اخبار سلامتی
در مورد آزمایش الکتروفورز پروتئین چه می دانید؟
مرداد
ثبت آزمایش
پروتئین یکی از مهمترین متابولیت های اولیه در بدن است که هم نقش ساختمانی داشته و هم اینکه در فعالیت های شیمیایی نقش بسیار موثری دارد. آنزیم ها همگی پروتئینی هستند در نتیجه اگر خللی در تولید این ترکیبات رخ بدهد، فعالیت های مبتنی بر آنزیم ها نیز دچار مشکل می شوند. آزمایشات مختلفی به منظور سنجش تولید غیر طبیعی پروتئین ها انجام می شود که مهمترین آن، آزمایش الکتروفورز پروتئین است. البته زمانی متخصص از شما می خواهد این تست را انجام دهید که از نظر ظاهری نیز علائم تولید غیر طبیعی پروتئین در شما دیده شود. برای انجام این تست، از سرم خون، مایع مغزی و یا ادرار استفاده خواهد شد. البته در موارد بسیار خاص پزشک دستور می دهد آزمایش براساس مایع مغزی انجام گیرد.
از آزمایش الکتروفورز پروتئین برای کمک به تشخیص یا نظارت بر شرایطی که منجر به تولید غیر طبیعی پروتئین یا از بین رفتن پروتئین می شود، استفاده می گردد.
آزمایش الکتروفورز پروتئین هنگامی که در یک آزمایش خون ، پروتئین ، آلبومین یا ایمونوگلوبولین ها نتیجه غیر طبیعی دارید درخواست می گردد. این آزمایش همچنین هنگامی که شما علائمی از بیماری را دارید که با تولید پروتئین غیر طبیعی مانند مولتیپل میلوما، ماکروگلوبولینمی والدنستروم (Waldenstrom macroglobulinemia)، آمیلوئیدوز ، گاموپاتی مونوکلونال با اهمیت نامشخص (MGUS) ، لنفوم ، لوسمی لنفوسیتی مزمن یا مولتیپل اسکلروز همراه است، مورد درخواست قرار می گیرد.
آزمایش الکتروفورز پروتئین به طور معمول بر روی سرم (قسمت مایع خون) ، نمونه ادرار یا در شرایط خاص مایعات مغزی (CSF) انجام می شود. سرم با جمع آوری نمونه خون با وارد کردن یک سوزن در رگ به دست می آید. نمونه ادرار ممکن است به صورت نمونه تصادفی یا نمونه ادرار 24 ساعته جمع آوری شود.
CSF توسط نمونه برداری نخاعی جمع آوری می شود (همچنین به عنوان سوراخ کمری شناخته می شود که برای خارج کردن مایع ستون فقرات یک سوزن در کانال ستون فقرات وارد می شود). هیچ آمادگی قبلی برای انجام این آزمایش مورد نیاز نمی باشد مگر اینکه پزشک معالج شما درخواست ویژه ای داشته باشد.
آزمایش الکتروفورز پروتئین همچنین با عناوین زیر شناخته می شود:
- الکتروفورز پروتئین سرم
- پروتئین ELP
SPE - SPEP
- ژل الکتروفورز
- الکتروفورز مویرگی
- الکتروفورز ایمونوسابترکشن
- الکتروفورز پروتئین ادرار
- UPE
- IFE
- الکتروفورز پروتئین CSF
- الکتروفورزیس
در آزمایش الکتروفورز پروتئین چه چیزی آزمایش می شود؟
پروتئین ها بلوک های ساختاری مهمی در همه سلول ها و بافت ها هستند. آنها بخش ساختاری اکثر ارگان ها را تشکیل می دهند و آنزیم ها و برخی هورمون ها را تنظیم می کنند که عملکرد بدن را تنظیم می کند. آزمایش الکتروفورز پروتئین یک روش آزمایشگاهی است که پروتئین ها را بر اساس اندازه و بار الکتریکی آنها از هم جدا می کند. دانستن اینکه پروتئین ها در مایعات بدن وجود ندارند ، و یا اگر وجود دارد ، مقادیر آن افزایش یافته یا کاهش یافته است ، می تواند به تشخیص و یا نظارت بر بیماری ها و شرایط مختلف کمک کند.
مایعات بدن مانند خون ، ادرار و مایع مغزی نخاعی (CSF) حاوی پروتئین های مختلف زیادی هستند که نقش های مختلفی دارند مانند حمل و نقل مواد مغذی ، از بین بردن سموم و کنترل عملکرد بدن.
