با روش های نمونه گیری خون آشنا شوید

جالب است بدانید که برای انجام آزمایشات خون، یک روش ثابت خونگیری وجود نداشته و بسته به نوع آزمایش، فاکتور مورد بررسی، شرایط فرد و یا بیمار و… روش نمونه گیری خون متفاوت خواهد بود. این مسئله بسیار مهم است که کارشناس بداند برای انجام آزمایش مربوطه و براساس فاکتورهای مذکور، از کدام متدهای نمونه گیری خون استفاده کند چرا که دقت در این مرحله از کار، تعیین کننده نتیجه نهایی خواهد بود. اگر خونگیری به درستی انجام نشود، شک نکنید که نتیجه آزمایش بسیار خطا خواهد داشت و همین خطا می تواند باعث تشخیص اشتباه پزشک معالج شده و فرد، دوره ای داروهایی را مصرف کند که نه تنها سودمند نبوده بلکه به شدت به بدن آسیب می زنند. این مقاله توسط کارشناسان آزمایشگاه شبانه روزی آنی آزما تدوین شده است تا با روش های نمونه گیری خون آشنا شوید

خونگیری  یا نمونه گیری آزمایش خون یکی از مهم ترین بخش های آزمایشگاه است که دقت و رعایت بهداشت در آن بسیار حایز اهمیت می باشد. خونگیری یک مهارت است که نیازمند دانش و اطلاعات کافی در مورد آناتومی بدن و مکانیسم خون رسانی بدن و هم چنین محل و نوع رگ ها است. هنگامی که فردی برای انجام آزمایش مراجعه می نماید، اولین مرحله ای که برای انجام تست های وی مورد نیاز است، انجام خونگیری می باشد. همانند سایر مراحل انجام تست های شما، انجام خونگیری نیز باید طبق اصول و قواعد خاصی انجام شود، و برای کاهش خطاهای احتمالی رعایت این نکات از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.

خطاهایی که در آزمایشگاه رخ می دهد، به 3 گروه کلی تقسیم بندی می شود:

• خطاهای قبل از انجام آزمایش

• خطاهای حین انجام آزمایش

• خطاهای بعد از انجام آزمایش

برای کاهش و به حداقل رساندن خطاهای قبل از انجام آزمایش، رعایت نکات ضروری و مورد نیاز برای خونگیری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد. این نکات هم شامل فرد نمونه دهنده شده و هم فرد خون گیر مسئول رعایت این دستورات می باشد. کلیه نکاتی را که شما باید قبل از انجام خونگیری رعایت نمایید در هنگام پذیرش و از طریق همکاران آزمایشگاه برای شما به طور کامل توضیح داده خواهد شد.

در هنگام خونگیری چه نکاتی را باید رعایت نمایید

فرد مراجعه کننده به آزمایشگاه جهت خونگیری باید مواردی که در زیر ذکر می شود را انجام دهد:

• استرس خود را کنترل کند زیرا که اضطراب ممکن است بر جواب آزمایش تاثیر داشته باشد. برای این کار فرد باید حداقل چند دقیقه قبل از آزمایش در صندلی خونگیری نشسته و در صورت لزوم نفس عمیق بکشد.

• اگر قبل خونگیری در مورد آزمایشی ناشتائی مد نظر باشد، فرد مراجعه کننده باید زمان مورد نیاز برای ناشتائی را رعایت کند. جهت کسب اطلاعات بیشتر راجب ناشتا بودن به قسمت مقالات و مقاله مربوط به ناشتایی چیست مراجعه شود.

• اگر به الکل یا ماده ای ضد عفونی کننده خاصی حساسیت دارید، حتما قبل از انجام نمونه برداری به کادر آزمایشگاه اطلاع دهید.

• اگر شما هرگونه مشکل یا بیماری خاصی دارید، به فرد خون گیر اطلاع دهید. برای مثال افراد آلوده به ایدز، هپاتیت و بیماری های مسری دیگر باید به کادر آزمایشگاه مشکل خود را اطلاع دهند.

• از پوشیدن لباس هایی که آستین آن ها به سختی برای خونگیری بالا می رود تا جایی که امکان دارد، اجتناب کنید.

• به توصیه های خونگیر در حین خونگیری توجه کنید.

• بعد از انجام خونگیری برای چند دقیقه محل خونگیری را با پنبه فشار دهید تا از کبودی و خون مردگی در آن ناحیه جلوگیری شود و همچنین خونریزی به طور کامل قطع شود. افرادی که از داروهای رقیق کننده خون مثل وارفارین و آسپرین استفاده می کنند، مدت زمان بیشتری طول می کشد تا خون آنها به طور کامل قطع شود در نتیجه باید مدت زمان بیشتری را روی محل نمونه برداری فشار بدهند.

