آزمایشات چکاپ که خانم ها باید انجام دهند

همانگونه که بارها در مقالات متعدد ذکر کرده ایم، لازم است هر فرد در طول سال، یکسری آزمایشات چکاپ را انجام دهد تا از وضعیت سلامتی بدن خود اطمینان پیدا کند. بیماری در درون بدن شما پیشروی می کند و تا زمانی که کوچکترین علامت ظاهری دیده نشود، شما متوجه بیماری نمی شوید مگر اینکه آزمایشات چکاپ را جدی گرفته باشید. این دسته از تست ها، بعضا عمومی بوده و بعضا بسته به جنس افراد متفاوت است. آزمایش چکاپ زنان از جمله مهمترین تست هایی است که هر کدام از بانوان عزیز لازم است در طول سال انجام دهند به خصوص اگر مشکوک به بیماری خاصی بوده و یا اینکه قبلا به نوعی از بیماری های زنان مبتلا شده و اکنون درمان شما تکمیل گشته است.

آزمایش چکاپ زنان شامل آزمایشاتی می باشد که زنان بیشتر از مردان مستعد ابتلا به آن بیماری هستند یا بیماری هایی که مختص زنان می باشد که البته با انجام برخی آزمون ها و چکاپ های دوره ای می توان از این بیماری ها پیشگیری یا درمان به عمل آورد. هورمون های جنسی و شرایط فیزیولوژیک احتمال برخی بیماری ها مانند بیماری های خود ایمنی که طیف وسیعی از بیمارها را شامل می شوند را در زنان نسبت به مردان افزایش می دهد.

علاوه براین احتمال کم خونی ها (جهت اطلاعات بیشتر در مورد کم خونی کلیک کنید)در زنان بسیار شایع تر است. همچنین با توجه به سبک زندگی زنان احتمال کمبودهایی در زنان بیشتر از مردان می باشد. بنابراین در چکاپ زنان با در نظر گرفتن این عوامل آزمایش هایی توصیه می شود. در ادامه با تعدادی از چکاپ ها که برای زنان ضروری می باشد به اختصار توضیح داده می شود:

آزمایش  CBC

این آزمایش در چکاپ زنان به منظور بررسی سطح هموگلوبین خون انجام می شود. شایع ترین علت کم خونی فقر آهن می باشد به علت خونریزی های بلند مدت در زنان است. علائم عمومی کم خونی شامل خستگی مفرط، بدخلقی، خواب رفتن دست و پا، کاهش یادگیری، سرگیجه و سر درد، در شرایط بحرانی کم خونی حالت تهوع و ضعف و کما و غیره می توان نام برد. آهن مورد نیاز در مواد غذایی مانند جگر، گوشت قرمز، ماهی، مغزها مانند پسته، زرده تخم مرغ و غیره موجود می باشد و در زنان با توجه به سن و شرایط فیزیولوژیک مقدار این نیاز متفاوت است به طوری که در دختران بعد بلوغ به علت هدر رفتن خون در عادت ماهانه و در زنان باردار  مقدار مورد نیاز نسبت به مردان افزایش می یابد به طوری که اگر این نیاز به اندازه دریافت نشود فرد دچار کم خونی می شود. آزمایش ها و چکاپ های روتین کم خونی اولویت آزمایش  CBC(جهت اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش cbc کلیک کنید) و در وهله ی بعد فریتین (آهن سرم) می باشد. همان طور که اشاره شد زنان مستعد کم خونی هستند بنابراین ضروری است با لحاظ این آزمایش در چکاپ زنان و تشخیص به موقع فرد اقدام به درمان شود.

پاپ اسمیر

از سری آزمایش های چکاپ زنان می توان به پاپ اسمیر اشاره کرد که در جهت تشخیص به موقع سرطان دهانه رحم به کار می رود. آزمایش پاپ اسمیر که از سلول های دهانه رحم نمونه برداری می شود به بررسی وجود مهم ترین عامل سرطان رحم که ویروس پاپیلومای انسانی یا hpv (جهت اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش hpv کلیک کنید) می باشد، می پردازد. آزمایش پاپ اسمیر باید به صورت دوره ای هر چند وقت یک بار در سال به منظور چکاب زنان انجام گیرد. در این غربالگری پس از از نمونه برداری از سلول های رحم و رنگ آمیزی این سلول ها با بررسی در زیر میکروسکوپ به بررسی تغییر شکل غیرنرمال سلول ها که احتمال سرطان می پردازد.

