اخبار سلامتی
آزمایش طب کار؛ چه مواردی بررسی می شود؟
تیر
ثبت آزمایش
هدف از انجام آزمایش طب کار در مورد متقاضیان استخدام (معاینات طب کار) عبارتست از به حداقل رساندن میزان شیوع و شدت بیماری ها و مشکلات شغلی به واسطه ایجاد تطابق منطقی بین توانائی های روحی و فیزیکی شاغل و نیازهای حرفه ای مورد نظر؛ به عبارت دیگر از طریق انجام آزمایش طب کار فرد متقاضی با توجه به توانائی های روحی و فیزیکی در کاری استخدام می شود که دارای نیازهای متناسب با توانائی های او باشد. اين معاينات بر اساس ماده 90 قانون تامين اجتماعي جهت تحت پوشش بيمه تامين اجتماعي قرار گرفتن شاغل الزامي است.
معاینه و آزمایش طب کار شامل چه مواردی می باشد؟
معاینه و آزمایش طب کار پیش از استخدام عبارتند از:
معاینات پزشکی قبل از استخدام شامل بررسی وضعیت سلامت عمومی و بررسی توانائی های عملکرد فرد با توجه به سابقه طبی، تاریخچه شغلی و معاینه بالینی.
اقدامات تشخیصی قبل از استخدام
- اودیومتری (شنوایی سنجی)
- اپتومتری (بینایی سنجی)
- الکتروکاردیوگرافی (نوار قلب)
- رادیوگرافی قفسه سینه و سایر گرافیهای لازم بر اساس نوع شغل
- بررسی بیوشیمیایی خون
- آزمایش تجزیه ادرار (شامل تست عدم اعتیاد به درخواست کارفرما)
- تست‌های سرولوژیک (سرم خون)
- آزمون‌های روانشناسی
- بررسی عملکرد کار ریه از طریق اسپیرومتری و یا روش‌های مورد نیاز دیگر
- برآورد توانائی‌های فیزیکی و روانی لازم برای انجام شغل مورد نظر
- بررسی میزان تطابق موجود بین نیازهای فیزیکی شغل مورد نظر و توانائی‌های فیزیکی-روحی فرد متقاضی
بر اساس قانون، كارفرمايان بايد كاركنان خود را قبل از استخدام تحت معاينات پزشكي قرار داده و وضعيت مناسب آنها را براي انجام وظايف شغلي مشخص نمايند. سازمان تامين اجتماعي به عنوان بزرگترين سازمان بيمه گر در كشور، ابلاغيه‌ای منتشر نموده كه در آن ضمن تاكيد بر انجام اين معاينات در مراكز مجاز، رويه‌ای را مشخص كرده كه بر اساس آن چنان چه فرد در شغل مناسبي از نظر پزشكي به كار گمارده نشده باشد غرامت سازمان تامين اجتماعي از كارفرما بر اساس ماده 50 قانون تامين اجتماعي اخذ خواهد شد.
انواع آزمایش طب کار
انواع آزمایش طب کار به بررسی وضعیت افراد قبل و بعد از استخدام می‌پردازند و شامل ارزیابی وضعیت روحی و جسمانی افراد و آسیب‌های ناشی از محیط کار میشوند و در چند دسته زیر قرار می‌گیرند.
معاینات بدو استخدام در آزمایش طب کار
این معاینات اهمیت زیادی دارند و هدف از آنها تعیین قابلیت جسمی و روانی فرد برای انجام کار مورد نظر، تشخیص بیماری‌ها، حفظ سلامت سایر کارمندان و تعیین تعداد و فاصله معاینات بعدی است. براساس قوانین سازمان تامین اجتماعی، متقاضی بیمه کارمندان باید تحت این معاینات قرار بگیرد.
معاینات دوره‌ای در طول کار
این معاینات بعد از استخدام و با فواصل زمانی معین انجام میشوند و دو هدف اصلی دارند. هدف اول شناسایی زودهنگام بیماریهای ناشی از کار و اجرای اقدامات لازم برای درمان آن است. هدف دوم بررسی شرایط محیط کار روی بیماریهای قبلی کارمندان و برنامه‌ریزی‌های لازم برای ارتقاء و متناسب‌سازی محیط با شرایط جسمانی کارمندان است. طبق قانون، کارفرما ملزم است کارمندان خود را حداقل یک مرتبه در سال تحت معاینات دوره‌ای قرار دهد.
