چرا خون در ادرار دیده می شود؟

در مقالات قبلی در مورد اهمیت آزمایش ادرار صحبت کرده ایم. این آزمایش می تواند حقایق زیادی را از بدن شما فاش کند. آزمایش ادرار گاهش برای تعیین وضعیت سلامتی بدن انجام می گیرد بدون اینکه در ادرار علائمی دیده شود اما گاهی در ادرار شما خون دیده می شود. در این زمان است که فرد نگران می شود. منشا خون در ادرار چیست؟ چه اتفاقی درون بدن رخ داده است که اکنون در ادرار خون دیده می شود؟ به محض اینکه چنین شرایطی را رویت کردید، باید حتما به متخصص مراجعه کنید. ممکن است این خون، علامت یک بیماری خطرناک باشد که هر لحظه تاخیر در مراجعه به پزشک، شرایط بیماری را حادتر کند. برای آگاهی در مورد دلایل وجود خون در ادرار، این مقاله را با دقت مطالعه نمایید. کارشناسان آزمایشگاه شبانه روزی آنی آزما در این مقاله تمامی مطالب مورد نیاز را در اختیار شما قرار می دهند.

وجود خون در ادرار نشانه ی چیست؟

وجود خون در ادرار معمولا بدون هیچ نشانه ای رخ می دهد و ممکن است وجود آن یک نشانه ی نگران کننده باشد که حتما باید جدی گرفته شود و با تشخیص دلیل حتما درمان شود چرا که شاید همین مقدار کم خون موجود در ادرار علامت و هشداری برای توجه بیشتر به سلامتی باشد. شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد و در جواب آزمایش ادرار خود گزارش وجود خون یا RBC مشاهده کرده باشید و علت آن برایتان سوال شده باشد. علت اصلی وجود خون در ادرار آن می تواند مشکلات کلیوی، پیشرفت سرطان و تمرینات سنگین ورزشی باشد.

آزمایش ادرار یکی از ساده ترین آزمایش ها و در عین حال با ارزش ترین تست ها در آزمایشگاه تشخیص طب می باشد. هدف کلی از انجام آزمایش ادرار بررسی وضعیت کلی مجاری ادراری و کلیه ها می باشد. اگر چه در این نمونه چندین پارامتر دیگر از جمله احتمال دیابت، کم آبی و غیره نیز بررسی می شود. (جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله ی آن چه که باید از آزمایش ادرار بدانیم مراجعه شود.)

توجه داشته باشید اگر وجود خون در ادرار خیلی کم باشد با چشم غیر مسلح قابل ردیابی نیست و نمونه باید در آزمایشگاه زیر میکروسکوپ بررسی شود. البته گاهی مقدار خون در ادرار بالا می باشد و نمونه ادرار کاملا مشخص می باشد.

وجود خون در ادرار در دوران قاعدگی:

وجود خون در ادرار یک وضعیت پاتولوژیک می باشد که باید علت آن بررسی و درمان شود ولی گاهی علت آن خونریزی های قاعدگی می باشد. در آزمایش ادرار وجود خون قاعدگی با وجود خون در وضعیت پاتولوژیک قابل افتراق نیست . بنابراین به زنان توصیه می شود در دوران عادت ماهیانه از انجام آزمایش ادرار اجتناب کنند و این آزمایش در منزل را بعد از این دوران موکول کنند. البته لازم به ذکر است که در ادرار افراد حتی یک روز قبل از شروع دوران قاعدگی، احتمال مشاهده خون وجود دارد و حتی تا چندین ساعت بعد از زمانی که احساس می کنید دوران قاعدگی خود را به پایان رساندید، در جریان ادرار خون مشاهده می شود. بنابراین وجود گلبول های قرمز در یک روز قبل از قاعدگی و بعد از آن ممکن است امری عادی باشد و نیاز به تکرار آزمایش در روز دیگر می باشد.

هماتوژیوم چیست؟

به وجود خون در ادرار در اصطلاح آزمایشگاه و پزشکی هماتوژیوم گفته می شود. هماتوژیوم با استفاده از نوار های مخصوص ادرار قابل شناسایی است . این وضعیت با میکروسکوپ و مشاهده ی سلول های گلبول قرمز RBC تائید می شود.

هر رنگ قرمزی در ادرار نشانگر خون نیست!

