کدام واکسن کرونا بهتر است؟

تاکنون برای ساخت بیشتر واکسن‌هایی مانند واکسن آنفولانزا و واکسن سه‌گانه (واکسن سه بیماری دیفتری، کزاز و سیاه سرفه)، از ویروس ضعیف‌ یا غیرفعال‌شده استفاده می‌کردند؛ اما ساخت واکسن کرونا با تکنولوژی جدید اِم‌آراِن‌اِی (MRNA) انجام شده و اولین واکسنی است که با این فناوری تهیه شده است. در مراحل ساخت واکسن کرونا ، یک RNA خبررسان یا MRNA ویروس، شبیه‌سازی می‌شود و سپس از آن در ترکیبات واکسن استفاده می‌کنند.

RNA از اطلاعات ژنتیکی هر ویروسی شناخته می‌شود. بعد از تزریق، این RNA خبررسان وارد سلول‌های انسان می‌شود و پروتئین ویروس کرونا به نام پروتئین شاخی‌شکل را تولید می‌کند. سیستم ایمنی بدن در مواجهه با این پروتئین، ابتدا تصور می‌کند که ویروس کرونا وارد بدن شده و برای محافظت از آن شروع به تولید پادتن یا آنتی‌بادی می‌کند. همان طور که گفتیم پادتن یا آنتی‌بادی نوعی پروتئین در دستگاه ایمنی بدن است که در برابر عوامل خارجی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها از بدن محافظت می‌کند. بنابراین با شناسایی این پروتئین و تولید آنتی‌بادی، اگر زمانی خود ویروس وارد بدن شود، سیستم ایمنی بدن آن را شناسایی کرده و از بین می‌برد.

در طول تاریخ، کشف داروها و از همه مهم‌تر واکسن‌ها، بزرگترین امید برای انسان‌ها بوده‌ است. به همین دلیل از آغاز همه‌گیری ویروس کووید ۱۹، تلاش برای کشف واکسن کرونا نیز موازی با دارودرمانی انجام شده است. در حال حاضر واکسن‌ های کرونای مختلفی در سراسر جهان کشف شده است؛ اما هنوز شک‌وشبهه‌های زیادی در مورد آن‌ها وجود دارد. برخی از این واکسن‌ها توسط سازمان‌های ناظر واکسن کرونا در کشورهای مختلف تایید شده‌اند و برخی دیگر هنوز در صف انتظار تایید برای استفاده عمومی هستند. در این مقاله به‌ طور کامل در مورد واکسن های‌ کرونا، عوارض و شرایط دریافت آن‌ها توضیح می‌دهیم. همراه ما باشید.

واکسن کرونا چیست؟

واکسیناسیون یکی از روش‌های ساده، ایمن و موثر برای محافظت از بدن در برابر ابتلا به بیماری‌های خطرناک به شمار می‌آید. در حقیقت، واکسن‌ها سیستم ایمنی بدن را آموزش می‌دهند تا در برابر عفونت‌ها و ویروس‌ها آنتی‌بادی‌های لازم را تولید و از بدن محافظت کنند. آنتی‌بادی‌ها با میکروب‌هایی که وارد بدن ما می‌شوند مبارزه می‌کنند. معمولا در ساخت واکسن‌ها از نمونه‌های ضعیف‌شده ویروس‌ها یا باکتری‌ها استفاده کرده و آن‌ها را از طریق تزریق وارد بدن می‌کنند. براساس گزارش‌های مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC)، واکسن‌ها معمولا از مواد زیر تشکیل شده‌اند:

آنتی ژن‌ها

نمونه‌های ضعیف‌شده ویروس‌ها یا باکتری‌ها هستند که در شناسایی عامل بیماری در بدن به سیستم ایمنی کمک می‌کنند.

مواد شیمیایی کمکی یا ادجوانت (adjuvant)

این مواد شیمیایی برای بهبود عملکرد واکسن‌ها به مواد تشکیل‌دهنده آن‌ها اضافه می‌شوند. وظیفه این مواد تقویت سیستم ایمنی بدن برای تولید آنتی‌بادی است.