دو نوع عمده پروتئین عبارتند از:
– آلبومین در کبد تولید می شود و حدود 60٪ پروتئین موجود در خون را تشکیل می دهد.
– گلوبولین ها یک اصطلاح کلی است که برای اشاره به پروتئین هایی غیر از آلبومین استفاده می شود. به استثنای آنتی بادی ها (ایمونوگلوبولین ها) و برخی پروتئین های مکمل ، بیشتر گلوبولین ها نیز در کبد تولید می شوند.
در آزمایش الکتروفورز پروتئین، پروتئین های مختلف در مایعات بدن در معرض جریان الکتریکی کنترل شده قرار می گیرند و آنها را به الگوی معمولی از باندها یا قله ها تقسیم می کنند. پروتئین ها به شش گروه تقسیم می شوند ، به نام های پرهالبومین (به ندرت در الکتروفورز پروتئین سرم یا ادرار تشخیص داده می شوند) ، آلبومین ، آلفا 1 ، آلفا 2 ، بتا و گاما. بخش بتا ممکن است بیشتر به زیر گروه های بتا 1 و بتا 2 تقسیم شود.
هر یک از این گروه های پروتئینی (بخش های الکتروفورز) مجزا و در غلظت های خاص هستند. الگوهایی که معمولاً در شرایط و بیماری های خاص مشاهده می شوند ، می توانند به تشخیص کمک کنند. پروتئین های اصلی سرم و عملکرد آنها با توجه به ناحیه یا بخش های الکتروفورز آنها (باند قابل رویت که بخشی از آنهاست) در جدول با عنوان گروه های پروتئینی ذکر شده است.
شرایط و بیماری های گوناگون می تواند بر تولید پروتئین و یا از بین رفتن پروتئین تأثیر بگذارد ، بنابراین الگوی باندهایی که در الکتروفورز پروتئین دیده می شوند را تغییر می دهد. مهم ترین نمونه ظهور باند متمایز و مونوکلونال در ناحیه گاما است. به عنوان مثال ، رشد و تقسیم غیرقابل کنترل یک سلول پلاسمایی بدخیم همانطور که در چندین میلوما مشاهده می شود منجر به تولید مقادیر زیادی از یک نوع واحد ایمونوگلوبولین (ایمونوگلوبولین مونوکلونال) می شود.
هنگامی که یک پروتئین غیر طبیعی (باند یا اوج) تشخیص داده شود ، آزمایش های اضافی برای شناسایی نوع پروتئین (ایمونوتایپینگ) انجام می شود. الکتروفورز ایمونوفیکساسیون یا الکتروفورز ایمنوابزوربیشن با استفاده از سیستم ایمنی می تواند برای شناسایی باندهای غیر طبیعی که در الکتروفورز پروتئین مشاهده می شود ، به طور معمول در ناحیه گاما ، به منظور تعیین اینکه آیا نوعی از آنتی بادی (ایمونوگلوبولین) غیر طبیعی تولید می شود (به عنوان مثال ، IgG ، IgA ، IgM) یا خیر استفاده شود.
در بیشتر موارد مولتیپل میلوما ، یک نوع ایمونوگلوبولین دست نخورده (کل) سالم بیش از حد تولید می شود. در اقلیت موارد ، تنها یک بخش از ایمونوگلوبولین به نام “زنجیره آزاد سبک” در مقادیر زیادی تولید می شود. این زنجیره های سبک اضافی آزاد در جریان خون آزاد می شوند و از آنجا که آنها دارای مولکول های نسبتاً کمی هستند ، توسط کلیه ها فیلتر شده و در ادرار آزاد می شوند. اصطلاح دیگر برای این زنجیره های آزاد اضافی در ادرار پروتئین های بنس جونز است.
از آزمایش الکتروفورز پروتئین چه استفاده می شود؟
آزمایش الکتروفورز پروتئین برای شناسایی و اندازه گیری حضور پروتئین های غیر طبیعی ، عدم وجود پروتئین های طبیعی و یا برای تشخیص الگوهای مختلف الکتروفورز پروتئین همراه با شرایط خاص استفاده می شود ، همانطور که در خون ، ادرار یا مایعات دیگر بدن وجود دارد.
اطلاعات حاصل از آزمایش الکتروفورز پروتئین می تواند سرنخ هایی را فراهم کند که یک بیماری یا بیمار در تولید پروتئین یا از بین رفتن پروتئین مؤثر است ، اما نتایج معمولاً تشخیص قطعی را ارائه نمی دهند. درعوض ، آزمایش های پیگیری اضافی برای بررسی علت و تلاش برای شناسایی ماهیت بیماری زمینه ای مورد نیاز است.
