عملکرد سیستم ایمنی نوزادان در برابر کووید ۱۹ ، فراتر از حد تصور است

یکی از موضوعاتی که پیرامون ابتلا به ویروس کرونا مطرح شده است مصون بودن نوزادان نسبت به این ویروس بوده و همین موضوع باعث شده است که تحقیقات بیشتری بر روی عملکرد سیستم ایمنی نوزادان انجام گیرد تا متوجه شوند علت مقاومت نوزادان به کووید ۱۹ چیست. تحقیقات نتایج شگفت‌انگیزی را ارائه داده است که ما نیز در این مقاله سعی کرده‌ایم تمامی نتایج را در یک مطلب مفید در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. اگر برای شما نیز این سؤال به وجود آمده است که چرا سیستم ایمنی نوزادان در برابر کووید ۱۹ بسیار مقاوم است این مقاله را از دست ندهید.

نوزادان در مقایسه با بزرگسالان، به واسطه ویروس‌هایی مانند آنفلوانزا و “ویروس سین‌سیشیال تنفسی“(RSV)، به بسیاری از بیماری‌های تنفسی مبتلا می‌شوند اما برخلاف بزرگسالان، برای نخستین بار با این ویروس‌ها برخورد می‌کنند. بررسی جدید پژوهشگران آمریکایی نشان می‌دهد که سیستم ایمنی نوزادان، عملکردی بسیار قوی در برابر کووید ۱۹ دارد. به گزارش وب‌سایت رسمی دانشگاه کلمبیا، همانگونه که همه والدین می‌دانند، نوزادان مستعد ابتلا به عفونت‌های تنفسی هستند اما یک پژوهش جدید نشان می‌دهد که سیستم ایمنی نوزادان، قوی‌تر از آن چیزی است که بیشتر مردم تصور می‌کنند و در مبارزه با عوامل جدید بیماری‌زا، از سیستم ایمنی بزرگسالان پیشی می‌گیرد.

سیستم ایمنی نوزادان در مقایسه با سیستم ایمنی بزرگسالان

“دونا فاربر”(Donna Farber)، استاد میکروبیولوژی و ایمنی‌شناسی “کالج پزشکان و جراحان دانشگاه کلمبیا”(VP&S) گفت: سیستم ایمنی نوزادان در مقایسه با سیستم ایمنی بزرگسالان، به ضعیف بودن و توسعه‌نیافته بودن شهرت دارد اما این مقایسه منصفانه نیست. نوزادان در مقایسه با بزرگسالان، به واسطه ویروس‌هایی مانند آنفلوانزا و “ویروس سین‌سیشیال تنفسی”(RSV)، به بسیاری از بیماری‌های تنفسی مبتلا می‌شوند اما برخلاف بزرگسالان، برای نخستین بار با این ویروس‌ها برخورد می‌کنند. فاربر ادامه داد: بزرگسالان اغلب مریض نمی‌شوند، زیرا پیشتر با ویروس‌ها رو به رو شده‌اند؛ در حالی که هرچه نوزاد با آن رو به رو می‌شود، برای او تازگی دارد.

آزمایش توانایی سیستم ایمنی را برای واکنش نشان دادن به یک عامل جدید بیماری‌زا

فاربر و همکارانش در پژوهش خود، فقط توانایی سیستم ایمنی را برای واکنش نشان دادن به یک عامل جدید بیماری‌زا آزمایش کردند و اساسا هرگونه کمک مرتبط با خاطرات ایمونولوژیک را حذف کردند. آنها برای مقایسه، سلول‌های T ساده را که هرگز با عامل بیماری‌زا مواجه نشده‌اند، از موش‌های نوزاد و بالغ جمع‌آوری کردند. سلولها در یک موش بالغ آلوده به ویروس قرار داده شدند. سلول‌های T نوزاد در رقابت برای ریشه‌کن کردن ویروس، پیروز شدند. سلول‌های T ساده به دست آمده از موش‌های نوزاد، سطوح پایین‌تری از ویروس را نسبت به سلول‌های بالغ تشخیص دادند، سریع‌تر تکثیر شدند، تعداد بیشتری از آنها به محل عفونت رفتند و به سرعت یک دفاع قوی را در برابر ویروس ایجاد کردند.

