آزمایش t4؛ علت، نحوه انجام و بررسی نتایج آزمایش

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌T4 یا تیروکسین یکی از هورمون هایی است که توسط غده تیروئید تولید و ترشح می شود. میزان ترشح این هورمون، کم کار یا پرکار بودن تیروئید را مشخص می کند. ‌در صورتی که پزشک نسبت به اختلال عملکرد این غده مشکوک باشد، از آزمایش t4 استفاده می کند. در این آزمایش میزان این هورمون در خون اندازه گیری می شود و با بررسی آن، عملکرد غده تیروئید تعیین می گردد. در این مطلب، قصد معرفی این آزمایش، شرایط انجام و نکات مراقبتی مهم در مورد آن را داریم. برای آشنایی با این تست کاربردی با ما همراه باشید.

هدف از آزمایش t4 چیست؟

تیروئید یکی از غدد بدن با وظایف مختلف و مهم است که یکی از آن ها سوخت و ساز نرمال و طبیعی بدن می باشد. هورمون های این غده، باعث تعادل وزن، خلق و خوی مناسب و به طور کل سلامت جسمی و روحی بدن می شوند. یکی از هورمون های غده تیروئید و موثر در موارد گفته شده، تیروکسین یا t4 است. کم و زیاد شدن میزان این هورمون در خون، گاهی باعث اختلال در عملکرد تیروئید می شود. پرکاری یا کم کاری غده تیروئید و کم کاری هیپوفیز از جمله اختلالات ترشح نامتعادل این هورمون هستند.

بیشتر بخوانید: آشنایی با آزمایش تیروئید و انواع آن

در صورتی که پزشک علائم هر کدام از این مشکلات یعنی کم کاری یا پرکاری را در بیمار خود مشاهده کند، آزمایش t4 را تجویز می کند. با بررسی این آزمایش به تنهایی یا در کنار آزمایشات دیگری مانند t3 یا TSH، نوع اختلال غده مشخص و روش درمان تعیین می شود. نوع آزمایشات جانبی در کنار t4، به سطح این هورمون بستگی دارد. در صورت بالا بودن سطح این هورمون، آزمایشات مربوط به گواتر یا گریوز و در صورت پایین بودن، آزمایش تیروئیدیت تجویز می شود.

نحوه انجام آزمایش

آزمایش تی 4 یا تست تیروکسین هم مانند دیگر آزمایشات خون انجام می شود. انجام این آزمایش با تجویز پزشک امکان پذیر است و برای انجام آن هم امکان مراجعه به آزمایشگاه و هم درخواست خدمات منزل وجود دارد. این آزمایش نیاز به مراقبت های قبل و بعد دارد که یکی از آن ها ارائه لیست داروهای مصرفی به پزشک است. بعضی از داروها، میزان هورمون تیروکسین را تحت تاثیر قرار می دهند. در نتیجه، پیش از آزمایش t4، باید لیست داروها را به پزشک ارائه داد.

رنج نرمال t4 در نوع کلی آزمایش، برای بزرگسالان 5-12 میکروگرم در دسی لیتر و در کودکان بسته به سن متفاوت است. البته تی 4 تنها هورمون دخیل در عملکرد غده تیروئید نیست و به جز این هورمون، موارد دیگری هم در اختلالات تیروئید تاثیر دارند. بنابراین گاهی نتیجه این هورمون طبیعی خواهد بود اما اختلالات دیگر هورمون ها باعث اختلالات تیروئیدی می شوند.

بیشتر بخوانید: راهنمایی کلی درباره روش های آزمایش های هورمونی تیروئید+ نحوه انجام آن ها

آمادگی پیش از انجام آزمایش

مانند تمام آزمایشات خون، پیش از انجام آزمایش t4 هم باید آمادگی لازم برای انجام آن را کسب کرد. البته آزمایشات تیروئید نیازی به ناشتا بودن ندارند؛ اما قبل از آزمایش، باید مصرف داروها و تغذیه خود را کنترل کرد. برخی از داروهای سرطانی، داروهای تیروئید، مکمل هایی مانند بیوتین و بعضی مکمل های هورمونی نتیجه این آزمایش را تغییر می دهند؛ به همین دلیل در صورت مصرف هر کدام از آن ها باید پیش از آزمایش به پزشک اطلاع داد.

علاوه بر کنترل مصرف داروها، تغذیه قبل از این آزمایش هم اهمیت دارد. البته نیازی به ناشتا بودن برای این آزمایش نیست؛ اما بهتر است به جای مصرف غذاهای جامد، آب و مایعات را قبل از آزمایش مصرف کرد. در مواردی پزشکان حتی مصرف غذا برای جلوگیری از ضعف و بی حالی را نیز به بیماران توصیه می کنند. البته غذای مصرفی باید سبک و از مواد بدون هورمون تهیه شده باشد.

