متخصصان میگویند، ایجاد عوارض خفیف مانند سرماخوردگی، احساس خستگی، درد ناحیه تزریق، تب و لرز، سردرد یا بدندرد تا ۳روز یا گاهی هم بیشتر، پس از تزریق واکسن کرونا طبیعی است و معمولا با مصرف قرص مسکن برطرف میشود. اطلاعات نادرست نباید منجر به تعلل و ترس مردم برای واکسیناسیون شود. برای کمک به قطع پاندمی حتما باید واکسن کرونا تزریق شود.
روند واکسیناسیون کرونا با سرعت بیشتری نسبت به گذشته در حال انجام است و همین موضوع سبب شده تا افراد بیشتری با عوارض ناشی از تزریق واکسن کرونا مواجه شوند؛ هر چند که تاکنون گزارش مستندی مبنی بر ایجاد عارضههای خطرناک یا مرگ بر اثر تزریق واکسن گزارش نشده، اما برخی افراد از دردها و مشکلاتی که پس از تزریق گریبانشان را گرفته، شکایت میکنند؛ عوارضی که منجر شده برخی از ترس، نسبت به واکسیناسیون تردید پیدا کنند.
عوارض جانبی تزریق واکسن کرونا
بر اساس نتایج تحقیق پژوهشگران مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا، عوارض جانبی تزریق واکسن کرونا در زنان بیش از مردان گزارش شده است؛ به طوری که در این مطالعه، ۱۵زن از ۱۶زن معمولا پس از تزریق واکسن، دچار نشانههایی مثل سرماخوردگی شدهاند. بررسیها نشان میدهد هورمونهای جنسی مثل استروژن و تستسترون، در ایجاد این عارضه در زنان نقش داشته است.
پیش از این پژوهشگران کمیته راهبری مطالعات واکسیناسیون کوویدـ۱۹، معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی شاهرود در مطالعهای، اعلام کردند ایجاد حداقل یک واکنش موضعی یا سیستمیک در روز اول بعد از تزریق برای واکسنهای آسترازنیکا، سینوفارم، اسپوتنیک و برکت بهترتیب ۹۰.۶ درصد، ۴۹.۹ درصد، ۸۳.۹ درصد و ۳۹.۵ درصد بوده است.
در بررسی ۱۸۶ مورد بیمار بستری شده بهعلت کوویدـ۱۹ پس از تزریق واکسن کرونا ، تنها یک مورد عارضه ترومبوآمبولی ریه بهدنبال تزریق واکسن سینوفارم گزارش شده است. همچنین واکنشهای موضعی و سیستمیک تزریق واکسن در روزهای اول بعد از تزریق در واکسن آسترازنیکا بیشتر از سایر انواع واکسنهاست و در درجه بعدی واکسنهای اسپوتنیکوی، سینوفارم و برکت قرار دارند. این واکنشها تا پایان هفته اول بعد از واکسیناسیون روند کاهشی دارد.
گزارش عوارض نادر در اثر تزریق واکسن کرونا سینوفارم
درباره پیامدهای تزریق واکسن کرونا ، شایعاتی که حاوی روایت غیر دقیق و غیر ممکن یک رویداد است، منتشر میشود. یکی از آنها بهجت حسنینژاد ۷۸ساله است که ۱۷روز پس از تزریق دوز دوم واکسن کرونا سینوفارم، دچار سکته مغزی و قلبی شد. با این که خود و فرزندانش معتقدند دلیل سکته، تزریق واکسن است، اما پزشکان بیمارستان تأکید کردهاند که مشکل او ریشه عصبی داشته و ارتباطی به واکسن ندارد، حالا دیگر اعضای خانواده تمایلی به تزریق واکسن ندارند.
علی مدرسی، ۷۱ساله هم ۳روز پس از دریافت دوز دوم سینوفارم سکته مغزی کرد. پزشک معالج اما به او اعلام کرد، این اتفاق میتواند جزو پیامدهای تزریق باشد اما قطعا عارضه نادری است و برای همه ایجاد نمیشود. دلیل آن هم بیماریهای زمینهای است.