دفاع قوی در برابر ویروس طی یک مقایسه آزمایشگاهی، پیشرفت‌های مشابهی را در سلول‌های T نوزاد انسان در مقایسه با سلول‌های T بالغ نشان داد. فاربر گفت: ما در حال بررسی سلول‌های T ساده‌ای بودیم که هرگز فعال نشده‌اند؛ بنابراین تعجب آور بود که آنها براساس سن، رفتار متفاوتی داشتند. این نشان می‌دهد که سیستم ایمنی نوزاد، قوی و کارآمد است و می‌تواند در اوایل زندگی، از عوامل بیماری‌زا رها شود. سیستم ایمنی نوزاد از برخی جهات ممکن است حتی بهتر از سیستم ایمنی بزرگسالان باشد زیرا برای واکنش نشان دادن به تعداد زیادی از عوامل جدید بیماری‌زا طراحی شده است.

کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲” (SARS-CoV-2)

به نظر می رسد که این اتفاق در مورد کووید ۱۹ نیز رخ می‌دهد. فاربر گفت: کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲” (SARS-CoV-2) برای همه افراد، کاملا جدید است، بنابراین، ما اکنون شاهد مقایسه طبیعی سیستم ایمنی بزرگسالان و نوزادان هستیم. سیستم ایمنی کودکان در این مورد خیلی بهتر عمل می‌کند. بزرگسالانی که با یک عامل جدید بیماری‌زا مواجه می‌شوند، کندتر واکنش نشان می‌دهند. این به ویروس فرصتی برای تکثیر بیشتر می‌دهد و آن زمان است که شخص بیمار می‌شود.

همچنین، یافته‌های این پژوهش می‌توانند توضیح دهند که چرا واکسن‌ها به ویژه در دوران کودکی و زمانی که سلول‌های T بسیار قوی هستند، موثر عمل می‌کنند. فاربر ادامه داد: اکنون، زمان دریافت واکسن است و نباید نگران دریافت چندین واکسن باشید. هر کودکی که در این جهان زندگی می‌کند، به ویژه پیش از آغاز ماسک زدن، هر روز در معرض تعداد زیادی آنتی‌ژن جدید قرار می‌گیرد. کودکان در حال حاضر، در معرض برخورد با چندین آنتی‌ژن قرار دارند.

این پژوهش می‌تواند به طراحی واکسن کووید ۱۹ بهتر برای کودکان کمک کند. فاربر افزود: بیشتر فرمول‌ها و دوزهای واکسن برای همه سنین، یکسان هستند اما واکنش‌های ایمنی متمایز در دوران کودکی نشان می‌دهد که می‌توانیم از دوزهای پایین‌تری برای کودکان استفاده کنیم و همچنین می‌تواند به ما در طراحی واکسن‌هایی کمک کند که برای این گروه سنی مؤثرتر باشند. این پژوهش، در مجله “Science Immunology” به چاپ رسید.

آیا تزریق واکسن آسترازنکا کووید ۱۹ برای افراد زیر ۵۰ سال ممنوع است؟

ممنوعیت‌های موجود در دستورالعمل‌های استفاده از واکسن کووید ۱۹ در کشورهای مختلف یک امر اعتباری و بر اساس برداشت آنها از بالانس بین فواید و مضرات است. سیاست سازمان جهانی بهداشت به‌عنوان متولی علمی و اجرایی امور بهداشت و سلامت در جهان، موضوع واکسن را موضوع مقایسه فواید و مضرات می‌داند».

روزنامه ایران در یادداشتی به قلم دکتر حسن رودگری مدیر پژوهش سازمان نظام پزشکی کشور نوشت: اصولاً در اکثر امور پزشکی چنین است؛ چراکه همه فرایندها و درمان‌ها در پزشکی هم شامل فواید و هم مضراتند. الان به نحو اولی و به اذعان همه ارگان‌های علمی معتبر در دنیا واکسن‌های کووید۱۹ در پاندمی مخوف فعلی، حاوی فوایدی در حد چند صد برابر مضرات خود هستند. بنابراین هیچ واکسنی ممنوعیت قطعی در هیچ جا ندارد تا وقتی فایده‌اش بر مضرات و خطرش بچربد.

