تست هپاتیت B چیست و چه چیزی را مشخص می کند؟

هپاتیت B (Hepatitis B)، نوعی التهاب کبد است که در اثر عفونت با ویروس هپاتیت B، (HBV) ایجاد می شود. آزمایش هپاتیت B اطلاعاتی در مورد عفونت فعلی یا گذشته در فرد، با نماد HBV ارائه می دهد. تست هپاتیت B بر روی نمونه خون انجام می گیرد. آزمایش ممکن است برای تشخیص هپاتیت B، ارزیابی شدت آن و تعیین مصونیت فرد در برابر این بیماری استفاده شود.

هدف از تست هپاتیت B چیست؟

هپاتیت B یک عفونت ویروسی است که باعث التهاب کبد می شود. نتایج آزمایش هپاتیت B می تواند عفونت فعلی هپاتیت B، مواجهه قبلی فرد با HBV، یا ایمنی در برابر ویروس را شناسایی کند.

HBV از طریق تماس با مایعات بدن، منتشر می شود. بیشتر اوقات، این بیماری از تماس خون با خون فرد منتقل می شود، اما ممکن است از طریق سایر مایعات بدن نیز منتقل گردد. اشکال متداول ابتلا به HBV بر اساس منطقه جغرافیایی، متفاوت است، اما اغلب در هنگام زایمان و نوزادی، هنگام استفاده از سوزن های مشترک برای مصرف مواد مخدر داخل وریدی، یا در طول رابطه جنسی محافظت نشده رخ می دهد.

عفونت هپاتیت B می تواند حاد یا مزمن باشد. هپاتیت B حاد، یک عفونت کوتاه مدت است. اکثر بیماران، بدون درمان در عرض چند هفته تا شش ماه به طور کامل، از دوره هپاتیت B حاد، بهبود می یابند. با انجام تست هپاتیت B می توانید به بهترین شکل، زودتر از آنچه که علائم بیماری توسعه پیدا کند، آن را شناسایی کنید.

در حدود 5 تا 10 درصد از بیماران مبتلا به هپاتیت B حاد، این بیماری به هپاتیت B مزمن مبدل می شود. هپاتیت مزمن یک عفونت طولانی مدت است که شش ماه یا بیشتر طول می کشد. بیماران مبتلا به هپاتیت B مزمن در معرض خطر افزایش برخی عوارض از جمله آسیب به کبد، نارسایی کبد و سرطان کبد هستند.

پزشک ممکن است آزمایش هپاتیت B را با چندین هدف مهم تجویز کند:

1-غربالگری HBV:

آزمایش‌های غربالگری با این هدف است که قبل از بروز علائم در فرد، بیماری را شناسایی کند. بسیاری از افراد مبتلا به هپاتیت B هیچ علامتی ندارند، بنابراین غربالگری این بیماری، امکان تشخیص زودهنگام را فراهم می کند و بیماران می توانند تحت درمان قرار بگیرند و از انتشار ناآگاهانه ویروس به دیگران جلوگیری کنند. غربالگری هپاتیت B ممکن است برای بیمارانی که در معرض خطر ابتلا به این عفونت هستند، توصیه شود.

2-تشخیص و ارزیابی عفونت HBV:

تست هپاتیت B در منزل می‌تواند تشخیص دهد که آیا یک فرد عفونت هپاتیت B را در زمان فعلی دارد یا خیر، آیا عفونت حاد است یا مزمن، و آیا فرد می‌تواند ویروس را به دیگران منتقل کند یا خیر.

3-ارزیابی عفونت HBV و در گذشته و ایمن بودن در آینده:

آزمایش‌های هپاتیت B می‌تواند نشان دهد که آیا فرد به دلیل واکسیناسیون HBV، یا به دلیل بهبودی از عفونت قبلی، ایمنی دارد یا خیر.

4-نظارت بر عفونت HBV:

آزمایش ممکن است پس از تشخیص هپاتیت B در فرد برای نظارت بر روند بیماری، تشخیص عوارض و ارزیابی پاسخ به درمان تجویز گردد.

بیشتر بخوانید: مهم ترین آزمایش چکاپ دوره ای برای زنان

آزمایش هپاتیت B چه چیزی را اندازه گیری می کند؟

آزمایش هپاتیت B به دنبال آنتی ژن، آنتی بادی یا ماده ژنتیکی ویروس هپاتیت B است. آنتی ژن های HBV موادی از ویروس هستند که باعث می شوند بدن بیمار، یک پاسخ ایمنی ایجاد کند. آنتی بادی ها موادی هستند که توسط سیستم ایمنی در پاسخ به ویروس هپاتیت B ساخته می شوند.

