در مورد آزمایش پروترومبین (آزمایش PT) چه می دانید؟

یکی از عارضه های بسیار خطرناک که ممکن است برای هر فرد رخ بدهد، لخته شدن خون است. این لخته در جریان خون حرکت کرده و منجر به مسدود شدن رگ های اصلی، عروق مغزی و دریچه های قلب می شوند. در این زمان است که شرایط بسیار خطرناک شده و در اغلب موارد منجر به مرگ می شود. بدن هر انسان، توانایی نرمال برای شکل گیری لخته های خون دارد اما اگر به هر دلیل این توانایی از دست برود، در این زمان است که مدیریت تشکیل لخته ها وارد شرایط بحرانی شده و لازم است داروهای رقیق کننده همانند وارفارین مصرف شود. آزمایش پروترومبین کمک می کند تا متخصص بتواند در مورد لزم استفاده از داروها و همچنین مقدار مصرف هر کدام توصیه دقیق داشته باشد. چرا که کوچکترین خطا در این زمینه، عواقب خطرناکی به دنبال خواهد داشت.

آزمایش PT یا زمان پروترومبین (PT) آزمایشی است که برای کمک به تشخیص و پی بردن به اختلال خونریزی یا اختلال لخته شدن بیش از حد انجام می شود. نسبت نرمال شده بین المللی (INR) از نتیجه PT محاسبه می شود و برای نظارت بر چگونگی عملکرد داروهای رقیق کننده خون (ضد انعقاد خون) وارفارین (Coumadin®) استفاده می شود. این دارو برای جلوگیری از لخته شدن خون استفاده می شود. هنگامی که وارفارین مصرف می کنید یا خونریزی غیر قابل توضیح یا طولانی مدت یا لخته شدن خون نامناسب دارید، از آزمایش PT استفاده می شود.

برای انجام این آزمایش یک نمونه خون وریدی یا یک نمونه خون مویرگی از انگشت دست لازم می باشد. در صورتی که از داروهای ضد انعقادی استفاده می کنید، در فواصل زمانی معین بهتر است این آزمایش را انجام دهید. هیچ آمادگی خاصی برای این آزمایش لازم نیست، و بهتر است آزمایش PT قبل از مصرف داروی همان روز انجام شود.

در آزمایش PT چه چیزی آزمایش می شود؟

آزمایش PT یا زمان پروترومبین (PT) آزمایشی است که به ارزیابی توانایی شما در شکل گیری مناسب لخته های خون کمک می کند. نسبت نرمال شده بین المللی یا INR محاسبه ای است بر اساس نتایج حاصل از PT که برای نظارت بر افرادی که با داروی رقیق کننده خون (ضد انعقاد خون) وارفارین (Coumadin®) تحت درمان قرار دارند ، استفاده می شود.

پس از افزودن مواد (معرفها) ، مقادیر PT تعداد ثانيه هاي لازم براي تشكيل لخته در نمونه خون شما را اندازه مي گيرد. PT معمولاً همراه با زمان ترومبوپلاستین نسبی (PTT) انجام می شود و در کنار هم میزان و عملکرد پروتئین ها به نام فاکتورهای انعقادی را که بخش مهمی از تشکیل لخته خون مناسب است ارزیابی می کنند.

در بدن ، هنگامی که جراحتی وجود دارد و خونریزی رخ می دهد ، روند لخته شدن به نام هموستاز آغاز می شود. این فرایند در بخشی از سری واکنش های شیمیایی پی در پی به نام آبشار انعقادی را شامل می شود، که در آن فاکتورهای انعقادی یا “لخته شدن” یکی پس از دیگری فعال می شوند و منجر به تشکیل لخته می شوند. برای داشتن لخته شدن طبیعی باید مقدار کافی از هر عامل انعقادی وجود داشته باشد و هر یک باید به درستی کار کنند. مصرف این داروها در موارد خیلی کم می تواند منجر به خونریزی بیش از حد شود.