ممنوعیت قطعی

ممنوعیت قطعی تنها در حساسیت‌های کشنده به محتویات خود واکسن یا وجود شرایط بسیار نادر طبی برای بعضی از آنهاست. لذا ممنوعیت‌های موجود در دستورالعمل‌های استفاده از واکسن در کشورهای مختلف یک امر اعتباری و بر اساس برداشت آنها از بالانس بین فواید و مضرات است. یکی از چالش برانگیزترین عوارض مربوط به عارضه لخته خون در واکسن انگلیسی- سوئدی آسترازنکا رخ داد. البته کمپانی‌های دیگر نیز تحت لیسانس در کشورهای مختلف آن را تولید می‌کنند.

عارضه لخته خون طبق آخرین مقاله مجله معتبر لنست، بین دو تا ۸ در هر یک میلیون دوز و تا دو هفته بعد از دوز اول ذکر شد. البته تعداد کمی از اینها که دچار لخته داخل مغزی گشتند، فوت شدند. در حال حاضر این پدیده در دوز دوم تا ۱۰ برابر کمتر ذکر می‌شود و لذا برای دوز دوم بسیار نایاب است. البته مرگ و میر ناشی از آن به نسبت اوایل به‌دلیل آمادگی و آگاهی کاسته شده و می‌گویند به حد کمتر از ۲۰درصد مبتلایان به لخته مغزی در ابتدای بروز این عارضه رسیده است. بنابراین طبق نظر نهادهای معتبر پزشکی مثل WHO، CDC، EMA، MHRA و NHS واکسن آسترازنکا با توجه به مقایسه فواید به مضرات آن هنوز با قوت توصیه می‌شود و تا به امروز چند صد میلیون دوز از آن استفاده شده است.

میزان خطر تزریق واکسن آسترازنکا کووید ۱۹ در گروه های سنی مختلف

بر اساس گزارش ها، نهادهای مسئول و معتبر در بررسی میزان خطر برای جنس و سن به این نتیجه رسیدند که شاید در زن‌ها و سن‌های جوان‌تر عارضه نادر لخته بیشتر دیده می‌شود، لذا پیشنهاد کردند که یک واکسن کووید ۱۹ همتراز که چنین عارضه ای برای آن کمتر گزارش شده به سنین خاص به‌عنوان جایگزین ارائه شود. بنابراین اصلاً بحث ممنوعیت نیست بلکه ترجیح است.

در انگلستان که مخترع و تولیدکننده اصلی آسترازنکا است، به افراد زیر ۴۰ سال و مادران باردار طی یک‌ گایدلاین، فایزر و مادرنا پیشنهاد می‌شود هرچند افراد می‌توانند کماکان آسترازنکا را انتخاب کنند. در همین کشور برای افرادی که در سنین جوانی هستند و دوز اول را به هر دلیلی آسترارنکا زدند برای دوز دوم کماکان ترجیح همان آسترازنکا است چون از میزان خطر حداقل ۱۰ برابر کاسته می شود. برای مادران باردار نیز اگر فرد آسترازنکا را انتخاب کند همان را می‌زنند.

کارآزمایی بالینی آسترازنکا کووید ۱۹ جوانان زیر ۱۸ و زنان باردار

در حقیقت در کارآزمایی بالینی آسترازنکا جوانان زیر ۱۸ و زنان باردار لحاظ نشده بودند لذا دیتای مربوط هم برای تصمیم‌گیری برای مادران باردار موجود نبود. در امریکا فایزر به داوطلبان کادر درمان که باردار بودند، نیز داده شد. پس مستنداتی که مبنی بر بی‌خطر بودن آن باشد وجود دارد و از این جهت است که فایزر پیشنهاد اول به زنان باردار در انگلستان و اروپاست.