آزمایش چربی خون

به ذرات لیپیدی داخل جریان خون چربی خون می گویند. لیپید ها در جریان خون کلسترول و تری گلیسرید می باشند که کلسترول شامل کلسترول بد  LDL و کلسترول خوب  HDLمی باشد. چربی خون زمانی که کلسترول بد بالا و کلسترول خوب پایین و سطح تری گلیسرید بالا باشد ایجاد می شود. بدن هر فردی برای عملکرد درست نیاز به مقداری چربی دارد و این چربی را از مواد غذایی دریافت می کند ولی اگرمقدار دریافتی چربی از مقدار مورد نیاز بدن بیشتر باشد چربی خون بالا می رود و بر سلامت بدن تاثیر می گذارد. زنان به علت هورمون های جنسی میزان بیشتری چربی در بدن ذخیره می کنند بنابراین این آزمایش یکی دیگر از آزمایش های چکاپ زنان که باید دوره ای انجام گیرد، در نظر گرفته می شود.

آزمایش قند خون

آزمایش قند خون (جهت اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش قند خون کلیک کنید) جهت اندازه گیری سطح گلوکز خون است. با اندازه گیری این مقدار می توان به دیابتی بودن یا مستعد دیابت بودن فرد پی برد. دیابت در دو جنس مرد و زن با شرایط و ریسک فاکتور هایی یکسان احتمال ابتلا مساوی هستند ولی  در زنان  عوارض های بیشتری نسبت به مردان در پی دارد. که آن هورمون های  افراد بدون سابقه ی ژنتیکی باید هر ۶ ماه یکبار و افراد با سابقه ی ژنتیکی ابتلا به دیابت باید هر ۳ ماه یکبار جهت غربالگری دیابت به آزمایشگاه مراجعه کنند. لازم به ذکر است که دیابت عوارض غیر قابل جبران ممکن است به وجود آورد که می توان به پای دیابتی، ترمیم زخم کند، آسیب به اعصاب چشم، آسیب به کلیه و غیره اشاره کرد. در حالی که با تشخیص به موقع می توان از این عوامل پیشگیری کرد. آزمایش قند خون ناشتا و آزمایش قند دو ساعته از جمله آزمایش های غربالگری قند خون می باشند.

آزمایش خون مخفی در مدفوع

وجود خون در مدفوع به علت سرطان لوله های گوارش می باشد. به این صورت که سرطان در لوله ی گوارشی موجب خون ریزی و دفع آن در مدفوع می شود. با مراجعه به آزمایش و بررسی این نمونه می توان با تشخیص زود به هنگام سرطان گوارش، نسبت به درمان اقدام کرد.

آزمایش های مرتبط با عملکرد غده تیروئید

غده تیروئید، غده ای است در زیر گردن و مقابل حنجره که با ترشح هورمون های ضروری بسیاری از عملکرد های بدن از جمله دمای بدن، قدرت تفکر، تنظیم ضربان قلب و سوخت و ساز بدن تاثیر می گذارد و آزمایش آن در پنل چکاپ زنان وجود دارند. هورمون های تیرویید علاوه بر این بر چرخه قاعدگی و تخمک گذاری و بارداری تاثیر دارد پس هر گونه تغییر در عملکرد این غده می تواند بر سلامت جنسی زنان موثر باشد.

هورمون های تیروئیدی همچنین در بارداری بر سلامت جنین نیز تاثیر می گذارد. غده تیروئید ممکن است کم کار یا پر کار باشد که کم کاری تیروئید عوارضی هم چون خستگی، چاقی مفرط، حساسیت به سرما، دست و پای سرد، یبوست، افسردگی، خشکی پوست و غیره باعث می شود و پر کاری تیروئید عوارض ضربان قلب بالا، بی قراری، لاغری،احساس گرما، بی خوابی و غیره را همراه دارد.

