آزمایش چکاپ کبد چه چیزهایی را مشخص می کند؟

آزمایش چکاپ کبد، تست‌های عملکرد کبد، یا همان آزمایش‌های خون هستند که برای کمک به تشخیص و کنترل و نظارت بر بیماری یا آسیب کبدی به کار می روند. این آزمایش ها، سطح آنزیم ها و پروتئین های خاصی را در خون فرد اندازه گیری می کنند.

برخی از این آزمایش‌ها میزان عملکرد طبیعی کبد در تولید پروتئین و پاکسازی بیلی روبین، یک محصول زائد در خون، را اندازه‌گیری می‌کنند. سایر تست های چکاپ کبد، آنزیم هایی را اندازه گیری می کنند که سلول های کبد، آنها را در پاسخ به آسیب یا بیماری هایی، آزاد می سازند.

نتایج غیر طبیعی در آزمایش چکاپ کبد، همیشه نشان دهنده بیماری کبدی نیست. پزشک، نتایج آزمایش های فرد و معنای آنها را توضیح خواهد داد.

بیشتر بخوانید: اهمیت تست کرونا در سال 1401

چرا باید آزمایش چکاپ کبد را انجام دهیم؟

از نتایج آزمایش چکاپ کبد می توان برای موارد زیر استفاده کرد:

• غربالگری عفونت های کبدی مانند هپاتیت
• نظارت بر پیشرفت یک بیماری، مانند هپاتیت ویروسی یا الکلی، و تعیین میزان کارآمد بودن روش درمان
• اندازه گیری شدت یک بیماری، به ویژه زخم کبد (سیروز)
• کنترل عوارض جانبی احتمالی داروها

تست های کنترل وضعیت کبد، سطح آنزیم ها و پروتئین های خاصی را در خون بررسی می کند. سطوح آنزیم ها، بالاتر یا پایین تر از حد طبیعی می تواند نشان دهنده مشکلات کبدی باشد. برخی از رایج ترین آزمایش چکاپ کبد عبارتند از:

1-آلانین ترانس آمیناز (Alanine transaminase (ALT))

ALT آنزیمی است که در کبد یافت می شود و به تبدیل پروتئین ها به انرژی برای سلول های کبد کمک می کند. هنگامی که کبد آسیب می بیند، ALT در جریان خون آزاد می شود و سطح آن افزایش می یابد. آزمایش چکاپ کبد به اندازه گیری این ترکیب مهم کمک می کند.

2-آسپارتات ترانس آمیناز (Aspartate transaminase (AST))

AST آنزیمی است که به متابولیسم اسیدهای آمینه در بدن کمک می کند. مانند آنزیم ALT، AST به طور معمول در خون در سطوح پایین وجود دارد. افزایش سطح AST ممکن است نشان دهنده آسیب کبدی، بیماری یا آسیب عضلانی باشد.

3- آلکالین فسفاتاز (Alkaline phosphatase (ALP))

ALP ، آنزیمی است که در کبد و استخوان یافت می شود و برای تجزیه پروتئین ها مهم است. سطوح ALP بالاتر از حد نرمال ممکن است نشان دهنده آسیب یا بیماری کبدی، مانند مسدود شدن مجرای صفراوی یا برخی بیماری های استخوانی باشد.

4- آلبومین و پروتئین کل (Albumin and total protein)

آلبومین یکی از چندین پروتئین ساخته شده در کبد است. بدن فرد برای مبارزه با عفونت ها و انجام سایر وظایف به این پروتئین ها نیاز دارد. سطوح آلبومین و پروتئین کل، پایین تر از حد نرمال ممکن است نشان دهنده آسیب یا بیماری کبدی باشد. این نیز یکی از مهم ترین فاکتورهایی است که در آزمایش چکاپ کبد اندازه گیری می شود.

5- بیلی روبین (Bilirubin)

بیلی روبین ماده ای است که در طی تجزیه طبیعی گلبول های قرمز تولید می شود. بیلی روبین از کبد عبور می کند و از طریق مدفوع دفع می شود. افزایش سطح بیلی روبین ممکن است نشان دهنده آسیب یا بیماری کبدی یا انواع خاصی از کم خونی باشد.

6- گاما گلوتامیل ترانسفراز (Gamma-glutamyltransferase (GGT))

GGT آنزیمی در خون است. سطوح GGT بالاتر از حد طبیعی ممکن است نشان دهنده آسیب کبد یا مجرای صفراوی باشد.

7- آنزیم L-لاکتات دهیدروژناز (L-lactate dehydrogenase (LD))

L-لاکتات دهیدروژناز آنزیمی است که در کبد یافت می شود. سطوح بالاتر این آنزیم در کبد ممکن است نشان دهنده آسیب کبدی باشد اما در بسیاری از اختلالات دیگر در بدن نیز می تواند افزایش یابد. در آزمایش خون چکاپ ویژه کبد، این معیار هم اندازه گیری می شود.

