واکسن‌های saRNA به عنوان نسل جدید واکسن های کرونا

واکسن‌های saRNA ، فناوری مشابه واکسن‌های RNA پیام‌رسان مانند فایزر و مدرنا دارد. راهبرد saRNA ارسال دستورالعمل‌های ساخت پروتئین سنبله در سیستم ایمنی بدن است. گروهی از محققان کالج امپریال لندن تلاش می‌کنند تا دریابند که واکسن‌های saRNA به چه میزان در برابر کووید به‌ خصوص به‌ عنوان دوزهای تقویت‌کننده طی ۱۰ سال آینده کارایی دارند. به گزارش گاورمنت در حال حاضر جهان دسترسی نابرابر به واکسن‌ها دارد؛ یعنی تا زمانی که اکثریت جمعیت کشورها واکسینه نشوند انواع جدید و قدرتمند ویروس همچنان جهش می‌یابند.

محققان در این تحقیق تاثیر تکنیکی واکسنی متفاوت در ۱۹۲ نفر، بین ۱۸ تا ۴۵ سال را بررسی کردند. آنان دریافتند که ۸۷ درصد از گروه با دریافت واکسن‌های saRNA پاسخ آنتی‌بادی قوی ایجاد می‌کنند. بعضی از واکسن ها مانند واکسن نواواکس تمام پروتئین اسپایک ویروس را تزریق می کنند، اما پژوهشگران دانشگاه واشنگتن روی بخشی از پروتئین اسپایک تمرکز کرده اند. RBD یا دامنه اتصال گیرنده بخش کلیدی پروتئین اسپایک ویروس است که به گیرنده های روی سلول های بدن می چسبد تا وارد سلول شود.

از واکسن، پروتئین های RBD که به صورت مصنوعی ساخته شده اند، به نانو ذرات توپی شکل می چسبند و بعد تزریق می شوند. آنتی بادی هایی که بدن پس از تزریق این واکسن تولید می کند، حداقل ۱۰ برابر بیشتر از واکسن هایی است که از تمام پروتئین اسپایک استفاده می کنند. این واکسن در حال حاضر مراحل اولیه کارآزمایی بالینی مرحله انسانی خود را با شرکت داوطلبان پشت سر می گذارد و اگر تمام مراحل با موفقیت طی شود، اواخر سال آینده در دسترس عموم قرار خواهد گرفت.

واکسن‌های saRNA چه نوع واکسن‌هایی هستند؟

واکسن‌های saRNA، فناوری مشابه واکسن‌های RNA پیام‌رسان مانند فایزر و مدرنا دارد. راهبرد saRNA ارسال دستورالعمل‌های ساخت پروتئین سنبله در سیستم ایمنی بدن است تا باعث ایجاد سنبله ویروس در بدن شود. سیستم ایمنی بدن سنبله را به‌ عنوان یک خطر بزرگ شناسایی می‌کند؛ بنابراین برای مقابله با آن آنتی‌بادی ایجاد می‌کند. در واقع این فناوری از کد ژنتیکی به نام RNA خودتقویت‌کننده(saRNA) استفاده و این اطلاعات ژنتیکی دستورالعمل‌هایی برای ساخت پروتئین سنبله در خارج از ویروس کرونا ارائه می‌کند.

چند ماه پیش تمام دنیا هنوز با موج اول کرونا دست وپنجه نرم می کرد و چشم امیدش به نتایج مراحل پایانی کارآزمایی های بالینی واکسن های کووید ۱۹ بود. حالا نزدیک به دو سال از شروع عالم گیری ویروس کرونا گذشته است و سه واکسن مجوز استفاده اضطراری را در بعضی از کشورها دریافت کرده است.

واکسن فایزر محصول مشترک شرکت فایزر- بایون تک و واکسن مدرنا هر دو از فناوری ژنتیکی جدید آران ای پیام رسان (mRNA) استفاده می کنند و واکسن سوم، واکسن آسترازنکا دانشگاه آکسفورد با روش مرسوم استفاده از ویروس ضعیف شده ساخته شده است. اما این سه واکسن به تنهایی برای پایان بخشیدن به همه گیری کافی نیست. هنوز خیلی زود است که فکر کنیم ویروس کرونا را شکست داده ایم. بعضی از ایمونولوژیست ها نگران کارایی موثر واکسن ها در برابر شکل های تغییر یافته ویروس هستند.

