تست تومور مارکر و تفسیر آزمایشات آن

شاید شما نیز نام تست تومر مارکر را چند بار شنیده باشید و یا آزمایشاتی را در این ارتباط دیده باشید ولی در تفسیر آن و علت درخواست این آزمایشات اطلاعی ندارید. تومور مارکر ها در واقع مواد بیوشیمیایی هستند که در حالت عادی و نرمال سلول ها و بافت ها وجود ندارند بنابراین ما با سنجش و شناسایی آن ها می توانیم به وجود تومور در فرد پی ببریم. برای انجام این آزمایشات نیاز به نمونه بیوپسی (نمونه برداری از بافت) می باشد. برای مثال برای تشخیص وجود تومور و یا بافت سرطانی در رحم نیاز به نمونه برداری از بافت رحم می باشد که به آن پایپل می گویند. ولی

تومور مارکرها انواع گوناگونی دارند. بعضی فقط در یک نوع از سرطان دیده می شوند و گروهی دیگر ممکن است در انواع مختلفی از سرطان ها یافت شوند. افزایش میزان تومور مارکرها به تنهایی برای تشخیص سرطان کافی نیستند بلکه همراهی آن ها با انجام اعمال تخصصی نظیر ماموگرافی “سونوگرافی” سی ‌تی‌ اسکن می‌ توانند یک آزمون تشخیصی محسوب گردند.

انواع تومور مارکر هایی که مورد آزمایش قرار می گیرند

انواع تومور مارکر هایی که مورد آزمایش قرار می گیرند، شامل موارد زیر می باشد:

• CEA (ECL)
• CA 19-9 (ECL)
• CA 15-3 (ECL)
• CA-125 (ECL)
• AFP (ECL)
• Beta HCG (ECL)
• Serum free-Beta-hCG
• Free PSA (ECL)
• Total PSA (ECL)

انواع تست تومور مارکر

همان طور که در بالا اشاره شد انواع مختلف تست تومور مارکر وجود دارد که هر کدام برای تشخیص تومور بافت خاص ، میزان پیشرفت ، میزان تهاجمی بودن سرطان، امکان درمان با درمانهای هدفمند و یا سایر روش ها را در اختیار پزشک قرار می دهد. تومور مارکر ماده موجود در خون، ادرار و یا در بعضی از بافت های بدن است که در صورت ابتلا به بیماری سرطان می‌تواند افزایش یابد.هر چند افزایش سطح تومورمارکرهای مختلف می‌تواند نشان‌دهنده سرطان باشد با این حال بعضی از آن ها در شرایط غیر سرطانی هم دیده می شوند و در نتیجه برای سرطان تشخیصی نمی باشند. در ادامه به شرح هر کدام از آزمایشات تومور مارکر ها می پردازیم:

تست تومور مارکر CEA یا آنتی ژن کارسینو امبریونیک

هدف از انجام تست تومور مارکر CEA ، ارزیابی وضعیت بهبودی افراد مبتلا به سرطان، به ‌وسیله اندازه‌ گیری سطح CEA خون آن‌ ها است. آنتی ژن کارسینو امبریونیک همان طور که از نام آن پیداست در حالت نرمال در بافت های جنینی وجود دارد بعد از تولد، سطح CEA بدن کاهش می‌یابد به این صورت‌ که سطح آنتی‌ژن در بالغین به حداقل می‌رسد.

با شروع گسترش بافت های سرطانی ، نیز در خون فرد مبتلا نیز یافت می شود. در ابتدا تصور می‌شد، CEA تومور مارکر اختصاصی برای سرطان کولون است ولی در ادامه مشخص شد این تومورمارکر در طیف وسیعی از سرطان ‌ها افزایش می‌یابد. این تومورمارکر در افراد غیرسرطانی مانند سیگاری ها، زخم معده و غیره نیز افزایش می ‌یابد بنابراین یک تست مفید جهت غربالگری سرطان‌ ها در نظر گرفته نمی‌ شود. این تومورمارکر برخلاف غربالگری جهت ارزیابی روند درمان سرطان ‌ها، نقش مهمی ایفا می‌ کند.

