همه نکاتی که باید در مورد واکسن کرونا بدانید

واکسن کرونا این روزها به یک مسئله مهم و حیاتی تبدیل شده است به طوری که اغلب کشورها در تلاش هستند که واکسن کرونا را خود تولید کنند و یا وارد کننده این واکسن از کشورهای دیگر باشند. ویروس کووید ۱۹ که تبدیل به پاندمی شده است به نظر می رسد قبل از سال ۲۰۱۹ در انسان توانایی پاتوژنی (بیماری زائی) نداشته است ولی با انتقال آن چندین گونه و جهش های مختلف توانایی بیماری زائی در انسان را به دست آورده است.

بارداری دوران حساس و حایز اهمیتی می باشد که کوچک ترین غفلت در آن ممکن است مشکلات بزرگی را در آینده در پی داشته باشد. هر واکسن کرونا که تولید و وارد بازار می شود باید از هر لحاظی بررسی و گزارش شود. واکسن ها انواع مختلفی دارند که شامل واکسن های زنده (بسیار نادر)، زنده ضعیف شده ، کشته شده یا غیر فعال شده، نوترکیب می باشد.

برخی واکسن ها توانایی عبور از جفت و باعث مشکلاتی برای جنین می شود. به این صورت که از میان انواع واکسن‌ ها، زنان باردار نباید واکسن‌ های ویروس زنده مانند واکسن سرخک، اوریون، سرخجه و آبله ‌مرغان را تزریق کنند، زیرا این واکسن‌ها می‌تواند خطراتی را برای جنین به وجود بیاورد. اما تزریق واکسن‌های حاصل از ویروس کشته ‌شده مانند واکسن آنفلوانزا و واکسن توام کزاز، دیفتری در دوران بارداری بی ‌خطر است.

متخصصان و کارشناسان در سراسر دنیا تنها راه مقابله با این ویروس مزاحم را ساخت واکسن و واکسینه کردن ۷۰ درصدی جمعیت کشورها اعلام کردند و درحالی‌که همه‌گیری کرونا، در ۲۲۲ کشور گسترش‌یافته بود، شرکت‌های بزرگ واکسن ساز دنیا دست‌به‌کار شدند و حالا ۱۲۳ واکسن کرونا در سراسر دنیا برای کووید ۱۹ ساخته شده که مراحل آزمایش را سپری می‌کنند و از این تعداد ۱۷ واکسن تاکنون مجوز اضطراری تزریق را دریافت کرده‌اند.

کشورهای مختلف چه میزان واکسن کرونا دریافت کرده‌اند؟

بر اساس اطلاعات بلومبرگ، بیش از ۲.۳۹ میلیارد دوز واکسن کرونا در ۱۷۸ کشور جهان استفاده‌شده است. آخرین نرخ تقریباً ۳۶.۳ میلیون دوز در روز بود. در این راستا، چین با ۸۹۳ میلیون دوز در صدر فهرست کشورهای دارای بیشترین آمار واکسینه شدگان علیه کرونا در جهان است که تاکنون ۳۱.۹ درصد جمعیت خود را واکسینه کرده است.

همچنین آمریکا با ۳۱۱ میلیون دوز واکسن تزریقی حدود ۴۸ درصد جمعیت کشور خود را واکسینه کرده است. هند با ۲۵۹ میلیون، برزیل با ۸۰ میلیون، انگلیس با ۷۱.۷ میلیون، آلمان با ۶۰.۷ میلیون، فرانسه با ۴۴.۸ میلیون، ایتالیا با ۴۲ میلیون، مکزیک با ۳۶.۲ میلیون، ترکیه با ۳۴ میلیون، روسیه و اسپانیا با ۳۳ میلیون، اندونزی با ۳۲ میلیون و کانادا با ۲۹ میلیون دوز واکسن کرونا در رده‌های بعدی قرار گرفتند.

عوارض جانبی واکسن‌ کرونا

واکسن کرونا با فعال کردن لنفوسیت‌های T و B، بدن را قادر می‌سازند تا مصونیت ایجاد کند، سلول‌هایی که به ترتیب ویروس مورد نظر را تشخیص می‌دهند و برای مقابله با آن پادتن تولید می‌کنند. تزریق واکسن باعث ابتلا به کووید ۱۹ نمی‌شود، زیرا هیچ واکسنی حاوی فرم کاملی از ویروس عامل این بیماری نیست. درحالی‌که بدن مصونیت ایجاد می‌کند، طبیعی است که فرد عوارض جانبی جزئی هم تجربه کند.