تا الان سارس-کوو-۲ چند جهش جدید داشته است، از جمله مواردی که اولین بار در انگلیس و آفریقای جنوبی شناسایی شدند و قدرت انتقال بیشتری دارند. از زمانی که ویروس سارس-کوو-۲ را شناخته ایم تنها یک سال می گذرد و هیچ ایده ای نداریم که ویروس ممکن است هنوز چه غافلگیری هایی در آستین داشته باشد.

اگر بعد از واکسن زدن باز هم به کووید-۱۹ مبتلا شویم، چه اتفاقی می افتد؟ آیا به شکل وخیم تری از بیماری مبتلا خواهیم شد؟ یا اگر واکسن ها از بیمارشدن افراد واکسینه شده جلوگیری کنند، اما مانع نشوند از این که افراد واکسینه دیگران را بیمار کنند، چه اتفاقی می افتد؟ اگر پاسخ سوال آخر مثبت باشد، شرایط همه گیری بدتر خواهد شد و افراد واکسینه، ناقلانی بی علامت خواهند بود. به علاوه مردم سراسر دنیا، پاسخ های ایمنی متفاوتی در برابر ویروس از خود نشان می دهند. در نتیجه ممکن است در برابر واکسن هم پاسخ های مختلفی وجود داشته باشد.

اما مهم ترین مساله، ماندگاری واکسن است. در واقع مدت زمانی که افراد بعد از تزریق واکسن ایمن می مانند. اگر واکسنی فقط برای چند ماه به جای چند سال ایمنی ایجاد کند، بنابراین طی شش ماه پیشرفت بزرگی برای مقابله با بیماری حاصل نشده است. بعد از آن هم ممکن است با شکل های بدخیم تر شیوع بیماری در سراسر دنیا روبه رو شویم. با این حال خبر خوب این است که واکسن‏های دیگری هم در دست ساخت است. بسیاری از آنها سازوکارهای جدید و متفاوتی را دنبال می کنند که ممکن است موثرتر و ارزان تر بوده و توزیع راحت تری هم داشته باشند. در ادامه به چند مورد از واکسن‏هایی که بیشترین ظرفیت را دارند، اشاره کرده ایم.

آیا واکسن‌های saRNA کرونا با واکسن mRNA متفاوت هستند؟

واکسن‌های saRNA کرونا می‌تواند در مقادیر کمتری تزریق شود؛ بنابراین می‌تواند جمعیت بیشتری را با واکسن کمتر تحت پوشش قرار دهد. فناوری saRNA با دوز بسیار کم توانایی محافظت در برابر سایر بیماری‌های عفونی مانند هاری و ابولا دارد. جالب توجه است، محققان معتقدند که این واکسن می‌تواند برای درمان سایر بیماری‌ها مانند سرطان نیز استفاده شود. پروتئینی به نام پروتئین اسپایک سطح کروی ویروس کرونا را به شکل برآمدگی هایی پوشانده است و ویروس به کمک همین برآمدگی ها می تواند به سلول های بدن ما بچسبد و با ورود به آنها، سلول را آلوده کند.

روش ساخت واکسن‌های saRNA مانند واکسن های آران ای پیام رسان (mRNA) فایزر و مدرنا است و حتی ممکن است بهتر هم باشد. در واکسن های آران ای خود تقویت کننده، ماده ژنتیکی ویروس و نه خود ویروس، مستقیما وارد سلول های بدن شده و بدن را وادار می کند تا خودش پروتئین اسپایک ویروس سارس-کوو-۲ را بسازد. این واکسن، سلول های بدن را به کارخانه هایی تبدیل می کند که پیوسته با سرعت زیاد مقدار زیادی از پروتئین اسپایک را می سازند. از این رو انتظار می رود اگر افراد بعد از واکسیناسیون بیمار شوند، بیماری شدیدتری را تجربه نکنند. به نظر می رسد اگر این نوع واکسن به مرحله تایید نهایی برسد، قیمت پایین تری خواهد داشت و حجم زیادی از آن را می توان تولید کرد.

