سیستم ایمنی و عفونت ویروس کرونا

عفونت‌هایی مانند ویروس کرونا باعث عفونی شدن سلول‌های بدن می‌شود و بنابراین، تقویت ایمنی به واسطه سلولی با فعالیت ورزشی روش مؤثری برای مقابله با این ویروس است. حفظ یا افزایش فعالیت بدنی در دوران قرنطینه برای مقابله با عوارض خطرناک رفتارهای بی‌تحرکانه بسیار اهمیت دارد و در دوران قرنطینه، انجام دادن فعالیت ورزشی در خانه توسط نهادهای گوناگون ورزشی و بهداشتی توصیه شده است.

سندروم حاد تنفسی جدید یعنی کرونا ویروس-دو، ایجادکننده بیماری کووید-۱۹ به عنوان یک بیماری همه‌گیر تهدیدکننده جوامع بشری از جنبه‌هایی متفاوت است و به نظر می‌رسد در حال حاضر، راهبرد اصلی مدیریت کرونا ویروس پیشگیری از ابتلا به آن است.

فعالیت ورزشی، سیستم ایمنی و کرونا ویروس

محققان در پژوهشی با عنوان «فعالیت ورزشی، سیستم ایمنی و کرونا ویروس» آورده‌اند، فعالیت‌های ورزشی با شدت متوسط علاوه بر ارتقاء آمادگی جسمانی، باعث تقویت پاسخ‌های سیستم ایمنی سلولی و هومورال به ویژه در افراد با ضعف سیستم ایمنی درمعرض خطر عوارض ویروس کرونا مانند افراد مسن، افراد چاق و دارای بیماری‌های مزمن می‌شوند.

این پژوهش نشان می‌دهد، انجام دادن فعالیت‌های ورزشی به صورت منظم در طول عمر می‌تواند راهبردی مؤثر برای پیشگیری از بیماری ویروسی مانند ویروس کرونا باشد. ازطرفی، قرنطینه خانگی و استفاده نکردن از اماکن ورزشی عمومی باعث کاهش میزان آمادگی جسمانی، اختلال در ریتم شبانه‌روزی، اختلال در خواب، افسردگی، افزایش رفتارهای بی‌تحرکانه و برهم خوردن تعادل انرژی دریافتی و مصرفی می‌شوند که تمامی این موارد با ضعف سیستم ایمنی و خطر عوارض شدیدتر حاصل از بیماری کووید ۱۹ همراه‌اند.

فعالیت بدنی با شدت متوسط در خانه

فعالیت بدنی با شدت متوسط در خانه در زمان شیوع این بیماری می‌تواند راهبردی مؤثر در مقابله با این عوارض باشد. همچنین، فعالیت بدنی با شدت متوسط به صورت مستقیم از طریق تقویت سیستم ایمنی، ارتقاء دفاع آنتی اکسیدانی و تقویت پاسخ‌های ضدالتهابی و نیز به صورت غیرمستقیم از طریق کاهش اضطراب، بهبود خلق‌وخو، تعدیل نیم‌رخ چربی و حساسیت انسولینی، در ارتقاء سیستم ایمنی و مقابله با عوارض ویروس کرونا مؤثر است. بنابراین بدن ما همواره تحت تهاجم پاتوژن‌ها مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها قرار دارد. بر این اساس، تکامل سبب پیدایش لایه‌های توانمند و پیچیده‌ای برای دفاع در برابر پاتوژن‌ها شده است.

سیستم ایمنی به دو بازوی ایمنی ذاتی و ایمنی سازشی تقسیم می‌شود که در تعامل با همدیگر از بدن در مقابل پاتوژن‌ها محافظت می‌کنند. هرکدام از این دو بخش شامل سلول‌ها و عوامل محلول می‌شوند. طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، سالانه بیش از ۴میلیون مرگ در اثر ابتلا به بیماری‌های عفونی حاد و مزمن تنفسی روی می‌دهد. عفونت‌های ویروسی مانند رینو ویروس، آنفوالنزای A و B ، آدینوویروس و کروناویروس موجب ایجاد بیماری‌های تنفسی در انسان‌ها می‌شوند.

چه افرادی از نظر ایمنی بدن، مستعد ابتلا به ویروس کرونا هستند؟

ابتلا به ویروس کرونا در همه اقشار جامعه از نوزاد تا سالمند، زن و مرد، ورزشکار و غیر ورزشکار مشاهده می‌شود، اما به نظر می‌رسد برخی در معرض خطرهای جدی‌تر این بیماری قرار دارند. افرادی که بیشتر در معرض خطر مرگ در اثر ابتلا به این ویروس هستند، سالمندان، افراد چاق و افراد مبتلا به بیماری‌های انحطاط کننده عصبی، متابولیک و قلبی- عروقی هستند.

