برای تشخیص سرخچه چه تستی باید انجام شود؟

از جمله بیماری هایی که عمدتا در کودکی بروز می کند، بیماری سرخچه است. این بیماری که تنفسی است، خفیف بوده اما متاسفانه مسری است. این عارضه که بیشتر در زمستان و بهار شیوع پیدا می کند، به شکل دانه های قرمز رنگی است که کودک را اذیت می کند. البته ممکن است این بیماری با تب خفیف هم همراه باشد. البته گاها کودک به بیماری دیگر مبتلا شده و والدین به اشتباه، گمان می کنند سرخچه است. در چنین مواردی باید آزمایش تشخیص سرخچه انجام گیرد که یک تست روتین در آزمایشگاه ها است. به محض اینکه علائمی در فرزند خود مشاهده کردید، او را از دیگران دور کرده و در اولین فرصت کودک را به آزمایشگاه ببرید تا تست تشخیص سرخچه انجام شود.

تشخیص سرخچه یکی از تست های روتین در آزمایشگاه می باشد. سرخچه یک بیماری تنفسی است که نسبتا خفیف، اما مسری است. این بیماری در بین بچه های دبستانی و پیش دبستانی بسیار شایع بوده و اغلب در اواخر زمستان و اوایل بهار دیده می شد. کودکی که به سرخچه مبتلا می شود دانه های پوستی یا بثورات شبیه به سرخک می زند و ممکن است تب خفیفی هم داشته باشد، اگر چه گاهی یک کودک می تواند بدون بروز هیچ علامتی هم به سرخچه مبتلا شده باشد. سرخچه را به نام سرخک آلمانی یا سرخک سه روزه نیز می شناسند، در حالی که واقعا سرخک نیست و عامل آن ویروسی متفاوت از ویروس ایجاد کننده سرخک است.

آزمایش تشخیص سرخچه

جهت انجام آزمایش سرخچه نمونه مورد نیاز معمولا آزمایش خون می باشد. البته ویروس در نمونه شستشوی گلو نیز قابل تعیین است. در بیماری سرخچه مادرزادی، ویروس در مایع مغزی نخاعی CSF، ادرار و مایع آمنیوتیک جستجو می ‌شود. هدف از انجام تست روبلا، تعیین عفونت ویروسی است. این تست می تواند وضعیت ایمنی فرد را نسبت به ویروس نشان دهد. انجام این تست برای زنان باردار توصیه می شود.

از موارد دیگری که انجام تست توصیه می شود در زمانی است که کاهش وزن نوزاد مشاهده می شود. کشت ویروس یا انجام تست سرولوژی خون ممکن است جهت تشخیص روبلا انجام شود که انواع آنتی بادی روبلا رامی توان تعیین کرد. این آنتی بادی ها می تواند مشخص کند که آیا فرد اخیرا دچار عفونت شده است یا واکسن روبلا تزریق کرده است. بطور کلی آنتی بادی IgM و IgG ضد روبلا در بدن فرد مبتلا یا فرد دریافت کننده واکسن تولید می شود. اگر هیچ کدام ازاین آنتی بادی ها دیده نشود در این صورت فرد به روبلا مبتلا نیست و واکسن روبلا را هم نزده است.

در آزمایش تشخیص سرخچه آنتی بادی IgM چند هفته بعد از اولین راشهای روبلا ظاهر شده و بعد از 6 هفته ناپدید می‌شوند. برای تعیین بیماری فعال و حاد روبلا تعیین آنتی بادی IgM توصیه می شود. IgM نمی تواند از جفت عبور کند بنابراین وجود این آنتی بادی در دوره جنینی مشخص کننده بیماری مادرزادیسرخچه است. در نوزادان برای تایید عفونت سرخچه آنتی بادی IgM برای 6 ماه مثبت باقی می ماند.

آنتی بادی IgG در مقادیر کم باقی می ماند و برای سالها قابل تعیین است. برای تعیین وضعیت ایمنی انجام این تست توصیه می شود. این آنتی بادی می تواند از جفت عبور کند و وارد گردش خون جنین شود. تیتر 1:8 یا بیشتر این آنتی بادی نشانه وجود عفونت قبلی و حفاظت فرد در آینده در مقابل ویروس سرخچه است. تیترهای 1:8 , 1:16 و 1:512 یا بیشتر در عفونت حاد و گذشته مشخص می شود. در هر صورت برای تائید عفونت حاد انجام تست برای IgM لازم است.