مواد نگهدارنده

این مواد جهت نگهداری و حفظ خواص مواد تشکیل‌دهنده واکسن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تثبیت‌کننده‌ها

تثبیت‌کننده‌ها از فاسد شدن واکسن، هنگام حمل‌ونقل جلوگیری می‌کنند.

مقایسه انواع واکسن کرونا

واکسن روسی اسپوتنیک-۵، اولین واکسن کرونا کشور روسیه و اولین واکسنی بود که با ۹۲ درصد مقابله در برابر ویروس کووید-۱۹ در جهان تولید شد. در این واکسن، ویروس کرونا به همراه ۲ نوع آدنوویروس (ویروس سرماخوردگی) دستکاری‌شده وجود دارد؛ این واکسن بعد از ورود به بدن پروتئین شاخی‌شکل ویروس را در سلول‌ها کپی می‌کند تا سیستم ایمنی بدن، پادتن‌ مبارزه با ویروس را بسازد. یکی از دلایل اصلی همه‌گیری کووید-۱۹ در جهان، آشنا نبودن بدن انسان‌ها با این ویروس است؛ به همین دلیل دستگاه ایمنی بدن با آن آشنا نیست. واکسن‌ها این امکان را برای بدن فراهم می‌کنند تا بتواند آنتی‌بادی‌های لازم برای مقابله با آن را بسازد.

واکسن‌ های فایزر بیواِن‌تک و مدرنا نیز اولین واکسن‌هایی هستند که با تکنولوژی RNA خبررسان یا MRNA ساخته شده‌اند. در حال حاضر، این واکسن‌ها در کشورهای آمریکا و بریتانیا به صورت همگانی در حال تزریق است. در روش اِم‌آراِن‌اِی (MRNA) نیز سیستم ایمنی بدن با شناخت پروتئین شاخی‌شکل ویروس، پادتن‌های لازم را برای مقابله با کرونا در بدن می‌سازد. برخلاف روش‌های سنتی تولید واکسن، در روش MRNA احتمال دستکاری ژن و سرطانی‌شدن سلول‌ها وجود ندارد.

واکسن کرونا شرکت چینی سینوواک نیز به روشی قدیمی ساخته شده که در آن از ویروس غیرفعال‌شده استفاده کرده‌اند. واکسن استرازنکا و دانشگاه آکسفورد هم به دلیل عوارضی که روی داوطلبان نشان داد و نیز انجام تحقیقات بیشتر، دیرتر از واکسن‌های دیگر عرضه و معرفی شد.

انواع واکسن ‌های کرونا یا کوواکس (COVAX) باید از کشورها تاییدیه و مجوز لازم برای تزریق عمومی را دریافت کنند. دریافت این مجوزها وابسته به نتایج بالینی آن‌ها است. صدور تاییدیه نهایی واکسن‌ها برعهده سازمان جهانی بهداشت (WHO) است که تاکنون تنها واکسن کرونا فایزر توانسته مجوز لازم را از این سازمان دریافت کند. برای دسترسی عادلانه و همگانی به کوواکس ( COVAX)، برنامه‌هایی از طرف سازمان جهانی بهداشت با کمک سازمان‌های جهانی واکسن و پیشگیری از همه‌گیری تنظیم شده تا تمام مردم جهان واکسینه شوند. واکسن کرونا در ایران نیز با همکاری کشور کوبا، مراحل آزمایش‌های بالینی را پشت سر می‌گذارد. در ادامه به‌طور کامل در این مورد توضیح خواهیم داد.