آزمایش الکتروفورز پروتئین در سرم ممکن است در موارد زیر استفاده شود:
کمک به تشخیص و نظارت بر لنفوم ، لوسمی لنفوسیتی مزمن یا گاموپاتی های مونوکلونال ، مانند مولتیپل میلوما
یافته های غیر طبیعی را در سایر آزمایش های خونی، مانند پروتئین کل ، سطح آلبومین ، میزان کلسیم بالا یا تعداد گلبول های سفید و قرمز خون کم را بررسی کنید.
فرد را از نظر وجود یک بیماری التهابی ، یک بیماری خود ایمنی ، یک عفونت ، یک مشکل کلیه یا کبد ارزیابی کنید
ممکن است از آزمایش الکتروفورز پروتئین ادرار نیز در موارد زیر استفاده شود:
– در بررسی مولتیپل میلوما
– بررسی علت مقادیر زیاد پروتئین در ادرار (اشکال مختلف و علل پروتئینوری)
هنگامی که یک باند غیرطبیعی روی سرم یا الگوی الکتروفورز ادرار وجود یک نوع واحد ایمونوگلوبولین (مونوکلونال) را نشان می دهد ، می توان الکتروفورز ایمونوفیکساسیون (IFE) یا الکتروفورز ایمونوسابترکشن را به عنوان آزمایش های بعدی برای شناسایی بیشتر پروتئین های غیر طبیعی استفاده کرد.
آزمایش الکتروفورز پروتئین CSF ممکن است در موارد زیر استفاده شود:
– به دنبال الگوی بانداژ مشخص که ممکن است در مولتیپل اسکلروزیس مشاهده شود (باندهای الیگوکلونال)
– برای ارزیابی فرد مبتلا به سردرد یا سایر علائم عصبی و جستجوی پروتئین هایی که نشان دهنده التهاب یا عفونت باشد و این علائم را توضیح دهد
آزمایش الکتروفورز پروتئین چه زمانی درخواست داده می شود؟
آزمایش الکتروفورز پروتئین یک آزمایش متداول است که در صورت بروز علائم برخی از بیماری ها انجام می شود. تعدادی مثال در زیر آورده شده است.
- آزمایش الکتروفورز پروتئین سرم و ادرار ممکن است هنگامی که فرد علائم و نشانه هایی از بیماری میلوما دارند ، نظیر:
استخوان های ضعیف شده که می تواند منجر به ترک خوردگی های ریز ، شکستگی ها ، ضایعات استخوانی و درد استخوان شود
- سندرم تونل کارپال
- از بین رفتن استخوانی که به طور مکرر باعث افزایش سطح کلسیم در خون می شود و منجر به علائمی مانند کاهش اشتها ، حالت تهوع ، تشنگی ، خستگی ، یبوست و سردرگمی می شود.
- کم خونی
- عفونت های مکرر
- خونریزی و کبودی بیش از حد
- بیماری کلیه: مقادیر زیادی پروتئین در ادرار به دلیل برخی از انواع میلوما (به عنوان مثال ، پروتئین های بنس جونز) می تواند بر کلیه ها تأثیر بگذارد و ممکن است برای همیشه به آنها آسیب برساند.
- در برخی موارد ، افزایش ویسکوزیته (سندرم افزایش ویسکوزیته خون) خون ممکن است منجر به سردرد ، مشکلات بینایی ، تشنج یا حتی اغما شود.
- آزمایش الکتروفورز پروتئین ادرار ممکن است هنگامی سفارش داده شود که مقدار غیر طبیعی پروتئین در ادرار وجود داشته باشد.
- الکتروفورز ایمونوفیکساسیون یا الکتروفورز ایمونوسابترکشن ممکن است سفارش داده شود وقتی یک باند غیر طبیعی که نشان دهنده یک ایمونوگلوبولین مونوکلونال است یا روی یک سرم یا الکتروفورز ادرار تشخیص داده شود.
- آزمایش الکتروفورز پروتئین CSF ممکن است زمانی درخواست داده شود که فرد علائم و نشانه هایی را بروز می دهد که مولتیپل اسکلروزیس را شامل می شود ،علائم حسی مانند بی حسی ، سوزن سوزن شدن ، درد ، سوزش ، خارش ، درد صورت و اختلالات بینایی
- علائم حرکتی مانند انسداد گفتاری ، ضعف ، لرزش ، مشکل در راه رفتن ، عدم هماهنگی ، یبوست و مشکلات مربوط به کنترل ادرار
- علائم روانشناختی مانند نوسانات خلقی ، افسردگی و مشکلات تفکری ، یادگیری و حافظه
- خستگی
- هنگامی که شما سردرد یا علائم عصبی دیگری دارید باید به دنبال پروتئین هایی باشید که نشان دهنده التهاب یا عفونت باشد
- پس از تشخیص بیماری یا مشکل ، الکتروفورز ممکن است در فواصل منظم برای نظارت بر روند درمان یا عود بیماری و اثربخشی درمان سفارش داده شود.
