آزمایش TSH چیست؟

غده تیروئید به عنوان یکی از غدد مهم در بدن، برای اینکه بتواند فعال شود، نیاز به یک محرک به نام TSH (هورمون تحریک کننده تیروئید) دارد. این هورمون توسط هیپوفیز تولید می شود. در سطح غده تیروئید، گیرنده های TSH قرار دارند که به محض اتصال هورمون به گیرنده، غده فعال خواهد شد. آزمایش TSH به منظور تشخیص عملکرد غده تیروئید، اختلالات موجود در آن و کم کاری و پرکاری تیروئید انجام می شود. مهمترین کارایی این تست، در غربال نوزادانی مبتلا به کم کاری تیروئید است. از نتیجه آزمایش، متخصص می تواند مشکلات موجود در این غده را تشخیص داده و روش درمانی مناسب را اتخاذ کند. البته برای انجام این تست نیازی به آمادگی خاصی نخواهد بود. هر گونه تغییر در تولید TSH نشان دهنده اختلالی در غده تیروئید است.

آزمایش TSH یا آزمایش هورمون محرک تیروئید برای کمک به تشخیص اختلالات تیروئیدی و نظارت بر درمان کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید استفاده می شود. بعضی اوقات از آزمایش TSH برای غربالگری نوزادان در کم کاری تیروئید مادرزادی استفاده می شود. در جامعه پزشکی هیچ اجماعی وجود ندارد که آیا غربالگری بزرگسالان باید انجام شود یا خیر.

آزمایش TSH هنگامی که شما علائم و نشانه های پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید و یا تیروئید بزرگ (گواتر) یا هنگامی که گره تیروئید دارید (یک توده کوچک در غده تیروئید که ممکن است جامد یا کیست پر از مایع باشد) دارید، در غالب پنل تیروئید درخواست می گردد (جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش پانل تیروئید و تست های دیگری که برای بررسی عملکرد تیروئید استفاده می شود، می توانید به مقاله آزمایش پانل تیروئید مراجعه فرمایید).

هنگامی که یک اختلال تیروئید دارید و در حال درمان این اختلال هستید، از این آزمایش برای بررسی عملکرد غده تیروئید شما استفاده می گردد. نمونه مورد نیاز برای انجام آزمایش TSH یک نمونه خون وریدی از بازوی شما یا از پاشنه پای نوزاد می باشد.

این آزمایش به هیچ گونه آمادگی خاصی نیاز ندارد. با این وجود ، برخی داروهای خاص ، مولتی ویتامین ها و مکمل ها می توانند در آزمایش TSH اختلال ایجاد کنند ، بنابراین در مورد داروهای تجویز شده و بدون نسخه و یا مکمل هایی که مصرف می کنید به پزشک معالج خود اطلاع دهید. اگر هورمون تیروئید را به عنوان درمانی برای بیماری تیروئید مصرف می کنید ، توصیه می شود قبل از مصرف داروی آن روز، نمونه خون شما کشیده شود. بیماری حاد ممکن است نتایج آزمایش TSH را تحت تأثیر قرار دهد. به طور کلی توصیه می شود از آزمایش تیروئید در بیماران بستری اجتناب شود یا به تعویق بیفتد تا زمانی که فرد از بیماری حاد بهبود یابد.

در آزمایش TSH چه چیزی مورد بررسی قرار می گیرد؟

هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) توسط غده هیپوفیز قدامی ، یک اندام کوچک در زیر مغز و پشت حفره های سینوسی تولید می شود. TSH تیروئید را که یک غده پروانه ای کوچک در داخل گردن در جلوی لوله های بادی قرار دارد، با اتصال به گیرنده TSH برای ترشح هورمونهای تیروکسین (T4) و تریودوتیرونین (T3) در خون تحریک می کند. این آزمایش میزان TSH در خون را اندازه گیری می کند.

