آزمایش ادرار برای دیابت : همه آنچه که باید بدانید

آزمایش ادرار برای دیابت

فرد مبتلا به دیابت ممکن است در صورت مشاهده خون در ادرار خود ، یا برای بررسی قند خون بالا، کتواسیدوز دیابتی یا عفونت مجاری ادراری ، نیاز به آزمایش ادرار داشته باشد. آزمایش ادرار یک روش غیر تهاجمی و راحت برای بررسی فاکتورهای مختلف می باشد که به وسیله آن ها می توان وجود یا عدم وجود برخی بیماری ها و همچنین عملکرد کلیه و کبد و سیستم ادراری را بررسی کرد.

در این آزمایش با استفاده از مواد دفعی که از طریق ادرار دفع می شوند و اندازه گیری مقادیر آن ها و همچنین بررسی وجود سلول های مختلف مثل گلبول های سفید و قرمز و همچنین سلول های اپیتلیال و بررسی وجود یا عدم وجود باکتری و مقادیر آن، می توان مشکلات و بیماری های مختلف فرد را تشخیص داد.

نتایج آزمایش خون نسبت به آزمایش ادرار دقیق تر و کاربردی تر است، اما آزمایش ادرار هنوز هم می تواند نقش مهمی در تشخیص بسیاری از بیماری ها داشته باشد. (جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش خون می توانید به مقاله تفسیر آزمایش خون مراجعه فرمایید.) در این مقاله به انواع آزمایش ادرار برای دیابت و چگونگی تفسیر نتایج آن می پردازیم.

در آزمایش ادرار برای دیابت چه فاکتورهایی بررسی می شود؟

آزمایش ادرار می تواند مواد مختلفی از جمله گلوکز ، کتون ، پروتئین ، باکتری و بیلی روبین را تشخیص دهد.

گلوکز: گلوکز آزمایش ادرار برای اندازه گیری مقادیر گلوکز ، کتون و سایر مواد قندی موجود در ادرار کاربرد دارد. به طور معمول ، گلوکز در ادرار وجود ندارد. با این حال ، هنگامی که فرد مبتلا به دیابت است ، گلوکز می تواند از کلیه ها به ادرار منتقل شود. سایر شرایط مانند بارداری و اختلالات کلیوی نیز می توانند منجر به حضور گلوکز در ادرار شود.

بارداری: تقریباً نیمی از خانم ها در دوران بارداری در ادرار خود گلوکز دارند ، حتی اگر دیابت نداشته باشند. فردی که در دوران بارداری قند خون زیادی در ادرار دارد ، ممکن است نیاز به بررسی احتمال وجود دیابت حاملگی داشته باشد. دیابت حاملگی نوعی دیابت است که در بعضی از افراد در دوران بارداری رخ می دهد. این بیماری معمولاً پس از زایمان برطرف می شود ، اما می تواند روی جنین تأثیر بگذارد، و منجر به عوارضی حین زایمان شود و ممکن است بعد ها و در طول زندگی فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 قرار دهد. (جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد دیابت دوران بارداری می توانید به مقاله آزمایش قند دوران بارداری مراجعه فرمایید.)

گلیکوزوری: گلیکوزوری یک بیماری نادر کلیوی است که در آن فرد قند خون زیادی ندارد ، اما کلیه های آنها گلوکز زیادی را در ادرار دفع می کند. اغلب علائمی وجود ندارد ، اما برخی از افراد ممکن است عطش ، ادرار زیاد و علائم دیگر را تجربه کنند. در موارد نادر ، کمبود آب بدن یا کتواسیدوز رخ می دهد.

کتون ها: هنگامی که فرد مبتلا به دیابت است ، گلوکز موجود در خون آنها نمی تواند وارد سلول های بدن شود و در خون باقی می ماند. هنگامی که این اتفاق می افتد ، سلول ها گلوکز کافی برای انرژی ندارند.در نتیجه بدن شروع به تجزیه چربی می کند تا به جای گلوکز از انرژی آن ها برای مصارف خود استفاده کند. این امر باعث تولید کتون های سمی می شود. اگر سطح کتون خیلی زیاد شود ، می توانند یک وضعیت بیش از حد اسیدی در خون ایجاد نماید.