آزمایش‌های اولیه برای بررسی هپاتیت B، آنتی‌بادی‌ها و آنتی‌ژن‌های مرتبط با HBV را اندازه‌گیری می‌کنند، از جمله می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

1-آنتی ژن سطح هپاتیت B یا HBsAg:

آنتی ژن های سطح هپاتیت B پروتئین هایی هستند که در سطح ویروس هپاتیت B وجود دارند. این پروتئین ها را می توان در سطوح بالا، در طول عفونت هپاتیت B حاد یا مزمن شناسایی کرد. این آزمایش ممکن است برای غربالگری، تشخیص و کمک به تشخیص عفونت های حاد و مزمن HBV استفاده شود.

2-آنتی بادی سطح هپاتیت B (آنتی HBs):

در پاسخ به آنتی ژن های سطح هپاتیت B، بدن به طور طبیعی آنتی بادی های سطح هپاتیت B را در عرض چند هفته یا چند ماه تولید می کند. تشخیص آنتی HB ها نشان می دهد که بیمار نسبت به هپاتیت B بهبود یافته و اکنون در برابر این بیماری مصون است. این آنتی بادی ها همچنین در بیمارانی که قبلاً در معرض HBV قرار گرفته اند، از جمله از طریق واکسیناسیون، شناسایی می شوند.

3-آنتی بادی کل هسته هپاتیت B (آنتی HBc):

آنتی بادی های هسته هپاتیت B، زمانی که بیمار علائم هپاتیت را بروز می دهد ظاهر می شوند و تا آخر عمر قابل تشخیص هستند. نتایج این آزمایش هپاتیت B در کنار سایر آزمایش‌ها برای ارزیابی بهبودی عفونت قبلی HBV و تمایز بین عفونت‌های حاد و مزمن تفسیر می ‌شود. این آزمایش، دو نوع آنتی بادی HBc به نام آنتی بادی های IgM و IgG anti-HBc را شناسایی می کند.

4-آنتی بادی IgM هپاتیت B یا  (IgM anti-HBc):

این آزمایش فقط آنتی بادی های آنتی-HBc، IgM را تشخیص می دهد. این آنتی بادی تنها در عفونت های حاد هپاتیت B در عرض شش ماه پس از عفونت شناسایی می شود.

اگر بر اساس این آزمایشات اولیه، بیماری هپاتیت B تشخیص داده شود، ممکن است برخی آزمایش های اضافی هپاتیت B برای نظارت بر بیماری، ارائه روش های درمان و تعیین اینکه آیا فرد می تواند هپاتیت B را به دیگران سرایت کند یا خیر، استفاده شود.

سایر آزمایش های مکمل برای شناسایی هپاتیت B در فرد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

5-آنتی ژن هپاتیت B e (HBeAg):

آنتی ژن هپاتیت B، پروتئینی از ویروس هپاتیت B است که در برخی از بیمارانی که آنتی ژن سطح هپاتیت B مثبت دارند، یافت می شود. اندازه‌گیری این آنتی‌ژن می‌تواند به پزشکان کمک کند عفونت‌ بدن فرد را بهتر درک کنند، و اینکه آیا فرد می تواند این ویروس را به سایرین منتقل کند یا خیر.

6-آنتی بادی هپاتیت B e (آنتی HBe):

آنتی بادی HBe، آنتی بادی است که بدن در پاسخ به آنتی ژن هپاتیت B تولید می کند. ناپدید شدن HBeAg و تشخیص آنتی HBe در خون را تبدیل سرمی می نامند و نشان دهنده بهبود وضعیت است و پاکسازی طولانی مدت ویروس را پیش بینی می کند.

7- DNA ویروسی هپاتیت B:

آزمایش DNA ویروسی هپاتیت B، ماده ژنتیکی ویروس را شناسایی کرده و بار ویروسی را در خون تعیین می کند. آزمایش مثبت، نشان می دهد که ویروس در بدن فرد در حال تکثیر است و آن فرد می تواند ویروس را انتقال دهد. اغلب این آزمایش برای نظارت بر اثربخشی درمان ضد ویروسی در افراد مبتلا به عفونت مزمن HBV استفاده می شود.

چه زمانی باید آزمایش هپاتیت B را انجام دهیم؟

استفاده از تست هپاتیت B در منزل برای غربالگری HBV برای گروه های خاصی که در معرض افزایش خطر عفونت هستند توصیه می شود. این گروه ها عبارتند از:

• زنان باردار
• ساکنین مناطق آفریقا، آسیا، اروپای شرقی، آمریکای جنوبی و بخش هایی از خاورمیانه
• افرادی که واکسن هپاتیت B را دریافت نکردند
• افراد با HIV مثبت
• مصرف کنندگان داروهای تزریقی
• افراد در معرض خطر عفونت HBV از طریق رابطه جنسی

بیشتر بخوانید: تست HbA1c چیست و چرا باید انجام دهیم؟

مهم ترین علائم هپاتیت B

• ادرار تیره
• خستگی
• تب
• مدفوع خاکستری یا تیره رنگ
• درد در مفاصل یا شکم
• از دست دادن اشتها، حالت تهوع یا استفراغ
• زردی پوست و چشم