حالا مینو محرز، متخصص عفونی معتقد است که واکسن هراسی، ناشی از توجه مردم به اطلاعات نادرست منتشر شده در فضای مجازی است که آنها را سردرگم کرده است. طبیعی است وقتی یک واکسن به صورت میلیونی تزریق شود، افرادی هم دچار عوارض آن شوند. واکسن کرونا مورد استفاده در ایران، اغلب سینوفارم است که ویروس کشته شده کروناست؛ به همین دلیل عوارض خاصی ندارد.»
این متخصص عفونی به نکته دیگری اشاره میکند؛ آن هم ابتلای افراد به بیماریهای خاموش پیش از تزریق واکسن کرونا است: «گاهی با تزریق واکسن کرونا ، بیماری افراد، شدت بیشتری پیدا میکند؛ بنابراین ممکن است اختلال ایجاد شده، بهدلیل ابتلایشان به بیماری باشد، نه عوارض واکسن.» عوارض واکسن کرونا تنها به سینوفارم محدود نمیشود. به گفته محرز، آسترازنیکا هم در موارد بسیار نادری بهویژه در افراد زیر ۵۰سال، با لخته خون همراه بوده است؛ هر چند که تأکید میکند که این عارضه، با توجه به میزان مصرف بالای این واکسن قابل توجه نیست.
علائم سرماخوردگی پس از تزریق واکسن کرونا ، طبیعی است
متخصصان میگویند، ایجاد نشانههای خفیف مانند سرماخوردگی، احساس خستگی، درد ناحیه تزریق، تب و لرز، سردرد یا بدندرد تا ۳روز یا گاهی هم بیشتر، پس از تزریق واکسن کرونا طبیعی است و معمولا با مصرف قرص مسکن برطرف میشود؛ بنابراین افراد نباید نگران شوند. ، بعضی عوارض مثل لختهشدن خون و درد و ورم در ناحیه پا هم ممکن است ایجاد شود که با مراجعه به پزشک، قابل درمان است.
اگر کسی بعد از تزریق واکسن کرونا دچار علائم شدید بیماری شود؛ یعنی به کوویدـ ۱۹مبتلا شده و این موارد ربطی به واکسن ندارد.» او معتقد است که هنوز تمام واکسنها در برابر ویروس دلتا، به طور کامل تأثیرگذار نیستند؛ حتی اثرگذاری فایزر بر ویروس دلتا کرونا از ۹۵درصد به ۶۰درصد رسیده است. با این که برخی واکسنها مانند فایزر و مادرنا، با ممنوعیت واردات به ایران مواجهند، اما چندین ماه است که این واکسنها بهویژه فایزر، بهصورت غیرقانونی در ایران تزریق میشوند.
وزارت بهداشت تأکید میکند که اینها قاچاق است و مورد تأیید نیست و حالا محرز میگوید، افرادی که بهدنبال تزریق واکسنهای خارجی خاصی مثل فایزر هستند و حتی اقدام به خرید آن از بازار سیاه میکنند، باید به این موضوع توجه داشته باشند که رعایت زنجیره سرد در واکسنها بسیار مهم است و اگر این موضوع رعایت نشده باشد، میتواند منجر به لخته شدن خون شود.
آسترازنیکا، عامل لختگی خون در زنان زیر ۴۰سال
از میان تمام واکسنها، بر اساس آن چه اعلام شده، واکسن کرونا آسترازنیکا بیشترین میزان عوارض را داشته است. مصطفی نوریزاده، عضو هیأت علمی دانشکده بیوتکنولوژیک ترکیه و دانشیار دانشگاه بیوتکنولوژیک در ایران درباره این موضوع میگوید: «در بدن بعضی افراد پس از تزریق واکسن آسترازنیکا، آنتیبادی ایجاد میشود که باعث تجمع پلاکتها در یک ناحیه میشود و به هم میچسبند. همین موضوع سبب تولید لخته خون میشود که خطرناک است، اما موارد ابتلا به چنین عارضهای نادر است.»