در فردی که مبتلا به دیابت است ، این امر می تواند منجر به کتواسیدوز دیابتی (DKA) شود ، که یک بیماری بالقوه کشنده است که به درمان اضطراری نیاز دارد. کتون ها همچنین می توانند وارد ادرار شوند ، بنابراین پزشک می تواند از آزمایش ادرار برای تشخیص DKA یا وجود کتون در خون از طریق آزمایش ادرار استفاده کند. افراد مبتلا به دیابت اگر شروع به تجربه علائم و نشانه های DKA کنند ، می توانند با یک آزمایش ادرار مقادیر کتون ادراری خود را اندازه گیری کنند.

طبق گزارش انجمن دیابت آمریکا ، علائم DKA شامل موارد زیر است:

بوی “میوه ای” یا استون در تنفس فرد

تکرر ادرار

تشنگی

پوست خشک

وجود مشکل در تنفس

گیجی

درد شکم

تهوع و استفراغ

قند خون بالا

همچنین در موارد شدید ، فرد ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

از دست دادن هوشیاری

کما

هرکسی که فکر می کند ممکن است DKA داشته باشد ابتدا باید قند خون خود را بررسی کند. اگر این مقادیر این قند بیش از 240 میلی گرم در هر دسی لیتر (mg/dl) باشد ، ADA بررسی مقادیر کتون ها را از طریق آزمایش ادرار توصیه می کند. اگر سطح کتون زیاد باشد، برای جلوگیری از بروز مشکلات بعدی باید به پزشک مراجعه شود.

DKA اغلب برای توسعه و بدتر شدن نیاز به زمان دارد ، اما اگر فردی استفراغ را تجربه کند ، به سرعت می تواند شدید شود. این بیماری می تواند بر افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و نوع 2 تأثیر بگذارد. همچنین خطر ابتلا به DKA در زمانی که فرد مبتلا به دیابت دچار سرماخوردگی یا آنفولانزا است، بیشتر است. بر همین اساس، این افراد باید سطح کتون خود را هر 4-6 ساعت از طریق آزمایش ادرار بررسی کنند.

انجام آزمایش ادرار برای بررسی هر دو فاکتور گلوکز و کتون ادرار می تواند به فرد مبتلا به دیابت کمک کند تا بر وضعیت خود کنترل بیشتری داشته باشد.

پروتئین: یک پزشک ممکن است با درخواست آزمایش پروتئین موجود در ادرار از طریق آزمایش ادرار، مشکلات کلیوی فرد را کنترل کند. این امر به این دلیل است که دیابت خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه (CKD) و به ویژه نفروپاتی دیابتی را افزایش می دهد. یک نشانه اولیه نفروپاتی دیابتی وجود پروتئین در ادرار است. اگر فردی تشخیص اولیه بیماری کلیوی را دریافت کند ، ممکن است بتواند از طریق رژیم غذایی و احتمالاً داروها ، آن را کنترل کند. (شما می توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش های دیگر کلیه به مقاله آزمایش های کلیه مراجعه فرمایید.)

باکتری ها: پزشک ممکن است از آزمایش ادرار برای بررسی عفونت ادراری (UTI) استفاده کند. مبتلایان به دیابت در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت از جمله UTI هستند. بدون درمان، این وضعیت می تواند منجر به عوارضی مانند عفونت کلیه شود. در صورت ابتلا به دیابت ، پزشک برای بررسی احتمال وجود عفونت مجاری ادراری در شما، یک آزمایش ادرار برای شما درخواست می نماید. در صورت وجود باکتری در این آزمایش، آزمایش بعدی کشت ادرار خواهد بود تا به کمک آن، آنتی بیوتیک های کاربردی برای از بین بردن این عفونت مشخص گردد. (جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش کشت ادرار به مقاله آزمایش کشت ادرار راجعه فرمایید.)