نتیجه آزمایش الکتروفورز پروتئین چه چیزی را نشان می دهد؟
آزمایش الکتروفورز پروتئین تخمین می زند که چه میزان از هر یک از انواع پروتئین ها در نمونه وجود دارد و به پزشک کمک می کند تا بفهمد که آیا پروتئین های غیر طبیعی یا الگوی پروتئین در آن وجود دارد یا خیر.
نتایج به همراه علائم و نشانه ها و سابقه پزشکی شما تفسیر می شود. گزارش آزمایشگاهی معمولاً شامل تفسیر نتایج است.
در جدول زیر که در مورد آزمایش الکتروفورز پروتئین سرم است، شرایط یا بیماری هایی که ممکن است با کاهش یا افزایش پروتئین های مختلف سرم همراه باشد ، به صورت خلاصه بیان می شود.
| ممکن است در موارد زیر کاهش یابد: | پروتئین غالب | ناحیه یا منطقه الکتروفورز | |
|
– کم آبی بدن |
– سوتغذیه یا جذب نامناسب مواد غذایی – بیماری کلیوی (ستدرم نفروتیک) – بیماری کبدی – شرایط التهابی |
– آلبومین | آلبومین |
|
– بیماری التهابی |
– کمبود آنتی تریپسین آلفا 1 – بیماری شدید کبدی |
– آنتی تریپسین آلفا 1 – گلیکوپروتئین اسید آلفا 1 – لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) |
آلفا 1 |
|
– بیماری کلیوی (سندرم نفروتیک) – بیماری التهابی حاد یا مزمن
|
– سوتغذیه – بیماری شدید کبدی – تخریب RBCها )همولیز) |
– ماکروگلوبولین آلفا 2 – سرولوپلاسمین – هپتوگلوبین |
آلفا 2 |
|
– کلسترول خون بالا – نارسایی کمبود آهن – برخي موارد مولتيپل ميلوما يا گاموپاتي مونوکلونال با اهميت ناشناخته (MGUS) |
– سوتغذیه – بیماری های اتوایمیون |
– ترانسفرین – C3 (جزء مکمل) – لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) – میکروگلوبولین بتا -2 |
بتا (1 و 2) |
|
– پلی کلونال ، آنتی بادی تولید شده از سلولهای مختلف پلاسما یا مشتق شده از آن: o بیماری التهابی مزمنo آرتریت روماتوئید o لوپوس سیروز o بیماری مزمن کبد عفونت ها ایمن سازی اخیر – مونوکلونال ، آنتی بادی تولید شده یا از یک نوع واحد (کلون) سلول پلاسما گرفته می شود: o بدخیمی o مولتیپل میلوما o لنفوم o ماکروگلوبولینمی والدنستروم MGUS |
– انواع اختلالات ایمنی ژنتیکی – کمبود ایمنی ثانویه |
– آنتی بادی (ایمونوگلوبولین ها ، IgA ، IgG ، IgD ، IgM ، IgE) – پروتئین واکنش گر C (CRP) – فیبرینوژن |
گاما |
o لوپوس
سیروز
عفونت ها
ایمن سازی اخیر
• مونوکلونال ، آنتی بادی تولید شده یا از یک نوع واحد (کلون) سلول پلاسما گرفته می شود:
o بدخیمی
o مولتیپل میلوما
o لنفوم
o ماکروگلوبولینمی والدنستروم MGUS
آزمایش الکتروفورز پروتئین ادرار
معمولاً پروتئین بسیار کمی در ادرار وجود دارد. به طور معمول ، اگر مقدار قابل توجهی پروتئین وجود داشته باشد (پروتئینوری) ، در یکی از سه الگوی اصلی ظاهر می شود:
پروتئینوری گلومرولی: به طور معمول ، خوشه های حلقه شدن رگ های خونی در کلیه ها به نام گلومرولی از نشت پروتئین در ادرار جلوگیری می کنند. هنگامی که گلومرول ها آسیب دیده باشند ، مانند برخی از انواع بیماری های کلیوی ، آلبومین و سایر پروتئین های بزرگ پلاسما ممکن است در ادرار نشت کرده و در ادرار تشخیص داده شوند.