به گفته او، برای پیشگیری و کنترل این موضوع در کشورهای اروپایی به این نتیجه رسیدند که این عارضه در افراد زیر ۶۰ سال و بهطور ویژه زنان کمتر از ۴۰سال بیشتر دیده میشود. همچنین احتمال خطر لخته شدن خون بر اثر تزریق این واکسن کرونا ، بیشتر پس از تزریق دوز اول ایجاد میشود؛ به همین دلیل هر شخصی در هر سنی با داشتن مشکلات پلاکت نباید واکسن آسترازنیکا را تزریق کند. او تأکید میکند که عوارض این واکسن هم مانند سایر واکسنها تا ۵روز طبیعی و مانند سرماخوردگی است: «اگر فردی بین روزهای پنجم تا بیستوهشتم بعد از تزریق این واکسن، علائمی مثل تاری دید، درد شدید در ناحیه قفسه سینه یا سردردهایی شبیه میگرن داشت، حتما باید به پزشک مراجعه کند و در نخستین فرصت تعداد پلاکتهای خونی کنترل شود.»
کارایی واکسن کرونا به میزان عوارض آن نیست
نوریزاده به نکته دیگری اشاره و تأکید میکند که کارایی واکسن کرونا به میزان عوارض آن نیست؛ یعنی اگر واکسنی عوارضی نداشت، نباید تصور کرد که کارایی هم ندارد؛ «بدن هر شخص با عفونتی که از طریق واکسن ایجاد میشود، نوعی ایمنی در حافظه سلولی خود ذخیره میکند و در مواجهههای بعدی با همان عفونت، در مقابل آن از بدن محافظت میکند و به ویروس پاسخ ایمنی میدهد.»
این عضو هیأت علمی دانشکده بیوتکنولوژیک ترکیه میگوید، بهتر است افراد نیم ساعت پس از تزریق واکسن کرونا در محل حضور داشته باشند، تا اگر آلرژی داشته باشند با مداخله پزشک برطرف شود. کسانی هم که به داروهایی مانند پنیسیلین حساسیت دارند، میتوانند با خیال راحت واکسن بزنند. واکسنهای غیر فعال مانند برکت، فخرا و نورا، بهارات و سینوفارم عوارض کمتری دارند، اما عوارض واکسنهای اسپوتنیکوی و آسترازنیکا بیشتر است؛ چراکه قسمتی از پروتئین یا تاجهای ویروس قرار است در بدن ما تولید شود و بدن ما نسبت به آن پاسخ دهد که در بعضی افراد ممکن است با عوارض مواجه شود که طبیعی است.
متاسفانه کمیته ملی کرونا گزارشی به مردم نمیدهد
مطالعات نشان میدهد، عوارض واکسن کرونا فقط میتواند تا ۴۵روز بعد از تزریق آن ایجاد و ماندگار باشد. البته هیچ واکسنی حتی واکسن آنفلوآنزا هم صد درصد ایمنی ایجاد نمیکند و کاملا هم بدون عوارض نیست. هماکنون نمیتوان در مورد عوارض طولانیمدت واکسن کرونا نظر درست و قطعی داشت، واکسن برای مدت مشخصی میتواند در بدن باقی بماند و بعد از سوی سیستم ایمنی بدن ما از بین میرو؛ به همین دلیل نباید از عوارض طولانیمدتی که ممکن است در آینده به دنبال داشته باشد، هراسید.
هم اکنون عوارض مربوط به واکسن کرونا بیشتر متوجه خود این بیماری است. تاکنون تحقیقاتی درباره عوارض واکسنهای کرونا و چگونگی عملکرد جهشهای ویروس در ایران انجام نشده؛ البته حدود یکماه قبل کمیتهای برای عوارض واکسن ایجاد شد، اما هنوز هیچگونه اطلاعاتی در مورد عوارض واکسن در اختیار مردم قرار نداده است. یکی از مهمترین مشکلات کشور این است که تاکنون هیچ گزارش قطعی از کمیته علمی کرونا منتشر نشده است: «این موضوع بزرگترین خطای این کمیته بهحساب میآید که نتوانسته مطالعاتی در این زمینه داشته باشد؛ در حالی که وظیفه دارد به ابهامات و سؤالات مردم پاسخ دهد؛ بنابراین آمار دقیقی در مورد عوارض واکسن کرونا در کشور وجود ندارد.»