T4 و T3 به کنترل میزان استفاده انرژی از بدن کمک می کنند. بیشتر هورمون تولید شده توسط تیروئید T4 است. این هورمون نسبتاً غیرفعال است ، اما در کبد و سایر بافت ها به T3 بسیار فعال تر تبدیل می شود.

TSH به همراه هورمون تنظیم کننده تیروتروپین (TRH) که از هیپوتالاموس حاصل می شود ، بخشی از سیستم بازخوردی است که بدن از آن برای حفظ مقادیر پایدار هورمون های تیروئید در خون استفاده می کند.

هنگامی که سطح هورمون تیروئید در خون کاهش می یابد ، غده هیپوفیز در پاسخ به تحریک TRH، TSHبیشتری تولید می کند. TSH به نوبه خود تیروئید را تحریک می کند تا T4 و T3 بیشتری تولید کند و آزاد کند.

هنگامی که سطح هورمون تیروئید در خون افزایش می یابد ، غده هیپوفیز TSH کمتری تولید می کند و تیروئید T4 و T3 کمتری تولید می کند.

هنگامی که هر سه عضو (هیپوتالاموس ، هیپوفیز و تیروئید) به طور عادی کار می کنند ، تولید تیروئید برای حفظ سطح نسبتاً پایدار هورمون های تیروئید در خون تنظیم می شود.

اگر تیروئید مقادیر نامناسب زیادی از T4 و T3 را آزاد کند ، فرد مبتلا ممکن است علائم مرتبط با تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید) مانند ضربان قلب سریع ، کاهش وزن ، عصبی بودن ، لرزش دست ، چشم های تحریک شده و خوابیدن زیاد را تجربه کند. بیماری گریوز شایع ترین علت پرکاری تیروئید است.

این یک بیماری خود ایمنی مزمن است که در آن سیستم ایمنی بدن فرد مبتلا آنتی بادی تولید می کند که مانند TSH عمل می کند ، به گیرنده TSH متصل شده و آن را فعال می کند و منجر به تولید مقادیر بیش از حد هورمون تیروئید می شود. در پاسخ ، هیپوفیز TSH کمتری تولید می کند ، که معمولاً به سطح پایین آزمایش TSH در آزمایش خون منجر می شود.

در صورت کاهش تولید هورمون های تیروئید توسط تیروئید (تیروئید غیر فعال یا کم کاری تیروئید) ، فرد ممکن است علائمی مانند افزایش وزن ، خشکی پوست ، یبوست ، عدم تحمل سرما و خستگی را تجربه کند. تیروئیدیت هاشیموتو شایعترین علت کم کاری تیروئید در ایران است. این یک بیماری خود ایمنی مزمن است که در آن پاسخ ایمنی باعث ایجاد التهاب و آسیب به تیروئید و همچنین تولید آنتی بادی ها می شود. با این حال ، آنتی بادی ها باعث کم کاری تیروئید نمی شوند.

تشخیص آنتی بادی های مربوط به تیروئید (به عنوان مثال ، آنتی بادی های تیروپراکسیداز و یا آنتی بادی های تیروگلوبولین) نشان می دهد که خود ایمنی تیروئید وجود دارد. این آنتی بادی ها در بیماری گریوز یا تیروئیدیت هاشیموتو قابل تشخیص هستند. تیروئیدیت با هاشیموتو ، میزان هورمون تیروئید کمتری تولید می کند. در پاسخ ، هیپوفیز به طور معمول TSH بیشتری تولید می کند ، که معمولاً منجر به سطح بالایی از آن در آزمایش TSH می شود.

با این حال ، سطح TSH به تنهایی همیشه سطح هورمون تیروئید را پیش بینی یا منعکس نمی کند. برخی از مبتلایان به هیپوفیز نوعی TSH غیر طبیعی ایجاد می کنند که به درستی کار نمی کند. آنها غالباً با وجود داشتن سطح TSH طبیعی یا حتی با سطح خفیف ، دچار کم کاری تیروئید هستند.