آزمایش تشخیص سرخچه چه زمانی انجام می شود؟

تست IgG در زنان باردار و زنانی که قصد باردار شدن دارند درخواست می شود، به علاوه هرگاه به بررسی مصونیت و ایمنی علیه سرخچه نیاز باشد این تست درخواست می گردد. تست IgG و IgM نیز زمانی درخواست می شود که یک زن باردار، دارای نشانه ها و علائمی است که یک عفونت سرخچه را نشان می دهد. بعضی از نشانه ها و علائم شامل موارد زیر است:

*تب خفیف

*ظهور راش های قرمز رنگ ابتدا بر روی صورت و سپس انتشار آن ها به سمت تنه و بعد از آن پاها و دست ها. (زمانی که دانه ها شروع به انتشار در بدن می کند ممکن است آن هایی که بر روی صورت بوده اند ناپدید گردند)

*آبریزش و گرفتگی بینی

*قرمزی و تورم چشم ها

*درد مفاصل

*تورم گره های لنفاوی

علت دیگر درخواست تشخیص سرخچه افتراق این بیماری با بیماری های با علائم مشابه می باشد. بنابراین از آنجا که در بسیاری از شرایط دیگر علائم مشابه سرخچه ایجاد می شود پزشک باید آزمایشاتی را درخواست کند که تشخیص سرخچه تأیید گردد.

توجه داشته باشید که آزمایش تشخیص سرخچه ممکن است برای کارکنان مراکز بهداشتی یا دانشجویان نیز درخواست شود، به علاوه این تست هنوز در بعضی از کشورها به عنوان آزمایش خون قبل از ازدواج برای خانم ها درخواست می شود.

شرایط لازم برای انجام آزمایش تشخیص سرخچه:

برای انجام آزمایش تشخیص سرخچه نیاز به ناشتایی و رعایت شرایط خاص نمی باشد و در ساعت از شبانه روز قابل انجام است.

تست تورچ (TORCH) جهت تشخیص روبلا

تست تورچ جهت تشخیص سرخچه نیز درخواست می شود. آزمایش TORCH یک ارزیابی کاربردی در زنان باردار و نوزادان تازه متولد شده به منظور بررسی 4 بیماری عفونی است که این بیماری ها در صورت وجود در مادر باردار به نوزاد منتقل شده و باعث ایجاد یک سری از ناهنجاری های مادرزادی در هنگام تولد می گردند. TORCH نامی مخفف برای 4 عامل عفونت می باشد که شامل Toxoplasma gondii، پارو ویروس، سفلیس و Rubellaو Cytomegalovirus، Herpes، می باشد.

این آزمایش هم در مادر و هم در نوزاد متولد شده کاربرد دارد. معمولا این آزمایش در صورت بروز علائمی مانند راش های قرمز رنگ پوستی که پزشک را به سمت سرخچه هدایت می نماید و یا علائمی شبه آنفولانزا که در عفونت با سیتومگال و توکسو نیز دیده می شود و یا علائمی مبنی بر حضور ویروس تبخال در مادر درخواست می گردد. هم چنین در نوزاد نیز در صورت بروز علائمی چون اختلات بینایی و شنوایی، عقب ماندگی ذهنی، اختلال رشد، یرقان، بزرگی کبد و طحال، کاهش پلاکت و اختلالات خونی و تشنج درخواست می شود.

تشخیص سرخچه با الایزا

روش دیگر برای تشخیص سرخچه الایزا است. در بیماری سرخچه مانند بیماری های عفونی دیگر انتی بادی علیه آن تولید می شود. با اندازه گیری این آنتی بادی ها می توان به وجود بیماری پی برد. تفسیر این آزمایش به شرح زیر است:

• IgM مساوی یا بیشتر از 1 IU/Ml نشانه عفونت فعال است
• IgG مساوی یا کمتر از 7 IU/Ml نشانه عدم وجود ایمنی نسبت به این بیماری است
• IgG مساوی یا بیشتر از 10 IU/ML نشانه ایمنی نسبت به عفونت است.