اگر چه وجود خون در ادرار به آن ظاهر قرمز رنگ یا قرمز متمایل به قهوه ایی می دهد، ولی برخی از مواد غذایی مانند چغندر، توت قرمز و غیره و دارو هایی مانند ملین Ex-laxو فنازوپیریدین، دیفن هیدرامین، میتل دوپا، ریفامپین، فناستین و فنوتیازین می تواند باعث تغییر رنگ ادرار به رنگ قرمز شود. بنابراین برای اطمینان از وجود خون باید نمونه آزمایش شود.

علت هماتوژیوم (وجود خون در ادرار) چیست؟

در حالت نرمال گلبول های قرمز خون یا RBCها در خون یافت نمی شوند، چون سیستم کلیوی مانع از عبور این سلول ها به درون ادرار می شوند. اگر این سیستم دچار اختلال شود گلبول های قرمز از این سد عبور کرده و وارد جریان خون می شود بنابراین شناسایی گلبول های قرمز در خون ما را در تشخیص وجود آسیب احتمالی در کلیه ها کمک می کند‌. البته توجه داشته باشید زخم ها در مسیر عبور ادرار ( مجاری ادراری) نیز ممکن است باعث وارد شدن خون به ادرار شوند.

در ادامه به علت های وجود خون در ادرار می پردازیم:

در آسیب های کلیوی:

آسیب های کلیوی ممکن است باعث کاهش عملکرد کلیه و سیستم تصفیه گلومرولی شود و در نتیجه گلبول های قرمز وارد جریان خون می شوند. این آسیب ممکن است در نتیجه ی یک بیماری سیستمی مانند دیابت، واسکولیت، در بیماری های خود ایمنی و یا در اثر عفونت های کلیوی اتفاق بیافتد.

عوامل عفونی مانند باکتری ها منجر به عفونت مجاری ادراری شود. معمولا باکتری ها از طریق مجرای ادارای (لوله ای که ادرار را از مثانه تخلیه میکند) بالا رفته و به دستگاه ادراری و کلیه ها می رسد. عفونت کلیه (عفونت دستگاه ادراری فوقانی) معمولا از عفونت دستگاه ادراری تحتانی شدید تر می باشد زیرا ممکن است باکتری ها جریان خون را از طریق کلیه ها دچار عفونت کنند (باکتریمی) و همچنین بیماری شدیدتری ایجاد کنند. علائم و نشانه ها اغلب شبیه به عفونت های مثانه هستند، هرچند عفونت های کلیوی احتمالا موجب تب و درد کمر می شوند.

شایع ترین باکتری هایی که مسئول ایجاد عفونت کلیه است باکتری ای.کلای (E.Coli) می باشد، که عامل 80 درصد عفونت های کلیه و مجاری اداری تحتانی است. باکتری های شایع دیگر کلبسیلا، پروتئوس، سودوموناس، انتروکوک و استاف اورئوس می باشند.

سنگ کلیه و مثانه:

شاید کمی عجیب به نظر برسد ولی در بدن افراد سنگ ایجاد شود بدون آن که علائمی واضحی مانند درد، سوزش ادرار و غیره به همراه داشته باشد. سنگ های ادراری در داخل کلیه ، حالب (لوله ای که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می کند) یا در مثانه تشکیل می شوند. از نظر شکل و اندازه بسیار متفاوت هستند. اندازه سنگ های ادراری از بلورهای میکروسکوپی تا سنگ های بسيار بزرگ متغیر است . هنوز علت اصلی تشکیل این سنگ ها به وضوح مشخص نیست .

سنگ های کلیوی ممکن است باعث ایجاد انسداد شوند و درنتیجه درد و خونریزی در ادرار ایجاد می کنند. از آنجایی که معمولا این وضعیت با دردی شدید همراه است، به راحتی قابل تشخیص است.

تروما یا ضربه شدید به کلیه ها:

در کلیه ها ممکن است در اثر ضربه های شدید به پهلو نیز خونریزی اتفاق بیافتد. ضربه های شدید می توانند سبب خونریزی های داخلی و درنتیجه وجود خون در ادرار شوند. در صورت مشاهده ی خون در ادرار بعد از تروما حتما به پزشک مراجعه کنید.

تروما یا ضربه ی شدید در مثانه:

همانگونه که یک جراحت کلیه می تواند سبب خونریزی در ادرار شود، آسیب به مثانه نیز می تواند سبب به وجود آمدن این شرایط شود. اگر چنین عاملی سبب خونریزی شده باشد، احتمالا در همان زمان متوجه آن شده و علائمی دیگری مانند درد در هنگام لمس، درد در هنگام خم شدن یا انجام فعالیت، عملکرد ضعیف احتمالی که می تواند به صورت نیاز شدید به دفع ادرار خود را نشان دهد و … را تجربه کنید.