به ندرت ، اختلال عملکرد هیپوفیز ممکن است باعث افزایش یا کاهش مقادیر TSH شود. علاوه بر اختلال عملکرد هیپوفیز ، در صورت بروز مشکل در هیپوتالاموس (کمبود یا تولید بیش از حد TRH) ممکن است پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید ایجاد شود.

از آزمایش TSH چه استفاده می شود؟

تست هورمون تحریک کننده تیروئید یا آزمایش TSH اغلب آزمایشی برای ارزیابی اولیه عملکرد تیروئید و یا علائم یک اختلال تیروئید از جمله تیروئید بیش فعال یا کم کار (پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید) است.

آزمایش TSH معمولاً همراه با یا قبل از تست T4 آزاد انجام می شود. آزمایش های دیگر تیروئید که ممکن است سفارش داده شود شامل تست های T3 یا T3 آزاد و آنتی بادی های تیروئید (در صورت وجود بیماری تیروئید مرتبط با بیماری خود ایمنی). TSH، T4 آزاد و گاهی T3 آزاد ممکن است به صورت یک آزمایش پانل تیروئید سفارش داده شود. T3 تام و T3 آزاد نباید هردو سفارش داده شوند.

آزمایش TSH ممکن است با استفاده از تست های T4 آزاد و گاهی اوقات با T3 انجام شود. در حال حاضر غربالگری جمعیت عمومی برای اختلالات تیروئید توصیه نمی شود.از آنجا که علائم و نشانه های کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید بسیار شبیه به مواردی است که در بسیاری از اختلالات شایع مشاهده می شود ، پزشکان مراقبت های بهداشتی اغلب لازم است بیماری تیروئید را رد کنند حتی اگر بیمار مشکل دیگری دارد.

آزمایش TSH چه زمانی درخواست داده می شود؟

پزشک متخصص ممکن است هنگامی که شخصی علائم و نشانه های پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید دارد و یا فرد را که غده تیروئید (گواتر) یا گره تیروئید بزرگ شده دارد ، آزمایش TSH سفارش دهد.

علائم و نشانه های پرکاری تیروئید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ضربان قلب افزایش یافته
• اضطراب
• کاهش وزن
• خوابیدن دشوار
• لرزش در دست ها
• ضعف
• اسهال (گاهی)
• حساسیت به نور ، اختلال در بینایی
• ممکن است پوست اطراف چشم با خشکی ، سوزش و در برخی موارد باد کردن چشم همراه شود.
• بی نظمی قاعدگی در زنان

علائم و نشانه های کم کاری تیروئید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• افزایش وزن
• پوست خشک
• یبوست
• عدم تحمل سرما
• پوست پف کرده
• ریزش مو
• خستگی
• بی نظمی قاعدگی در زنان و یا مشکلات باروری در زنان

ممکن است آزمایش TSH در فواصل منظم سفارش داده شود که فرد در اثر درمان اختلال تیروئید شناخته شده باشد. هنگامی که دوز داروی تیروئید یک فرد تنظیم شد ، انجمن تیروئید آمریکا توصیه می کند 6-8 هفته قبل از تغییر دوباره دوز دارو، سطح TSH مورد بررسی قرار گیرد.

نتیجه آزمایش TSH چه چیزی را نشان می دهد؟

نتایج آزمایش TSH ممکن است با سایر نتایج آزمایش پانل تیروئید (به عنوان مثال ، T4 آزاد و گاهی T3 تام یا آزاد) ارزیابی شود.

نتیجه TSH بالا ممکن است به این معنی باشد که:

– فرد آزمایش شده غده تیروئید غیر فعال دارد که به دلیل برخی از اختلالات حاد یا مزمن تیروئید به تحریک TSH پاسخ نمی دهد. تیروئیدیت هاشیموتو شایعترین علت کم کاری تیروئید است.

– فردی که دچار کم کاری تیروئید است یا غده تیروئید خود را برداشته است ، داروی خیلی کمی جایگزین هورمون تیروئید دریافت می کند و ممکن است نیاز به تنظیم این دوز دارو باشد.