نمونه مورد نیاز : خون، مایع پری‌ توئن، مایع پلورال و مایع مغزی نخاعی

علت در خواست تست تومور مارکر CEA

همان طور که در بالا اشاره شد تست تومور مارکر CEA بیشتر برای ارزیابی بهبودی افراد مبتلا به سرطان درخواست می شود. اما ممکن است در کنار سایر آزمایشات تومور مارکر نیز درخواست شود. همچنین این تست ممکن است برای افراد مبتلا به سرطان کولون درخواست شود. البته باید توجه داشت که بسیاری از افراد در مراحل اولیه سرطان هیچ علائمی ندارند و طبق شدت و محل سرطان علائم آن‌ها متفاوت است. در ادامه به علائمی را که ممکن است نشان گر ابتلا به سرطان کولون باشد اشاره خواهیم کرد:

• تغییرات مداوم در فعالیت‌های روده از جمله تغییر رنگ، قوام و ظاهر مدفوع و یا خون در مدفوع
• ناراحتی شکم مانند درد، گرفتگی و نفخ
• ضعف و خستگی
• کاهش وزن بدون دلیل

تست تومور مارکر AFP یا آلفا فیتو پروتئین

هدف از انجام این تست تومور مارکر AFP اندازه‌گیری سطح AFPخون به منظور بررسی آسیب های کبدی و بعضی از سرطان‌ ها می باشد. AFP یک گلیکوپروتئینی است‌ که در حالت نرمال و در دوران جنینی، ابتدا در بافت کیسه زده سپس توسط کبد جنین در حال رشد ساخته می‌شود. این گلیکوپروتئین در هفته ششم بارداری در خون جنین و مایع آمنیوتیک ظاهر و در هفته چهاردهم به بالاترین مقدار خود می‌رسد. بعد از تولد کودک، سطح AFPافزایش و سپس به سرعت کاهش می ‌یابد.

اما در زمان آسیب به کبدی ، کبد مجبور به بازسازی دوباره می شود که در این حالت AFP در خون افزایش می یاید بنابراین ما با شناسایی و ارزیابی مقدار آن در کنار تشخیصات دیگر پی به آسیب به کبد می بریم. همچنین AFPدر افراد مبتلا به سرطان‌ های کبدی “هپاتوسلولار کارسینوما”، نوزادان مبتلا به سرطان‌ های کبدی “هپاتوبلاستوما” و در تعدادی از افراد مبتلا به سرطان‌ های تخمدان یا بیضه افزایش می‌ یابد.

تست تومور مارکر Beta HCG

تست تومور مارکر Beta HCG در افرادی که باردار نیستند، نشانگر بدخیمی های نئوپلاسمی به ویژه تومور سلول‌های زایا نظیر تومور بیضه و کارسینوم تخمدان می باشد. در چنین مواقعی اندازه گیری HCG به عنوان یک تومور مارکر در ارزیابی پاسخ بیمار به درمان مفید خواهد بود. اما مقادیر آن در زنان در کنار سونوگرافی نشان گر حاملگی می باشد. به این صورت که گنادوتروپین جفتی انسان در دوران حاملگی، توسط سلول های سینسیشیوتروفوبلاست (Syncytiotrophoblast) جفت تولید می شود. این هورمون اولین بار حدود ۱۱ روز پس از لقاح در خون و بین ۱۲ تا ۱۴ روز پس از لقاح در ادرار قابل اندازه گیری است.

نمونه مورد نیاز: خون، مایع پلورال، مایع پری‌توئن و مایع مغزی نخاعی

شرایط لازم برای انجام آزمایش: نیاز به ناشتایی ندارد.

تست تومور مارکر CA 19_9 یا کربوهیدات آنتی ژن ۱۹_۹

هدف انجام تست تومور مارکر CA 19_9 اندازه‌ گیری این آنتی ژن در خون و سایر مایعات بدن به منظور اندازه‌ گیری CA19-9 به عنوان یک تومورمارکر در ارزیابی روند درمان برخی سرطان‌ ها مفید است. جنس این آنتی ژن از نوع کربوهیدارت است که از گروه ‌خونی لوییس مشتق می‌شود به این صورت که ۵ الی ۷ درصد افراد جهان که دارای گروه‌ خونی لوییس منفی هستند،

آنتی‌ژن CA19-9را ترشح نمی‌ کنند. آنتی ژن گلیکوپروتئینی CA19-9بر روی سطح بعضی ‌از سلول‌های سرطانی تولید می‌شود. این تومور مارکر در 70 تا 95 درصد سرطان‌ های پانکراس ، 50 تا 60 درصد سرطان‌ های معده، 60 درصد سرطان‌ های کبدی صفراوی، 30 درصد سرطان ‌های کولورکتال و به مقدار کم در سرطان‌های ریه، تخمدان، کلیه یا پروستات افزایش می ‌یابد.