مردم به اطلاعات غیرعلمی توجه نکنند
مردم نباید به اطلاعات غیر علمی تکیه کرده و بر اساس آن عمل کنند. مطالبی منتشر شده که تأکید میکند، بعد از تزریق واکسن کرونا نباید از ویتامین استفاده کرد یا ممکن است خطرات زیادی در آینده در انتظار کسانی باشد که واکسن تزریق کردهاند. بعضی نشریات زرد الکترونیکی یا کاغذی و سایتهای مختلف غیرعلمی هم در ترویج این گونه دادهها بسیار مؤثرند؛ ضمن این که در مورد واکسنهایی که در ایران استفاده میشوند، هم تاکنون مورد خاصی گزارش نشده است.
اینها اطلاعات نادرستی است که تنها منجر به افزایش نگرانی مردم میشود. افرادی که به طور کلی به خیلی از داروها، حساسیت دارند میتوانند قبل از تزریق، موضوع را با پزشک در میان بگذارند. کسانی هم که در دوز اول دچار حساسیت شدید میشوند نباید دوز دوم همان واکسن را دریافت کنند.
تزریق واکسن به معنای مبتلا نشدن نیست
متخصصان عفونی تأکید میکنند که اطلاعات دقیقی درباره عوارض واکسن کرونا در اختیار نیست، اما تمام آنها بر این نظرند که عوارض تزریق واکسن کمتر از ابتلا به کروناست. نبود اطلاعات نباید منجر به تعلل و هراس مردم از تزریق واکسن کرونا شود. برای کمک به قطع پاندمی حتما باید واکسن تزریق شود؛ حتی در مورد واکسن آسترازنیکا هم که اعلام میشود احتمالا لخته خون ایجاد میکند، میتوان برای افراد بالای ۵۰ سال مورد استفاده قرار گیرد. عوارض هر واکسنی بهدلیل فعال شدن سیستم ایمنی بدن، اتفاق میافتد که عجیب نیست تزریق واکسن کرونا از ابتلا به بیماری جلوگیری نمیکند، قرار هم نیست بعد از تزریق، افراد بدون ماسک و عدم رعایت فاصله اجتماعی در فضاهای سربسته، تجمعات و مهمانیها شرکت کنند.
ما اکنون با ویروس دلتا مواجهیم، اما واکسنها برای ویروسی ساخته شدهاند که شباهتی به دلتا ندارد؛ بنابراین هدف از تزریق واکسن کرونا ، کاهش مرگ و درگیری شدید است. هر واکسن کرونا، تنها میتواند درصد مشخصی از عفونت کووید ۱۹جلوگیری کند. این درصد هم خیلی بالا نیست. بنابراین عجیب نیست اگر فردی با وجود تزریق واکسن به بیماری مبتلا شود. در کشورهای دیگر هم با وجود واکسینه شدن تعداد زیادی از افراد، باز هم احتمال ابتلا به بیماری وجود دارد.
تست کرونا در منزل و محل کار
تست کرونا در منزل و محل کار با هدف تشخیص آسان طراحی شده است. به طوری که برای انجام آن دیگر لازم به خارج شدن از منزل برای مراجعه به یک آزمایشگاه نمی باشد. همچنین نمونه گیری در محل دارای مزیت های فراوان همچون عدم اتلاف وقت در میر رفت و آمد و انتظار برای پذیرش، نمونه گیری، جوابدهی ، کاهش هزینه های رفت و آمد، دوری از ترافیک ، عدم وجود آلودگی هوا و آلودگی های صوتی و غیره می باشد. یکی دیگر از مزیت های مهم تست در محل ، کاهش احتمال ابتلا به کرونا می باشد.
آزمایش خون در منزل به منظور آسان تر کردن انجام تست ها و درنهایت تشخیص انجام می گیرد. با شیوع شدیدتر کرونا و پاندمی شدن این ویروس ، نیاز به قرنطینه و ماندن در خانه هر روز بیشتر احساس می شود. اما گاهی اوقات با وجود ضرورت قرنطینه به نظر می رسد افراد برای رفع نیاز های اساسی نیاز به خارج شدن از خانه و قرنطینه دارند برای مثال برای انجام آزمایش ها. اما با کمی تدبیر می توان به آسان ترین روش تست کرونا در منزل و محل کار را انجام داد بدون آن که هیچ نیازی به مراجعه حضوری به آزمایشگاه و مراکز درمانی باشد.