واکسن کرونا ایرانی

تاکنون ۲ واکسن کرونا در ایران که یکی ساخت شرکت داروسازی شفا با نام «کُووایران برکت» و دیگری که نتیجه همکاری انستیتو پاستور ایران با انستیتوی فینلای واکسن کوبا است، به مرحله سوم آزمایش انسانی رسیده‌اند و تا شهریور ماه تزریق همگانی آن‌ها شروع می‌شود. در حال حاضر نام ۵ شرکت ایرانی در فهرست سازمان جهانی بهداشت برای ساخت واکسن ثبت شده؛ ولی تنها نتایج تحقیقات واکسن کُووایران برکت برای مطالعه و دریافت مجوز به این سازمان ارسال شده است.

اولین فاز آزمایش بالینی این واکسن کرونا ایرانی با ۳ داوطلب انجام شد و در مراحل ساخت آن همانند واکسن‌های چینی سینوفارم و سینوواک، از ویروس غیرفعال‌شده استفاده شده است. در این روش با ورود ویروس غیرفعال‌شده به بدن، سیستم ایمنی بدن پادتن لازم برای مقابله با ویروس را تولید می‌کند؛ بنابراین اگر بعدها ویروس وارد بدن شود با ترشح آنتی‌بادی از بین می‌رود.

دو مرحله آزمایش انسانی واکسن ایران-کوبا، در کشور کوبا و روی تقریبا ۱۵۰ نفر آزمایش شده و فاز سوم به صورت مشترک در هر دو کشور انجام خواهد شد. تقریبا ۵۰ هزار نفر برای اجرای فاز سوم واکسیناسیون داوطلب شده‌اند و نتایج نهایی آن بعد از دوره سوم آزمایش مشخص خواهد شد.

واکسن کرونا فایزر بیواِن‌تک

واکسن فایزر بیواِن‌تک محصول همکاری شرکت آمریکایی فایزر و شرکت آلمانی بیواِن‌تک است و تنها واکسنی است که تاکنون توانسته مجوز رسمی سازمان جهانی بهداشت را اخذ کند. این واکسن با تکنولوژی جدید اِم‌آراِن‌اِی (MRNA) ساخته شده است که در آن RNA خبررسان ویروس، شبیه‌سازی شده و با تزریق وارد سلول انسان می‌شود. با تولید پادتن توسط سیستم ایمنی، بدن در برابر ویروس ایمن می‌شود؛ ولی درصد این ایمنی در واکسن‌های مختلف فرق دارد.

بر اساس گفته‌های شرکت فایزر، این واکسن تا ۹۵ درصد می‌تواند احتمال ابتلا به کووید-۱۹ را کاهش دهد. واکسن فایزر باید در دمای منفی ۷۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری و منتقل شود؛ به همین دلیل نیاز به یخچال‌های خاصی برای حمل آن است. همین موضوع تهیه این واکسن را برای برخی کشورها مشکل کرده؛ ولی تاکنون به‌طور گسترده در آمریکا و بریتانیا و دیگر کشورهای اتحادیه اروپا استفاده شده است. تزریق این واکسن باید در ۲ نوبت با فاصله زمانی ۲۱ روز انجام شود. بر اساس اطلاعات سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA)، میزان اثربخشی واکسن کرونا فایزر در گروه سنی ۶۵ سال به بالا بسیار نتیجه‌بخش بوده و همچنین در برابر جهش کووید-۱۹ نیز نتایج خوبی داشته است.

واکسن کرونا مدرنا

واکسن کرونا مدرنا نیز مانند واکسن فایزر به وسیله فناوری اِم‌آراِن‌اِی (MRNA) ساخته شده و بر اساس گفته‌های شرکت مدرنا و آزمایش‌های انسانی، ۳۰ هزار نفر این واکسن را امتحان کرده و تاکنون ۹۴ درصد اثربخشی داشته است. این واکسن باید در دمای منفی ۲۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری و در ۲ نوبت با فاصله زمانی 28 روز تزریق شود. مجوز اضطراری استفاده از واکسن مدرنا از طرف سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) صادر شده است.