در برخی کشورها همانند دانمارک، نروژ، ایسلند، بلغارستان و هلند در پاسخ به خبر اولیه احتمال لخته خون تصمیمات شدید و با عجله‌ای همانند ممنوعیت آسترازنکا گرفته شد که برخی دوباره آن را لغو کردند و به فراخور برداشت خود از خطر محدودیت‌های سنی مختلف از زیر ۶۵ سال تا زیر ۴۰ سال گذاشتند همانند استرالیا (زیر ۵۰)، برزیل (در زنان باردار)، بلغارستان (اول ممنوع الان زیر ۶۰) انگلستان (زیر ۴۰ سال)، کانادا (اول زیر ۵۵ والان زیر ۴۰)، فرانسه (زیر ۵۵) و غیره. برای محدودیت سنی، به‌عنوان یک‌ نمونه قوی و مبتنی بر شواهد که در واکسیناسیون ملی نیز موفق بوده می‌توان به سیستم بهداشت انگلستان NHS اشاره کرد، کشوری که اخیراً جام ملت‌های اروپا را در استادیوم‌های خود با حضور تنگاتنگ تماشاچیان برگزار کرده است.

نهاد NHS می‌گوید:

۱) برای ۴۰ سال و بالاتر حتی با بیماری زمینه ای هر واکسنی به علاوه آسترازنکا می‌شود زد.

۲) برای ۳۰ تا ۳۹ سال ترجیحاً یک واکسن غیر از آسترازنکا به شرطی که موجود باشد و نزدن آسترازنکا باعث تأخیر نشود می‌توان تزریق کرد، البته در این گروه برای سن نزدیک‌تر به ۳۹، مردان، افراد چاق، بیماران زمینه ای و فقرا و تغذیه ضعیف که خطر کووید برایشان بسیار بیشتر است بهتر است آسترازنکا را زودتر تجویز کرد تا اینکه برای واکسن دیگر صبر کنند.

۳) برای سن ۱۸ تا ۲۹ سال کمیته مشترک واکسن و ایمنی انگلستان یا همان JCVI می‌گوید بهتر است واکسنی بجز آسترازنکا تزریق شود البته به درخواست خود افراد و با آگاهی از فواید و خطرات کماکان می‌توانند آسترازنکا دریافت کنند.

۴) کسانی هم که دوز اول آسترازنکا را بدون مشکل جدی و خطرناک دریافت کردند می‌توانند با خیال راحت تری دوز دوم آسترازنکای خود را بگیرند که بخصوص شامل ۱۸ تا ۳۹ ساله‌ها، کادر درمان، مددکاران و افراد خانواده این گروه‌ها می‌شود.

۵) تنها ممنوعیت قطعی دریافت دور دوم آسترازنکا کسانی هستند که در دوز اول دچار لخته جدی وریدی یا شریانی همراه با سقوط پلاکت شدند.

خطر بستری و مرگ جوانان در سوش دلتا

در حقیقت اکنون می‌توان گفت چون چند ماه پیش در زمانی که شاهد شیوع سوش اولیه کووید-۱۹ (آلفا) بودیم، سن‌های پایین کمتر مبتلا می‌شدند و کمتر هم بستری شده و به ندرت مرگ واقع می‌شد، لذا منطق موجود این بود که می‌گفتند شاید تجویز به جوانان حتی به همان خطر نادر لخته هم نمی‌ارزد و تجویز واکسن آسترازنکا در سنین پایین را ترجیحاً حذف کردند. اما اکنون باید گفت که بیشترین سوش رایج در جهان در حال تبدیل به سوش دلتاست که جوانان را بسیار بیشتر از آلفا مبتلا کرده و خطر بستری و مرگ در این گروه را نیز حداقل دو برابر افزایش داده است،

