تمام دنیا این روزها درگیر یک بیماری مهلک و خطرناک به نام کرونا هستند. ویروس کرونا به سرعت در حال پیشروی است و تنها راه برای مقابله با آن، قرنطینه است. اما به هر حال بسیاری از افراد به دلیل مسائل کاری، مجبور هستند از خانه بیرون بروند. این افراد باید مراقبت بیشتری از خود داشته باشند تا مبادا به ویروس مبتلا شوند. یکی از سوالاتی که امروزه همه مردم مطرح می کنند، چگونگی تشخیص کرونا است؟ اکثر افراد گمان می کنند برای اطمینان از عدم ابتلا به این بیماری، باید حتما به مراکز درمانی مراجعه کنند اما این کار به مراتب بسیار خطرناک تر است چرا که ممکن است شما مبتلا نبوده و در اثر همین مراجعه حضوری، ویروس وارد بدنتان شود. در این مقاله شما را با تست های تشخیص کرونا آشنا خواهیم کرد. برای حفظ سلامتی خود و اطرافیان، حتما این مقاله را مطالعه کنید.ـ
کروناویروس / Coronavirus یا ویروس کرونا به خانواده بزرگی از ویروس ها میگویند که شامل ویروس سرماخوردگی و عامل بیماری سارس است. کرونا چینی یا ویروس کرونای ووهان ویروس تنفسی جدیدی است که در اواخر سال 2019 و اوایل سال 2020 از استان هوبی و شهر ووهان چین شروع شد و افراد زیادی را به کام مرگ کشانده است. بیماری حاصل از این ویروس «سندرم تنفسی حاد کروناویروس 2» (SARS-CoV-2) نام دارد و سازمان بهداشت جهانی (WHO) پس از عبور تعداد قربانیان از مرز ۱۰۰۰ نفر، نام این ویروس را کووید 19 (19-COVID) گذاشت.
واژه “کرونا ویروس” از کلمه زبان لاتین “corōna” یا کلمه یونانی “κορώνη” به معنی تاج یا هاله گرفته شدهاست. این واژه به مشخصه ظاهری ویریونها (شکل عفونی ویروس) که در زیر میکروسکوپ الکترونی دیده میشود، اشاره دارد که حاشیهای از سطح بزرگ و پیازدار داشته و یادآور تصویری از یک تاج سلطنتی یا تاج خورشیدی است. از این رو کروناویروس را “ویروس تاجدار“ نیز مینامند.
پس از ورود به سلول میزبان ، ذره ویروس بدون پوشش بوده و ژنوم آن وارد سیتوپلاسم سلول می شود .کرونا ویروسها زیر مجموعه کروناویریده هستند. ساختار آنها نیز دارای یک ژنومRNA معمولی است. افرادی که همزمان دارای بیماری دیگری باشند و کودکان مبتلا به بیماریهای قلبی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کروناویروسها هستند. معمولاً شدت سرماخوردگی که ویروس کرونا عامل آن باشد بیشتر است.
کرونا ویروسها که پس از راینو ویروسها بزرگترین عامل ابتلا به سرماخوردگی هستند، بیشتر در زمستان و بهار باعث سرماخوردگی میشوند. اگرچه کرونا ویروسها بیشتر در حیوانات دیده میشوند، اما هفت نوع از آنها دستگاه تنفسی بدن انسان را تحت تأثیر قرار میدهد. تشخیص اینکه علت بیماری کرونا ویروس باشد یا خیر کمی مشکل است، چرا که برخلاف راینو ویروسها به سختی در آزمایشگاه رشد و نمو میکنند.
ساختار ویروس کرونا از دو لایه تشکیل شدهاست؛ هسته این ویروس را مواد ژنتیکی و لایه بیرونی آن را تاجهای پروتئینی تشکیل دادهاند. خانواده ویروس کرونا همیشه از گونه حیوانی به گونه دیگری منتقل شدهاست. این ویروس برای انتقال آسانتر ممکن است تکامل پیدا کند و موجب بیماری سختتری شود.