سالمندان مسن‌تر از ۶۰ سال بیشتر در معرض ابتلا و عوارض وخیم این بیماری قرار دارند. به طورکلی، عملکرد همه سلول‌های ایمنی به طور منفی تحت تاثیر افزایش سن قرار می‌گیرد که به افزایش حساسیت به بیماری‌های عفونی، کاهش پاسخ آنتی بادی به واکسیناسیون، التهاب سیستمی و کاهش قدرت سلول‌های ایمنی برای حافظت از بدن منجر می‌شود. همچنین، پیری موجب تغییر بلوغ سلول‌های دندریتیکی و مهاجرت به ارگان‌های لنفوئیدی می‌شود و باعث فعال‌سازی معیوب سلول‌های T می‌شود. در مقابل، کودکان با اینکه مستعد تجربه عفونت‌های ویروسی هستند، شدت این بیماری در آنها کمتر است. در بین همه گروه‌های سنی جوان‌تر از ۱۸ سال، بیش از ۵۰ درصد از کودکان علائم خفیف این ویروس را تجربه می‌کنند و کمتر از ۶ درصد از کودکان علائم وخیم آن را تجربه می‌کنند.

تاثیر فعالیت بدنی و ورزش کردن در ابتلا به ویروس کرونا

بررسی تاثیرات فعالیت بدنی بر سیستم ایمنی حوزه نسبتا جدیدی از پژوهش‌ها در زمینه علم ورزش است که به عنوان ایمنولوژی ورزش شناخته می‌شود. سیستم ایمنی به فعالیت بدنی بسیار پاسخ‌پذیر است؛ به طوری که مشاهده شده است. سیستم ایمنی به طور متفاوت به میزان و مدت استرس فیزیولوژیک تحمیلی بر بدن پاسخ می‌دهد. پژوهش‌ها نشان دادند که فعالیت ورزشی به صورت مستقیم باعث تقویت سیستم ایمنی، تقویت دفاع آنتی اکسیدانتی و اثرهای ضدالتهابی می‌شود و غیرمستقیم به بهبود خلق وخو، نیم‌رخ متابولیک بر عملکرد ایمنی تأثیرگذار است.

ویروس کرونا، اولین و آخرین گونه از بیماری‌های ویروسی نیست و نخواهد بود؛ بنابراین، ضرورت تغییرات عملیاتی در سبک زندگی و استفاده از فعالیت‌های ورزشی منظم در عموم افراد جامعه و در سراسر طول عمر می‌تواند با تقویت سیستم ایمنی در کاهش عوارض و هزینه‌های مربوط به این گونه بیماری‌ها مؤثر باشد. در این راستا، تمرینات ورزشی با شدت متوسط به عنوان یک یار کمکی برای تقویت عملکرد سیستم ایمنی مطرح هستند.

عفونی شدن سلول‌های بدن

عفونت‌های ویروسی مانند ویروس کرونا باعث عفونی شدن سلول‌های بدن می‌شود و بنابراین، تقویت ایمنی به واسطه سلولی با فعالیت ورزشی روش مؤثری برای مقابله با این ویروس است. رعایت رهنمودهای ورزشی مبتنی بر اصول علمی، علاوه بر آمادگی بدنی به تقویت سیستم ایمنی نیز کمک می‌کند. تمرینات ورزشی با شدت متوسط به صورت مستقیم از طریق تقویت سیستم ایمنی، افزایش دفاع آنتی اکسیدانتی و اثرهای ضدالتهابی و به صورت غیر مستقیم از طریق بهبود خلق‌وخو و سلامت سوخت‌وسازی موجب تقویت سازوکارهای دفاعی بدن در برابر عفونت‌های ویروسی از جمله کووید-۱۹ می‌شود. هرچند کمتر از سه دهه از عمر حوزه پژوهشی ایمنولوژی ورزش می‌گذرد، پاندمی شدن بیماری کووید-۱۹ بر ضرورت توجه و توسعه این حوزه تاکید دارد.