بر اساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) و سازمان بهداشت جهانی (WHO)، شایع ترین عوارض جانبی واکسن کرونا شامل تب، خستگی، سردرد، بدن‌درد، لرز و حالت تهوع است. همچنین ممکن است فرد در اطراف محل تزریق که معمولاً بازو است، عوارضی همچون تورم، درد، قرمزی، بثورات پوستی و سایر اشکال خفیف تحریک را تجربه کند.

مقامات بهداشتی معتقدند که هر یک از ۱۵ واکسن کرونا مجاز دارای عوارض جانبی هستند که این موارد غالباً خفیف بوده و چند روز طول می‌کشد. با این حال پزشکان می‌گویند در مورد عوارض جانبی واکسیناسیون نگران نباشید و از درمان های دارویی خودسرانه استفاده نکنید. بهتر است صبر کنید و ببینید آیا عوارض جانبی ایجاد می‌شود یا خیر، سپس این موارد را به‌صورت جداگانه درمان کنید.

واکنش‌های آلرژیک و آنافیلاکسی بعد از تزریق واکسن کرونا

واکنش‌های آلرژیک و آنافیلاکسی بعد از تزریق، به ندرت رخ می دهد، اما ممکن است کهیر یا نوع دیگری بثورات پوستی، تورم و علائم تنفسی ایجاد شود. یک واکنش آلرژیک شدید می‌تواند منجر به آنافیلاکسی شود و ازجمله علائم دیگر فشارخون پایین، حالت تهوع و دشواری در تنفس ایجاد کند.

آنافیلاکسی یک اثر جانبی بسیار نادر واکسیناسیون است. طبق گزارش CDC، حدود ۲-۵ نفر در هر میلیون، یا کمتر از ۰.۰۰۱ درصد افراد واکسینه شده در ایالات‌متحده آنافیلاکسی را تجربه کرده‌اند. واکنش‌های آلرژیک به واکسن‌های mRNA از اهمیت خاصی برخوردار است، زیرا این نوع واکسن حاوی ماده شیمیایی به نام پلی‌اتیلن گلیکول (PEG) هستند که قبلاً هرگز در واکسن کرونا استفاده نشده است. PEG در بسیاری از داروها وجود دارد که گهگاه باعث آنافیلاکسی می‌شود. در این واکسن‌ها، مولکول mRNA را پوشانده و از نفوذ به سلول‌ها پشتیبانی می‌کند.

داده‌ها حاکی از آن است که خطر آنافیلاکسی در نتیجه واکسن کرونا بسیار پایین است و یک منبع معتبر در مورد واکنش‌های آلرژیک به واکسن‌های mRNA کووید خاطرنشان کرد که بیشتر افرادی که پس‌ از تزریق آنافیلاکسی را تجربه کردند، سابقه آلرژی و واکنش شدید و خاص داشتند.CDC همچنین توصیه می‌کند که هر کسی که به یک دوز واکسن واکنش آلرژیک داشته باشد، دوز دوم همان نوع واکسن را دریافت نکند.

برای تسکین عوارض واکسن کرونا چه کنیم؟

اگر شخصی پس از تزریق واکسن کرونا نتواند با پزشک تماس بگیرد و نیاز به تسکین فوری دردهای عضلانی، درد در محل تزریق، تب یا ترکیبی از این مسائل داشته باشد، در این حالت، داروهایی مانند ایبوپروفن (ادویل)، استامینوفن، آسپرین و یا درمان‌های خانگی موثرند.

برای تسکین واکنش ها در محل تزریق مانند درد یا تورم، از پارچه تمیز و خنک مرطوب برای ایجاد کمپرس استفاده کنید. برای کاهش درد و سفتی بازو، آن را تا جایی که ممکن است حرکت دهید. ممکن است کمی ناراحتی ایجاد کند، اما با شل شدن عضلات باعث جلوگیری از سفتی بیشتر می‌شود. کسانی که دچار لرز و تب کم شوند، مقدار زیادی آب بنوشند تا از کمبود آب بدن جلوگیری شود. پوشیدن لباس سبک و به‌صورت لایه‌لایه به جلوگیری از گرم شدن بیش‌ازحد کمک می‌کند.

چرا عوارض واکسن در زنان بیشتر است؟

عوارض جانبی در زنان بیشتر از مردان گزارش‌شده است. یک مطالعه توسط محققان CDC نشان می‌دهد که ۷۸.۷ درصد از گزارش‌های عوارض جانبی ارائه‌شده در ماه اول واکسیناسیون ایالات‌متحده زنان را درگیر کرده است. این یافته‌ها با مطالعه ۲۰۱۳ در مورد واکسن H۱N۱ د همه‌گیری آنفلوانزا در سال ۲۰۰۹ مطابقت دارد که نرخ بالاتری از واکنش‌های حساسیت در زنان در سن باروری نسبت به سایر گروه‌های جمعیت مورد مطالعه نشان می‌دهد.