در ورزش های سنگین:

علت دقیق هماتوری ناشی از تمرین هنوز معلوم نیست، اما علل بالقوه متعددی وجود دارد. فشار و زخم در دیواره های مثانه در حین ورزش می تواند باعث کبودی و خونریزی شود که می تواند خون را در ادرار شما ایجاد کند. در طول ورزش شدید، بدن می تواند جریان خون را از کلیه تغییر دهد و باعث شود سلول های قرمز خون به ادرار نشت کنند. انتشار هموگلوبین – پروتئینی که گلبولهای قرمز رنگشان را به ادرارتان در طول ورزش می دهند نیز ممکن است باعث ایجاد هماتوری شود. در حالی که خون در ادرار شما بیشتر در اثر ورزش است، این می تواند سایر شرایط پزشکی را با این علامت نشان دهد . به همین دلیل، شما باید دکتر خود را ملاقات کنید تا احتمال وجود دلایل دیگر را بررسی کند . علل احتمالی دیگر شامل عفونت های دستگاه ادراری، سنگ کلیه یا سایر شرایطی است که بر کلیه، پروستات بزرگ یا نوع خاصی از سرطان تاثیر می گذارد.

آزمایش های چکاپ را به صورت سالانه انجام دهید. انجام آزمایش های چکاپ شما را از وضعیت عمومی بدن و کلیه ها آگاه می سازد. (جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله ی چکاپ کامل شامل چه آزمایش هایی می باشد؟ مراجعه شود)

عفونت در مثانه و مجرای ادراری:

بسیاری از عفونت‌های مجاری ادراری منشا باکتریایی دارند، اما برخی نیز توسط قارچ ها و در بعضی موارد نادر، توسط ویروس‌ها ایجاد می شود. علائم عفونت مجاری ادراری بسته به اینکه کدام بخش از آن را درگیر کرده است، تفاوت دارد و شامل تکرر ادارار، سوزش هنگام دفع ادرار، درد در ناحیه ی لگن در زنان ، درد در مقعد در مردان ، بوی شدید و نامطبوع ادرار ، وجود خون در ادرار شود. در عفونت های ادراری مثانه و دیگر مجاری ادراری دجار زخم می شود و خون وارد ادرار می شود.

کم خونی داسی شکل:

بیماری کم خونی داسی شکل یکی از انواع کم خونی ارثی است که توسط یک جهش ژنتیکی ایجاد می‌شود. این ژن ها بر روی ساختاری از سلولها به کروموزم وجود دارند. جفت کروموزوم ۱۱ حاوی ژنهای مسئول تولید هموگلوبین نرمال می‌باشد. در این بیماری سلول های قرمز خون بصورت سلول داسی شکل تولید می‌شوند، اما به علت بدشکل بودن توانایی حمل اکسیژن را از دست می دهد. همچنین گلبول های قرمز داسی شکل بر رگ هایی خونی آسیب وارد می کنند. کاهش خونرسانی و آسیب های رگ در کلیه ها باعث ایجاد خونریزی و در نتیجه وجود خون در ادرار می شود.

تورم پرستات:

پروستات عضوی از دستگاه تناسلی مردانه است و در کنار مجرای ادراری قرار دارد و موقع انزال جنسی مایعی سفید رنگ ترشح می کند که تقریبا یک سوم حجم منی را این مایع قلیایی تشکیل می دهد. بعد از ۴۰ سالگی به دلایل مختلفی در مردان به طور نرمال شاهد بزرگ شدن پروستات هستیم که می تواند بر مسیر ادرار و همچنین باروری مردان موثر باشد. اگر بزرگ شدن پروستات بیش تر از مقدار طبیعی باشد ، مجرای ادرار را فشرده و بخشی از جریان ادرار را مسدود می کند. علائم پروستات بزرگ شده شامل ادرار کردن، نیاز فوری یا مداوم به ادرار کردن و یا خون قابل مشاهده یا میکروسکوپی در ادرار است. عفونت پروستاتیت می تواند علائم مشابهی ایجاد کند.

وجود تومور و سرطان در کلیه ها:

خونریزی قابل مشاهده ادرار ممکن است نشانه ى پیشرفت سرطان کلیه، مثانه یا پروستات باشد. متاسفانه، ممکن است علائم در مراحل اولیه وجود نداشته باشتد، زمانی که این سرطان ها قابل درمان هستند.