عدم مصرف دارو در مقادیر مورد نیاز نیز به لخته شدن بیش از حد منجر شود. در یک لوله آزمایشگاهی در طی آزمایش ، دو “مسیر” وجود دارد که می تواند لخته شدن را آغاز کند ، به اصطلاح مسیرهای بیرونی و خارجی به آن ها گفته می شود. سپس هر دو مورد برای تکمیل فرآیند لخته شدن در یک مسیر مشترک ادغام می شوند.

آزمایش PT چگونگی عملکرد همه عوامل انعقادی موجود در مسیرهای خارجی و مشترک آبشار انعقادی را که با هم کار می کنند را بررسی می کند. این مسیر شامل موارد زیر می باشد: فاکتورهای I (فیبرینوژن) ، II (پروترومبین) ، V ، VII و X.PT / INR ممکن است همزمان با PTT انجام شود، که فاکتورهای لخته شدن بخشی از مسیرهای خارجی و مشترک را ارزیابی می کند: XII، XI، IX، VIII، X، V، II (پروترومبین) و I ( فیبرینوژن) و همچنین پریکالیکرین (PK) و کینینوژن با وزن مولکولی بالا (HK).PT و PTT توانایی کلی در تولید لخته را در مدت زمان معقول ارزیابی می کنند و در صورت عدم وجود هر یک از این عوامل از نظر کمبود یا عدم عملکرد صحیح ، نتایج آزمایش طولانی می شود.

آزمایش PT معمولاً در عرض چند ثانیه اندازه گیری می شود و با یک محدوده طبیعی مقایسه می شود که منعکس کننده مقادیر PT در افراد سالم است. از آنجا كه معرف هاي مورد استفاده براي انجام آزمايش PT از يك آزمايشگاه به آزمايشگاه دیگر متفاوت است و حتي با گذشت زمان در همان آزمايشگاه، دامنه طبيعي نيز در نوسان خواهد بود.

برای استاندارد سازی نتایج در آزمایشگاههای مختلف در ایران و جهان، کمیته سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای افرادی که داروی ضد انعقاد را دریافت می کنند، استفاده از نسبت نرمال شده بین المللی (INR) را که بر اساس نتیجه آزمایش PT محاسبه شده است، توسعه داده و توصیه می کند. وارفارین برای افرادی که شرایط مختلفی دارند، مانند ترومبوز ورید عمقی (DVT) و برخی بیماریهای قلبی عروقی (CVD) مانند فیبریلاسیون دهلیزی برای “رقیق تر شدن” خون آنها و جلوگیری از لخته شدن نامناسب تجویز می شود.

INR محاسبه ای است که برای تغییر در معرف های PT تنظیم می شود و امکان مقایسه نتایج آزمایشگاه های مختلف را فراهم می آورد. بیشتر آزمایشگاه ها هر دو آزمایش PT و INR را گزارش می دهند. با این حال ، INR فقط برای افرادی که از داروی رقیق کننده خون وارفارین استفاده می کنند ، قابل استفاده است.

از آزمایش PT در چه مواردی استفاده می شود؟

آزمایش PT یا زمان پروترومبین (PT) ، اغلب همراه با زمان ترومبوپلاستین جزئی (PTT) ، برای کمک به تشخیص علت خونریزی غیر قابل توضیح یا لخته شدن خون نامناسب استفاده می شود. نسبت نرمال شده بین المللی (INR) محاسبه ای مبتنی بر نتایج PT است و برای نظارت بر افرادی که با داروی رقیق کننده خون (ضد انعقاد خون) وارفارین (Coumadin®) تحت درمان قرار می گیرند ، استفاده می شود.

آزمایش PT و INR برای نظارت بر اثربخشی وارفارین و داروهای ضد انعقادی دیگر استفاده می شود. وارفارین برای افرادی که شرایط مختلفی دارند برای رقیق تر شدن خون و جلوگیری از لخته شدن نامناسب تجویز می شود. پزشک متخصص شما به طور معمول وارفارین را تجویز می کند و و با استفاده از آزمایش PT و INR میزان دوز دارو را تنظیم می کند.