معاینات بازگشت به کار بعد از یک دوره طولانی
کارمندی که بعد از یک غیبت طولانی به دلیل مرخصی یا بیماری به کار بر می‌گردد باید از لحاظ توانایی برگشت به کار ارزیابی شود. این آزمایشات به این دلیل انجام میشوند که ممکن است شرایط کارمند در این دوره طولانی تغییر کرده باشد و دیگر توانایی جسمی یا روحی لازم را برای انجام دادن کار نداشته باشد.
معاینات تغییر شغل
هر شغلی شرایط و الزامات خاص خود را دارد. فردی که می‌خواهد در یک شغل جدید استخدام شود باید تحت آزمایشات مرتبط با موقعیت شغلی جدید قرار بگیرد و مجددا تایید صلاحیت شود.
آزمایش اعتیاد
مشکل اعتیاد بسیار مهم است و تاثیر منفی روی رفتار و عملکرد افراد می‌گذارد. در حال حاضر، اعتیاد مانع استخدام شدن در بیشتر مشاغل می‌شود، به ویژه آن‌هایی که به رانندگی و کار با ماشین آلات نیاز دارند. بیشتر اوقات، آزمایش اعتیاد قبل از استخدام و در طول کار از طریق نمونه خون و ادرار اجباری است. یکی از موارد مهمی که ممکن است هر کسب و کاری را با مخاطرات متعددی مواجه نماید آلوده بودن نیروهای انسانی آن به مواد مخدر است.
استخدام چنین افرادی باعث بروز مشکلات رفتاری و بهداشتی در محل کار شده و بهره‌وری و بازدهی کار را به شدت تنزل می‌دهد. به همین سبب، یکی از تست‌های بسیار مهم در بدو استخدام و نیز در ارزیابی‌های مسمتر کارمندان چه در شرکت‌های خصوص و چه سازمان‌های دولتی انجام آزمایش اعتیاد و جلوگیری از استخدام و فعالیت افراد معتاد است.
از سایر دلایلی که کارفرمایان را مجاب به انجام تست اعتیاد می‌کند می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- پایش و ارزیابی سلامت کارکنان به ویژه افرادی که دچار سوء رفتار و یا مشکوک به اعتیاد هستند.
- جلوگیری از استخدام یا فعالیت نیروهای معتاد در سازمان
- ایجاد محیطی ایمن و به دور از مخاطرات رفتاری و بهداشتی
- پیشگیری از بروز هرگونه خطرات احتمالی مرتبط با مصرف مشروبات الکلی
مراحل معاینه های پیش از استخدام
شرح حال متقاضی: شامل پیشینه فردی، بیماری های پیشین، ناراحتی های عصبی و روانی، اعتیاد و…
معاینه بدنی: شامل معاینه های عمومی دستگاه های قلب و عروق، شش، اعصاب، کلیه، چشم و گوش و غیره
بررسی های آزمایشگاهی: در برخی زمان ها لازم است از داوطلب آزمایش هایی مانند آزمایش خون، اندازه قند ادرار، آزمایش اعتیاد، پرتو نگاری از شش و ستون فقرات و نوار قلب انجام پذیرد.
معاینات قبل از استخدام چگونه انجام می شود؟
گرفتن شرح حال متقاضی : شامل سوابق فردی و خانوادگی از نظر ابتلا به بیماری ها و مشاغل قبلی وی
ثبت عوامل زیان آور در فرم معاینات بر اساس گزارش بازدید از مراحل و محیط کار توسط کارشناس بهداشت حرفه ای
معاینه اندام ها : معاینه عمومی دستگاه های قلب و عروق، ریه ها، کلیه ها، اعصاب، چشم و گوش که توسط “پزشک عمومی دوره دیده طب کار” انجام می شود.
درخواست انجام آزمایش های پاراکلینیک مورد نیاز بر اساس نوع مواجهه شاغل: شامل آزمایش خون و ادرار از نظر قند، چربی، عفونت، نوارقلب و در برخی موارد بسته به نوع شغل عکس برداری از قفسه سینه و ستون فقرات، سنجش میزان شنوائی و تست عملکرد ریوی.
معاینات بدو استخدام شامل چه مواردی می شود؟
معاینه پزشکی
معاینه اولیه پزشکی توسط متخصص طب کار و یا پزشک عمومی انجام شده و اطلاعات اولیه در پرونده فرد ثبت می گردد.
