در مورد آزمایش کالپروتکتین مدفوع چه می دانید

دستگاه گوارش انسان یکی از حساس ترین قسمت های بدن است چرا که همزمان با خوردن غذا، دارو، خوردن نوشیدنی و حتی نفس کشیدن، عوامل بیماری زا وارد بدن شده و در صورتی که قدرت دفاعی بدن پایین باشد، منجر به بیماری هایی در دستگاه گوارش می شود. اما چگونه می توان نوع عارضه را تشخیص داد؟ آزمایش هایی برای این منظور طراحی شده است که به متخصصین در این امر کمک می کند. برای مثال فرض کنیم که پزشک معالج مشکوک به این است که شما به التهاب روده مبتلا شده اید در این صورت از شما می خواهد آزمایش کالپروتکتین مدفوع را انجام دهید. زمانی که روده ها ملتهب می شوند، گلبول های سفید خون به نام نوتروفیل، برای درمان التهاب دست به کار شده و در نتیجه این فعالیت، کالپروتکتین تولید می شود. لذا اگر این پروتئین در روده ها زیاد باشد، نشان از ابتلای قطعی شما به التهاب ورده خواهد بود.

آزمایش کالپروتکتین مدفوع (Fecal Calprotectin Test) روشی است که برای تشخیص وجود کالپروتکتین در مدفوع استفاده می شود. به این آزمایش همچنین کالپروتکتین مدفوع یا آزمایش کالپروتکتین مدفوع نیز گفته می شود. کالپروتکتین نوعی پروتئین است که توسط نوتروفیل آزاد می شود. نوتروفیل ها نوع خاصی از گلبولهای سفید هستند که در صورت وجود التهاب در دستگاه گوارش، نوتروفیل ها به محل التهاب منتقل می شوند و کالپروتکتین را آزاد می کنند. این امر باعث افزایش سطح کالپروتکتین در مدفوع می شود. آزمایش کالپروتکتین مدفوع یکی از پارامترهای مورد استفاده در تشخیص مشکلات دستگاه گوارش مانند التهاب روده است.

التهاب روده با بیماری التهابی روده (IBD) و برخی از عفونت های باکتریایی GI همراه است ، اما با بسیاری از اختلالات دیگر که بر عملکرد روده تأثیر می گذارند و علائم مشابهی دارند ، همراه نیست. کالپروتکتین می تواند برای تمایز بین شرایط التهابی و غیر التهابی استفاده شود.

بیماری التهابی روده گروهی از اختلالات مزمن است که با بافت های ملتهب و آسیب دیده در مجاری دستگاه روده مشخص می شود. علت بیماری بیماری التهابی روده مشخص نیست ، اما تصور می شود این بیماری ها ناشی از یک فرآیند خود ایمنی است که توسط یک بیماری ژنتیکی ، یک بیماری ویروسی و یا یک عامل محیطی برانگیخته شده است. شایع ترین بیماری های التهابی روده بیماری کرون (CD) و کولیت اولسراتیو (UC) است.

افراد مبتلا به بیماری التهابی روده به طور معمول دارای شعله ور شدن علائم و بیماری فعال هستند که با دوره های بهبودی متناوب هستند. در طول شعله ور شدن علائم، فرد ممکن است دوره های مکرر اسهال آبکی و یا خونین ، درد شکم ، کاهش وزن و تب را تجربه کند. بین این شعله ور شدن علائم ، علائم اغلب فروکش می کند. بسیاری از افراد ممکن است دوره های طولانی بهبودی بین شعله ور شدن را پشت سر بگذارند. آزمایش کالپروتکتین می تواند در پایش فعالیت بیماری مفید باشد. آزمایش برای بیماری التهابی روده اختصاصی یا تشخیصی نیست، اما ممکن است برای تشخیص و ارزیابی میزان التهاب انجام شود.

