آزمایش تیروئید یک ابزار تشخیصی رایج است که پزشکان و متخصصان آن را برای ارزیابی سلامت غده تیروئید در بیماران مورد استفاده قرار می دهند. غده تیروئید در گردن قرار دارد و توسط آن هورمون هایی ترشح مي گردند که متابولیسم و سایر عملکرد های حیاتی بدن را تنظیم می کند. این آزمایش غالبا برای تشخیص کم کاری یا پر کاری غده تیروئید به کار می رود که هر کدام از این مشکلات خود می تواند باعث بروز علائمی چون خستگی، افزایش وزن یا تغییر در خلق و خو فرد شوند. آزمایش تیروئید ناشتا برای اندازه گیری سطح هورمون های تولید شده توسط غده تیروئید در فرد مورد استفاده قرار می گیرد.
آزمایش تیروئید ناشتا چیست؟
آزمایش تیروئید ناشتا نوعي تست خونی است که اين تست میزان هورمون های TSH، 3T، و 4T را در خون مي سنجد. TSH هورمونی است که توسط غده هیپوفیز تولید می شود و غده تیروئید را برای تولید 3T و 4T تحریک می کند؛ و هورمون های 3T و 4T که توسط غده تیروئید تولید می شوند، متابولیسم و سایر عملکردهای بدن را تنظیم می کنند.
چرا باید سطح هورمون تیروئید را اندازه گیری کنیم؟
همانطور که در قسمت قبل توضیح داده شد، غده تیروئید برای تنظیم متابولیسم در بدن، دو هورمون اصلی تیروکسین (4T) و تری یدوتیرونین (3T) را تولید می کند، که عامل تولید شدن این دو هورمون، هورمون دیگری است که توسط غده هیپوفیز تولید می شود و TSH نام دارد.
حال اگر هورمون تیروئید در جریان خون خیلی کم باشد، غده هیپوفیز برای تحریک غده تیروئید و برای تولید هورمون تیروئید بیشتر، TSH بیشتری تولید خواهد کرد و برعکس، اگر هورمون تیروئید در جریان خون زیاد باشد، غده هیپوفیز برای کاهش تولید هورمون های تیروئیدی، TSH کمتری تولید خواهد کرد.
اندازه گیری میزان هورمون های TSH، 3T و 4T در خون می تواند اطلاعات مهمی در مورد عملکرد تیروئید به ما بدهد و همچنین به تشخیص بیماری هایی مانند کم کاری و پرکاری غده تیروئید کمک کند.
قبل آزمایش تیروئید چی نخوریم؟
همانطور که می دانید، برای انجام برخی از آزمایش ها نیاز است در شرایط مشخصی قرار داشته باشید تا از ایجاد خلل در نتیجه آزمایش، جلوگیری گردد. آزمایش تیروئید با توجه به تشخیص پزشک تجویز می شود و افرادی که ملزم به انجام آن هستند، بایستی بر اساس دستورات پزشک عمل نمایند. در صورتی که پزشک شما برای انجام آزمایش تیروئید شرط ناشتا بودن را قرار داده باشد، نبایستی قبل از انجام این آزمایش نسبت به خوردن یا نوشیدن اقدام کنید. اما گاهی با مشورت پزشک می توانید آب و داروهای روزانه خود را قبل از آزمایش، مصرف کنید.
پیشنهاد می شود حدود ۸ ساعت قبل از آزمایش نیز از انجام فعالیت های ورزشی خودداری نمایید تا بدن شما در مناسب ترین حالت ممکن، جهت انجام آزمایش تیروئید قرار داشته باشد.
بهترین زمان آزمایش تیروئید چه موقعی است؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم، نظر پزشک در اولویت قرار دارد و در صورتی که پزشک شما تشخیص مناسب ترین زمان را برای انجام این آزمایش داده باشد، لازم است در تایم معین شده نسبت به حضور در آزمایشگاه اقدام کنید. اما به طور کلی می توان گفت، معمولاً بهترین زمان برای انجام آزمایش تیروئید در ابتدای صبح است و اغلب پزشکان همین زمان را جهت تست تیروئید مشخص می کنند.