بیلی روبین: بعضی اوقات آزمایش ادرار می تواند بیلی روبین را تشخیص دهد ، ماده ای که می تواند آسیب کبدی و سایر بیماری های مرتبط با کبد و دستگاه گوارشی را مشخص نماید. یک مطالعه منتشر شده در سال 2017 نشان داد که بین مقادیر بالای بیلی روبین در افراد مبتلا به دیابت و بیماری کلیوی ، رتینوپاتی و نوروپاتی دیابتی ، که از جمله عوارض شایع دیابت هستند، ارتباط وجود دارد.

وزن مخصوص ادرار (SG): وزن مخصوص ادرار (Specific gravity) بیانگر غلظت ادرار بوده و در ارتباط با قدرت تغلیظ ادرار توسط کلیه میباشد. اندازه گیری وزن مخصوص ادرار ساده ترین روش آزمایشگاهی، برای ارزیابی عملکرد کلیه است. اندازه طبیعی آن بین ۱۰۱۰تا ۱۰۳۰است. کاهش عملکردکلیه، قدرت غلیظ کردن ادرار را کاهش می دهد و به طور کلی اگر وزن مخصوص کمتر از ۱۰۱۰ باشد، دلیل بر اختلال عملکرد کلیه است. در طرف مقابل، وزن مخصوص بیش از ۱۰۳۰ بیانگر غلظت بیش از حد ادرار، کمبود حجم سرم و مایعات دریافتی است.

بررسی ادرار ٢٤ ساعته: در این آزمایش از فرد خواسته میشود که کل ادرار دفع شده طی یک شبانه روز را درون ظرفی ریخته و سپس این ادرار مورد آزمایش قرار می گیرد. از این آزمایش برای سنجش میزان ادرار تولید شده در طی ٢٤ ساعت، میزان پروتئین دفع شده از طریق ادرار (بیماران با فشار خون بالا و یا افراد مبتلاء به قند) و یا بررسی متابولیتهای ادراری (کلسیم،کراتینین،اگزالات و سیترات) در بیماران مبتلاء به سنگ کلیه جهت تشخیص علت سنگ استفاده میشود.

آزمایش ادرار چگونه انجام می شود

برای انجام آزمایش ادرار به شما یک ظرف مخصوص جمع آوری ادرار داده می شود. برای انجام این آزمایش، بهتر است ادرار صبحگاهی یا ادراری که برای چند ساعت در مثانه شما بوده، استفاده شود. قبل از پر کردن ظرف، ناحیه تناسلی خود را خوب بشویید. ابتدا کمی از ادرار خود را دور بریزید، زیرا نمونه ای از جریان متوسط دقیق ترین نتایج را ارائه می دهد.

سه چهارم ظرف را پر کرده و درب آن را محکم کنید. نمونه را به کارشناس آزمایشگاه تحویل دهید، یا آن را در یک منطقه مشخص شده قرار دهید.

پزشک نواری را درون ادرار فرو می کند که با توجه به میزان مواد مختلف موجود در ادرار ، قسمت های رنگی موجود بر روی نوار تغییر می کند. پزشک برای تعیین سطح گلوکز ، کتون و پروتئین در ادرار نوار را با نمودار رنگی مقایسه می کند. اگر pH ادرار زیاد باشد ، این امر می تواند نشانگر وجود باکتری خاصی باشد. با این حال ، در صورت آزمایش UTI ، پزشک ممکن است نیاز به ارسال نمونه به آزمایشگاه برای کشت داشته باشد. این امر می تواند نوع باکتری موجود را نشان دهد و داروهایی که بر روی این باکتری تاثیر بیشتری می گذارند را نیز مشخص می نماید.

قبل از انجام آزمایش ادرار، به پزشک خود در مورد تمام داروهایی که مصرف می کنید اطلاع دهید. برخی داروها و مواد شیمیایی می توانند در نتیجه آزمایش ادرار تاثیر بگذارند.