در نهایت، در دسامبر ۲۰۱۹ نیز، برای اولین بار در شهر ووهان استان هوبئی چین، پس از اینکه مردم بدون علت مشخصی دچار سینه پهلو شدند و واکسنها و درمانهای موجود مؤثر نبودند، نوع جدیدی از کروناویروس با همهگیری در انسان شناسایی شد. با عبور تعداد قربانیان ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ نفر سازمان جهانی بهداشت برای بیماری ناشی آن نام رسمی انتخاب کردهاست – کووید ۱۹ (۱۹-COVID) که اشارهای دارد به «کرونا»، «ویروس»، «بیماری» و سال ۲۰۱۹. این نوع کرونا ویروس قبل از این همهگیری در انسان دیده نشده بود.
علائم کرونا ویروس جدید که منجر به بیماری COVID-۱۹ میشود، معمولاً چند روز پس از آلوده شدن فرد به ویروس شروع میشود. اما در بعضی افراد ممکن است علائم کمی دیرتر ظاهر شوند. براساس آمارها و تحقیقات انجام شده علائم میتوانند شامل: تب (در۴۳/۸ درصد افراد هنگام پذیرش و ۸۸/۷ درصد افراد هنگام بستری)، سرفه خشک (در ۶۷/۸ درصد موارد)، اختلال تنفسی، احساس خستگی و درد عضلانی (در ۱۱ تا ۱۴٪ موارد)، اسهال (در ۳٫۸ درصد موارد) باشند. بهطور متوسط incubation period یا دوره نهفتگی علائم، چهار روز بودهاست.
کدورت یا اصطلاحاً Ground-glass opacity در سیتی اسکن قفسه سینه، در ۵۶/۴ درصد موارد دیده شدهاست. ۱۷/۹ درصد از بیماران با بیماری غیر شدید و ۲/۹ درصد از بیماران با علائم شدید، هیچگونه مشکلی را در رادیولوژی یا سیتی اسکن خود نشان ندادند. لنفوسیتوپنی یا کاهش تعداد لنفوسیتهای در گردش خون در ۸۳/۲ درصد افراد در هنگام پذیرش، مشاهده شد.
برخی از افراد هیچ علامتی ندارند، یا فقط علائم خفیف دارند. اما در افراد دیگر، COVID-۱۹ میتواند منجر به مشکلات جدی مانند ذات الریه، عدم دریافت اکسیژن کافی و حتی مرگ شود. این نشانهها بیشتر در افرادی که مشکلات زمینه ای دیگری دارند، دیده میشود
بسته به نوع ویروس کرونا، روشهای انتقال آن متفاوت است. در برخی از موارد روشهای انتقال بیماری از انسان به انسان شبیه بیماری آنفلوآنزا از طریق سرفه و عطسه است. با این حال احتمال انتقال بیماری در فضای باز بسیار محدود بوده و موارد انتقال انسان به انسان در مواردی رخ دادهاست که افراد به مدت طولانی در فضای بسته در کنار فرد بیمار بودهاند مانند افرادی که در بیمارستانها با بیماران در ارتباط هستند. هنوز مشخص نیست که این بیماری نخستین بار از طریق جانوران به انسان منتقل شدهاست یا از طریق سطوح آلوده به ویروس.
تشخیص ویروس کرونا
برای تشخیص ویروس جدید کرونا که عفونت تنفسی کروناویروس COVID-۱۹ را ایجاد میکند از یک روش آزمایشگاهی رایج استفاده میشود که برای تشخیص ویروسهایی مثل ایدز یا سارس استفاده میشده است. پژوهشگران چینی در نیمه اول ژانویه توالی ژنوم (فرمول ژنتیکی) ویروس جدید کرونا را مشخص کردند و در اختیار همگان قرار دادند. برای تشخیص ویروس جدید کرونا، فرمول ژنتیکی آن با آنچه دانشمندان چینی مشخص کردند سنجیده میشود تا روشن شود آیا فرد به ویروس جدید کرونا آلوده شده یا نه.
برای آزمایش از گلو یا بینی فرد مشکوک به ابتلا نمونه برداشته شده و به آزمایشگاه فرستاده میشود. گاهی هم نمونه خلط یا ترشحات فرد مشکوک هم به همراه نمونه خون به آزمایشگاه فرستاده میشود. نمونه معمولا از کسانی گرفته میشود که تب، تنگی نفس و سرفه دارند.
