان ساخته می شوند.

تشخیص و درمان انواع کم خونی

عوامل مختلفی وجود دارد که با تاثیر بر ساختار RBC ها در بدن می توانند باعث ایجاد کم خونی در فرد شوند. این عوامل به صورت خلاصه عبارتند از:

  • عوامل ژنتیکی: در این حالت فرد در اثر وراثت به بیماری هایی دچار می شود که در آنها به میزان کافی گلبول قرمز تولید نمی شود و یا اینکه RBCهای تولید شده دارای نقص هایی هستند که نمی توانند به صورت کامل عملکرد طبیعی خود را داشته باشند
  • از دست دادن خون: خون ریزی متوالی در زمان های قاعدگی یا به دلیل زخم معده و یا سرطان می تواند باعث کم خونی فقر آهن در بدن شود.
  • کمبود آهن در رژیم های غذایی: اگر مواد غذایی که روزانه مصرف می شود دارای مقدار کمی آهن باشد یا در رژیم غذایی گوشت را حذف کنیم و یا در کودکان شیرخوار که فقط از شیر مادر تغذیه می کند کمبود آهن به وجود می آید.
  • بدن به صورت غیر طبیعی گلبول های قرمز را نابود کرده و از خون پاکسازی می کند.

 کم خونی چه علائمی می تواند داشته باشد

  • احساس خستگی زودرس و فرسودگی
  • ضعف
  • رنگ پریدگی پوست
  • ضربان نامنظم یا تند قلب
  • کوتاهی نفس
  • درد قفسه سینه
  • احساس سبکی در سر و یا سرگیجه خفیف
  • مشکلات شناختی
  • بی حسی، کرخی یا سردی انتهای اندام ها
  • سردرد
  • بی خوابی در شب ها

در کم خونی متوسط تا شدید:

  • کم رنگ شدن بستر ناخن
  • التهاب مخاط دهان
  • ناخن قاشقی شکل
  • میل به خوردن مواد غیر خوراکی(پیکا): مانند خوردن خاک، کاغذ، موم، سبزه

کم‌خونی مزمن در کودکان سبب اختلالات رفتاری می شود که نتیجه تکامل نامناسب سیستم عصبی در دوران نوزادی است و در کودکان سنین مدرسه موجب افت تحصیلی می شود.

کم خونی

تقسیم بندی کم خونی بر اساس اندازه  گلبولهای قرمز

اندازه گلبول قرمز بر پایه میزان حجم میانه گلبولی یا MCV مشخص می شود.

  • اگر گلبول ها کوچکتر از اندازه طبیعی باشد ( کمتراز ۸۰) کم خونی میکروسیتیک
  • اگر اندازه طبیعی داشته باشند (۸۰-۱۰۰) کم خونی نورموسیتیک
  • چنانچه بزرگتر از طبیعی باشند ( بیش از ۱۰۰) کم خونی ماکروسیتیک

کم خونی میکروسیتیک

در ابتدا نتیجه‌ کمبود هموگلوبین  است ‌که ‌می‌تواند ‌چند‌ دلیل ‌داشته ‌باشد.

  • کم‌ خونی‌ فقر‌ آهن
  • کم‌ خونی ‌وابسته ‌به‌ بیماری‌ مزمن‌ مثل ‌آرتریت‌ روماتویید
  • تالاسمی
  • کم‌ خونی ‌سیدروبلاستیک ‌اکتسابی (مسمومیت‌ با ‌سرب‌)

کم خونی فقرآهن:

شایع ترین نوع کم‌خونی که گلبولهای قرمز در زیر میکروسکوپ، بیشتر هیپوکروم رنگ پریده و میکروسیت (کوچک) هستند. آهن یک قسمت اصلی در ترکیب هموگلوبین است و کمبود آن سبب کاهش ورود هموگلوبین به داخل گلبول قرمز می‌شود.

علل کم خونی فقر آهن

در زنان: هدر رفتن خون در زمان عادت ماهانه

زخمهای خونریزی دهنده دستگاه گوارش: آزمایش خون پنهان در مدفوع، آندوسکوپی قسمت بالایی دستگاه گوارش، آندوسکوپی قسمت زیرین دستگاه گوارش

در زنان یائسه و مردان: احتمال اینکه خونریزی دستگاه گوارش به علت پولیپ کولون و یا سرطان کولورکتال، آلودگی با انگل کرم قلابدار، آمیب، شیستوزومیاز و تریکوریس تریکیورا (کرم شلاقی) است. رژیم غذایی فاقد آهن کافی نیز می تواند زمینه ساز این نوع کم خونی باشد.

کم خونی نورموسیتیک

کم‌خونی نورموسیتیک وقتی است که هموگلوبین کاهش یافته ولی اندازه گلبولهای قرمز طبیعی است.