ممکن است دوز دارو بسته به نتیجه آزمایش شما تنظیم شود و تا به این وسیله مطمئن شوید که دارو به صورت مناسب باعث جلوگیری از لخته شدن خون شما بدون ایجاد خونریزی زیاد کافی است. این تعادل نیاز به نظارت دقیق دارد.

وارفارین ممکن است برای شرایطی از قبیل:

• ضربان قلب نامنظم (فیبریلاسیون دهلیزی)
• وجود دریچه قلب مصنوعی
• ترومبوز ورید عمقی (DVT)، آمبولی ریوی (PE)
• سندرم آنتی فسفولیپید
• گاهی اوقات ، در سکته های قلبی با برخی از عوامل خطر خاص

آزمایش PT ممکن است به همراه PTT بعنوان نقاط شروع برای بررسی خونریزی بیش از حد یا اختلالات لخته شدن استفاده شود. با ارزیابی نتایج PT و PTT در کنار هم ، یک پزشک متخصص می تواند سرنخ هایی را در مورد وجود خونریزی یا اختلال لخته شدن به دست آورد. این آزمایشات به خودی خود تشخیصی نیستند ، اما معمولاً اطلاعاتی را در مورد اینکه یا به آزمایشات بعدی نیاز دارند ، ارائه می دهند.

نمونه هایی از آزمایش های دیگر که ممکن است همراه با آزمایش PT و PTT یا پیگیری نتایج غیر طبیعی انجام شود عبارتند از:

شمارش پلاکت ها : برای تعیین میزان کاهش پلاکت ها ، که می تواند باعث خونریزی بیش از حد شود

آزمایش فیبرینوژن : ممکن است برای رد سطح پایین یا اختلال عملکرد فیبرینوژن به عنوان علت طولانی تر شدن PT انجام شود

آزمایش های عامل انعقادی : این آزمایش ها فعالیت (عملکرد) فاکتورهای انعقادی را اندازه گیری می کنند. آنها می توانند سطح پروتئین یا پروتئین هایی که به درستی کار نمی کنند را کاهش دهند (عملکرد کمتری دارند). به ندرت ممکن است سطح آنتی ژن (کمیت) یک فاکتور انعقادی نیز اندازه گیری شود.

عامل فون ویلبراند:  بعضی اوقات دستور داده می شود در تعیین اینکه آیا بیماری فون ویلبراند علت طولانی شدن PTT است کمک کند

آزمایش ضد انعقادی لوپوس: ممکن است دستور داده شود تا علت طولانی شدن PTT و / یا PT ، به ویژه برای بیماران مبتلا به اختلالات لخته بررسی شود.

بر اساس تاریخچه بیمار به دقت به دست آمده ، آزمایش های PTT و PT بعضی اوقات به صورت انتخابی به صورت قبل از جراحی یا قبل از سایر روش های تهاجمی برای غربالگری احتمال خونریزی بالقوه انجام می شوند.

آزمایش PT چه زمانی درخواست می شود؟

هنگامی که شخصی داروی ضد انعقادی وارفارین را مصرف می کند، آزمایش PT و INR به طور منظم سفارش داده می شود تا مطمئن شوید که این دارو اثر مطلوب را تولید می کند. آزمایش PT ممکن است هنگامی سفارش داده شود که شخصی که داروهای ضد انعقادی مصرف نمی کند.