نکته قابل ذکر برای زمان آزمایش این است که افراد گوناگون که دارای شرایط خاصی هستند، لازم است بازه های زمانی مشخصی را جهت انجام این تست در نظر بگیرند. به عنوان مثال فردی که در دوره بارداری قرار دارد با مراجعه به پزشک متخصص می تواند، تست تیروئید را در مناسب ترین ماه بارداری انجام دهد و به این ترتیب دقیق ترین نتیجه را به دست بیاورد.
علائم کم کاری و پرکاری تیروئید چیست؟
پرکاری تیروئید نشان دهنده شرایطی است که در آن ترشح غده تیروئید زياد و بيش از ميزان مورد نياز است. از علائم پرکاری غذه تیروئید می تواند به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش وزن شدید
- افزایش اشتها غیر عادی
- ضربان قلب بالا
- اضطراب و عصبانیت
- لرزش غیر ارادی عضلات
- عرق کردن شدید
- اختلال در خواب
کم کاری غده تیروئید شرایطی است که در آن غده تیروئید به اندازه کافی هورمون های تیروئیدی تولید نمی کند. از علائم کم کاری غده تیروئید می تواند به موارد زیر اشاره کرد:
- خستگی و ضعف
- افزایش وزن شدید
- پوست و موی خشک
- یبوست
- افسردگی
- مشکلات حافظه
تایید جواب آزمایش تیروئید کم کار
افرادی که سطح TSH بالایی دارند، در واقع با کم کاری تیروئید روبرو هستند. اما این مسئله تشخیصی است که در مراحل ابتدایی کار صورت گرفته است و در اکثر موارد شخص مراجعه کننده ملزم به انجام آزمایش های دیگری نیز خواهد شد. در صورتی که نتیجه آزمایش TSH در محدوده طبیعی وجود نداشته باشد، فرد مشکوک به کم کاری تیروئید لازم است، تست T4 را نیز انجام دهد. اگر فرد در وضعیت کم کاری تیروئید قرار داشته باشد با سطح پایین تست T4 نیز روبرو خواهد شد.
در چنین وضعیتی پزشک با اطمینان کامل از کم کاری تیروئید شخص، اقدامات بعدی را جهت درمان بیماری شروع می نماید.
آیا قبل از آزمایش تیروئید قرص لووتیروکسین بخوریم؟
همان طور که می‌دانید، قرص لووتروکسین برای تنظیم عملکرد غده تیروئید تجویز می شود. استفاده از این قرص در قبل از انجام آزمایش تیروئید باعث می شود، نتایج رضایت بخش و دقیقی نداشته باشید. معمولا پزشکانی که برای تشخیص روند تاثیرگذاری داروهای تجویز شده بر روی بیماران خود، انجام مجدد آزمایش تیروئید را به آن ها توصیه می کنند، مصرف قرص لووتروکسین را به مدت ۲۴ ساعت قبل از تست، ممنوع اعلام می نمایند. اما گاهی پزشکان بنا به شرایط بیمار قطع مصرف قرص لووتروکسین را ضروری ندانسته و شخص بیمار می تواند، تا قبل از انجام آزمایش نیز این قرص را مصرف کرده و روند درمان خود را متوقف نکند.
چرا ناشتا بودن برای آزمایش تیروئید ضروری است؟
ناشتا بودن برای آزمایش تیروئید ضروری است؛ چرا که برخی غذاها و داروها می توانند در دقت نتیجه آزمایش تیروئید ناشتا اختلال ایجاد کنند. برای مثال غذاهایی که حاوی ید هستند، مانند غذاهای دریایی چون جلبک ها و نوعی از ماهی ها و همچنین نمک های یددار، می توانند سطح هورمون های 3T و 4T را در خون افزایش دهند. و همچنین داروهایی که حاوی هورمون تیروئید هستند، مانند لووتیروکسین (levothyroxine)، می توانند بر نتیجه آزمایش تاثیر بگذارند.
ناشتا بودن حداقل ۸ ساعت قبل از آزمایش می تواند به اطمینان از صحت و قابل اعتماد بودن نتیجه آزمایش کمک کند.
شرایط آزمایش تیروئید ناشتا
اگر پزشک معالج شما دستور داده است که آزمایش تیروئید ناشتا را انجام دهید، لازم است که دستورالعمل هایی که در زیر آورده شده است را با دقت دنبال کنید تا از درستی نتیجه آزمایش شما اطمینان حاصل شود.