آزمایش کالپروتکتین مدفوع چگونه انجام می شود؟

برای انجام این آزمایش یک نمونه مدفوع تازه لازم است که در یک ظرف تمیز قرار داده و در اسرع وقت به آزمایشگاه ارسال شود. اطمینان حاصل کنید که نمونه مدفوع به هیچ وجه آلوده نیست. در ظرفی که برای انجام این آزمایش نمونه مدفوع خود را جمع آوری می نمایید باید عاری از هر گونه آب یا ادرار باشد و برای چنین روشی آمادگی خاصی لازم نیست.

چرا اندازه گیری سطح کالپروتکتین در مدفوع مهم است؟

با اندازه گیری سطح کالپروتکتین در مدفوع ، تشخیص وجود التهاب در روده ها آسان خواهد بود. هرگونه التهاب در روده می تواند با باکتری ها و بیماری التهابی روده همراه باشد. این روش از نظر ماهیت تشخیصی نیست اما می تواند برای تمایز بین اختلالات التهابی و غیر التهابی روده مورد استفاده قرار گیرد. مهم تر از همه ، آزمایش کالپروتکتین مدفوع در تشخیص شدت بیماری التهابی روده نیز کمک می کند.

آزمایش کالپروتکتین مدفوع ممکن است در صورت مشکوک بودن به IBD که در آندوسکوپی نشان داده شده است، توسط پزشک متخصص دستگاه گوترش درخواست داده شود. تشخیص IBD معمولاً با انجام آندوسکوپی (کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی) برای معاینه روده ها و با به دست آوردن یک نمونه بافت کوچک (بیوپسی) برای ارزیابی التهاب و تغییر در ساختارهای بافت تأیید می شود.

این آزمایش ها تهاجمی هستند و در صورت عدم وجود التهاب ، بهتر است انجام نشوند. اگر شخص مبتلا به IBD علائمی داشته باشد که نشان دهنده شعله ور شدن این بیماری است، هم برای تشخیص فعالیت بیماری و هم برای ارزیابی شدت آن، می تواند تست کالپروتکتین درخواست داده شود. به عنوان مثال ، اگر فردی دارای کالپروتکتین نسبتاً بالا باشد ، آزمایش ممکن است چندین هفته بعد تکرار شود تا ببیند آیا در حد متوسط بالا رفته است ، افزایش یافته است یا به حالت عادی برگشته است.

چه موقع آزمایش کالپروتکتین مدفوع درخواست داده می شود؟

پزشک شما در صورت داشتن موارد زیر ، آزمایش کالپروتکتین مدفوع را درخواست می دهد:

مدفوع آبکی مداوم

اسهال خونی

اگر پزشک مشکوک به وجود التهاب در دستگاه گوارشی باشد

برای فهمیدن اینکه آیا آندوسکوپی در بیمارانی که مشکوک به بیماری روده تحریک پذیر هستند مورد نیاز است یا خیر

اگر فردی که به بیماری روده تحریک پذیر مبتلا است ، علائمی دارد که نشان می دهد این بیماری دوباره شعله ور شده است تا فعالیت بیماری را بررسی کند و شدت بیماری را ارزیابی کند.

از طریق این آزمایش، شرایط و بیماری هایی که با بیماری التهابی روده دارای علائم و نشانه های مشابه است، قابل تمایز و افتراق می باشد. انجام آزمایشات اضافی و تکمیلی برای تشخیص دقیق وضعیت بیمار مورد نیاز است.

از جمله این آزمایشات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

کشت مدفوع

آزمایش وجود تخم و کیست انگل در مدفوع (جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد این آزمایشات به مقاله کاربرد آزمایش مدفوع مراجعه نمایید)

آزمایش گلبولهای سفید مدفوع

آزمایش خون مخفی مدفوع

پروتئین واکنشی C

میزان رسوب گلبولهای قرمز (جهت کسب اطلاعات بیشتر در این مورد به مقاله آزمایش خون مراجعه شود)