نتایج تزریق همگانی در آمریکا و بریتانیا نشان می‌دهد که میزان اثربخشی این واکسن در افراد ۱۸ تا ۶۵ سال بیشتر از واکسن فایزر است؛ در حالی که واکسن کرونا مدرنا برای افراد بالای ۶۵ سال تنها ۸۶ درصد موثر بوده است. همچنین واکسن مدرنا در برابر جهش‌های بریتانیایی و آفریقای جنوبی کووید-۱۹ نیز ایمن بوده و عارضه جانبی جدی در آن مشاهده نشده است.

واکسن استرازنکا-دانشگاه آکسفورد

میزان تاثیرگذاری واکسن کرونا این شرکت بین ۶۲ تا ۹۰ درصد و بسته به دوز تزریق آن است. تا به حال عوارض جانبی محسوسی روی آزمایش‌شوندگان نداشته است. این واکسن قابل تزریق به افراد در هر رده سنی است و روی مسن‌ترها همانقدر موثر بوده که افراد جوان. نکته مهم این که می‌تواند میزان انتقال بیماری و گسترش پاندمی را کاهش دهد.

این واکسن برخلاف واکسن دو شرکت داروسازی دیگر به گروه واکسن‌های mRNA تعلق ندارد. ماده فعال AZD1222 بر پایه ویروس ضعیف شده سرماخوردگی شامپانزه‌ها کشت داده شده و حاوی مواد ژنتیکی پروتئینی است که با آن پاتوژن سارس کوو – ۲ به سلول‌های انسانی متصل می‌شود. این ماده می‌تواند عامل ایجاد آنتی‌بادی‌های خاص و سلول‌های T باشد که برای سیستم ایمنی بدن انسان مهم هستند. آلمان از هم‌اکنون ۵۰ میلیون واکسن را رزور کرده است.

نکته قابل توجه: در ماه سپتامبر آزمایش این واکسن در سراسر دنیا به دلیل یک مورد بروز ناراحتی عصبی روی یکی از آزمایش شوندگان برای مدت کوتاهی متوقف شد. واکسن داروساز “آسترازنکا” نسبت به دو شرکت دیگر تاثیرگذاری پایین‌تری دارد، اما نقطه قوت مهم آن در مقایسه با دو واکسن دیگر آسیب‌پذیری پایین در حمل و نقل و انبار کردن آن است و به مراتب ارزان‌تر است.

شرایط دریافت واکسن کرونا

با توجه به تحقیقات و انجام آزمایش‌های عمومی، افراد بالای ۱۸ سال می‌توانند واکسن کرونا را دریافت کنند. تنها افرادی که به انواع واکسن‌ها حساسیت دارند، باید با مشورت و احتیاط این واکسن برایشان تزریق شود؛ به این صورت که بعد از تزریق باید تا ۳۰ دقیقه تحت نظر باشند که اگر علائم آلرژیک مانند خارش، تورم گلو و افت فشار خون در آن‌ها مشاهده شد، سریعا مراقبت‌های پزشکی را انجام دهند. تحقیقات کمی در رابطه با زنان باردار و شیرده انجام شده؛ به همین دلیل در مورد شرایط دریافت واکسن کرونا برای این گروه نمی‌توان نظری قطعی داد. در این موارد تصمیم نهایی برای تزریق واکسن یا عدم تزریق آن به عهده فرد و نظر پزشکان است.

افرادی که مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون بالا، ایدز، دیابت، بیماری آسم، بیماری‌های ریوی، بیماری کبد یا کلیوی هستند؛ تنها با مشورت با پزشک خود، واجد شرایط دریافت واکسن کرونا خواهند بود. در رابطه با زنان باردار و شیرده هنوز اطلاعات کافی وجود ندارد؛ ولی توصیه می‌شود بعد از دریافت واکسن کرونا شیردهی به نوزاد قطع نشود و زنان باردار به دلیل بالا بودن ریسک ابتلا به کووید-۱۹ بهتر است که این واکسن را دریافت کنند.