برای تشخیص آزمایشگاهی ویروس جدید کرونا از روشی استفاده میشود به نام واکنش زنجیرهای پلیمراز کمی (quantitative polymerase chain reaction) با استفاده از آنزیمی به نام نسخهبردار معکوس (Reverse transcriptase). واکنش زنجیرهای کمی یا “همزمان” این مزیت را دارد که علاوه بر تشخیص ویروس کرونا ، از روی تعداد ژنوم میتوان تعداد ویروس را هم در نمونه آزمایش شده تعیین کرد.
آنزیم نسخهبردار معکوس از بخشی از ژنوم ویروس که تکرشتهای است (RNA) نسخهبرداری میکند و بعد از روی آن یک نسخه دورشتهای مکمل (ِDNA) ساخته میشود. این محتوای ژنتیکی با استفاده از واکنش زنجیرهای تکثیر میشود و بعد با نور فلورسانس و روشی موسوم به ‘در لحظه’ (Real-time) یا کیفی مقدار و نوع ماده ژنتیکی ویروس مشخص میشود. این آزمایش در دو مرحله اصلی انجام میشود، تشخیص اولیه و تائید تشخیص؛ در مجموع سه آزمایش انجام میشود که هر آزمایش در واقع بررسی و اندازهگیری یک توالی ژنتیکی ویروس است. نتیجه قطعی آزمایش تشخیصی کووید-۱۹ از زمان ارسال نمونه ۴۸ ساعت زمان میبرد.
اما قبل از انجام آزمایش اصلی تشخیص ویروس کرونا ، یک سری تست های اولیه و عمومی وجود دارد که شما با استفاده از این آزمایشات می توانید از احتمال ابتلای خود آگاه شوید. این تست ها شامل:
آزمایش های عمومی که از طریق خون انجام می شوند:
1. آزمایش CBC:
آزمایش CBC برای شمارش سلول های خونی شما استفاده می شود.(جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله آزمایش CBC مراجعه فرمایید) در افرادی که در حالت کلی به یک عفونت ویروسی مبتلا هستند، مقادیر لنفوسیت های آنها کاهش پیدا می کند که می تواند نشانه ای از ابتلا به بیماری باشد.
2. آزمایش CRP:
پروتئین واکنشی C انسانی (CRP)، یک پروتئین پنج پار (پنتامری) حلقوی است که طی التهاب، توسط کبد ساخته شده و چند ساعت پس از آسیب بافتی، شروع عفونت و دیگر علل التهاب به گردش خون آزاد می شود. جواب این تست نیز در افراد مبتلا به ویروس کرونا به صورت یک مثبت یا دو مثبت گزارش می گردد.
3. آزمایش ESR:
سدیمانتاسیون که به آن سرعت رسوب گلبول قرمز «ESR» یا به زبان ساده تر Sed Rate می گویند، یک نوع آزمایش خون در منزل است که میزان فعالیت التهابی را در خون نشان می دهد. تست Sed Rate تنها ابزار تشخیصی پایه نیست، اما ممکن است در فرآیند تشخیص یا نظارت بر پیشرفت یک بیماری التهابی به پزشک کمک کند. مقادیر بالای ESR نیز به همراه علائم و سایر تست ها می تواند نشانگر ابتلا به کرونا باشد.
4. آزمایش CPK :
آزمایش خون CPK برای اندازه گیری کراتین فسفوکیناز (یا کراتین کیناز) در خون تجویز می شود. آنزیم های کراتین زمانی که عضلات یا بافت ها آسیب می بینند یا تحلیل می روند آزاد می شوند. افزایش مقادیر CPK در خون می تواند بیانگر تحلیل بافت ریه و وارد شدن وضعیت بیماری فرد به فاز حاد و خطرناک باشد.
5. آزمایش LDH:
آنزیم درون سلولی لاکتات دهیدروژناز به طور وسیع در بافتهای بدن یافت میشود. این بافتها شامل: کلیه، کبد، قلب، ماهیچههای اسکلتی، مغز و ریه هستند. افزایش سطح لاکتات دهیدروژناز معمولاً بعد از مرگ سلولی و آزاد شدن این آنزیم درون خون اتفاق میافتد.
لاکتات دهیدروژناز به تنهایی یک تست اختصاصی نیست؛ زیرا این آنزیم در آسیبهای بافتی گوناکون قابل اندازه گیری است. با این وجود افزایش این آنزیم در کنار سایر علائم کلینیکی و تستهای تکمیلی برای تشخیص بیماریهای نارسایی ریه (COPD)، دیستروفیهای عضلانی و آنمی پرنیشیوز مفید است.