- حداقل هشت ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید؛ این بدان معنی است که نباید در این مدت چیزی به جز آب بخورید یا بنوشید.
- از خوردن غذاهایی که حاوی ید هستند، مانند غذاهای دریایی، جلبک دریایی و نمک یددار حداقل بیست و چهار ساعت قبل از آزمایش خودداری کنید.
- از مصرف داروهایی که حاوی هورمون های تیروئیدی هستند، مانند لووتیروکسین (levothyroxine)، حداقل به مدت بیست و چهار ساعت قبل از آزمایش خودداری کنید، و در صورت مصرف هرگونه دارویی، حتما قبل از آزمایش آن ها را با پزشک معالج خود در میان بگذارید.
- قبل از آزمایش آب زیادی بنوشید تا بدنتان هیدراته بمانید.
- سایر دستورالعمل های ارائه شده توسط متصدی آزمایشگاه را به دقت دنبال کنید.
نتیجه آزمایش تیروئید ناشتا
هنگامی که آزمایش به پایان رسید، پزشک معالج شما نتیجه را برای ارزیابی عملکرد تیروئید شما بررسی خواهد کرد. در اینجا برخی از نتایج احتمالی آورده شده است:
- سطوح نرمالی از هورمون های TSH، 3T و 4T: این نشان می دهد که عملکرد تیروئید شما طبیعی است.
- سطح بالایی از هورمون TSH و سطح پایینی از هورمون های 3T و 4T: این نشان دهنده کم کار بودن غده تیروئید است.
- سطح پایینی از هورمون TSH و سطح بالایی از هورمون های 3T و 4T: این نشان دهنده پرکاری بودن غده تیروئید است.
- سایر نتایج غیرطبیعی: پزشک معالج شما هر نتیجه غیرطبیعی دیگری را با شما در میان خواهد گذاشت و ممکن است برای ارزیابی بیشتر و دقیق تر عملکرد غده تیروئید شما دستور انجام آزمایش های دیگری را بدهد.
لازم به ذکر است که آزمایش تیروئید ناشتا تنها یکی از ابزارهایی است که پزشک برای ارزیابی عملکرد تیروئید از آن استفاده می کند. تست های دیگری مانند سونوگرافی تیروئید و تست آنتی بادی تیروئید نیز ممکن است برای کمک به تشخیص وضعیت تیروئید مورد استفاده قرار گیرند.
بهترین آزمایشگاه برای آزمایش تیروئید
امروزه مراکز آزمایشگاهی مختلف، نسبت به انجام آزمایش تیروئید اقدام می کنند. خدمات ارائه شده توسط آزمایشگاه های گوناگون، دارای سطوح کیفی متفاوتی هستند. همانطور که می دانید، آزمایش های مربوط به غده تیروئید، حساسیت بالایی دارند و بایستی حداکثر دقت را در مورد یافتن بهترین و معتبرترین آزمایشگاه به خرج دهید تا بتوانید به نتایج دقیقی دست پیدا کنید و روند درمان خود را تا رسیدن به سلامت کامل پیگیری نمایید.
آنی آزما با ارائه خدمات آزمایش در منزل و با داشتن سابقه حرفه ای و درخشان در زمینه انجام آزمایش های دقیق و بدون خطا، توانسته است جایگاه مناسبی در میان افراد به دست بیاورد و بیمارانی که به این مجموعه مراجعه می کنند، رضایت کامل را از انجام آزمایشات کامل و بدون نقص این مجموعه داشته باشند.
جمع بندی
آزمایش تیروئید ناشتا یک ابزار تشخیصی مهم است که برای بررسی عملکرد غده تیروئید در بیماران مورد استفاده قرار می گیرد. ناشتا بودن جهت انجام اين آزمايش و نتیجه دقیق و مورد اطمینان از آزمایش ضروری است، چرا که برخی غذاها و داروها می توانند در دقت آزمایش اختلال ایجاد کنند. اگر قرار است تحت آزمایش تیروئید ناشتا قرار بگیرید، حتما دستورالعمل ها را با دقت دنبال کنید تا از نتیجه آزمایش مورد قبول باشد.