عوارض و خطرات واکسن کرونا

برای آگاهی از عوارض جانبی واکسن های کرونا باید به نتایج تحقیقات و گزارش‌های بالینی توجه کنیم. بر اساس گزارش‌های سازمان غذا و داروی آمریکا، میزان عوارض واکسن فایزر کمتر و خفیف‌تر از دیگر واکسن‌ها بوده؛ در حالی که در تزریق واکسن مدرنا عوارضی مانند درد ماهیچه و مفصل، سردرد، تب و خستگی دیده شده است. بعد از تزریق واکسن و تحریک شدن سیستم ایمنی بدن، معمولا این عوارض برای تمامی واکسن‌ها دیده می‌شود و ممکن است تا چند روز هم ادامه داشته باشد. می‌توان گفت مهم‌ترین عارضه تزریق واکسن، تاکنون مربوط به واکنش آلرژیک آنافیلاکسی بوده؛ تا جایی که تقریبا ۳۶۰ دریافت‌کننده از بین ۲ میلیون نفر، این حساسیت را گزارش کرده‌اند.

در حساسیت آنافیلاکسی، به‌طور ناگهانی فرد دچار تورم گلو، خارش، افت فشار خون یا ضایعات پوستی مانند تاول و قرمزی پوست می‌شود. به همین دلیل افرادی که به واکسن یا آمپول‌ها حساسیت دارند، باید تا ۳۰ دقیقه بعد از تزریق تحت مراقبت پزشکی باشند. همچنین بر اساس گزارش‌ سازمان جهانی بهداشت، افرادی که به مواد تشکیل‌دهنده واکسن های کرونا که به روش MRNA تهیه شده‌اند، یعنی واکسن مدرنا و فایزر، حساسیت دارند نباید این نوع واکسن‌ها را دریافت کنند.

مزایای تزریق واکسن کرونا

تا به حال تمامی واکسن‌ها برای حفظ سلامتی همه افراد ساخته شده‌اند و در مورد واکسن کرونا نیز این موضوع صادق است. در حال حاضر بیشتر پزشکان در تمامی کشورها تزریق واکسن کرونا را توصیه کرده‌اند؛ چراکه استفاده از آن نه‌تنها همه‌گیری این ویروس را کنترل می‌کند، بلکه جان بسیاری را نجات خواهد داد. در حالت کلی برای کنترل همه‌گیری‌ها ۲ رویکرد وجود دارد، یکی پخش و همه‌گیری ویروس بین انسان‌ها است تا جایی که ۶۵ درصد افراد جامعه به این ویروس مبتلا شوند و زنده بمانند و دیگری استفاده از واکسن است. در روش اول افراد سالمند و کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، در خطر بزرگی قرار می‌گیرند و احتمال زیادی دارد که جان خود را از دست بدهند؛ بنابراین، با کشف و استفاده از واکسن کرونا، می‌توانیم جان خود و دیگران را نجات دهیم.

با شروع همه‌گیری ویروس کووید-۱۹، افراد زیادی به بیماری کرونا مبتلا شدند و تعدادی هم جان خود را از دست دادند. واکسن کرونا امید بزرگی برای انسان‌ها بوده و تلاش‌های فراوانی برای تولید آن انجام شده است. در حال حاضر انواع مختلفی از واکسن کرونا تولید شده است و واکسن‌هایی مانند فایزر و مدرنا توانسته‌اند در برخی کشورها مجوز تزریق عمومی را دریافت کنند. در ساخت این واکسن‌ها برای اولین بار از تکنولوژی جدید اِم‌آراِن‌اِی (MRNA) استفاده شده که همین موضوع شک و تردیدهای زیادی را به وجود آورده است. در حال حاضر توجه به سلامت انسان‌ها و اهمیت واکسیناسیون در اولویت جامعه جهانی قرار دارد.

برای راحتی شما سایت آنی آزما انواع آزمایش در منزل و همچنین آزمایش کرونا در منزل را انجام می دهد فقط کافی است به این سایت مراجعه کنید.