نمونه مورد نیاز: خون، مایع پلورال، مایع پری‌توئن و مایع مغزی نخاعی

شرایط لازم برای انجام آزمایش: نیاز به ناشتایی ندارد.

تست تومور مارکر CA 15_3 یا کربوهیدرات آنتی ژن ۱۵_ ۳

هدف از انجام تست تومور مارکر CA15-3خون، به منظور تشخیص سرطان سینه می باشد. آنتی‌ژن CA15-3به ‌وسیله سلول‌های طبیعی بافت سینه ساخته می‌شود ولی در سرطان سینه سطح مارکر CA15-3و آنتی‌ ژن سرطانی 27.29 افزایش می‌ یابد. همچنین این تومورمارکر برای کنترل پاسخ بیماران به درمان سرطان متاستاتیک پستان استفاده می‌شود. بیماری های خوش خیم پستان و سرطان ریه، لوزالمعده، تخمدان، سرطان پروستات، سیروز، هپاتیت و کولون موجب افزایش سطح این آنتی ژن می شوند.

نکته دیگر که باید در این آزمایش در نظر داشت این است که در بیمارانی که علائم و سایر نتایج آزمایش های آن ها نشان دهنده ی عود بیماری است، افزایش در این تومورمارکر تشخیص عود سرطان پستان را تایید می‌ کند.

نمونه مورد نیاز: نمونه خون

شرایط مورد نیاز: این آزمایش نیاز به ناشتایی ندارد ولی بیمار باید24 ساعت قبل از انجام آزمایش از مصرف مولتی‌ ویتامین‌ها یا موادغذایی حاوی بیوتین(B7) که معمولا در مکمل‌ های تقویتی پوست، مو و ناخن استفاده می‌شود، اجتناب کند.

تست تومور مارکر CA_ 125 یا کربوهیدارت 125

هدف از انجام تست تومور مارکر CA 125خون، به منظور تشخیص سرطان تخمدان است. پروتئین CA125 به عنوان یک تومورمارکر بر روی سطح اغلب(نه همه‌) سلول‌های سرطان تخمدان ظاهر می‌شود. آزمایش CA125 سطح این پروتئین در خون را اندازه ‌گیری می‌کند. افزایش CA125در همه‌ خانم ‌های مبتلا به سرطان تخمدان مشاهده نمی ‌شود بنابراین همراه با این تست، آزمایش ‌های تکمیلی (مانند transvaginal ultrasound) نیز درخواست می ‌شود. CA 125 شاخص دقیقی برای تومورهای اپیتلیال غیر موسینی تخمدان می باشد و در بیش از ۸۰ درصد زنان مبتلا به سرطان تخمدان افزایش می یابد.

این آنتی ژن در سرطان لوزالمعده، کولون، ریه، صفاق و پستان و همچنین بیماری های سیروز، پانکراتیت، پریتونیت، اندومتریوز و بیماری های التهابی لگن افزایش پیدا می کند. به دلیل اختصاصیت کم این آزمایش، آزمایش غربالگری مناسبی برای جمعیت عمومی بدون علامت نمی باشد. همچنین علائم سرطان تخمدان معمولاً غیراختصاصی هستند و کم‌تر از 20 درصد این سرطان‌ها در مراحل اولیه شناسایی می‌شوند. آزمایش CA125 برای غربالگری بیماری سرطان تخمدان در میان خانم‌های با ریسک ابتلا بالا مطرح نیست؛ زیرا سطح تومورمارکر در مراحل اولیه سرطان افزایش نمی ‌یابد.