مراقبت های بعد از انجام آزمایش

این آزمایش عارضه به خصوصی ندارد، به همین دلیل بعد از انجام آن هم نیاز به مراقبت خاصی نیست. با این حال بعضی بیماران در محل نمونه گیری دچار زخم یا کبودی می شوند. ‌‌‌‌‌در صورت بروز این مشکل، کافی است از یک پک یخ برای کاهش کبودی استفاده کرد. در ‌صورتی که در محل نمونه گیری دردی هم احساس می کنید، امکان مصرف یک مسکن برای کاهش درد وجود دارد. در صورتی که به آزمایشات این چنینی حساسیت دارید، بهتر است مشکلات خود را قبل از انجام آزمایش t4 با پزشک در میان بگذارید.

 بررسی نتایج آزمایش t4

آزمایش تی 4 در دو حالت t4 کل و آزاد گرفته می شود. در ‌‌t4 کل، ‌میزان کل t4 موجود در خون بررسی می شود؛ اما در ‌آزمایش آزاد، تنها ‌‌‌‌t4 آزاد در خون‌‌‌‌‌ را بررسی می کنند. ‌‌‌‌در جواب آزمایش تیروئید t4 اما تنها این هورمون مشخص نمی شود‌‌‌‌‌. هنگام تفسیر این آزمایش به مقدار T3 و TSH هم توجه شده و در نهایت نوع اختلال تیروئید تعیین می شود. در ادامه‌‌‌‌ می توانید جدول تفسیر آزمایش تیروئید را مشاهده کنید.

نتایج با احتمال قوی	T3	T4	TSH
عملکرد طبیعی غده تیروئید	نرمال	نرمال	نرمال
عملکرد طبیعی غده تیروئید با احتمال اختلال	کاهش یافته	نرمال یا کاهش	نرمال یا کاهش
کم کاری تیروئید در حال درمان	نرمال	نرمال	افزایش یافته
کم کاری تیروئید بدون اقدام درمانی	نرمال یا کاهش	کاهش یافته	افزایش یافته
پرکاری تیروئید ناشی از مشکل هیپوفیز	افزایش یافته	افزایش یافته	نرمال یا افزایش
پرکاری تیروئید تحت درمان	نرمال	نرمال	کاهش یافته

1. بالا بودن نتیجه

بالا بودن هورمون t4 در آزمایش مربوطه، نشان دهنده پرکاری تیروئید است. پرکاری تیروئید موجب بالا رفتن سوخت و ساز بدن می شود و بیشتر افراد این موضوع را یک حسن می دانند. این در حالی است که تیروئید پرکار، به اندازه کم کار خطرناک است. از عوارض بالا بودن هورمون t4 می توان به تپش قلب، بزرگ شدن و تورم غده تیروئید، خستگی شدید، اختلالات روانی و ریزش شدید مو اشاره کرد.

2. پایین بودن نتیجه

پایین بودن هورمون t4 هم خطرات زیادی دارد. در صورتی که سطح این هورمون در آزمایش t4 پایین باشد، فرد به کم کاری تیروئید مبتلا است. شایع ترین عارضه کم کاری تیروئید، چاقی می باشد. خشونت صدا، ضعف عضلانی، یبوست، خستگی بیش از اندازه، افزایش حساسیت نسبت به سرما و بالا رفتن سطح کلسترول از عوارض دیگر کم کاری تیروئید هستند.

بیشتر بخوانید: آزمایش تیروئید مختص چه کسانی است؟

اقدامات بعد از تفسیر نتایج آزمایش t4

بعد از تفسیر نتایج آزمایش t4 و در صورت مشاهده مورد غیرعادی در نتایج، درمان توسط پزشک آغاز می شود. در بسیاری از موارد، درمان مشکلات تیروئیدی با داروهای تنظیم کننده هورمون انجام می گیرد. در برخی موارد اما ممکن است نیاز به تغییر رژیم غذایی یا جراحی برای درمان بیمار نیز باشد.

سخن پایانی

آزمایش t4 یکی از رایج ترین انواع آزمایشات خون است که در صورت تجویز پزشک، امکان انجام آن وجود دارد. این آزمایش، زمانی تجویز می شود که پزشک به اختلالات تیروئیدی مشکوک باشد. این آزمایش سه نتیجه نرمال، کم کاری یا پرکاری تیروئید دارد.

اقدامات بعدی برای درمان بیماری، پس از بررسی آزمایش و مشخص شدن وضعیت تیروئید انجام می گیرد. در این مطلب از آنی آزما، به معرفی کامل این آزمایش و نکات مهم درباره انجام آن پرداختیم. در صورتی که برای انجام آزمایش نیاز به خدمات پزشکی در منزل دارید، کافی است با کارشناسان ما تماس بگیرید.