نیاز به انجام دادن مجموعه‌ای از پژوهش‌های مدون در حوزه ورزش به ویژه نوع، شدت و مدت ورزش در خانه، بر آمادگی بدنی و سیستم ایمنی برای مقابله با کرونا ویروس ضروری به نظر می‌رسد. تعیین اندازه اثر وضعیت آمادگی بدنی، سن، چاقی، ناخوشی‌های مرتبط به سبک زندگی بر میزان بستری شدن و مرگ‌ومیر این بیماری در کشور بسیار با اهمیت است. در این سطح، تعیین تاثیرات انواع ورزش‌ها با شدت و مدت متفاوت در زمان ابتلا به کرونا ویروس بر عملکردهای گوناگون سیستم ایمنی، ضروری به نظر می‌رسد. این پژوهش در مجله فیزیولوژی ورزشی در سال ۱۳۹۹ منتشر شده است.

تزریق هم زمان واکسن کرونا و آنفلوآنزا خطرناک است؟

هم زمان با آغاز پاییز و همه‌گیری آنفلوآنزا، نگرانی‌ها جهت دریافت همزمان واکسن آنفلوآنزا و کرونا افزایش یافته است. برخی متخصصان معتقدند که نباید این دو واکسن را همزمان با هم دریافت کرد؛ اما گروه دیگری از مختصصان، این فرضیه را رد می‌کنند. در حال حاضر، نگاه افکار عمومی به تزریق همزمان دو واکسن آنفلوآنزا و کرونا تداخل دارویی و احتمال مرگ دریافت‌کننده است. در این‌باره، گروهی از کاربران در شبکه‌های اجتماعی مدعی‌اند که برخی از دریافت‌کنندگان همزمان دو واکسن در نقاط دیگر جهان، به کام مرگ رفته‌اند. در این میان، برخی دیگر نیز می‌گویند که احتمال بستری شدن افراد در پی تداخل دارویی واکسن‌ها وجود دارد. از سوی دیگر هیچ مدرکی دال بر مشکل بودن مصرف همزمان این دو واکسن وجود ندارد.

البته او توصیه می‌کند که فاصله تزریق دو واکسن، حدود دو هفته باشد. محققان درباره افراد واجد شرایط دریافت واکسن آنفلوآنزا گفته‌اند که افراد دارای بیماری زمینه‌ای، از جمله سرطان و دیابت، افراد مصرف‌کننده دارو‌های سرکوب‌کننده ایمنی، بیماران با مشکلات کبد و کلیه، کودکان ۶ ماه تا پنج سال و سالمندان از ۶۵ سال به بالا باید در اولویت دریافت واکسن باشند.

دریافت واکسن آنفلوآنزا و واکسن کرونا از نظر ایمنی مشکلی ندارد؟

اختلاف نظر میان محققان و متخصصان بر سر خطرات احتمالی دریافت همزمان دو واکسن آنفلوآنزا و کرونا همچنان بالا است، اما سازمان جهانی بهداشت در این میان معتقد است که بین تزریق آن‌ها ۱۴ روز فاصله باشد. در مقابل، پژوهشگران مؤسسه ملی تحقیقات سلامت ایران در پایان یک تحقیق اعلام کردند، مطالعات و شواهدی که به‌طور مستقیم فاصله زمانی مناسب بین تزریق واکسن کووید-۱۹ و واکسن آنفلوآنزا را بررسی کرده باشند، وجود ندارند. همچنین، این مؤسسه می‌گوید هیچ شواهدی نیز وجود ندارد که نشان‌دهنده تداخل استفاده از واکسن‌های کووید ۱۹ و آنفلوآنزا باشد.

البته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) نیز معتقد است که دریافت همزمان دو واکسن آنفلوآنزا و کرونا هیچ خطری ندارد. CDC در دستور جدید خود اعلام کرده است که می‌توان هر ۲ واکسن را با خیال راحت در یک روز تزریق کرد. محققان این مرکز به این نتیجه رسیدند که پاسخ ایمنی و عوارض جانبی احتمالی واکسن کووید-۱۹ به‌طور کلی مشابه واکسن آنفلوآنزا و سایر واکسن‌ها است. در این میان، گروهی از متخصصان پزشکی نیز اعتقاد دارند که دریافت هر ۲ واکسن به‌طور همزمان، بی‌خطر است و حتی توصیه نیز می‌شود، به‌خصوص اگر دریافت هر ۲ واکسن در یک روز برای فرد راحت‌تر باشد.