در بیماری هاشیماتو تیروئید که یک بیماری خود ایمنی می باشد زمانی بیماری ایجاد می شود که سیستم ایمنی بدن علیه سلول های غده تیروئید آنتی بادی تولید کند که معمولا موجب کم کاری تیروئید می شود. ابتلا به بیماری های تیروئید در زنان بیشتر از مردان می باشد. در چکاپ زنان پزشک با در نظر گرفتن هر کدام از این عوامل با درخواست هورمون های تیروئید شامل:

• T3
• T4
• TSH

به تشخیص درستی از این بیماری دست می یابد.

تست های کبدی

کبد به عنوان ارگان حیاتی که نقش در جذب مواد، سم زادیی، ذخیره انرژی تولید و ترشح پروتئین ها دارد، در چکاب زنان بررسی می شود. در افراد چاق، اعتیاد به الکل، دیابتی ها، دارای سابقه ی ژنتیکی و غیره خطر ابتلا به بیماری های کبدی بیشتر می باشد. تست های که از کبد توصیه می شود که به صورت دوره ای انجام شوند شامل: تست های  ALT، ALP، بیلی روبین، آلبومین و غیره می باشد.

اگر هر یک از این تست ها بالا در  چکاب زنان باشد نشانگر آسیب به کبد می باشد. با تشخیص به موقع این آسیب با تغییر سبک زندگی و تغذیه و ورزش و دریافت ویتامین ها مورد نیاز می توان از بسیاری از عوارض بعدی پیشگیری عمل آورد.

کلسیم و ویتامین  D3

ویتامین D3 به جذب کلسیم و شکل دهی به استخوان ها کمک می کند. با توجه به پوشش اسلامی، بسیاری از زنان ایرانی دچار کمبود ویتامین D3 می باشند. با کمبود این ویتامین حتی اگر فرد به مقدار کافی کلسیم دریافت کند به علت عدم جذب این ماده بدن دچار اختلال می شود. بنابراین در چکاپ زنان با احتمال پوکی استخوان و مشکلات استخوانی پزشک آزمایش کلسیم را همراه با ویتامین D3 درخواست می کند. علاوه بر این ویتامین  D به عنوان یک عامل موثر در سیستم ایمنی، بازدارنده سرطان ها و بیماری های خود ایمنی، فشار خون، کلسترول بالا، بیماری های قلبی و عروقی نیز مورد بررسی قرار می گیرد.

آزمایش هورمون های جنسی زنان

هورمون جنسی بر چرخه قاعدگی ، رشد عضلات و استخوان و همچنین در خلق و خوی افراد و بسیاری دیگر از خصوصیات موثر می باشند. به هم خوردن این هورمون ها باعث اختلات قاعدگی و بارداری، جوش های صورت و غیره داشته باشد ازجمله از هورمون های مهم جنسی که در چکاپ زنان مورد بررسی قرار می گیرد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

پرولاکتین:

این آزمایش که سطح هورمون پرولاکتین(جهت اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش پرولاکتین کلیک کنید) را اندازه گیری می کند که از غده هیپوفیز تولید و وارد جریان خون می شود . پرولاکتین در شیردهی و انقباضات رحم در هنگام زایمان موثر است. در چکاپ زنان پزشک با در نظر گرفتن عواملی مانند نامنظمی قاعدگی، خشکی واژن، خروج شیر از پستان هنگامی که بارداری وجود ندارد، کرگرفتگی و غیره که در اثر افزایش این هورمون رخ می دهند، درخواست آزمایش پرولاکتین می کند.

LH:

این هورمون که نیز از هیپوفیز ترشح و وارد خون می شود بر چرخه قاعدگی و تخمک گذاری تاثیر دارد. سطح این هورمون در طول چرخه ی قاعدگی تغییر می کند. در روز ۱۴ دوره قاعدگی که زمان تخمک گذاری می باشد، دارای بیشترین میزان است. بنابراین چکاپ زنان به علت بررسی زمان تخمک گذاری در درمان ناباروری به کار می رود و آزمایش LH  از این نظر اهمیت دارد. علاوه براین، این تست برای ارزیابی عملکرد هیپوفیز بیمار، شامل مسائل باروری، نارسایی غدد جنسی، مسائل دوران بلوغ یا تومورهای هیپوفیز؛ هنگامی که فرد دچار مشکل حامله شدن یا دوره قاعدگی نامنظم است؛ بیماری های خود ایمنی درخواست می شود.