نمونه مورد نیاز: نمونه خون

شرایط مورد نیاز: این آزمایش نیاز به ناشتایی ندارد ولی بیمار باید24 ساعت قبل از انجام آزمایش از مصرف مولتی‌ ویتامین‌ها یا موادغذایی حاوی بیوتین(B7) که معمولا در مکمل‌ های تقویتی پوست، مو و ناخن استفاده می‌شود، اجتناب کند.

تست تومور مارکر Free PSA یا آنتی ژن اختصاصی پروستات

همان طور که از نام آن پیداست هدف از انجام تست تومور مارکر Free PSA یا آنتی ژن اختصاصی پروستات، اندازه‌گیری سطح PSAخون می باشد. PSA یک پروتئینی است که در درجه اول به ‌وسیله سلول‌های پروستات ساخته می‌شود. پروستات غده کوچکی است که پیشاب راه (urethra) را در مردان احاطه و مایع تشکیل دهنده منی را تولید می‌کند. اغلب PSA ساخته شده بوسیله غده پروستات به درون مایع سمینال آزاد می‌شود با این وجود مقدار کمی از آن در خون یافت می‌شود ولی افزایش قابل توجه PSAبا سرطان پروستات همراه است با این وجود در هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) و پروستاتیت این افزایش مشاهده می‌ شود.

مؤثرترین استراتژی برای تشخیص به موقع سرطان پروستات این است که تست تومور مارکر PSA در ۴۰ سالگی آغاز شود و در ۴۵ سالگی و ۵۰ سالگی تکرار شود و پس از آن هر ۲ سال یکبار تکرار شود. در افراد با PSA بالا نمونه برداری و سونوگرافی پروستات توصیه می شود. در بیش از ۸۰ درصد مردان مبتلا به سرطان پروستات سطح PSA بیشتر از ۴ نانوگرم در میلی لیتر است. اما همیشه سطح بالای ۴ نانوگرم در میلی لیتر با سرطان همراه نیست. حساسیت و اختصاصیت PSA نسبت به سایر شاخص های توموری پروستات نظیر اسید فسفاتاز پروستاتی بیشتر است.

نمونه مورد نیاز: نمونه خون

شرایط انجام آزمایش

• حداقل ۴٨ ساعت از آخرین انزال گذشته باشد و بعد آزمایش دهید.
• همچنین عفونت های ادراری باعث بالا رفتن مقدار PSA می گردد ترجیحا بعد از بر طرف شدن مشکل آزمایش تکرار شود.
• نمونه‌ گیری باید قبل از معاینه رکتال انجام شود.
• نمونه‌ گیری چند هفته قبل یا بعد از بیوپسی پروستات انجام شود.
• باید24 ساعت قبل از انجام آزمایش از مصرف مولتی‌ ویتامین‌ها یا موادغذایی حاوی بیوتین B7 که معمولا در مکمل‌های تقویتی پوست، مو و ناخن استفاده می‌ شود اجتناب گردد.

اگر قصد انجام آزمایشات تومور مارکر ، تست های غربالگری، آزمایش چکاپ و یا هر آزمایش دیگری را دارید می توانید بدون حضور در آزمایشگاه، آزمایش خود را در منزل یا محل کار در کمتر از چند دقیقه انجام دهید. مجموعه آنی آزما با توجه به افزایش نیاز افراد به تشخیص آسان شکل گرفته است به این صورت که شما می توانید نمونه گیری خود را در منزل یا محل کار خود انجام دهید. تمامی مراحل انجام آزمایش در منزل ، به صورت غیر حضوری و آنلاین می باشد. به این منظور شما تنها کافیست وارد صفحه اصلی آنی آزما شوید و پذیرش خود را انجام دهید.

پس از انجام پذیرش ، همکاران ما با شما جهت تعیین دقیق زمان نمونه گیری ، تماس خواهند گرفت. پس از نمونه گیری ، جواب آزمایش را می توانید بدون آن که نیاز به حضور در آزمایشگاه باشد به صورت آنلاین دریافت کنید. انجام آزمایش با آنی آزما، سریع ترین ، آسان ترین، مطمئن ترین روش می باشد. به این ترتیب برای کاهش هزینه ها، زمان می توانید با انجام این روش در سریع ترین زمان ممکن آزمایش خود را انجام دهید.