پس از دریافت دو واکسن، منتظر عوارض جانبی باشیم؟

هلث، رسانه مطرح حوزه سلامت، درباره عوارض احتمالی واکسن‌های کرونا و آنفلوآنزا می‌نویسد: دریافت همزمان هر ۲ ممکن است به‌طور بالقوه، احساس بدتری در شما ایجاد کند و علت آن نیز دریافت هر واکسن در هر بازو است؛ به این معنی که ممکن است در هر ۲ بازو، احساس درد داشته باشید. بر اساس این گزارش، سایر عوارض جانبی شایع هر ۲ واکسن، شامل تب، سردرد، خستگی، تهوع و درد عضلات است. البته گزارش هلث می‌گوید عوارض هر فرد ممکن است که متفاوت باشد.

کارل مینگس، رئیس دانشکده علوم بهداشتی دانشگاه نیوهیون نیز درباره عوارض این دو واکسن به خبرگزاری یونایتدپرس گفت که شایع‌ترین عوارض جانبی واکسن آنفلوآنزا شامل درد یا قرمزی در محل تزریق، سردرد، تب، حالت تهوع، درد‌های عضلانی و خستگی است. به عقیده او، این نشانه‌ها با شایع‌ترین عوارض جانبی واکسن‌های کووید، هم‌پوشانی زیادی دارند، اما بیشتر عوارض جانبی دو واکسن، خفیف هستند و در یک یا دو روز، از بین می‌روند.

در روزهای ابتدای بیماری به پزشک مراجعه کنید

کسی که علامت دار می شود، باید در روزهای اول به پزشک مراجعه کند؛ برخی بعد از ۱۲ روز که بدحال می شوند، می آیند که در این زمان کاری از دست ما بر نمی آید. هر فرد آلوده به جای اینکه دنبال سی تی اسکن، تست و سرم باشد (که این ها درمان نیست)، باید هر روز اکسیژن خونش را اندازه بگیرد که ۹۴ به بالا خوب است و اگر سطح اکسیژن خون شریانی به ۹۳ و پایین تر برسد، درد سنگین قفسه سینه و تنفس تند داشته باشد، علائم خطر است و باید حتما تحت درمان قرار بگیرد. متاسفانه در لحظه تابلوی کرونا عوض می شود و ممکن است امروز موردی نباشد و فرد دو روز بعد بدحال شود و این اتفاق در ویروس کرونا می افتد که مسئله مهم، پایش روز به روز و حتی ساعت به ساعت بیماران است.

عوارض کرونا بسیار پیچیده است و بعضا بیمار با حال عمومی خوب ترخیص می شود و بعد از دو سه روز ممکن است فوق العاده بدحال، راهی آی سی یو و حتی فوت شود. در ۲۱ روز ابتدای بیماری به ویژه در بیماران قلبی، مُسن، دیابتی و دارای نقص ایمنی فوق العاده خطر زیاد است و بعد از این مدت خطرات انگشت شمار خواهد بود اما صفر نمی شود و می تواند برخی از علائم تا دو ماه ادامه داشته باشد.

مبتلایان کی می توانند واکسن کرونا تزریق کنند؟

مبتلایان چهار تا شش هفته بعد از بهبودی از بیماری می توانند واکسن کرونا تزریق کنند البته این موضوع بستگی به استفاده از داروی خاصی در دوران بیماری نیز دارد و ممکن است تا سه ماه تعویق واکسیناسیون را داشته باشیم. فرد مبتلا به ویروس کرونا بعد از ۱۰ روز از بهبودی علائم، دیگر ناقل نیست. فردی که تب، درد قفسه سینه و تنگی نفس نداشته باشد، با گذشت ۱۰ روز از این زمان دیگر ناقل نیست اما ممکن است تستش مثبت باشد؛ هرچند دادن تست بعد از بیماری ضروری نیست.

داروهای خاصی برای درمان کرونا استفاده می شود که در زمان بستری داروی تزریقی و در ترخیص داروی خوراکی اما درباره واکسن، آسپرین موثر نیست و کسی که از قبل مصرف داشته، باید ادامه بدهد و در بقیه افراد، به عنوان اقدام پیشگیرانه توصیه نشده است. افرد دارای بیماری زمینه ای و کسانی که سابقه لخته خون را دارند، در بیماری کرونا اقدامات مختلفی برایشان انجام می شود و در زمان بستری و ترخیص براساس ریسک فاکتورها به تعداد روزهای متفاوت نیاز به مصرف دارو دارند. بین سه تا چهار هفته بعد از دریافت دوز دوم واکسن، تقریبا ایمنی قابل قبول است و در برخی افراد به دلیل سیستم ایمنی بدن ممکن است این مسئله کمتر باشد که کیت های تشخیصی در این زمینه در دسترس نیست.

انواع آزمایش در منزل و تست کرونا در منزل با سایت آزمایشگاهی آنی آزما