علل آن:

خون ریزی شدید

کم خونی وابسته به بیماری مزمن

کم خونی آپلاستیک

کم خونی همولیتیک

کم خونی ماکروسیتیک

کم خونی و روش های تشخیص آن

کم خونی مگالوبلاستیک:

کم‌خونی و روش های تشخیص آن :شایعترین نوع کم خونی ماکروسیتیک است. که به کمبود ویتامین ب۱۲ یا اسیدفولیک یا هردو مربوط می شود که می تواند به سوء تغذیه یا سوءهاضمه مربوط باشد. کمبود فولات طبیعتا عوارض عصبی ایجاد نمی کند ولی کمبود ویتامین ب۱۲، چنین می کند.

کم‌خونی پرنیسیوز:

علت آن یک واکنش اتوایمون (سیستم دفاعی بدن علیه سلولهای خودی) علیه سلولهای دیواره معده می باشد. سلولهای دیواره فاکتورداخلی را ترشح می‌کنند که برای جذب ویتامین ب۱۲، غذا وجود آن لازم ‌است. بنابراین تخریب سلولهای دیواره سبب نبود فاکتور داخلی و در نتیجه جذب ناچیز ویتامین ب۱۲، می‌شود. برداشتن قسمت عملیاتی معده همانند عمل جراحی بای پاس معده و کاهش جذب فولات و ویتامین ب۱۲، می شود. اعتیاد به الکل که سبب بزرگتر شدن گلبولهای قرمز می شود و گاه کم خونی به همراه دارد.

علائم کمبود ویتامین ب۱۲:

  • زبان قرمز نرم
  • التهاب زبان کوچک
  • کرخی و بی حسی دست و پاها
  • مشکلات در راه رفتن
  • از دست دادن حافظه
  • مشکلات بینایی

علائم کم خونی فقر آهن

  • رنگ پریدگی
  • سردرد
  • تحریک پذیری
  • تنگی نفس
  • تشدید ضربان قلب
  • شکننده شدن موها و ناخن ها

کم خونی همولیتیک:

علل: اتوایمیون، ایمیون، ژنتیکی و یا دستکاری فیزیکی همانند جراحی قلب

یک دسته نشانه ها مانند یرقان و افزایش میزان لاکتات دهیدروژناز با علل نهفته انبوه را با خود به همراه دارد.

کم‌خونی همولیتیک اتوایمون:

یک نوع کم‌خونی است که بدن شخص به گلبولهای قرمز خودش حمله می کند.

اسفروسیتوز ارثی:

یک بیماری ارثی است که سبب آسیب دیدگی غشاء گلبولهای قرمز می شود که برآیند اینکه سلول جدا شده و به دست طحال نابود می شود. این امر مایه کاهش شمار گلبولهای قرمز درگردش خون شده و درنتیجه کم خونی ایجاد می شود.

تالاسمی:

زمانی بروز می کند که بدن ژن های ویژه ای را از دست می دهد و یا ژن های غیرطبیعی مختلف از والدین به کودک ارث می رسد که به نحوه تولید هموگلوبین تأثیر منفی می گذارند.

کم‌خونی داسی شکل:

یک بیماری ارثی است که به علت وجود ژن هموگلوبین S هموزیگوت (گلبول قرمز غیرعادی) ایجاد شده است. بیماری خطرناک و کشنده است و هیچ راه پیشگیری برای آن وجود ندارد.

نشانه ها:

  • بی حالی و سنگینی
  • رنگ پریدگی لکه های خونریزی زیرپوستی
  • خونریزی
  • تشدید ضربان قلب
  • عفونت
  • نارسایی قلبی وابسته به تراکم
  • مصرف غذاهای حاوی آهن زیاد از جمله گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم مرغ، میوه های خشک شده، عدس و لوبیا، سبزیجات سبز برگ پهن مانند اسفناج، کلم و یا غله های حاوی آهن غنی شده
  • مصرف مواد خوارکی که جنب آهن را در بدن افزایش می دهد: مانند آب پرتغال، توت فرنگی، کلم و یا سایر میوه ها و سبزیجات حاوی ویتامینc
  • خودداری از نوشیدن قهوه و چای همراه با وعده های غذایی چرا که این نوشیدنی ها جذب آهن در بدن را دشوار می کند.
  • کلسیم جذب آهن را مشکل می کند لذا برای به کار گرفتن بهترین روش برای مصرف کلسیم به میزان مناسب و کافی با پزشک متخصص باید مشورت کرد.
  • مشاوره با پزشک برای خوردن قرص های مکمل آهن

کودکان نوپا و زنان باردار باید به طور دوره ای آزمایش کم خونی بدهند و در صورت فقر آهن حتما باید با مشورت پزشک از مکمل های آهن استفاده کند که نحوه درمان مشکل آنها بر عهده پزشک است.

درخواست آزمایش

  • YYYY slash MM slash DD

2 دیدگاه در چگونه متوجه کم خونی خود شویم؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

باز کردن پیام
خدمات نمونه گیری در محل آنی آزما
سلام
به خدمات نمونه گیری در محل آنی آزما خوش آمدید!
برای ارتباط با اپراتور پیام خود را ارسال نمائید.