هموفیلی:

بیماری هموفیلی از بیماری های با اختلالات خونریزی دهنده و وابسته به جنس است که در مردان شیوع بیشتری دارد. در این بیماری خون در محل بریده شده بند نمی‌آید. از آن جایی که خون آسان تر قادر به گذر از دیواره عروق به سمت بافت های اطراف می باشد، این بیماری می تواند سبب خونریزی در قسمت هایی غیر منتظره از بدن شده و علت خون در ادرار باشد.

روش هایی مراقبت از کلیه ها:

کلیه ها یکی از حساس ترین ارگان های بدن هستند. کلیه ها به عنوان ارگانی برای تصفیه ادرار و علت اصلی خون در ادرار ، مراقب از ارگان مهم ترین اقدام پیشگیری از مشکلات این قبیل می باشد. بیماری‌های کلیوی قاتلان خاموش هستند. این بیماری ها موجب از دست رفتن پیش رونده عملکرد کلیوی و نارسایی کلیوی می شود و در نهایت بیمار برای ادامه زندگی به دیالیز یا پیوند کلیه نیازمند می شود. روش های مراقبت از کلیه شامل موارد زیر می شود:

• ورزش را به صورت مرتب دنبال کنید. داشتن تناسب‌اندام و انجام فعالیت‌ها ورزش منظم هوازی و فعالیت‌های روزمره فیزیکی فشارخون بدن را در حد طبیعی نگه می‌دارند و به کنترل قند خون کمک می‌کنند. چنین فعالیت‌های فیزیکی خطر بیماری قند و فشارخون بالا را از بین می‌برند و در نتیجه خطر نارسایی کلیوی مزمن را کاهش می‌دهند.

• آب کافی دریافت کنید. مصرف آب کافی (حدود 3 لیتر در روز) به رقیق کردن ادرار، حذف تمامی مواد سمی زائد از بدن و پیشگیری از سنگ کلیه کمک می‌کند.

• رژیم غذایی سالم داشته باشید. تغذیه متعادل غذای سالم، سرشار از میوه‌ها و سبزی‌ها تازه مصرف کنید. مصرف غذاهای فراوری‌شده، قند و چربی و گوشت را در رژیمتان کاهش دهید. برای افراد بالای 40 سال، کاهش مصرف نمک در رژیم می‌تواند در پیشگیری از فشارخون بالا و سنگ کلیه مفید باشد.

• وزنتان را کنترل کنید. با مصرف غذاهای سالم و تمرین منظم وزنتان را متعادل نگاه‌دارید. این امر در پیشگیری از دیابت، بیماری‌های قلبی و دیگر مشکلات مربوط به نارسایی کلیوی مزمن مفید است.

• از مصرف سیگار و سایر دخانیات خودداری کنید. سیگار کشیدن می‌تواند منجر به گرفتگی عروق (آترواسکلروز)، شود که موجب کاهش جریان خون به کلیه‌ها می‌شود و در نتیجه توانایی کلیه‌ها برای ارائه بهترین عملکردشان را کاهش می‌دهد. همچنین مطالعاتی انجام‌شده است که ثابت می‌کنند در افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای کلیوی مصرف سیگار موجب تخریب و تضعیف سریع‌تر عملکرد کلیه می‌گردد.

• مراقب مسکن‌های بدون نسخه باشید. در مصرف مداوم مسکن‌های بدون نسخه زیاده‌روی نکنید. مشخص‌شده است که مصرف مداوم داروهای رایجی چون ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی همانند ایبوپروفن و ناپروکسن موجب آسیب کلیوی و خصوصاً نارسایی می‌شوند.

شرایط لازم برای انجام آزمایش ادرار برای تشخیص وجود خون در ادرار:

برای انجام آزمایش ادرار، ناشتایی لازم نیست ولی برای انجام این آزمایش باید چندین نکته را رعایت کنید:

• برای تهیه ی نمونه ادرار قبل از آزمایش خود را کامل بشورید و اول ادرار خود را بیرون ریخته و وسط ادرار در ظرف ادراری که آزمایشگاه تحویل گرفته اید، جمع آوری کنید.

• از انجام آزمایش ادرار در دوران قاعدگی بپرهیزید.

• اگر به تازگی خونریزی شما به پایان رسیده است و یا در نزدیک های شروع این دوران هستید، پزشک و کادر آزمایشگاه را از این موضوع مطللع کنید و در صورت امکان انجام آزمایش را به زمان دیگری موکل کنید.

• اگر داروی خاصی مصرف می کنید پزشک و کادر آزمایشگاه را مطللع سازید.