شنوایی سنجی (ادیومتری)
ادیومتری یا شنوایی سنجی به منظور تعیین و بررسی میزان شنوایی افراد صورت می گیرد.
تست تنفسی (اسپیرومتری)
اسپیرومتری جهت بررسی عملکرد ریه، مهمترین، در دسترس ترین و کم هزینه ترین آزمون است. در این تست حجم هوای جا به جا شده بین ریه و محیط بیرون اندازه گیری می شود و که تشخیص بیماریهای ریوی بسیار کمک کننده است.
بینایی سنجی (اپتومتری)
چشم به عنوان يكي از مهم ترين ابزار هاي ارتباطي فرد با محيط پيرامون خويش، نقش مهمي در ادراك و كارايي و حفظ ايمني افراد در محيط‌های شغلی ايفا می‌كند و از ضروری ترین معاینات است.
نوار قلب
به نمودار ثبت‌شده تغییرات پتانسیل الکتریکی ناشی از تحریک عضله قلب گفته می‌شود. اطلاعاتی که روی الکتروکاردیوگرام ضبط می‌شود نشان‌دهنده امواج الکتریکی محرک قلب است. این امواج نمایشگر مراحل تحریکات قلبی است. در مراکز طب کار و در معاینات بدو استخدام معمولا برای افراد بالای ۳۵ سال انجام می شود.
شرایط و مدارک لازم آزمایش طب کار
- معرفی‌نامه از کارگزینی
- اصل و فتوکپی کارت ملی و شناسنامه
- کارت پایان خدمت به همراه فتوکپی آن
- عکس ۴×۳
- ناشتا بودن برای انجام آزمایشات حداقل به مدت ۱۰ ساعت
- همراه داشتن عینک یا سمعک در صورت استفاده
اهداف معاینات بدو استخدام در آزمایش طب کار چیست؟
تعیین وضعیت سلامت عمومی شاغل
به کارگیری نیروی انسانی در کار متناسب با توانمندی جسمی، روحی و روانی وی
تهیه اطلاعات پایه در زمینه سلامتی شاغل جهت بررسیهای مقایسه ای بعدی در معاینات ادواری
تهیه و نگهداری کلیه اطلاعات پزشکی شاغل بهمنظور ارائه به مراجع قانونی در صورت نیاز
همچنین پرونده بدو استخدام پزشکی، در صورت ارجاع به محاکم قانونی در زمان ادعای غرامت بیماری های مرتبط با شغل از سوی پرسنل به جهت بررسی سوابق فرد که آیا در هنگام ورود به سازمان دارای بیماری قبلی بوده و یا خیر بسیار پر اهمیت بوده و همینطور این سند ملاکی برای تعیین شغل مناسب جهت افراد می باشد. لذا نحوه صحیح انجام این تست ها و انجام معاینات بد واستخدام توسط مراجع و مراکز ذیصلاح امری بسیار حیاتی می باشد.
مزایای انجام معاینه و آزمایش طب کار
قطعا يافتن انساني كه از هر نظر سالم و فاقد بيماري باشد هم سخت است و هم نيازمند هزينه بالايي است، بنابراين مركز تخصصي آنی آزما موارد زير را در انجام آزمایش طب کار و معاينات دوره اي و تعيين توانايي فرد براي انجام كار در نظر مي گيرد:
1. وجود بيماري هايي كه بعداً ممكن است با بيماري هاي شغلي اشتباه شوند.
2. وجود بيماري هايي كه ممكن است در اثر كار تشديد شوند.
3. وجود بيماري ها و شرايطي كه فرد را مستعد ابتلا به بيماري هاي شغلي كند.
4. توانايي فرد براي برآورده كردن نيازمندي هاي شغل.
5. وجود بيماري هايي كه امكان آلوده كردن همكاران ،مراجعان و محصول را داشته باشند.
6. وجود بيماري هايي كه باعث غيبت هاي مكرر فرد شوند (به درخواست كارفرما).
7. شرايطي كه باعث شود ريسك از كار افتادگي كلي فرد در اثر اشتغال بالا باشد.
8. بيماري هايي كه بعداً هزينه درمان زيادي داشته باشند (به درخواست كارفرما).
9. شرايط روانشناختي و تيپ هاي شخصيتي (به درخواست كارفرما).