مقادیر بالای LDH در خون نیز همانند تست CPK می تواند بیانگر آسیب بافتی به ریه و سلول های ریوی باشد.
درمان ویروس کرونا
متاسفانه هنوز هیچ راه درمان قطعی و واکسنی برای آن وجود ندارد، همانطور که برای سرماخوردگی نیز نمیتوان واکسن و راه حل مشخصی معرفی کرد. به عبارتی باید به روشهای مختلف به کمک سیستم ایمنی بدن خود رفته و برای موفقیت آن در از بین بردن بیماری دعا کنید. بد نیست بدانید در موج اخیر آنفولانزا در ایران طی ماه آبان و آذر، نزدیک به 110 نفر از هموطنانمان جان خود را در سال جاری از دست دادند. پس در هر صورت باید مراقب بود.
درست همانند زمانی که دچار سرماخوردگی میشوید، باید به طور مطلق استراحت کرده و مایعات زیادی مصرف کنید. برای رفع خشکی گلو به طور مداوم بخور کنید. حتی بخور آب جوش خالی نیز تاثیر فراوانی خواهد داشت. با توجه به نزدیک بودن علائم ویروس کرونا جدید به سرماخوردگی و از طرفی نبود راه درمان قطعی برای آن، استراحت مطلق و نوشیدن آب فراوان را باید دو کلید اصلی برای مقابله با کرونا اعلام کرد. در صورتی که به تازگی با فردی سفر کرده به خارج از کشور تعامل داشته و علائم خود را به جای سرماخوردگی ناشی از ویروس کرونا میدانید، برای سلامت خود و اطرافیانتان، هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید.
در چین به منظور کمک به بیماران برای مقابله با ویروس کرونا ، به طور مستمر به آنها آبرسانی شده و به افرادی که دچار نفستنگی شدهاند، اکسیژنرسانی نیز صورت میگیرد. ابتدا باید به فکر پیشگیری بود، چون درمان قطعی ارائه نشده است. مجددا همان اعمالی که برای جلوگیری از دچار شدن به سرماخوردگی دنبال میکنید، این مرتبه نیز انجام بدهید. دستان خود را به طور مرتب با آب و صابون بشویید. لزوم انجام این کار قبل از غذا خوردن 100 درصد است. هرگز انگشتانتان را به چشم، بینی یا دهان خود نمالید. اگر فردی یکی از علائم گفته شده در بالا و در کل شبیه به انسانی سرماخورده به نظر میرسد، از او دور شوید.
ماسکهای عادی، یکبار مصرف هستند، به این معنی که بعد از برداشتنشان از روی صورت باید آنها را دور انداخت و از ماسک جدیدی استفاده کرد. اصول استفاده از ماسک را یاد گرفته و آن را روی صورت خود چفت کنید به طوری که از بالا بینی را به طور کامل پوشانده و از پایین نیز تا زیر چانه کشیده شده باشد.
وب سایت سازمان بهداشت جهانی در کشور انگلستان موارد زیر را به عنوان بهترین راههای جلوگیری از ابتلا به بیماریهای ویروسی خانواده سرماخوردگی و کرونا اعلام کرده است:
• شستن مرتب دستها با آب گرم و صابون، به طوری که 20 ثانیه زمان ببرد. در زمان شستن دستها باید قسمتهایی از مچ را نیز شسته و نباید به شستن کف دست اکتفا کرد.
• عدم لمس بینی، چشم و دهان تا جای ممکن
• داشتن سبک زندگی سالم؛ این مورد رفتارهای زیادی همچون عدم داشتن روابط جنسی پرخطر و محافظت نشده را شامل میشود.
هنوز درباره تاثیرگذاری یا عدم تاثیرگذاری بهینه ماسک بحثهایی وجود دارد، اما استفاده از آنها همچنان ضروری محسوب میشود. اکنون در شهر ووهان، اگر فردی در مکانهای عمومی مخصوصا وسایل نقلیه عمومی ماسک روی صورت نداشته باشد، به بیرون از جمعیت رانده خواهد شد. این در حالی است که ویروس شناسان عقیدهای به موثر بودن این دسته ماسکهای متداول نزد عموم نداشته و معتقدند آنها از انتقال ویروسهای هوازی جلوگیری نمیکنند.