FSH:

در چکاپ زنان در صورت داشتن مشکل ناباروری پزشک در روز سوم  قاعدگی در خواست آزمایش هورمون  FSH می دهد .  FSH یا هورمون محر‌که فولیکول که از غده هیپوفیز ترشح می شود، در فرایند بلوغ تخمک ها نقش دارد. بالا بودن سطح این هورمون نسبت به سطح نرمال در روز سوم قاعدگی ممکن است نشانه ی کاهش ذخایر تخمدان یا تنبلی تخمدان ها باشد.

بیماری های خود ایمنی زمانی رخ می دهد که بدن  سلول های خودی را بیگانه به شمار آورد و علیه این سلول ها آنتی بادی ترشح کند که این عملکرد باعث تخریب سلول های یک قسمت از بدن می شود. در زنان به علت هورمون های جنسی پروتئین سازی بنابراین سیستم ایمنی قوی دارند که البته گاهی این سیستم به ضرر بدن کار می کند بنابراین چکاپ زنان شامل آزمایش این بیماری ها نیز می شود. بیماری های خود ایمنی طیف وسیعی از بیماری ها را شامل می شود که در ادامه به اختصار توضیح داده می شود:

آرتریت روماتوئید:

آرتریت روماتوئید نشانه های از التهاب مفاصل را ایجاد می کند که منجر به درد در دست، انگشتان پا و دست، زانو، مفاصل ران، زانو و غیره می شود. درمان آرتریت روماتوئید داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی برای کاهش تورم و درد، داروهای تجویزی برای توقف حملات سیستم ایمنی، و فیزیوتراپی برای بهبود تحرک می باشد. تغییرات سبک زندگی اعم از ورزش، کاهش وزن، و عادات غذایی سالم عوامل موثر در روند بهبود محسوب می شوند. آرتریت روماتوئید  علاوه بر درد در نواحی مفاصل به علت ایجاد التهاب موجب تب ، احساس خستگی، و غیره می شود و پزشک  با در نظر گرفتن این علائم و درخواست آزمایش های التهابی در چکاپ زنان می توان به ابتلا به بیماریی برد که از جمله تست های درخواستی می توان به آزمایش های زیر اشاره کرد:

تست Anti_CCP

در بدن حدودا ۸۰٪ مبتلایان به آرتریت روماتوئید آنتی بادی CCP وجود دارد که  این تست به بررسی وجود این آنتی بادی می باشد.

تست ANA

ANAآنتی بادی های علیه هسته هستند که وجود این آنتی بادی باعث تخریب هسته سلول ها بنابراین التهاب می شود.

CRP

این پروتیین از کبد در پاسخ به التهاب تولید می شود بنابراین وجود این پروتئین به مقدار زیاد نشانگر التهاب در بدن است. البته در عفونت ها نیز مقدار  CRPافزایش می یابد.

ESR

آزمایش ESR آزمایش سرعت گلبول های قرمز می باشد که در التهاب ها سرعت رسوب این گلبول ها افزایش می یابد.

RF

فاکتور روماتوئید با اندازه گیری RF به احتمال ابتلا آرتروئید روماتوئید می توان پی برد.

اوریک اسید

اوریک اسید ماده ی زائدی در بدن می باشد که تولید بیش از حد این ماده در بدن می توان نشانگر آرترئید روماتوئید باشد.

لوپوس

لوپوس بیماری خود ایمنی می باشد که در زنان بسیار شایع تر از مردان می باشد به طوری که ۹۰٪ افراد مبتلا به لوپوس را زنان شامل می شوند و همچنین در زنان با پوست تیره احتمال مبتلا به این بیماریی بیشتر می باشد.

آزمایش Anti_sm

این آنتی بادی یک تست اختصاری جهت تشخیص لوپوس می باشد. در آزمایش چکاپ زنان اگر علائم مانند احساس خستگی، بثورات پوستی بال پروانه ای روی بینی و گونه، حساسیت به نور و غیره اگر مشاهده شود، پزشک درخواست این تست را در جهت تشخیص این بیماری می دهد.

شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد هر یک از تست های گفته شده در مقاله، به قسمت مقالات موجود در سایت مراجعه فرمایید.