آیا تا به حال شده که از خود بپرسید بدن ما چگونه با عوامل بیماری‌زا مقابله می‌کند؟ مسلما سیستم ایمنی بدن نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کند. اما آیا می‌دانید که یکی از مهم‌ترین سلول‌های دفاعی بدن ما، نوتروفیل های خون هستند؟ در این مطلب قصد داریم به طور جامع به بررسی neutrophils در آزمایش خون بپردازیم و پاسخ سوالاتی نظیر مقدار نرمال آن در افراد سالم، علل افزایش و کاهش آن و ارتباطش با سایر پارامترهای خونی را بدهیم. پس اگر می‌خواهید بدانید neutrophils در آزمایش خون چیست، تا انتها با ما همراه باشید.
مقدار نرمال neutrophils در خون چقدر است؟
نوتروفیل‌ها یکی از انواع گلبول‌های سفید خون هستند که بخش مهمی از سیستم ایمنی ذاتی بدن را تشکیل می‌دهند. آن‌ها معمولا 40 تا 75 درصد از کل گلبول‌های سفید خون را در افراد بالغ سالم تشکیل می‌دهند. برای پاسخ به این سوال که مقدار نرمال neutrophils چقدر است، لازم است ابتدا بدانیم که تعداد کلی گلبول‌های سفید در هر میکرولیتر خون چقدر است. به طور معمول، تعداد کل WBC بین 4000 تا 11000 در هر میکرولیتر متغیر است. حال برای محاسبه تعداد نرمال neutrophils کافی است درصد آن را در این عدد ضرب کنیم.
محدوده نرمال در افراد سالم
همانطور که گفته شد، در یک فرد بالغ سالم، نوتروفیل‌ها حدود 40 تا 75 درصد از کل گلبول‌های سفید خون را تشکیل می‌دهند. با در نظر گرفتن محدوده نرمال تعداد کل WBC (4000-11000 در هر میکرولیتر)، می‌توان گفت که به طور معمول تعداد مطلق نوتروفیل‌ها بین 1800 تا 7700 در هر میکرولیتر خون متغیر است.
البته این اعداد کمی گرد شده هستند و ممکن است در منابع مختلف با تفاوت‌های جزئی ذکر شوند. مثلا برخی محدوده طبیعی نوتروفیل خون را بین 2500 تا 8000 در نظر می‌گیرند. به هر حال آنچه مهم است این است که مقدار neut در آزمایش خون باید در این محدوده قرار داشته باشد تا طبیعی تلقی شود.
تفاوت تعداد نوتروفیل‌ها در گروه‌های سنی مختلف
نکته جالب توجه این است که مقدار نرمال neutrophil در آزمایش خون در سنین مختلف متفاوت است. مثلا در نوزادان، نوتروفیل‌ها درصد بیشتری از گلبول‌های سفید را تشکیل می‌دهند و حدود 60 تا 70 درصد از کل WBC را شامل می‌شوند. به همین دلیل، محدوده طبیعی تعداد مطلق نوتروفیل خون در نوزادان بالاتر است و حدودا بین 5000 تا 20000 در هر میکرولیتر در نظر گرفته می‌شود.
اما با افزایش سن، این مقدار به تدریج کاهش می‌یابد تا در بزرگسالی به محدوده ذکر شده برسد. البته در سالمندان نیز به دلیل ضعف سیستم ایمنی، ممکن است neutrophils در آزمایش خون کمی پایین‌تر باشد. به هر حال در تفسیر نتیجه آزمایش، همیشه باید سن فرد مد نظر قرار گیرد.