– فرد مبتلا به پرکاری تیروئید بیش از حد داروهای ضد تیروئید مصرف می کند و نیاز به تنظیم آن است

– مشکلی در غده هیپوفیز وجود دارد ، مانند تومورهایی که سطح مهار نشده ای از TSH تولید می کنند

– یک اختلال ارثی نادر وجود دارد که در آن بدن و یا هیپوفیز به طور عادی به هورمون های تیروئید پاسخ نمی دهند ، در نتیجه با وجود عملکرد بالینی طبیعی تیروئید مقادیرTSH بالا خواهد بود.

نتیجه TSH پایین ممکن است نشان دهنده موارد زیر باشد:

– غده تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید). بیماری گریوز شایع ترین علت پرکاری تیروئید است.

– مقادیر بیش از حد داروهای هورمون تیروئید توسط کسانی که تحت درمان غده تیروئید(یا برداشته شده) هستند ، گرفته می شود

– داروهای ضد تیروئید کافی در شخصی که تحت درمان قرار می گیرد. با این وجود ، ممکن است تولید TSH پس از درمان موفقیت آمیز ضد تیروئید از سر گرفته شود. به همین دلیل انجمن تیروئید آمریکا توصیه می کند که این آزمایش را با آزمایش هورمون های تیروئید (T4 آزاد و T3 آزاد و تام) و همچنین سطح TSH انجام دهید.

– آسیب به غده هیپوفیز که مانع از تولید مقادیر کافی TSH می شود

– مبتلایان به سرطان تیروئید ممکن است با داروهای در نظر گرفته شده برای سرکوب هورمون های تیروئید درمان شوند ، بنابراین ممکن است TSH کم داشته باشند.

– چه TSH غیر طبیعی و چه کم ، بیانگر کمبود یا اضافه بودن مقدار هورمون تیروئید در بدن است ، اما دلیل آن را نشان نمی دهد. نتیجه آزمایش غیر طبیعی TSH معمولاً با آزمایش های اضافی انجام می شود تا علت افزایش یا کاهش آن بررسی شود.

در جدول زیر نمونه هایی از نتایج آزمایش نرمال و میانگین معنی دار آنها آورده شده است

در بزرگسالان مبتلا ، تشخیص کم کاری تیروئید تحت بالینی وقتی سطح TSH بالا می رود و سطح T4 آزاد در آزمایش های مکرر در طی چند هفته یا ماه طبیعی است. بزرگسالان مبتلا به کم کاری تیروئید تحت بالینی ممکن است علائم آشکار کم کاری تیروئید کمی داشته باشند یا اضلا نداشته باشند. با این حال ، کم کاری تیروئید تحت بالینی ، بزرگسالان را در معرض خطر کمی برای افزایش سطح کلسترول LDL ، افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و کاهش حدت ذهنی قرار می دهد.

در بزرگسالان مبتلا ، تشخیص پرکاری تیروئید تحت بالینی وقتی سطح TSH کاهش می یابد و سطح T4 آزاد و سطح T3 در آزمایش های مکرر طی چند هفته یا ماه طبیعی است ، کاربرد دارد. بزرگسالان مبتلا به پرکاری تیروئید تحت بالینی ممکن است علائم آشکار پرکاری تیروئید کمی دارند و یا ندارند. با این حال ، پرکاری تیروئید تحت بالینی افراد مبتلا را در معرض خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی و پوکی استخوان قرار می دهد.

اگر شما نیز تمایل دارید آزمایش TSH را در منزل خود و بدون مراجعه حضوری و در معرض آلودگی قرار گرفتن انجام دهید، می توانید به سایت آنی آزما مراجعه کرده و پس از پر کردن فرم پذیرش، نسبت به انجام آزمایش در منزل با رعایت کلیه پروتکل های بهداشتی اقدام خواهد شد.