هورمون‌های تولیدمثل، مانند استروژن و تستوسترون، ممکن است در این اختلاف جنسی نقش داشته باشند. یک مطالعه معتبر در موش‌ها نشان می‌دهد که استروژن باعث تولید آنتی‌بادی بیشتر در بدن می‌شود و منجر به پاسخ ایمنی بالاتر می‌شود.

عوارض واکسن‌های معروف کرونا

اخیراً نگرانی‌هایی در مورد عوارض جانبی جدی واکسن‌های کووید وجود دارد که البته این تأثیرات ممکن است تصادفی باشد. در حال حاضر شواهد قطعی کافی برای ارتباط این تأثیرات با واکسن‌های خاص وجود ندارد. بااین‌حال، نهادهای نظارتی اقدامات احتیاطی را برای بررسی این نگرانی‌ها انجام می‌دهند.

فایزر-بیون تک و مدرنا

واکسن‌های فایزر و مدرنا هر دو mRNA در دو دوز هستند. تاکنون افراد عوارض جانبی مشابه و مشترکی را پس از دوزهای دوم گزارش کرده‌اند. این واکسن‌ها اولین واکسن‌های مورد استفاده در انسان هستند که از فناوری mRNA استفاده می‌کنند. در نتیجه، نگرانی در مورد اثرات طولانی‌مدت و خطر تغییر اطلاعات ژنتیکی بدن وجود دارد که بعید است که یک واکسن mRNA بتواند اطلاعات ژنتیکی را تغییر دهد. mRNA موجود در واکسن کرونا به هسته سلول جایی که DNA در آن ذخیره‌شده است، وارد نمی‌شود و پس از رسیدن به هدف، به‌سرعت در بدن تخریب می‌شود.

واکسن کرونا جانسون و جانسون

واکسن جانسون و جانسون نیز عوارض جانبی شایع ایجاد می کند. یک اختلال نادر لخته شدن خون و کاهش تعداد پلاکت خون پس از تزریق این واکسن کرونا است که موجب شد مدتی تزریق این نوع واکسن متوقف شود. پس از انجام یک بررسی ایمنی، تزریق این واکسن از سر گرفته شد.

آکسفورد آسترازینکا و سرم موسسه هند

EMA و سازمان بهداشت دانمارک دریافتند که واکسن آکسفورد موجب لخته شدن خون شده است. از پنج میلیون نفری که این واکسن را دریافت کرده‌اند، ۳۰ مورد لخته شدن خون گزارش‌شده است. یک مورد در دانمارک منجر به مرگ شد. در ۷ آوریل ۲۰۲۱، EMA تصمیم گرفت که واکسن باید دارای هشدار به‌عنوان یک عارضه جانبی بسیار نادر باشد. چندین کشور ازجمله دانمارک، نروژ، آلمان و فرانسه در ابتدا توزیع واکسن را متوقف کردند. در تاریخ ۱۵ آوریل، انستیتوی بهداشت عمومی نروژ به دلیل خطر لخته شدن خون، توزیع هر دو واکسن آکسفورد-آسترازنکا و جانسون را متوقف کرد. اتحادیه اروپا سفارش خود را در مورد دوزهای واکسن از ژوئن ۲۰۲۱ تمدید نکرده است.

سرم موسسه هند نسخه محلی تولید واکسن آکسفورد است. هند هیچ موردی از لخته شدن خون مربوط به کوویشیلد را گزارش نکرده و در حال حاضر هیچ برنامه‌ای برای قطع توزیع آن وجود ندارد. بااین‌حال، آژانس‌های تنظیم‌کننده دارو در هند در حال بررسی دقیق داده‌ها هستند تا اطمینان حاصل کنند که هیچ مشکلی وجود ندارد.

کانسینو و اسپوتنیک وی

هر دو واکسن از آدنو ویروس نوع ۵ (Ad۵) به‌عنوان وسیله حمل‌ونقل استفاده می‌کنند. منبع معتبر در آزمایش‌ها این واکسن‌ها نشان داد که آن‌ها باعث عوارض جانبی شایعی می‌شوند که هیچ‌کدام جدی نیستند. یک مطالعه معتبر ۲۰۰۸ نشان داد که واکسن Ad۵ HIV-۱ با افزایش حساسیت به عفونت HIV مرتبط است. چندین منبع پیگیری مطالعات معتبر برای پشتیبانی از این پیوند نتایج مشابهی را پیدا کرد. محققان رویکردی محتاطانه به واکسن‌های مبتنی بر Ad۵، به‌ویژه در مناطقی که بیشتر تحت تأثیر اپیدمی HIV و ایدز قرار دارند، توصیه می‌کنند.