علل افزایش neutrophils در آزمایش خون
افزایش نوتروفیل‌ها در خون که نوتروفیلی (Neutrophilia) نامیده می‌شود، نشانه فعال شدن سیستم ایمنی در پاسخ به التهابات، عفونت‌ها یا آسیب‌های بافتی است. از همین رو دانستن اینکه neutrophils در آزمایش خون چیست، به شما کمک می‌کند تا بهتر آن را مدیریت کنید. هنگامی که بدن در معرض یک محرک التهابی یا عفونی قرار می‌گیرد، مغز استخوان تحریک شده و تولید نوتروفیل‌ها را افزایش می‌دهد تا با عامل بیماری‌زا مقابله کند. از طرفی در التهابات شدید و گسترده، نوتروفیل‌ها از مخازن حاشیه‌ای به گردش خون آزاد می‌شوند که باز هم باعث افزایش تعداد آن‌ها در خون می‌شود. با این حال، نوتروفیلی همیشه به معنای وجود یک عفونت نیست. در ادامه مهم‌ترین علل افزایش neutrophils را بررسی می‌کنیم:
- عفونت‌های باکتریایی حاد
- آسیب بافتی ناشی از جراحی، سوختگی یا تروما
- بیماری‌های التهابی مثل آرتریت روماتوئید، واسکولیت و بیماری التهابی روده
- بدخیمی‌ها به ویژه سرطان‌های خونی مثل لوسمی میلوئیدی مزمن
- شرایط استرس‌زا مثل ورزش سنگین یا حاملگی
- مصرف برخی داروها مثل کورتیکواستروئیدها و فاکتورهای محرک کلونی گرانولوسیتی
با توجه به توضیحات گفته شده اگر نوتروفیل بالا گزارش شده است، حتما باید علت آن با معاینات بالینی و بررسی‌های تکمیلی مشخص شود.
علل کاهش neutrophils در آزمایش خون
کاهش نوتروفیل‌ها در خون که نوتروپنی (Neutropenia) نامیده می‌شود، یک یافته مهم و نگران‌کننده در آزمایش خون محسوب می‌شود. نوتروپنی نشانه اختلال در تولید یا بقای این سلول‌هاست که فرد را مستعد ابتلا به عفونت‌های شدید می‌کند. علل نوتروپنی بسیار متنوع هستند و طیف گسترده‌ای از اختلالات خوش‌خیم تا بدخیمی‌های با پیش‌آگهی بد را شامل می‌شوند. در بسیاری موارد، کشف علت زمینه‌ای و درمان آن برای برگرداندن تعداد نوتروفیل‌ها به حد طبیعی ضروری است. پس اگر می‌خواهید بدانید علل کاهش neutrophils در آزمایش خون چیست، نگاهی به لیست زیر داشته باشید:
- نقص مادرزادی در تولید نوتروفیل‌ها
- نارسایی مغز استخوان به دلایلی مثل آپلازی، نارسایی کبد یا نارسایی کلیه
- اختلالات خودایمنی که باعث تخریب نوتروفیل‌ها می‌شوند
- شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی به دلیل سرطان که باعث مهار مغز استخوان می‌شوند
- مصرف برخی داروها مثل کلوزاپین، کاربامازپین، مهارکننده‌های ACE
- عفونت‌های ویروسی مثل هپاتیت، سرخک یا اچ‌آی‌وی
- کمبود ویتامین B12 یا فولات
- بیماری‌های نادر مثل سندرم کوستمن یا سندرم میلودیسپلاستیک
ارتباط neutrophils با سایر پارامترهای خونی
نوتروفیل‌ها به عنوان یکی از اجزای اصلی گلبول‌های سفید خون، ارتباط تنگاتنگی با سایر پارامترهای CBC دارند. از آنجایی که در بسیاری از شرایط بالینی، تغییرات نوتروفیل‌ها با تغییر در سایر سلول‌های خونی همراه است، بررسی این ارتباطات می‌تواند در تشخیص بیماری‌های زمینه‌ای کمک‌کننده باشد. مثلا هنگام بررسی یک فرد با عفونت باکتریایی حاد، علاوه بر نوتروفیلی، ممکن است شاهد کاهش لنفوسیت‌ها و افزایش پلاکت‌ها نیز باشیم که این الگو به ما در تشخیص عفونت کمک می‌کند. برای اینکه متوجه شویم ارتباط پارامترهای مختلف با neutrophils در آزمایش خون چیست، آن را بیشتر آنالیز خواهیم کرد.
تاثیر لنفوسیت‌ها و مونوسیت‌ها
لنفوسیت‌ها و مونوسیت‌ها دو رده دیگر از گلبول‌های سفید هستند که با نوتروفیل‌ها در ارتباط هستند. در بسیاری از بیماری‌های حاد، شاهد یک نوتروفیلی به همراه لنفوپنی (کاهش لنفوسیت‌ها) هستیم که علت آن انتقال لنفوسیت‌ها به بافت‌های درگیر و کاهش نسبی آن‌ها در گردش خون است. این حالت را شیفت به چپ می‌نامند. در برخی عفونت‌های ویروسی، ممکن است لنفوسیتوز (افزایش لنفوسیت‌ها) غالب باشد. از طرفی، مونوسیت‌ها در مراحل بعدی پاسخ ایمنی و به ویژه در عفونت‌های مزمن افزایش می‌یابند. بنابراین بررسی نسبت نوتروفیل به لنفوسیت (NLR) و نوتروفیل به مونوسیت (NMR) در تفسیر بهتر شرایط بیمار کمک‌کننده است.