• بعد خارج شدن نیدل از رگ، مشت خود را باز کنید چون مشت نگه داشتن دست موجب تداوم خون ریزی می شود.

• بعد خونگیری بلافاصله بلند نشوید چون ممکن است به دلیل کاهش حجم خون دچار ضعف، سیاهی چشم، سرگیجه شده و زمین بخورید بنابراین توصیه می شود چند دقیقه بر روی صندلی بمانید.

• اگر احساس می کنید بعد خونگیری ممکن است ضعف کنید. بهتر است یک شیرینی به همراه داشته باشید. البته اگر در زمان ناشتا بودن آب به مقدار کافی مصرف شود امکان ضعف بعد از خونگیری کم تر می شود. لازم به ذکر است در زمان ناشتائی، نوشیدن آب بلامانع می باشد.

کارشناس آزمایشگاه برای انجام خونگیری چه نکاتی را باید رعایت کند

مواردی که کارشناس آزمایشگاه جهت یک نمونه گیری صحیح باید رعایت کند به شرح زیر می باشد:

• قبل از هر کاری باید هویت شخص مراجعه کننده را با لیبل که قرار است روی نمونه چسبانده شود تطابق داده شود و به این صورت از بروز خطا جلوگیری می شود.

• بر اساس آزمایش ها لوله ها مورد نظر آماده می شود تا بعد خونگیری دچار اشتباه و خطا نشود.

• محل خونگیری با گارو بسته می شود تا خون در رگ جمع شود.

• بعد لمس رگ محل مورد نظر با پنبه الکل یا پد های مخصوص الکلی ضدعفونی می شود.

• خونگیری انجام می شود و هر آزمایش به لوله مخصوص خود ریخته می شود.

• پنبه خشک روی محل نمونه گیری قرار داده شود.

انواع روش های خونگیری

خونگیری براساس نیاز ممکن است به صورت وریدی، مویرگی، شریانی انجام شود که در ادامه به شرح هر یک از این انواع نمونه برداری می پردازیم.

خونگیری وریدی:

خونگیری وریدی توسط کارشناس آزمایشگاه و پرستار انجام می گیرد. اگر چه ممکن است نمونه گیری توسط پرستار نیز در بخش های بیمارستان انجام گیرد. اغلب آزمایش های روتین خون از نوع خون وریدی می باشند. این نمونه گیری از قسمت چین داخلی آرنج از رگ وریدی با لمس حالت ارتجاعی رگ و با سوراخ کردن آن با نیدل صورت می گیرد. این نمونه گیری ممکن است با سرنگ یا لوله خلا (سیستم ونوجکت) انجام شود.

خونگیری وریدی با سرنگ

در خونگیری با سرنگ بعد از بستن گارو و باز و بسته کردن بازو ، خون از شریان وارد ورید می شود ولی از ورید نمی تواند برگردد و خون در ورید حبس شده و دچار افزایش فشار می شود و با وارد کردن نیدل سرنگ و کشیدن پیستون خون با فشار وارد ستون سرنگ می شود. خونگیری با سرنگ بسیار مرسوم تر می باشد.

خونگیری وریدی با لوله خلا یا سیستم ونوجکت

نمونه گیری با لوله خلا مشابه مراحل فوق انجام می شود، با این تفاوت که وسیله خونگیری یک نیدل می باشد که به محفظه ای خلا را اعمال می کند متصل شده و لوله مختص به خود جهت وارد شدن خون اتصال می یابند. رنگ در پوش لوله ها بر اساس نوع کاربرد و ماده ضد انعقاد متفاوت می باشد. این لوله ها خلا بوده و تا زمان مکش باید متصل به نیدل باشند. مزایای استفاده از این روش این می باشد که خونگیری به اندازه انجام می شود ( نه زیاد نه کم) و درد کمتری را هم برای فرد به همراه دارد.

خونگیری شریانی

خونگیری شریانی به علت این که شریان ها عمق زیادی دارند و به وسیله بافت های پیرامون محافظت می شوند و همچنین چنین نمونه گیری نیازمند اطلاعات دقیق تر از آناتومی رگ ها می باشد، بسیار سخت تر ازخونگیری وریدی می باشد. این نمونه گیری معمولا توسط پزشک انجام می گیرد. نمونه خون شریانی جهت آزمایش ABG یا همان گاز های خونی درخواست می شود. خون شریانی برعکس خون وریدی با فشار وارد ستون نمی شود و باید با ساکشن دستی یا آسپیراسیون سرنگ خونگیری انجام شود.