آیا واکسن‌های saRNA عوارض دارند؟

این مطالعه در مراحل اولیه است و هنوز توسط بررسی همکار تایید نشده است. نتایج تحقیقات در مرحله پیش از چاپ نشان می‌دهد که عوارض جانبی کم و شامل لرز و درد عضلانی است و هیچ واکنش آلرژیک وجود ندارد. با این حال، حد بالای مطالعه ۴۵ سال بود به این معنی که واکنش افراد مسن و آسیب‌پذیرتر ناشناخته است. پروفسور رابین شاتوک اظهار کرد: تقاضای جهانی برای واکسن کووید با توجه به ظهور انواع کشنده سارس-کوو-۲ و انتظارات واکسیناسیون تقویت‌کننده، در دهه آینده بالا خواهد بود.

ما نشان داده‌ایم که فناوری واکسن‌های saRNA بی‌خطر است و می‌تواند یک پاسخ ایمنی ایجاد کند. وی افزود: اکنون در حال اصلاح سیستم عامل امپریال saRNA برای تولید واکسن برای انواع دیگر بیماری‌های عفونی هستیم. پژوهشگران شرکت نواواکس، ژن پروتئین اسپایک کرونا را به یک باکلوویروس تزریق و بعد صبر کردند تا سلول های یک شاپرک آلوده شوند. سلول های آلوده شده هم می توانند خودبه خود پروتئین اسپایک را تولید کنند. سپس پژوهشگران از همین پروتئین های اسپایک تولیدشده در ساخت واکسن کرونا استفاده می کنند.

این واکسن ها علاوه بر این که هزینه کمتری دارند، توزیع شان نیز ساده تر است. زیرا نگهداری از این واکسن ها به دمایی بین ۲ تا ۸ درجه سانتی گراد نیاز دارد و می توان آنها را در یخچال نگه داشت. ماده افزودنی در این واکسن، ترکیبی است که از پوست درخت کوئیلای یا درخت صابون به دست آمده و ساپونین (Saponin) نام دارد. ساپونین می تواند پاسخ سیستم ایمنی بدن را تقویت کند.

گونه‌های جدید ویروس کرونا چگونه ظهور کردند؟

گونه‌های جدید ویروس کرونا بسیار زیادی از ابتدای شیوع آن به وجود آمده است بر اساس اطلاعات تارنمای سازمان جهانی بهداشت، از زمان شیوع ویروس کرونا در سال ۲۰۱۹، جهش‌های زیادی در آن رخ داده است و با توجه به ماهیت ویروس‌ها، وقوع چنین جهش‌هایی بی سابقه و یا غیر قابل انتظار نیست. به گفته دکتر ویلیام شافنر (William Schaffner) متخصص بیماری های عفونی در مرکز پزشکی دانشگاه وندربیلت در نشویل آمریکا، ویروس‌ها به سرعت تکثیر می‌شوند و در نتیجه جهش‌های جدید همیشه وجود دارد. هرچند اکثر تغییرات کوچک ژنتیکی تاثیری در رفتار ویروس ندارند.

برخی از جهش‌ها برای ویروس زیانبار هستند، یعنی توانایی تکثیر آن را مختل و باعث به اصطلاح مرگ آن می‌شوند. این در حالیست که برخی از این جهش‌ها ممکن است مزیت‌های خاص و ویژه‌ای را برای زندن ماندن بیشتر نصیب گونه‌های جدید ویروس کرونا کند که از جمله آنها بالابردن سرعت انتشار و انتقال است.

به عقیده شافنر، انواع جدید کشف شده در انگلستان، آفریقای جنوبی و برزیل به دلیل انتشار آسان تر مورد توجه قرار گرفته‌اند، بنابراین آنها می توانند به سرعت جایگزین انواع دیگر ویروس شوند و به گونه‌های غالب تبدیل شوند. گونه‌های شناسایی شده ویروس کرونا جهش‌های متعددی را به خصوص در بخش اسپایک پروتئینی پشت سر گذاشته‌اند که این امر سبب می‌شود با سرعت بیشتر جذب گیرنده‌های سلولی شوند و سلول‌های بیشتری را درگیر کنند.

سویه لامبدا ویروس کرونا چه می‌دانیم؟

سویه لامبدا ویروس کرونا با نام علمی “سی.۳۷”، نخستین‌بار در پرو شناسایی شد و نمونه‌هایی از آن نیز در تاریخ دسامبر ۲۰۲۰ میلادی پیدا شده است.‌ از آن زمان این سویه به گونه چیره در این کشور آمریکای جنوبی تبدیل شده است و عامل ابتلای بیش از ۸۰ درصد از مبتلایان جدید است. بر اساس نمونه‌هایی که از کارمندان نظام پزشکی شیلی انجام شده است، گونه لامبدا ویروس کرونا از هر دو گونه آلفا (انگلیسی) و گاما (برزیلی) مسری‌تر است.