بهارات بیوتکنولوژی

منبع معتبر از آزمایش‌ها فاز ۱ و ۲ این واکسن هیچ عوارض جانبی جدی نشان نمی‌دهد.

سینوفارم: پکن و ووهان

سینوفارم دو واکسن تولید کرده است که به ترتیب با انستیتوی محصولات بیولوژیکی در پکن و ووهان تولیدشده‌اند. داده‌های آزمایشی فاز ۱ و ۲ منتشرشده برای واکسن‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از عوارض جانبی عوارض جانبی مشترک بوده و هیچ‌یک جدی نبوده‌اند.

واکسن کرونا سینوواک

فاز ۱ و ۲ آزمایش معتبر هیچ گزارشی از عوارض جانبی جدی نشان نمی‌دهد. جالب‌توجه است، نویسندگان این مطالعه در مقایسه با افرادی که واکسن فایزر و یا آکسفورد دریافت کرده‌اند، گزارش کمتری از تب را در بین شرکت‌کنندگان دریافت‌کننده این واکسن دریافتند.

کووی واک و FBRI و QazCovid-in

در حال حاضر هیچ اطلاعات بین‌المللی در مورد عوارض جانبی احتمالی واکسن این واکسن ها در دسترس نیست. تا آنجا که به QazCovid-in مربوط می‌شود، توسعه‌دهندگان این اطمینان را به مردم داده‌اند که “واکسن بی‌ضرر است”.

علت احتمالی لخته شدن خون در برخی از دریافت‌کنندگان واکسن کرونا

متخصصان آلمانی اعلام کردند که بر اساس مطالعات آزمایشگاهی علت لخته شدن خون البته در موارد نادری از دریافت‌کنندگان واکسن کرونا تولید شده توسط آسترازنکا و جانسون اند جانسون را کشف کرده‌اند.

در مطالعه‌ای که البته هنوز به طور قطعی تأیید نشده است، این متخصصان اظهار داشتند: واکسن‌های کرونایی که از ناقلین آدنوویروس (ویروس‌های سرماخوردگی که برای انتقال مواد واکسن استفاده می‌شوند) استفاده می‌کنند، برخی از اجزای این ویروس‌ها را به هسته سلول می‌فرستد که در این جا ممکن است خطایی در خواندن برخی از دستورالعمل‌های ساخت پروتئین‌های ویروس کرونا رخ دهد. به همین دلیل پروتئین‌های حاصل ممکن است منجر به لخته شدن خون در تعداد اندکی از دریافت کنندگان شود.

متخصصان در شرکت‌های دارویی در ایالات متحده و اروپا همچنان در حال یافتن توضیحی در مورد علت ایجاد این لخته شدن خون هستند که ممکن است کشنده باشد. موضوعی که باعث شد تا برخی از کشورها استفاده از آسترازنکا و جانسون اند جانسون را متوقف یا محدود کنند.

جانسون اند جانسون در بیانیه‌ای اظهار داشت: ما از تحقیقات و تجزیه و تحلیل مداوم در مورد این مورد نادر پشتیبانی می‌کنیم و با متخصصان بهداشت و مقامات بهداشتی در سراسر جهان کار می‌کنیم. در عین حال مشتاقانه منتظر بررسی و به اشتراک‌گذاری داده‌ها هستیم. متخصصان دانشگاه “گوته” در فرانکفورت در مقاله تخصصی خود توضیح دادند که برخی واکسن‌ها از تکنولوژی‌ متفاوتی به نام آران‌ای (RNA) استفاده می‌کنند، مانند فن آوری که توسط شرکت بیوان تک برای واکسن فایزر و در واکسن مدرنا در آن استفاده شده است و در این نوع از واکسن، مواد ژنتیکی برای انتقال پروتئین ویروس کرونا به مایعات داخل سلول‌ها استفاده می‌شود و به هسته سلول‌ها نمی‌رسد.

به گزارش رویترز، برهمین اساس متخصصان و نویسندگان این مقاله پیشنهاد می‌کنند که سازندگان واکسن‌هایی که از ناقلین آدنوویروس استفاده می‌کنند، مدل خود را اصلاح کنند تا این عارضه جانبی هرچند در موارد اندک نیز برطرف و واکسن های مزبور ایمن تر شود.

شما عزیزان می توانید برای انواع آزمایش در منزل مانند آزمایش کرونا در منزل به سایت آزمایشگاهی آنی آزما مراجعه کنید.