همه چیز درباره آزمایش چکاپ نوزاد پس از تولد

آزمایش چکاپ نوزاد یا همان غربالگری نوزادان عبارت است از تمامی تست ها و آزمایشاتی که برای نوزاد در بیمارستان انجام می گیرند. هدف از این تست ها، تأیید سلامت نوزادان تازه به دنیا آمده است. نوزاد در 48 ساعت اول زندگی خود در مورد ده ها بیماری مورد آزمایش قرار می گیرد. این یک ضرورت است و همه بیمارستان ها موظف به انجام تست ها هستند.

اگرچه اکثر نوزادان سالم به دنیا می‌آیند، درصد بسیار کمی از آنها معمولاً از بدو تولد، ظاهراً سالم هستند، اما به مرور زمان، در آینده، به دلیل یک اختلال متابولیکی بیمار می‌شوند – که اگر به موقع تشخیص داده نشود و درمان نگردد، می‌تواند تهدید کننده زندگی کودک باشد.

عده کمی از نوزادان با شرایط مختلف نادر، اما جدی، مانند بیماری قلبی مادرزادی متولد می شوند. خوشبختانه، آزمایش‌های ارزان قیمت، یعنی همان آزمایش چکاپ نوزاد می‌توانند همه این شرایط را زود هنگام تشخیص دهند. درمان مناسب در بسیاری از موارد می‌تواند جان نوزادان را نجات دهد.

نوزاد در مجموع به چند آزمایش و غربالگری نیاز دارد؟

تعداد آزمایش چکاپ نوزاد در کشورهای مختلف، متفاوت است، اما به طور عمده این تست ها شامب یک نمونه گیری خون است که حداقل ۲۱ اختلال جدی ژنتیکی، متابولیک، هورمونی و عملکردی را بررسی می‌کند.

همچنین نوزاد احتمالاً چندین غربالگری اساسی دیگر را نیز دریافت خواهد کرد که برای تشخیص سایر اختلالات مفید هستند؛ بیماری هایی مانند نقص مادرزادی در قلب و اختلال شنوایی.

غربالگری های نوزادی یا آزمایش چکاپ نوزاد عبارتند از:

• رتبه بندی در مقیاس آپگار (Apgar scale)

Apgar scale، یک ارزیابی ساده و ضروری از وضعیت کودک، بین یک تا پنج دقیقه پس از تولد است.

• غربالگری بیماری قلبی مادرزادی

انجام آزمایش های غربالگری بلافاصله پس از تولد برای تشخیص نقص های مادرزادی قلبی ضرورت دارد. این بیماری که از هر 100 نوزاد، 1 نفر را مبتلا می کند، در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع می تواند منجر به ناتوانی های کودک در آینده و یا حتی مرگ او شود. خوشبختانه، هنگامی که این نقص ها در یک نوزاد، زود تشخیص داده و درمان می شوند، این خطرات به طور قابل توجهی کاهش می یابد.

بیشتر بخوانید: آزمایشات چکاپ کودکان در منزل + شرایط و قیمت ها

آزمایشات غربالگری خون در نوزادان

یک آزمایش خون می تواند در نوزادان، حداقل 21 اختلال جدی ژنتیکی، متابولیکی، هورمونی و عملکردی، از جمله PKU، کم کاری تیروئید، هیپرپلازی مادرزادی آدرنال، کمبود بیوتینیداز، بیماری ادراری، گالاکتوزمی (galactosemia )، هموسیستینوری (homocystinuria)، کمبود آسیل کوآ دهیدروژناز با زنجیره متوسط و بیماری کم خونی را بررسی می کند.

اگرچه اکثر این شرایط بسیار نادر هستند، اما اگر تشخیص داده و درمان نشوند، می توانند زندگی نوزاد را تهدید کنند.

آزمایش چکاپ نوزاد و تست شنوایی

برای همه نوزادان تازه متولد شده، حس شنوایی – که در رشد گفتاری و زبانی ضروری است – اهمیت دارد و یکی از مهم ترین انواع آزمایش چکاپ نوزاد محسوب می شود. انجام این تست در بیمارستان و چند ساعت پس از تولد نوزاد است. اگر نوزادان با شرایط ویژه به دنیا بیایند، این تست در موقع مناسبی صورت می گیرد.

