دلايل اهميت آزمايش Creatinine چیست؟

قبل از پرداختن به ضرورت انجام اين آزمايش، بايد بدانيد معنی كراتينين در آزمايش سنجش creatinine چیست؟

کراتینین یک ماده زائد است که معمولاً توسط کلیه ها از خون شما فیلتر می شود. در واقع كراتينين، حاصل كراتين مصرف شده توسط عضلات است. پس كراتين برای بدن مفيد و كراتينين مضر است و بايد دفع شود. سطوح غیر طبیعی کراتینین، می تواند نشانه ای از نارسایی کلیه ها باشد. در واقع آزمایش کراتینین، معیاری است كه با آن سالم بودن و عملكرد خوب كليه ها را در فيلتر كردن مواد زائد خون،  می سنجند.

کلیه های سالم، کراتینین را به خوبی از خون دفع می کنند. همچنين، کراتینین به عنوان یک ماده زائد در ادرار نيز از بدن شما خارج می شود.

شما با شناخت اينكه آزمايش creatinine  چیست، می توانيد با مشاهده علائم هشدار دهنده، اقدام به چكاپ كراتينين كنيد.

پزشک به وسيله تست کراتینین و بررسی میزان کراتینین موجود در ادرار و خون، عملکرد کلیه های شما را بررسی می کند. سطوح غیر طبیعی کراتینین، می تواند نمايانگر وجود بیماری کلیوی باشد. در عملکرد غير طبيعی کلیه ها، سطح کراتینین در خون شما افزایش می یابد و کراتینین کمتری از طریق ادرار دفع می شود.

بیشتر بخوانید: ‌همه چیز درباره کراتین در آزمایش خون

موارد تجويز آزمايش كراتينين خون

پزشک شما، با توجه به اينكه علائم نياز به آزمايش creatinine  چیست، و موارد تشخيصی در بيماری های كليوی اين آزمايش را برای شما تجويز می كند. اين موارد عبارتند از:

• هنگام مشاهده علائم بیماری کلیوی
• برای غربالگری بیماری های مربوط به کلیه
• هنگام مشاهده دیابت، فشار خون بالا یا ساير شرایط زمينه ساز بیماری کلیوی
• جهت نظارت بر درمان یا پیشرفت بیماری کلیوی
• در نيازبه كنترل بر عوارض جانبی داروهای آسیب زا به كليه ها
• برای نظارت بر عملکرد کلیه های پیوندی
• هنگام مشاهده علائم حاصل از كاهش يا افزايش كراتينين در بدن

علائم بالا بودن کراتینين خون كدام است؟

بیماری کلیه نوعی بيماری خاموش است و برای بسیاری از افراد در مراحل اولیه، هیچ علامتی وجود ندارد. با این حال، با پیشرفت بیماری، ممکن است بيمار علائم کمی را تجربه کند كه عبارتند از:

• تورم
• احساس خستگی
• تغییر در دفعات ادرار کردن
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع
• خارش

ضرورت انجام آزمایش كراتينين برای افراد در معرض خطر

هر فردی ممکن است در مقطعی از زندگی خود در معرض خطر بیماری های کلیوی باشد. با این حال، برخی از افراد به دلايلی، بيشتر از ديگران در معرض خطر هستند. این دلايل شامل موارد زیر است:

• سن (افراد بالای 60 سال بيشتر در معرض خطرند)
• دیابت نوع 1 یا 2
• فشار خون بالا
• سابقه خانوادگی اختلالات کلیوی
• سابقه بيماری ارثی
• مصرف بیش از حد داروهای خاص
• داشتن علائم بیماری کلیوی، از جمله: خستگی، پف دور چشم، تورم در پاها یا مچ پا، کاهش اشتها، ادرار مکرر و دردناک، ادراری که کف آلود یا خونی است.

نتایج این آزمایش می تواند منجر به تشخیص قطعی بیماری کلیوی و نياز به درمان فوری كراتينين بالا شود.

بیشتر بخوانید: ‌انجام آزمایش کراتین برای چه کسانی ضروری است؟

میزان نرمال creatinine خون در بزرگسالان  چقدر است؟

کراتینین معمولاً بعد از وارد شدن در خون، با یک سرعت کلی ثابت از جریان خون فیلتر می شود. مقدار کراتینین در خون شما باید نسبتاً ثابت باشد. افزایش سطح کراتینین در آزمايش خون، ممکن است، نشانه ای از عملکرد ضعیف کلیه ها باشد.

گزارش کراتینین سرم به صورت، میکرومول کراتینین نسبت به یک لیتر خون (micromoles/L)  است. محدوده استاندارد برای کراتینین سرم، عبارت است از:

• در مردان بالغ:

(1.35_0.74 میلی گرم) در دسی لیتر، ميزان نرمال است يا (119.3_65.4 میکرومول) در واحد لیتر

• در زنان بالغ:

(1.04_0.59 میلی گرم) در دسی لیتر نشانگر نرمال بودن است يا (91.9_52.2 میکرومول) در واحد لیتر

ميزان نرمال creatinine urine، در آزمایش creatinine چیست؟

ميزان نرمال كراتينين ادرار، بستگی به روش آزمايش دارد. با توجه به اينكه آزمايش ادرار، به روش تصادفی انجام شود يا به روش جمع آوری 24 ساعته ادرار، ميزان نرمال آن متفاوت است.