نتیجه آزمایش کالپروتکتین مدفوع چه چیزی را نشان می دهد؟

سطح کالپروتکتین برای بررسی وضعیت سلامتی بیمار اندازه گیری می شود. اگر مدفوع بیمار دارای سطح کالپروتکتین بالایی باشد ، به این معنی است که بیمار از التهاب در روده رنج می برد. اما ، علت دقیق یا محل التهاب را مشخص نمی کند. هرچه سطح کالپروتکتین بالاتر باشد ، التهاب شدیدتر خواهد بود. افزایش کالپروتکتین در بیماران مبتلا به بیماری روده تحریک پذیر ، عفونت باکتریایی ، عفونت انگلی و سرطان روده بزرگ دیده می شود.

نتیجه آزمایش کالپروتکتین مدفوع مثبت بیش از 200 میکروگرم در گرم است. برای آزمایش بیشتر ، معالجه و مدیریت ، بیمار باید به متخصص گوارش مراجعه کند.

دلیل پایین بودن سطح کالپروتکتین چیست؟

اگر نتیجه آزمایش کالپروتکتین مدفوع پایین باشد، به این معنی است که علائم و نشانه های بیمار ناشی از اختلال غیر التهابی روده مانند عفونت های ویروسی در دستگاه گوارش است. این بیماری همچنین می تواند ناشی از سندرم روده تحریک پذیر باشد ، و این باعث درد شکم می شود که با گرفتگی و اسپاسم همراه با اسهال یا یبوست مشخص می شود. اگر مقادیر کمتر از 50 میکروگرم در گرم باشد ، آزمایش کالپروتکتین منفی است. فقط به این دلیل که نتیجه ازمایش پایین است لزوماً به معنای این نیست که هیچ مشکلی در بدن وجود ندارد. این بدان معنی است که علائمی که بیمار در حال حاضر با آن روبه رو است مربوط به بیماری التهابی روده نیست.

سایر دلایل احتمالی می تواند موارد زیر باشد:

سندرم روده تحریک پذیر

آلرژی غذایی

بیماری سلیاک

عدم تحمل ( Intolerance)

دلیل وجود کالپروتکتین متوسط چیست؟

اگر سطح کالپروتکتین متوسط باشد ، بدین معنی است که ممکن است التهابی ایجاد شده باشد و وضعیت بیمار رو به وخامت باشد. اگر آزمایش دوباره انجام شود و نتیجه کالپروتکتین با شدت بالا نشان داده شود ، به این معنی است که بیمار به آزمایشات بیشتری مانند آندوسکوپی نیاز دارد. اگر سطح کالپروتکتین بین 50 – 200 میکروگرم بر گرم باشد ، به این معنی است که سطح متوسط یا در رنج متوسط است. این مقادیر بیشتر از حد طبیعی است اما هنوز هم پایین تر از نتیجه مثبت است. این امر می تواند با عوامل زیادی مانند:

دیورتیکولیت خفیف

عفونت باکتریایی

مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا آسپیرین

مصرف زیاد الکل

عوارض جانبی داروهایی مانند مهارکننده های پمپ پروتون

هر چیزی که می تواند باعث تحریک روده شود.

اگر نتیجه آزمایش کالپروتکتین مدفوع در رنج متوسط است ، بهتر است بعد از دو تا سه هفته آزمایش را تکرار کنید. اگر سطح همچنان رو به افزایش باشد ، آزمایشات بیشتری لازم است.

مواردی که باید به خاطر داشته باشیم

التهاب در روده باعث افزایش سطح کالپروتکتین در مدفوع می شود. سطح کالپروتکتین ممکن است با آسیب بافت روده و خونریزی افزایش یابد که معمولاً با استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن همراه است. تست کالپروتکتین ارتباط نزدیکی با لاکتوفرین دارد. لاکتوفرین ماده ای که توسط گلبول های سفید موجود در مدفوع آزاد می شود. این ماده همچنین با التهاب روده ها ارتباط دارد. هنگامی که اسهال خونی یا آبکی دارید ، گرفتگی شکم ، با یا بدون تب ، بیش از چند روز به طول می انجامد، از آزمایش کالپروتکتین مدفوع استفاده می شود.