داروها و مواد شیمیایی زیر می توانند در نتیجه آزمایش ادرار برای دیابت تاثیر بگذارند:

• مکمل های دارویی دارای ویتامین C

• مترونیدازول

• ریبوفلاوین

• متوکربامول

• نیتروفرونتائین و سایر آنتی بیوتیک ها

مصرف هر کدام از مواد ذکر شده می توانند در نتایج نهایی جواب آزمایش شما تاثیر گذاشته و باعث بروز خطا در جواب های آزمایش شود.

در مرحله آخر، از رسوب ادرار برای بررسی میکروسکوپی استفاده می شود. در این مرحله از آزمایش ادرار، سلول های مختلف مثل گلبول های سفید و قرمز و همچنین اپتلیال سل مورد شمارش قرار می گیرند. در کنار سلول ها، وجود قارچ یا باکتری نیز مورد بررسی قرار می گیرد. در صورت نمونه برداری صحیح، وجود WBC بالا و همچنین باکتری، می تواند بیانگر عفونت ادراری در شما باشد. علاوه بر این موارد، در بررسی میکروسکوپی حضور کریستال ها و کست های مختلف نیز از نظر بالینی اهمیت دارد. این کست ها و کریستال ها در بیماری های مختلف کلیوی و سنگ های ادراری دیده می شوند. مصرفی برخی داروها نیز می تواند ایجاد کریستال نماید.

بررسی میکروسکوپی ادرار برای انجام آزمایشات تشخیص سنگ های ادراری:

پس از بررسی ماکروسکوپی PH اجزای سنگین در دستگاه سانتروفوژ رسوب داده می شود و مایع رویی دور ریخته می شود و از مواد سنگین تر لوله حاوی ادرار با یک قطره ادرار نمونه نازک جهت بررسی در زیر میکروسکوپ تهیه می شود. در زیر میکروسکوپ می توان انواع سنگ هایی کلیوی مشاهده کرد. سنگ های کلیوی هر کدام دارای شکل خاص می باشد. برای مثال کریستال‌های اسید اوریک در افراد دارای سنگ اسید اوریک یافت می‌شوند. کریستال‌های کلسیم اگزالات، نشان دهنده سنگ کلسیم اگزالات هستند. تجزیه ادرار توسط میکروسکوپ می‌تواند به پزشک کمک کند نشانه‌ های عفونت یا خون را پیدا کند. (جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع سنگ های کلیوی و ادراری می توانید به مقاله آزمایشات تشخیص سنگ های کلیوی مراجعه نمایید.)

اگر شما نیز تمایل دارید از وضعیت آزمایش ادرار خود آگاه شده و روند درمان دیابت خود و همچنین از وضعیت کلیه های خود آگاه شوید، به راحتی می توانید این آزمایش را به صورت نمونه برداری در منزل و با بهترین کیفیت در آزمایشگاه آنی آزما انجام دهید. یکی از مهم ترین مشکلاتی که هنگام مراجعه حضوری به آزمایشگاه برای دادن نمونه ادرار وجود دارد، این است که شما در هنگام مراجعه، به دلایل مختلف از جمله نداشتن ادرار، نتوانید نمونه بدهید. و یا اینکه سرویس بهداشتی آزمایشگاه به دلیل مراجعه افراد مختلف آلوده و غیر قابل استفاده باشد و چه بسا نمونه دادن در این محیط کثیف باعث بیمار شدن شما گردد.

انجام آزمایش در منزل در آزمایشگاه آنی آزما این امکان را برای شما فراهم می آورد تا در محیط کاملا تمیز و پاکیزه خانه خود، این آزمایش و سایر آزمایش های درخواستی خود را انجام دهید. جواب تست های شما در کوتاه ترین زمان و با بهترین کیفیت، از طریق اینترنت و جواب دهی آنلاین در دسترس شما خواهد بود.