• در روش تصادفی آزمايش ادرار:

 نتایج سنجش كراتينين، معمولا با مقدار (میلی گرم در دسی لیتر) تعيين می شود.

سطح نرمال کراتینین در ادرار 20 الی 275 میلی گرم در دسی لیتر است.

اگر نتيجه ثبت شده، بیشتر از 275 میلی گرم در دسی لیتر، باشد يعنی كراتينين فرد بالاتر از حد نرمال است.

و نتيجه کمتر از 20 میلی گرم در دسی لیتر، پایین بودن كراتينين از حد نرمال را نشان می دهد.

 اگر مقدار به دست آمده، بین این دو عدد باشد، نشانه سلامت كليه ها است.

بیشتر بخوانید: ‌علت بالا بودن urea در آزمایش خون چیست

• در آزمایش ادرار 24 ساعته:

نتيجه اين آزمايش، به شكل (گرم در 24 ساعت یا g/24h) تعيين می شود و دامنه نرمال کراتینین در آزمایش ادرار 24 ساعته، در حدود (0.5 الی 2.15  g/24h) است.

سطوح نرمال کراتینین برای كودكان، در آزمايش creatinine چیست؟

• نوزادان ۰.۳ تا ۱.۱ میلی گرم در واحد دسی لیتر
• اطفال ۰.۲ تا ۰.۴ میلی گرم در واحد دسی لیتر
• کودکان ۰.۳ تا ۰.۷ میلی گرم در واحد دسی لیتر
• نوجوانان ۵ تا ۱.۰ میلی گرم در واحد دسی لیتر

آزمايش كليرانس كراتينين چيست و محدوده های استاندارد آن چند است؟

آزمايش كليرانس كراتينين، نوعي از آزمايش كراتينين همراه با مقايسه نتايج به دست آمده از هر دو روش نمونه گيری با ادرار و خون است كه نتيجه دقيق تری را نشان مي دهد.

اندازه به دست آمده از تست کلیرانس کراتینین، به شكل میلی لیتر کراتینین در دقیقه، در واحد سطح بدن (BSA) گزارش می‌شود.

بیشتر بخوانید: ‌هرآنچه لازم است در مورد آزمایش کراتینین بدانید

1. محدوده استاندارد و طبيعی کلیرانس کراتینین برای زنان و مردان ، در آزمايش creatinine چیست؟

نتیجه اين تست در زنان، بستگی به سن آنها دارد كه بر اساس سن،‌ مقادیر نرمال عبارتند از:

• 18 تا 29 سال:

161_78 میلی لیتر در هر دقیقه (BSA)

• 30 تا 39 سال:

154_72 میلی لیتر در هر دقیقه (BSA)

• 40 تا 49 سال:

146_67  میلی لیتر در هر دقیقه (BSA)

• 50 تا 59 سال:

139_62 میلی لیتر در هر دقیقه (BSA)

• 60 تا 72 سال:

131_56  میلی لیتر در هر دقیقه (BSA)

معیارهای استاندارد برای افراد مسن تعیین نشده است.

و رنج معمول این شاخص برای مردان بین سنین (75-19 سال) در حدود (77 تا 160 میلی لیتر در دقیقه بر واحد سطح) است.

نكته: نتایج کمتر از ميزان نرمال كراتينين در خون، برای اين گروه های سنی، می تواند نشانه ضعيف شدن عملكرد کلیه ها یا مشكلی باشد که بر جریان طبيعی خون به کلیه های شما تأثیر گذاشته است.

تفسیر آزمایش كراتينين چگونه است؟

تفسير اين آزمايش، بر اساس نرم يا مقدار استاندارد تعيين شده برای هر نوع تست انجام می شود. مقدار به دست آمده از آزمايش هر فرد، بسته به پايين تر يا بالاتر بودن از آن مقدار استاندارد،‌ می تواند معانی مختلفی داشته باشد. مثلا:

نتيجه بين (0.7 تا 1.3 میلی گرم) در دسی لیتر يا (61.9 تا 114.9 میکرومول در لیتر) برای مردان طبيعی محسوب می شود و مقدار بين (0.6 تا 1.1 میلی گرم) در دسی لیتر يا (53 تا 97.2 میکرومول در لیتر) برای زنان نرمال است. به اين معنی كه،‌ بيمار مشكل خاصی ندارد.