تشخیص سرخچه در بارداری:

تشخیص سرخچه و درمان به موقع می تواند از بسیاری از عوارض سرخچه پیشگیری کند. برخی از زنان باردار ممکن است نسبت به بیماری سرخچه واکسینه شده باشند، اما اگر فردی پیش از بارداری آزمایشی برای بررسی ایمنی در برابر سرخچه انجام نداده، بهتر است در اولین جلسه معاینات بارداری این آزمایش را انجام دهد. عفونت سرخچه می‌تواند منجر به سقط، زایمان زودرس یا نقص‌های متعددی هنگام تولد شود. اگرچه میزان مشکلات با زمان ابتلای شما به بیماری نیز در ارتباط است.

اگر در اوایل بارداری به سرخچه مبتلا شوید، احتمال ایجاد مشکلات جدی خیلی بیشتر است و معمولاً در اواخر بارداری این احتمال کمتر می‌شود. اگر فرد در ۱۲ هفته اول بارداری به سرخچه مبتلا شود، به احتمال زیاد کودک سرخجۀ مادرزادی خواهد داشت. این آمار برای هفته‌های بعدی بارداری کمتر می‌شود. پس از هفتۀ ۲۰، احتمال بسیار کمی برای ایجاد نقص در جنین وجود دارد. درصورتی ‌که سرخچه به جنین منتقل شده باشد، می‌تواند مشکلات متعددی ایجاد کند. برخی از این مشکلات رایج شامل ناشنوایی و نقص در چشم‌ ها است که می‌ تواند منجر به کوری شود. همچنین مشکلات ساختاری قلب و مشکل عصبی مانند ناتوانی ذهنی نیز وجود دارد.

لزوم تشخیص سرخچه چیست؟

تشخیص سرخچه یکی از آزمایشات روتین در دوران بارداری است. دوران بارداری دارای شرایط حساس و ویژه می باشد که باید مادر در این دوران آزمایش ها و تست های روتین را جهت اطمینان از سلامت خود و جنین انجام دهد. تشخیص به موقع هر مشکل و اختلالی می تواند از عوارض جبران ناپذیر بسیاری پیشگیری کند. (جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله چه زمانی باید آزمایشات بارداری را انجام دهیم؟ مراجعه کنید)

همان طور که در بالا اشاره شد سرخچه ممکن است بدون علامت و عوارضی رخ دهد اما برای جنین قبل از تولد، به خصوص در سه ماه اول بارداری، بسیار خطرناک و آسیب زننده است. ابتلا به این بیماری در 3 ماهه اول بارداری، برای جنین عواقب بسیار شدید و حتی در بعضی موارد کشنده دارد. تست IgM و IgG زمانی برای یک نوزاد درخواست می شود که یا مادر وی در زمان بارداری، دارای عفونت سرخچه بوده است و یا خود نوزاد در هنگام تولد دارای اختلالاتی نظیر ناشنوایی، ناهنجاری قلبی و عروقی، آب مروارید و یا بیماری سیستم عصبی مرکزی است.

در حقیقت واکسن سرخچه اولین بار برای پیشگیری از ابتلا به سرخچه در دوران حاملگی برای زنانی که در سنین باروری قرار داشتند ساخته شد. ابتلا به سرخچه در یک خانم حامله، بخصوص در سه ماهه اول بارداری، تا ۸۵% منجر به بروز سندرم سرخچه مادرزادی یا congenital rubella syndrome CRS) می شود

تشخیص سرخچه از سرخک

تشخیص سرخچه گاهی اوقات برای افتراق این بیماری با سرخک انجام می شود. سرخچه و سرخک دارای چندین علائم مشابه هستند ولی راشهای سرخچه مثل سرخک دائمی نیستند. آرتریت و آرترالژی از عوارض این بیماری هستند. همچنین لنفادنوپاتی و کنژکتیویت می توانند از عوارض دیگر این بیماری باشند. ویروس می تواند 5 الی 10 روز بعد از تماس بیمار با ویروس، وارد خون می شود و از آنجا می تواند به سایر ارگانهای بدن نیز منتشر شود. انواع عفونت سرخچه شامل موارد زیر می‌ باشد:

عفونت اکتسابی: دوره کمون عفونت اکتسابی سرخچه از 10 تا 21 روز متغیر است. عفونت از شخص به شخص دیگر به مدت 12 تا 14 روز مسری است قبل از اینکه دانه های پوستی ظاهر شوند. عفونت حاد سرخچه 3 تا 5 روز طول میکشد که عموما نیاز به درمان ندارد. اثرات دائمی در عفونت اکتسابی بسیار نادر است. تظاهرات بالینی این نوع عفونت معمولا ملایم است.