بیشتر بخوانید: درباره آزمایش خون بارداری بیشتر بدانید

معاینه فیزیکی نوزادان و درمان های پیشگیرانه

علاوه بر انجام آزمایشات اصلی غربالگری نوزاد در طول بستری شدن نوزاد در بیمارستان، پزشک، ماما یا پرستار به احتمال زیاد این معاینات را انجام می دهد تا سلامت نوزاد را تایید کند:

• نوزاد را وزن کرده و طول بدن و دور سر او را اندازه می گیرد
• انگشتان دست و پای نوزاد را می شمارد، و در صورت غیرعادی بودن هر قسمت، به ویژگی بدن او توجه می کند
• اندام‌های داخلی کودک از جمله کلیه‌ها، کبد و طحال را از طریق لمس از بیرون بررسی می کند
• رفلکس ها، چرخش لگن و برچسب ناف نوزاد را بررسی می کند
• اولین دفع ادرار و مدفوع نوزاد را ثبت می کنند تا مشکلات دفع را بررسی نمایند
• برای جلوگیری از عفونت، پماد چشمی آنتی بیوتیک، تزریق ویتامین K و اولین دوز واکسن هپاتیت B را قبل از ترخیص از بیمارستان، تجویز خواهند کرد.

آزمایش چکاپ نوزاد چگونه انجام می شود؟

در 24 تا 48 ساعت اول پس از تولد، این اقدامات بر روی نوزادان انجام می گیرد:

• آزمایش خون:

معمولاً 24 تا 48 ساعت پس از تولد، چند قطره خون با استفاده از ابزار مناسب از پاشنه پای نوزاد گرفته می‌شود.

• غربالگری بیماری های مادرزادی قلب

این غربالگری با استفاده از پالس اوکسیمتری (pulse oximetry )، ساده و بدون درد است. یک سنسور روی پوست کودک قرار می گیرد تا نبض و میزان اکسیژن خون او را اندازه گیری کند. اگر نتایج غربالگری مشکوک به نظر برسد، پزشک، آزمایشات بیشتری (مانند اکوکاردیوگرام یا سونوگرافی قلب) را برای تعیین اینکه آیا مشکلی وجود دارد تجویز می کند.

• غربالگری شنوایی نوزادان

یکی از انواع آزمایش چکاپ نوزاد، به نام نشر آکوستیک (OAE) است که پاسخ نوزاد به صدا را با استفاده از یک پروب کوچک در کانال گوش او اندازه‌گیری می‌کند.

در نوزادانی با شنوایی طبیعی، یک میکروفون در داخل پروب، صداهای ضعیفی که از گوش کودک در پاسخ به صدای تولید شده توسط پروب می آید را ضبط می کند. این آزمایش را می توان در حالی که کودک خواب است انجام داد، در عرض چند دقیقه کامل می شود و هیچ درد یا ناراحتی ایجاد نمی کند.

روش غربالگری دوم برای تست شنوایی، به نام پاسخ شنوایی ساقه مغز (ABR) است؛ در این روش، از الکترودهایی استفاده می شود که روی پوست سر نوزاد قرار می گیرند تا فعالیت در ناحیه شنوایی ساقه مغز را در پاسخ به “کلیک”هایی که در گوش نوزاد شنیده می شود، تشخیص دهد. غربالگری ABR مستلزم این است که نوزاد، بیدار و در حالتی آرام باشد. این روش، سریع و بدون درد است.

تست آپگار چیست؟

تست آپگار اولین غربالگری است که برای بیشتر نوزادان انجام می شود. نمرات این تست – که در مقیاس 0 تا 10 رتبه بندی می شوند و یک دقیقه و مجدداً پنج دقیقه پس از تولد ثبت می شوند – وضعیت عمومی کودک را منعکس می کنند. این نتایج بر اساس مشاهدات انجام شده در پنج دسته ارزیابی هستند: ظاهر، نبض، رفلکس ها، نمایه عضلانی و تنفس.

تزریق ویتامین K چیست؟

از آنجایی که اکثر نوزادان با سطوح پایین ویتامین K به دنیا می آیند، در عرض شش ساعت پس از تولد، واکسن ویتامین K دریافت می کنند تا توانایی انعقاد خون آنها را افزایش داده و از بروز یک بیماری خطرناک جلوگیری کند.

به خاطر داشته باشید، اگرچه اکثر این شرایط بسیار نادر هستند، اما اگر تشخیص داده نشوند و درمان نشوند، می توانند تهدید کننده زندگی باشند.

آزمایش چکاپ نوزاد، ارزان است و در اکثر شرایط، بسیار بعید که آزمایش کودک شما برای هر بیماری، مثبت باشد. پزشک اطفال می تواند نتایج را تأیید کند و بلافاصله درمان را شروع نماید. این آزمایش ها به نفع فرزند شما است.

آیا همه آزمایش های چکاپ نوزاد ایمن هستند؟

بله. همه آزمایش‌های نوزادان بی خطر و ایمن بوده و نیازی نیست نگران سلامتی فرزند خود باشید. این آزمایش ها در واقع برای تضمین سلامتی نوزاد جدید شما انجام می گیرند.