8- پروترومبین تایم (Prothrombin time (PT))

پروترومبین تایم، زمانی است که طول می کشد تا خون لخته شود. افزایش مقدار PT ممکن است نشان دهنده آسیب کبدی باشد، اما اگر از داروهای رقیق کننده خون خاصی مانند وارفارین استفاده می کنید، این میزان می تواند افزایش یابد.

بیشتر بخوانید: چرا شمارش سلول های خونی اهمیت دارد؟

راه های طبیعی برای کاهش سطح آلانین ترانس آمیناز یا ALT

افزایش سطح ALT در خون می تواند نشانه ای از آسیب کبدی باشد. با انجام اقداماتی برای کاهش سطح ALT می توانید به بهبودی کبد کمک کنید. تغییرات سبک زندگی، مانند رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، همگی می توانند به کاهش سطح ALT کمک کنند.

در ادامه می خواهیم به 8 راهکار خوب برای کاهش سطح ALT در افراد بپردازیم. با ما همراه باشید.

8 راهکار کاربردی برای کاهش آلانین ترانس آمیناز به صورت زیر می باشند:

1- نوشیدن قهوه

نوشیدن قهوه می تواند به کاهش سطح ALT کمک کند. طبق تحقیقات، افرادی که 4 فنجان یا بیشتر قهوه در روز می‌نوشند، 41 درصد کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد و 71 درصد، کمتر در معرض خطر مرگ ناشی از بیماری مزمن کبدی قرار دارند.

2- ورزش منظم

ورزش منظم ممکن است به بهبود سلامت کبد کمک کند؛ تحقیقات نشان می‌دهد که فعالیت بدنی عامل مهمی در درمان بیماری‌های کبدی است. داشتن یک برنامه ورزشی منظم، به عنوان بخشی از درمان بیماری های مزمن مانند سیروز کبدی توصیه شده است.

3- کاهش وزن

منابع معتبر تحقیقات نشان داده است که کاهش وزن، عامل مهمی در درمان بیماری کبد چرب و پیشگیری از فیبروز کبد است. کاهش وزن باعث بهبود حساسیت به انسولین و کاهش التهاب می شود. ورزش منظم، همراه با کاهش کالری دریافتی روزانه، می تواند باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان کبد شود.

4- افزایش مصرف اسید فولیک

کمبود فولات ممکن است خطر آسیب به کبد را افزایش دهد و حتی می تواند با سرطان کبد ارتباط داشته باشد. افراد می توانند با خوردن غذاهای سرشار از فولات، سلامت کبد خود را بهبود ببخشند؛ غذاهای حاوی فولات شامل جگر گاو- اسفناج- غلات غنی شده صبحانه – مارچوبه- کلم بروکسل- کاهو- آووکادو هستند. مصرف مکمل های اسید فولیک نیز ممکن است به کاهش سطح ALT کمک کند.

5- ایجاد تغییرات در رژیم غذایی

مصرف بیشتر سبزیجات به سلامت کبد کمک می کند. مصرف سبزیجات بیشتر، پروتئین حیوانی کمتر و پروتئین گیاهی بیشتر، فیبر بیشتر، افزایش مقدار پتاسیم، ویتامین 6B و اسید فولیک، همگی در این موارد مفید عمل خواهند کرد.

6- کاهش کلسترول بالا

یکی دیگر از راهکارهای کمک به سلامت کبد، کاهش سطح کلسترول بالا از طریق ورزش منظم و رژیم غذایی سالم است. کاهش مصرف گوشت قرمز، افزایش مصرف فیبر غذایی و افزایش مصرف اسیدهای چرب امگا 3 به این روند بسیار کمک می کند. با یک آزمایش خون در منزل می توانید میزان کلسترول خونتان را نیز چک کنید.

7- رعایت مصرف برخی داروها یا مکمل ها

برخی داروها و مکمل ها می توانند باعث آسیب بیشتر به کبد شوند. استامینوفن در صورت مصرف بیش از حد، می تواند به کبد آسیب برساند. آهن یا ویتامین A اضافی نیز در دوزهای بالا می تواند برای کبد مضر باشد. افرادی که سطح ALT بالایی دارند باید با پزشک خود مشورت کنند تا مطمئن شوند که مصرف هر گونه دارو، مکمل یا داروهای گیاهی بی خطر است.

8- اجتناب از مصرف نوشیدنی الکلی، سیگار

الکل می تواند آسیب به کبد را افزایش دهد، بنابراین افرادی که سطح ALT بالایی دارند باید از مصرف الکل خودداری کنند. ترک سیگار نیز به سلامت کبد کمک می کند.

طبق بررسی سال 2010، سطح نرمال ALT کمتر از 50 واحد در لیتر (U/L) است. سطوح ایده آل ALT عبارتند از: کمتر از 31 U/L برای زنان و کمتر از 40 U/L برای مردان

مقادیر بسیار بالاتر از این معیار ممکن است نشان دهنده مشکلات کبدی مانند هپاتیت باشد. سطوح بسیار پایین ALT همچنین ممکن است خطراتی برای سلامتی ایجاد کند.