علائم یا نشانه هایی از خونریزی یا لخته شدن بیش از حد داشته باشد، مانند:

• خونریزی غیر قابل توضیح یا کبودی
• خونریزی از بینی
• خونریزی از لثه
• لخته خون در رگ یا شریان

یک بیماری حاد مانند انعقاد داخل عروقی منتشره (DIC) که ممکن است باعث خونریزی و لخته شدن خون شود و به عنوان فاکتورهای انعقادی با سرعت زیاد استفاده می شود

یک بیماری مزمن مانند بیماری شدید کبدی که ممکن است بر هموستاز تأثیر بگذارد

آزمایش PT، همراه با PTT ، ممکن است قبل از عمل سفارش داده شود که عمل جراحی احتمال خطر خون ریزی را افزایش دهد و یا فرد دارای سابقه بالینی خونریزی مانند خونریزی مکرر یا کبودی آسان باشد که ممکن است نشانگر وجود یک نوع اختلال خونریزی باشد.

نتیجه این تست چه چیزی را نشان می دهد؟

برای افرادی که وارفارین مصرف می کنند ، اکثر آزمایشگاه ها نتایج آزمایش PT را همراه با INR تنظیم شده، گزارش می دهند . این افراد برای نیازهای شرایط موجود خود باید INR در حدود 2.0 تا 3.0 داشته باشند. برای برخی که خطر زیادی از نظر لخته شدن خون دارند ، INR باید بالاتر باشد – در حدود 2.5 تا 3.5.برای افرادی که وارفارین مصرف نمی کنند ، محدوده مرجع برای PT به روش استفاده شده بستگی دارد، با نتایج اندازه گیری شده در ثانیه و در مقایسه با دامنه طبیعی که توسط آزمایشگاه انجام آزمایش شده است.

این محدوده طبیعی بیانگر ارزش متوسط افراد سالم است که در آن منطقه زندگی می کنند و از آزمایشگاه تا آزمایشگاه دیگر تا حدودی متفاوت خواهد بود. کسی که وارفارین مصرف نمی کند ، نتیجه آزمایش PT خود را با محدوده طبیعی ارائه شده توسط آزمایشگاه انجام دهنده آزمایش مقایسه می کند. آزمایش PT بالا به این معنی است که خون خیلی طول می کشد تا لخته شود.

این امر ممکن است در شرایطی مانند بیماری کبدی ، کمبود ویتامین K یا کمبود فاکتور انعقادی ایجاد شود (مثلاً کمبود فاکتور VII). نتیجه آزمایش PT اغلب در مورد تعیین شرایط موجود در PTT تفسیر می شود.تفسیر PT و PTT در بیماران مبتلا به سندرم خونریزی یا لخته شدن خون به این صورت است:

چه مواد غذایی و داروهایی می توانند بر نتایج آزمایش PT و INR تأثیر بگذارند؟

برخی از آنتی بیوتیک ها می توانند سطوح PT و INR را افزایش دهند. باربیتورات ها ، داروهای ضد بارداری خوراکی و جایگزینی با هورمون درمانی (HRT) و ویتامین K (چه در یک مکمل غذایی مولتی ویتامین یا شربت) ممکن است باعث کاهش PT شود.

نوشیدن الکل همچنین می تواند بر نتایج آزمایش PT تأثیر بگذارد. برخی غذاها مانند گوشت گاو و گوشت خوک ، چای سبز ، کلم بروکلی ، نخود ، کلم ، سبزیجات شلغم و محصولات سویا حاوی مقادیر زیادی ویتامین K هستند و می توانند نتایج PT را تغییر دهند. این مهم است که یک ارائه دهنده خدمات بهداشتی در مورد تمام داروها ، مکمل ها و غذاهایی که اخیراً مصرف کرده اید آگاهی داشته باشد تا نتایج PT و INR به درستی تفسیر و استفاده شوند.

انجام آزمایش PT به صورت نمونه برداری در منزل و انجام آزمایش در منزل در دسترس شماست. برای این کار کافیست فقط به سایت آنی آزما مراجعه کرده و پس از تعیین مکان و زمان نمونه برداری با رعایت کلیه پروتکل های ایمنی و بهداشتی، آزمایش شما در کوتاه ترین زمان و با بالاترین کیفیت انجام شود.