اکنون این گونه دست‌کم در ۲۶ کشور از جمله انگلیس شناسایی شده است و سازمان جهانی بهداشت سویه لامبدا ویروس کرونا را در ۱۴ ژوئن، گونه‌ای قابل توجه معرفی کرد. سازمان بهداشت عمومی انگلستان اعلام کرده است این گونه را تحت آزمایش قرار داده به این دلیل که جهش‌هایی در اسپایک پروتئینی آن صورت گرفته که ویروس را قادر می‌سازد به سلول‌های انسان متصل شود.

مهم‌ترین دغدغه‌های دانشمندان احتمال افزایش سرایت آن و امکان افزایش مقاومت ویروس در برابر پادتن‌های خنثی‌ساز است بدین معنی که می‌تواند سریع‌تر شیوع یابد و مقاومت بیشتری نسبت به واکسن‌ها و درمان‌های پادتنی داشته باشد. با این همه سازمان بهداشت عمومی انگلستان می‌گوید: در حال حاضر هیچ مدرکی وجود ندارد که این گونه باعث وخامت ابتلا به بیماری شده باشد یا تاثیر واکسن‌های تحت استفاده را کم کند.

ویروس کرونا موسوم به «کووید۱۹» اواسط ماه دسامبر ۲۰۱۹ (۲۴ آذر ۱۳۹۸) در شهر ووهان واقع در مرکز چین گزارش شد. ابتدا از این بیماری به عنوان ذات الریه نام برده می شد، اما کمیسیون ملی بهداشت چین ۳۰ دسامبر سال ۲۰۱۹ (۹ دی ماه ۹۸) به صورت رسمی شیوع این ویروس را در چین اعلام کرد. تدروس آدهانوم مدیرکل سازمان جهانی بهداشت ۲۱ اسفندماه ۹۸ در کنفرانسی تاکید کرد که اگرچه واژه «همه‌گیر» (pandemic) به دلیل حساسیتی که دارد، نباید بدون دقت مورد استفاده قرار گیرد، اما ارزیابی‌های این سازمان ویروس کرونا را «همه‌گیر جهانی» شناسایی و اعلام می‌کند.

اولین بار، شرکت داروسازی فایزر آمریکا آبان ماه ۱۳۹۹ اعلام کرد که به واکسن کرونا دست یافته و این واکسن تا ۹۰ درصد در پیشگیری از ابتلا به کرونا موثر عمل کرده است. علاوه بر این کشورهای زیادی همچون ایران، هند، روسیه، چین، انگلیس و کوبا وارد عرصه تولید واکسن کرونا شده اند و موفقیت های چشمگیری در این زمینه کسب کرده اند. در حال حاضر در بسیاری از کشورها واکسیناسیون علیه ویروس کووید ۱۹ در حال انجام است.

تست کرونا در منزل و محل کار با هدف تشخیص آسان طراحی شده است. به طوری که برای انجام آن دیگر لازم به خارج شدن از منزل برای مراجعه به یک آزمایشگاه نمی باشد. همچنین نمونه گیری در محل دارای مزیت های فراوان همچون عدم اتلاف وقت در میر رفت و آمد و انتظار برای پذیرش، نمونه گیری، جوابدهی ، کاهش هزینه های رفت و آمد، دوری از ترافیک ، عدم وجود آلودگی هوا و آلودگی های صوتی و غیره می باشد.

یکی دیگر از مزیت های مهم تست در محل ، کاهش احتمال ابتلا به کرونا می باشد. آزمایش خون در منزل به منظور آسان تر کردن انجام تست ها و درنهایت تشخیص انجام می گیرد. با شیوع شدیدتر کرونا و پاندمی‌ شدن این ویروس ، نیاز به قرنطینه و ماندن در خانه هر روز بیشتر احساس می شود. اما گاهی اوقات با وجود ضرورت قرنطینه به نظر می رسد افراد برای رفع نیاز های اساسی نیاز به خارج شدن از خانه و قرنطینه دارند برای مثال برای انجام آزمایش ها. اما با کمی تدبیر می توان به آسان ترین روش تست کرونا در منزل و محل کار را انجام داد بدون آن که هیچ نیازی به مراجعه حضوری به آزمایشگاه و مراکز درمانی باشد.