خونگیری مویرگی

خونگیری مویرگی معمولا در افراد با رگ های نامشخص، نوزادان، افراد تحت شیمی درمانی و غیره انجام می گیرد. این نمونه گیری از روی دست یا در مواردی نادرتر از روی پا انجام می شود. به خاطر ظرافت مویرگ و امکان پاره شدن آن، این خونگیری بسیار سخت است و نیدل خیلی سطحی وارد پوست می شود. در نوزادان ممکن است خونگیری از پاشنه پا صورت بگیرد که علت آن نرمی پاشنه پا و فراوانی مویرگ در این ناحیه و همچنین کم بودن حجم خون نوزاد می باشد که با این روش به چند قطره خون نوزاد برای انجام آزمایش بسنده می شود.

علت کبود شدن ناحیه خونگیری چیست؟

ممکن است بعد از خونگیری محل مورد نظر کبود شود که به این کبودی در اصطلاح هماتوم نیز گفته می شود که می تواند دلایل و علت های مختلفی داشته باشد. در مورد علت کبودی یا هماتوم ناحیه نمونه گیری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پس از اتمام نمونه برداری، توصیه می شود ناحیه خونگیری کمی فشار داده شود تا از خروج خون و خون مردگی در این ناحیه جلوگیری شود در صورت عدم انجام این کار احتمال کبودی وجود دارد زیرا خون به ناحیه زیر پوست شما نشت پیدا می کند و همین خون اضافی در زیر پوست باعث کبودی می شود.

• در برخی موارد از خونگیری، ممکن است رگ پاره شود و خون وارد بافت زیرین شود و ایجاد کبودی کند.

• پوشیدن لباس های تنگ ممکن است به تداوم فشار بعد خونگیری ادامه دهد و موجب فشار در موضع نمونه گیری شود. بنابراین می تواند از عوامل دیگر کبودی در این ناحیه نیز محسوب شود.

• در افراد به اصطلاح بد رگ که رگ به سختی شناسایی می شود، ممکن است مدت زمان مورد نیاز برای خونگیری بیشتر شود که همین عامل می تواند بعدا باعث ایجاد کبودی پوست شود.

توجه داشته باشید کبودی با هر عاملی هیچ خطری را در پی ندارد و با انجام توصیه های زیر می توانید آن را رفع کنید:

• استفاده از کمپرس یخ روی موضع کبودی تا چند ساعت بعد نمونه گیری

• استفاده از کمپرس گرم ۲۴ ساعت بعد از نمونه گیری

البته لازم به ذکر است بدون انجام موارد بالا نیز ناحیه به مرور بعد چند روز بهبودی حاصل می شود ولی با انجام این موارد به سریع تر شدن بهبودی کمک می شود.

آیا برای خونگیری مراجعه حضوری به آزمایشگاه الزامیست؟

افراد ممکن است به دلایلی مانند شرایط بیمار، آلودگی هوا، کهولت سن، ترافیک، کمبود وقت و غیره قادر به مراجعه حضوری نباشند یا مراجعه برایشان بسیار سخت باشد. بدین منظور آزمایشگاه آنی آزما با داشتن کادر مجرب، خونگیری در منزل یا محل کار را می تواند انجام دهد. بنابراین بدون مراجعه حضوری می توانید با تماس با آزمایشگاه و آدرس محلی که در خواست خونگیری را دارید را اعلام کنید و پس از انجام آزمایشات، جواب آزمایش خود را نیز به صورت اینترنتی دریافت کنید.

در چه ساعتی از روز آزمایش دهیم؟

ممکن است برای بسیاری از افراد این تصور به وجود آمده باشد که خونگیری فقط در صبح قابل انجام است که باید در پاسخ این پرسش گفت ساعتی که خونگیری باید انجام شود بستگی به نوع آزمایش دارد. قبل از هر آزمایشی باید شرایط خاص آن تست رعایت شود برای مثال آزمایش قند خون ناشتا توصیه می شود اول صبح انجام شود ولی بعضی دیگر آزمایشات در هر ساعت از روز امکان پذیر می باشند.

علت خونگیری مجدد در آزمایشگاه چیست؟

در هنگام انجام آزمایشات شما، نمونه گیری آزمایش خون یا هر نمونه دیگر از شما ممکن است به دلایلی تکرار شوند. این دلایل می تواند یکی از موارد زیر باشد:

• نیاز به تکرار آزمایش باشد و نمونه کافی نباشد

• نمونه در دستگاه دچار مشکلی مانند شکستگی لوله آزمایش شده باشد.

• جواب آزمایش با سوابق بیمار هم خوانی نداشته باشد.

• گاهی برای اطمینان از نتیجه به دست آمده نیز ممکن است درخواست آزمایش مجدد شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد آزمایشات خود و همچنین شرایطی که باید قبل از انجام خونگیری رعایت نمایید، با همکاران ما در آزمایشگاه آنی آزما تماس حاصل نمایید.