لذا شاید اکنون بالانس خطر و فایده در مورد قشر جوان برای آسترازنکا تعریف جدیدتری را بطلبد که اپیدمیولوژیست‌ها باید به آن پاسخ دهند. از سویی دیگر اخیراً اثبات شده که افزایش فاصله دوز اول و دوم به حدود ۴۵ هفته و تجویز دوز سوم هم به طرز چشمگیری باعث افزایش سطح آنتی بادی شده و هم ایمنی بسیار بالاتری علیه هرسه سوش آلفا، بتا و دلتا کرونا می‌دهد و هم اینکه عوارض بسیار کمتر و قابل تحمل تری دارد. بنابراین شاید بهتر است اپیدمیولوژیست‌ها و سیاستگذاران واکسیناسیون یک بازبینی در دستورالعمل‌ها بنمایند بخصوص در کشورهایی که برای تأمین واکسن دچار مشکل هستند و تأخیر تجویز برای دوزهای دوم دارند.

واکسن کووید ۱۹ آسترازنکا در ایران

در ایران دستور عدم تزریق واکسن کووید ۱۹ آسترازنکا به زیر ۵۰ سال بیش از اینکه نتیجه پژوهش‌های بومی باشد احتمالاً بیشتر شبیه یک کپی‌برداری از دستورالعمل‌های رایج در کشورهای دیگر است که در این خصوص بهتر است مسئولان وزارت بهداشت خود نظر داده و مستندات ارائه نمایند. در نهایت اینکه، به‌جای این همه پراکندگی در دستور درمانی و تجویز واکسن، ای کاش یک رویه ثابت و گایدلاین‌های مشخص می‌داشتیم تا اینگونه درمان‌های سلیقه ای و پرهزینه بخصوص در بخش خصوصی و بالاخص در سطح اول خدمات به مردم تحمیل نشود و در امر واکسیناسیون هم مردم اینگونه در انتخاب‌های خود سردرگم نمی‌شدند.

باید پرسید آیا برای رسانه‌های رسمی و پرقدرت همانند صداوسیما ایجاد یک یا چند شبکه اختصاصی و عامه فهم که نشر دهنده اطلاعات معتبر در مورد واکسن و بیماری کووید-۱۹ باشد، بیماری که کشور را دچار مشکل و بحران کرده و جان ۴۰۰ تا ۵۰۰ نفر را روزانه می‌گیرد، کار سختی بود؟ در حالی که این همه برنامه بدون بیننده و کانال کم یا بی‌خاصیت وجود دارد. این شبکه می‌توانست برنامه‌های آموزش عمومی، مصاحبه ها و مناظرات علمی برای درمانگران ارائه داده و کمک بزرگی برای رفع شک و شبهات و ارائه طریق درست به مردم و درمانگران باشد. البته هنوز دیر نیست و رسانه‌های رسمی و ملی می‌توانند چنین زیر ساختی را مهیا نمایند. امید داریم هرچه زودتر شر این بیماری همه گیر از سر جهان و ملت عزیز ایران به لطف خدا و پیشرفت دانش و تجربه دانشمندان و همکاری مردم و دولت‌ها برطرف شود.

سخن پایانی

در این مقاله متوجه شدید که چرا سیستم ایمنی بدن نوزادان در برابر ویروس کرونا بسیار مقاوم بوده و حتی این مقاومت از تصور متخصصان به دور بوده است. اما نکته لازم به ذکر این است که این موضوع نمی‌تواند آن‌ها را از ناقل بودن نسبت به ویروس کرونا در‌ امان نگه دارد. در واقع ممکن است در بدن نوزادان ویروس کووید ۱۹ وجود داشته باشد ولی علائمی از بیماری مشاهده نگردد.

این دسته از افراد زمانی که به افراد بزرگسال و افراد سالمند نزدیک می‌شوند باعث می‌شوند که ویروس سریع‌تر به بدن آن‌ها انتقال یافته و با قدرت زیادی بیماری‌زایی کند. به همین دلیل است که متخصصان توصیه می‌کنند در دوران کرونا از بردن کودکان و نوزادان خود به خانه پدربزرگ و مادربزرگ‌ها جلوگیری کنید به خصوص اگر پدران و مادران شما در جامعه حساس و پرخطر قرار گرفته‌اند.

برای انجام انواع آزمایش در منزل مانند آزمایش کرونا در منزل به سایت آزمایشگاهی آنی آزما مراجعه کنید.