عفونت مادرزادی: این نوع عفونت معمولا ملایم است و بصورت خودبه خود محدود می شود. بیماری سرخچه در زنان باردار در سه ماهه اول بارداری می تواند اثر مخربی بر روی جنین داشته باشد. آلودگی جنین در رحم ممکن است منجر به مرگ یا سندرم سرخچه شود.

تفسیر آزمایش تشخیص سرخچه

تشخیص سرخچه با IgM و IgG انجام می شود. که الگوی این آنتی بادی ها در مراحل مختلف بیماری متفاوت است که در ادامه توضیح داده می شود.

در عفونت اکتسابی

در صورت وجود عفونت اولیه وجود آنتی بادی های IgG و IgM باید در کنار علائم و نشانه های بیماری در نظر گرفته شود.

IgM چند روز پس از اولین نشانه ها قابل تعیین است و تا 7 الی 10 روز به حداکثر میزان خود میرسد.

اینآنتی بادی ها وجود دارند ولی چند هفته پس از بیماری غلظت آنها کاهش می یابد و دیگر قابل تعیین نیستند.

IgG می تواند مدتهای طولانی باقی بماند و حضور آن نشانه ایمنی است.

در عفونت مادرزادی

از آنجایی که IgG می تواند از جفت عبور کند بنابراین در تشخیص بیماری مادرزادی از اکتسابی در خون نوزاد نمی تواند استفاده شود. برای افتراق عفونت اولیه از عفونت قبلی با کمک تست اویدیتی IgG (Rubella IgG avidity test) که قدرت اتصال این آنتی بادی به آنتی ژنسرخچه را نشان می دهد می توانند مشخص کنند که عفونت در چه زمانی رخ داده است. بطور مثال یک IgM مثبت باید در کنار اویدیتی IgG بررسی شود چرا که اویدیتی پایین در ابتدای عفونت وجود دارد و خطر ناهنجاری جنینی بالا است در حالیکه با گذشت زمان از عفونت میزان اویدیتی IgG افزایش می یابد. بنابراین در اویدیتی بالای IgG و همچنین IgM مثبت، ممکن است نشانه مثبت کاذب IgM باشد یا اینکه بیمار عود مجدد عفونت دارد که در هر صورت خطر ناهنجاری جنینی کمتر است چون از 3 ماهه اول بارداری گذشته است. به هر صورت برای تفسیر صحیح میزان اویدیتی بالای IgG باید از زمان برخورد با ویروس اطمینان حاصل کرد.

جهت تشخیص سرخچه در این مرحله تست IgM ارزش تشخیصی دارد چون نمی تواند از جفت عبور کند بنابراین تعیین آن در خون نوزاد به منزله وجود عفونت مادرزادی در جنین است. آزمایش rubella IgM persistent برای چنین ئواردی کاربرد دارد. IgM از 4 روز بعد از برخورد با ویروس تولید می شود و گاهی تا 28 روز بعد هم قابل تعیین هست هرچند مقدار آن کاهش می یابد. اما گاهی تاماه ها باقی می ماند.

اگر شما نیز مایل به انجام آزمایش های تشخیص سرخچه می باشید و به دنبال انجام آزمایش در منزل و یا کار خود هستید، انجام آزمایش های آنلاین بخصوص تست کرونا در شرایط اکنون بهترین گزینه و انتخاب برای نمونه گیری می باشد. تمامی مراحل آزمایش در آزمایشگاه آنی آزما از پذیرش تا نمونه گیری و جواب دهی به صورت آنلاین و بدون نیاز به مراجعه حضوری انجام می پذیرد لذا بهترین انتخاب برای انجام آزمایش های شما بدون حضور در آزمایشگاه و با صرفه جویی در وقت و هزینه ها می باشد.