تست خونی در آزمایش طب کار
آزمایش خون در آزمایشات بدو استخدام و همچنین در چکاپ‌های ادواری صورت می‌گیرد. آزمایشات خون طب کار شاخص‌های مختلفی دارد. معمولاً تمام شاخص‌های روتین در این آزمایش بررسی میشوند. این شاخص‌ها عبارت‌اند از: آزمایش CBC (آزمایش شماره اجزای خون که شامل گلبول‌های سفید و قرمز، پلاکت، هموگلوبین و … است)، آزمایش چربی خون (کلسترول، تری گلیسیرید)، آزمایش آنزیم‌های کبدی، آزمایش قند خون و تست اعتیاد. البته در بیشتر مواقع تست اعتیاد به‌وسیله آزمایش ادرار انجام می‌شود.
آزمایش ادرار در آزمایش طب کار
آزمایش ادرار رایج‌ترین روش انجام تست اعتیاد در آزمایش طب کار است. برای این منظور یک لوله آزمایش و یا ظرف مخصوص در اختیار فرد قرار می‌گیرد. بر پروسه دریافت نمونه، از طریق دوربین مدار بسته و یا همراهی نیروی مسئول نظارت می‌شود تا امکان هر گونه خطا و یا دستکاری در روند آزمایش به حداقل برسد. این آزمایش معمولاً برای بررسی اعتیاد فرد متقاضی کار صورت می‌گیرد.
از آنجایی‌که اعتیاد یک بیماری روانی است و ممکن است بر عملکرد فرد در شغلش تأثیر بگذارد، حائز اهمیت است. آزمایش ادرار همچنین به تشخیص بیماریهای کلیوی، کبدی و دیابت هم کمک می‌کند. این آزمایش مانند آزمایش ادرار معمولی است. هدف از انجام این آزمایش پیدا کردن هر گونه مواد و یا ترکیبات مخدر در ادرار است و برای این کار طیف وسیعی از ترکیبات روانگردان مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در آزمایشات اعتیاد موارد زیر بررسی میشوند:
- ترکیبات مرتبط با ماری جوانا
- اپیوئیدهای مخدر (تریاک، هروئین، کراک)
- آمفتامین‌ها از جمله مت آمفتامین
- کوکائین
- استروئیدها
- ترکیبات مرتبط با فنوباربیتال‌ها
- ترکیبات الکلی
البته لیست بالا به در خواست کارفرمایان می‌تواند تغییر یابد و موارد جدیدی از جمله والیوم‌ها، متادون و مواد سنتتیک آنابولیک نیز اضافه گردد. جواب آزمایش اعتیاد در طبقه اطلاعات محرمانه قرار می‌گیرد و چه در شرکت‌های خصوصی و چه در سازمان‌های دولتی محدودیت‌هایی برای دسترسی به این اطلاعات وجود دارد. در شرکت‌های خصوصی تنها بخش منابع انسانی و مدیریت شرکت و در سازمان‌های دولتی بخش اداری و استخدامی در جریان موضوع قرار می‌گیرند.
نتیجه آزمایش طب کار کی آماده می شود؟
معمولاً نتایج آزمایش طب کار در پایان ساعت کاری همان روز یا نهایتاً یک روز بعد از انجام آزمایشات آماده خواهد شد. این معاینات معمولاً تا زمانی که شما در شرکت موردنظر مشغول به کار باشید اعتبار دارند. پزشک پس از انجام معاینات و بررسی نتایج آزمایش و با در نظر گرفتن شرایط محیط کار، درنهایت تصمیم می‌گیرد که آیا متقاضی می‌تواند در شغل مورد نظر مشغول به کار شود یا خیر. اگر پزشک در نتایج، شواهدی مبنی بر ابتلای فرد به بیماری خاصی که بر عملکرد وی تأثیر بگذارد را مشاهده کند، فرد را به پزشک متخصص معرفی می‌کند تا بررسیهای تکمیلی صورت گیرد.
نتایج بررسی توسط پزشک متخصص باید در پرونده پزشکی ثبت شود. درصورتی‌که سلامت فرد در خطر نباشد، پزشک می‌تواند سلامت متقاضی را تأیید کند یا اینکه انجام بعضی از کارها را برای او منع کند. این شرایط برای چکاپ‌های ادواری هم به همین طریق انجام می‌شود.