کالپروتکتین بازتاب التهاب دستگاه گوارش است و تحت تأثیر تغییرات شیوه زندگی نیست. اگر به دلیل عفونت باشد ، پس از برطرف شدن عفونت ، به احتمال زیاد به حالت عادی برمی گردد. اگر به دلیل بیماری التهابی روده باشد ، با فعالیت بیماری بالا می رود و با فروکش کردن بیماری مقادیر آن کاهش پیدا می کند. در موارد نادری که کالپروتکتین بالا می رود با درمان داروی ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) ایجاد می شود ، پس از قطع مصرف دارو احتمالاً به حالت عادی برمی گردد.

حقایقی در مورد آزمایش کالپروتکتین مدفوع

کالپروتکتین پروتئین موجود در گلبولهای سفید است. سطح کالپروتکتین در افراد مبتلا به بیماری التهابی روده بسیار زیاد است. یک نمونه مدفوع برای بررسی سطح کالپروتکتین مورد نیاز است. سطح طبیعی کالپروتکتین در افراد مختلف متفاوت است. می توان حتی اگر بیمار علائمی از بیماری التهابی روده نداشته باشد ، سطح کالپروتکتین زیاد باشد.

آزمایش کالپروتکتین مدفوع ممکن است زمانی انجام شود که پزشک متخصص معالج می خواهد تشخیص دهد که آندوسکوپی (کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی) تا چه حد برای تشخیص علت وجود علائم خاص در دستگاه گوارش فرد مورد نیاز می باشد. هنگامی که IBD تشخیص داده شده است ، هر وقت مشکوک به شعله ور شدن علائم باشد ، می توان هم برای تأیید فعالیت بیماری و هم برای ارزیابی شدت آن آزمایش کالپروتکتین درخواست شود.

امروزه به دلیل خطرات احتمالی که در روش های تهاجمی تر مثل بیوپسی و اندوسکوپی وجود دارد، انجام آزمایش کالپروتکتین مدفوع می تواند کمک زیادی به تشخیص بیماری های التهابی روده از بیماری های غیر التهابی نماید. اهمیت تشخیص بیماری های التهابی روده در تعیین روش درمانی مناسب و درمان به موقع می باشد.

اگر شما نیز اخیرا به علائم گوارشی و درد های شکمی مبتلا هستید که روش های درمان معمول نتوانسته به طور کامل آن را درمان نماید و می خواهید به طور دقیق علت وجود این علائم را تشخیص دهید، بهتر است در ابتلا به پزشک متخصص داخلی یا پزشک متخصص دستگاه گوارش مراجعه نمایید تا ضمن بررسی علائم بالینی شما، آزمایش های تشخیصی از جمله آزمایش کالپروتکتین را برای شما درخواست نماید. این آزمایش از طریق مدفوع انجام می شود و شما می توانید در منزل خود نیز این نمونه را تهیه نمایید.

برای این کار فقط کافیست تا به سایت آزمایشگاه آنلاین آنی آزما مراجعه نمایید تا با انجام نمونه برداری در منزل این آزمایش را برای شما انجام داده و جواب نهایی خود را از طریق سایت و به صورت غیر حضوری دریافت نمایید. جمع آوری نمونه مدفوع در آزمایشگاه و به صورت حضوری می تواند به یک کابوس بزرگ برای افراد و به خصوص خانم ها تبدیل شود ولی انجام نمونه برداری در منزل این مشکلات را به همراه ندارد. ضمن اینکه با نمونه برداری یا نمونه گیری در منزل، دیگر نیازی نیست شما به مرکز آزمایشگاهی مثل بیمارستان مراجعه نمایید که مرکز عفونت و آلودگی هستند و دیگر دغدغه های مقل ترافیک و آلودگی هوا را نیز نخواهید داشت.