پروتئینوری توبولار: به طور معمول ، برخی پروتئین های بسیار کوچک می توانند از طریق گلومرول ها در کلیه ها عبور کنند اما توسط لوله هایی از مجرای ادرار قابل جذب هستند. هنگامی که لوله‌ها آسیب می بینند ، این پروتئین های کوچک در ادرار ظاهر می شوند (به عنوان مثال ، میکروگلوبولین بتا 2 ، نشانگر آسیب لوله ای) ، اما پروتئین های بزرگ چنین نخواهند بود.
پروتئین های خاص: برخی پروتئین های کوچک دیگر به طور معمول در مقادیر قابل توجهی در خون وجود ندارند. وقتی مقادیر خونی آنها زیاد شود ، می توانند از طریق کلیه ها عبور کرده و در ادرار ظاهر شوند. برخی از نمونه ها عبارتند از:
ایمونوگلوبولین های مونوکلونال یا زنجیره های سبک آزاد (پروتئین های بنس جونز)
میوگلوبین – این یک پروتئین کوچک و متصل شونده به اکسیژن است که در عضلات قلب و عضلات اسکلتی یافت می شود. میوگلوبین در صورت وجود آسیب قلبی یا عضلانی در ادرار قابل تشخیص است. (برای اطلاعات بیشتر به مقاله میوگلوبین مراجعه کنید.)
هموگلوبین – این پروتئین حامل اکسیژن در گلبول های قرمز است. هموگلوبین در صورت آسیب به گلبول های قرمز (مثلاً کم خونی همولیتیک) ممکن است در ادرار تشخیص داده شود.
آزمایش الکتروفورز پروتئین در CSF
وجود چندین باند مجزا در ناحیه گاما (باندهای الیگوکلونال) که در CSF وجود دارد اما در سرم وجود ندارد ، نشان دهنده بیماری مولتیپل اسکلروز (MS) است. بیشتر افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس و همچنین برخی از شرایط التهابی دیگر مغز چنین باند الیگوکلونال دارند. باندهای الیگوکلونال یک یافته خاص برای MS نیست زیرا همه افرادی که در CSF این الگو را نشان می دهند مبتلا به ام اس نیستند. آزمایش و ارزیابی بیشتر (به عنوان مثال ، MRI یا سی تی اسکن) برای کمک به تشخیص نیاز است.
وجود مقادیر بالاتر از میزان طبیعی ایمونوگلوبولین های پلی کلونال (آنتی بادی های تولید شده توسط بسیاری از سلول های پلاسما مختلف) نشان دهنده عفونت سیستم عصبی مرکزی است.
الکتروفورز ایمونوفیکساسیون یا الکتروفورز مویرگی ایمونوسابترکشن، نوع پروتئین (های) ایمونوگلوبولین موجود به عنوان باند های مونوکلونال را بر روی الگوی الکتروفورز پروتئین مشخص می کند. به طور معمول ، این آزمایش میزان و نوع پروتئین های مونوکلونال را مشخص می کند (به عنوان مثال ، IgG kappa).
تست هایی که ممکن است به دنبال این آزمایش انجام شوند
بستگی به شرایط یا بیماری مورد نظر دارد. اگر پزشک شما برای ارزیابی وضعیت شما و تشخیص آن نیاز به اطلاعات اضافی دارد ، آزمایش پیگیری از جمله موارد زیر می تواند درخواست شود: آلبومین
- زنجیره های سبک آزاد سرم
- ایمونوگلوبولین های کلی
- آنتی تریپسین آلفا 1
- کرایوگلوبولین ها
- شمارش کامل خون ، آهن ، ترانسفرین ، فریتین برای ارزیابی کم خونی احتمالی
- آزمایش ادرار
- GFR تخمین زده شده
- کلسیم و اشعه ایکس برای ارزیابی ضایعات استخوانی بالقوه
- آزمایش ژنتیکی در صورت مشکوک بودن به لنفوم یا لوسمی لنفوسیتی مزمن
اگر شما نیز تمایل دارید آزمایش الکتروفورز پروتئین را در منزل خود و بدون مراجعه حضوری و در معرض آلودگی قرار گرفتن انجام دهید، می توانید به سایت آنی آزما مراجعه کرده و پس از پر کردن فرم پذیرش، نسبت به انجام آزمایش در منزل با رعایت کلیه پروتکل های بهداشتی اقدام خواهد شد.