نكته: زنان اغلب سطح کراتینین کمتری نسبت به مردان دارند و اين به دليل توده عضلانی كمتر در زنان نسبت به مردان است. سطح کراتینین بر اساس اندازه و توده عضلانی فرد متفاوت است. همچنين مقادير استاندارد تعيين شده برای هر آزمايش، می تواند در آزمایشگاه های مختلف به طور نامحسوسي متفاوت باشد، زيرا برخی از آزمایشگاه ها، از اندازه گیری های متفاوتی استفاده می کنند یا نمونه های مختلفی را آزمایش می کنند. نهايتا تشخيص معنای نتایج خاص آزمایش، به عهده پزشک شما است.

بیشتر بخوانید: ‌با اطلاع از نحوه خواندن آزمایش می توانید آزمایش تان را تفسیر کنید

1. معنی مقادير بالاتر از سطح استاندارد، در آزمايش creatinine چیست؟

نتيجه بالاتر از حد استاندارد و نرمال كراتينين در خون، ممکن است به  اين معنی باشد:

• مسدود شدن دستگاه ادراری
• مشکلات کلیوی، مانند: آسیب یا نارسایی کلیه، عفونت یا کاهش جریان خون
• از دست دادن مایعات بدن (کم آبی)
• مشکلات عضلانی، مانند: تجزیه فیبرهای عضلانی (رابدومیولیز)
• مشکلات دوران بارداری، مانند: تشنج ناشی از اکلامپسی یا فشار خون بالا ناشی از پره اکلامپسی
• کاهش جریان خون به کلیه ها به دلیل شوک، نارسایی احتقانی قلب یا عوارض دیابت

به طور كلی، سطح بالای کراتینین سرم در خون، نشانگر عملكرد ناسالم كليه ها است. به جز مواردی كه می توانند،‌ به طور موقت سطح کراتینین را افزایش دهند،‌ و كراتين بالا در اين شرايط نشانه بيماری خاصی نيست. اين موارد عبارتند از:

• بارداری
• ورزش شدید
• رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز
• استفاده از مكمل ها
• كم آبی در بدن
• داروهای خاص

نكته: برخی از داروها دارای عوارض جانبی هستند که بر سطح کراتینین اثر می گذارند.

بیشتر بخوانید: ‌آزمایش خون چه کاربردهایی دارد؟

رفع اين موارد موقتی، سطح كراتينين را کاهش می دهد، اما اگر کراتینین بالا ناشی از آسیب حاد یا مزمن کلیه ها باشد، بدون درمان و رفع شدن مشکل اصلی، سطح آن كم نمی شود.

2. معنی مقادير پايين تر از سطح استاندارد، در آزمايش creatinine چیست؟

نتيجه پایین تر از حد استاندارد يا نرمال، در آزمايش كراتينين، نشانه درگیر بودن عضلات و اعصاب است که منجر به کاهش توده عضلانی می شود، اما هميشه داشتن مقدار کراتینین پايين و غیرمعمول، دلیل حتمي برای وجود بيماری كليوی نیست و تفسير اصلی به عهده پزشک متخصص است.

3. معنی مقدار كراتينين بالا برای كودكان، در آزمايش creatinine چیست؟

در كودكان كمتر از 15 سال، مقدار نرمال كراتينين در خون،‌ درمحدوده (0.4 تا 1mg/dL ) قرار دارد و افزايش سطح آن تا ميزان (۲٫۰ یا بیشتر) در کودکان، می تواند نشان دهنده اختلالات شدید در كليه ها باشد.

كراتينين خون بالا و خيلی پايين چه خطراتی دارد؟

به طور کلی، سطوح بالای کراتینین در خون و سطوح پایین در ادرار، از نشانه های بيماری های مربوط به كليه یا بیماری های دیگر هستند که بر عملکرد کلیه ها نيز تأثیر می گذارند.

برخی از این بيماری ها عبارتند از:

1. بیماری های خود ایمنی
2. عفونت باکتریایی کلیه ها
3. مسدود بودن دستگاه ادراری
4. نارسایی قلبی
5. عوارض دیابت

بیشتر بخوانید: ‌bun در آزمایش خون چیست و هدف از انجام آن چه می باشد؟

معمولا پزشک با بررسی همه جانبه وضعيت بيمار و مشاهده جواب آزمايش، تشخيص می دهد كه تفسير قطعی جواب آزمايش creatinine  چیست، اما به طور كلی، كراتينين بالا در خون يا ادرار نشانه يكی از اين بيماری هاست كه در صورت عدم تشخيص و رسيدگی به موقع،‌ می تواند خطرات جبران ناپذيری همچون، از كار افتادن كليه ها يا وخيم شدن بيماری فرد گردد. بنابراين بهتر است در صورت مشاهده علائم هشدار دهنده،‌ جهت انجام سريع تر اين آزمايش اقدام كنيد.

نكته پايانی

توجه داشته باشيد كه تنها پزشک متخصص، بايد در مورد نتيجه نهايی آزمایش کراتینین با شما صحبت کند و تشخيص قطعی را بدهد. اين امر به شما کمک می کند تا نگرانی بيهوده نداشته باشيد و پس از آگاه شدن از وضعيت سلامتی خود، در صورت نياز اقدامات درمانی لازم را شروع كنيد.