نقش WBC در تحلیل neutrophils
تعداد کل گلبول‌های سفید یا WBC شاخص مهمی است که در کنار بررسی اجزای آن اهمیت دارد. مقدار طبیعی WBC بین 4000 تا 11000 سلول در میکرولیتر است. لوکوسیتوز به معنی افزایش WBC (بالای 11000) و لکوپنی به معنی کاهش آن (زیر 4000) است. در موارد نوتروفیلی، عمدتا WBC نیز افزایش می‌یابد چون نوتروفیل‌ها درصد زیادی از گلبول‌های سفید را تشکیل می‌دهند.
اما در مواردی مثل عفونت‌های ویروسی شدید یا HIV. ممکن است علیرغم نوتروپنی، بقیه گلبول‌های سفید به قدری افزایش یابند که WBC کل طبیعی یا حتی بالا باشد. بنابراین همیشه باید نتیجه WBC در کنار neutrophil count بررسی شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگرچه در بسیاری موارد، تغییرات خفیف در تعداد نوتروفیل‌ها طبیعی است و جای نگرانی ندارد، اما در برخی شرایط لازم است حتما به پزشک مراجعه کرد. مهم‌ترین این شرایط شامل موارد زیر است:
- نوتروپنی شدید (کمتر از 1000 نوتروفیل در میکرولیتر) که فرد را مستعد عفونت می‌کند
- نوتروفیلی شدید (بالای 20000) به خصوص اگر با علائم عفونت، التهاب یا بدخیمی همراه باشد
- تب و لرز به همراه کاهش نوتروفیل‌ها که می‌تواند نشانه یک عفونت جدی باشد
- خونریزی یا کبودی غیرمعمول در زمینه نوتروپنی
- وجود نوتروپنی یا نوتروفیلی مداوم و پایدار در چند آزمایش متوالی
- سابقه بیماری زمینه‌ای یا مصرف دارویی که می‌تواند باعث تغییرات neutrophilsشود
سخن پایانی
نوتروفیل‌ها ارتشی قدرتمند در سیستم ایمنی بدن ما هستند که با دفاع در برابر عفونت‌ها و آسیب‌ها، سلامت ما را تضمین می‌کنند. اگرچه در اکثر موارد، تغییرات جزئی در تعداد آن‌ها در آزمایش خون طبیعی است، اما گاهی می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای باشد. بنابراین اگر در CBC شما، neutrophils در آزمایش خون خارج از محدوده نرمال گزارش شد، نگران نشوید ولی حتما آن را با پزشک خود در میان بگذارید. حال که می‌دانید neutrophils در آزمایش خون چیست، حتما مراقبت از خود را بیشتر در نظر بگیرید.
سوالات متداول
- نوتروفیل خون چیست؟
نوعی از گلبول‌های سفید خون است که در خط مقدم دفاع بدن در برابر عفونت‌ها و آسیب‌ها قرار دارد.
- neutrophils بالا نشانه چیست؟
افزایش نوتروفیل‌ها معمولا نشانه التهاب، عفونت یا آسیب بافتی است. البته استرس، ورزش یا برخی داروها نیز می‌توانند باعث آن شوند.
- نوتروفیل پایین خطرناک است؟
کاهش شدید neutrophilsها یا نوتروپنی، فرد را مستعد عفونت‌های جدی می‌کند. بنابراین باید علت آن سریعا بررسی و درمان شود.
- neutیا neu در آزمایش خون به چه معناست؟
هر دو مخفف کلمه neutrophil هستند و درصد یا تعداد نوتروفیل‌ها در شمارش افتراقی گلبول‌های سفید را نشان می‌دهند.
- neutrophils در آزمایش خون باید چند باشد؟
در افراد بالغ سالم، نوتروفیل‌ها حدود 40 تا 75 درصد گلبول‌های سفید را تشکیل می‌دهند. تعداد طبیعی مطلق آن‌ها بین 1800 تا 7700 در هر میکرولیتر خون است.
