با شیوع بیماری واگیردار کرونا، توجه به بیماری‌های غیرواگیر نظیر دیابت، فشارخون بالا، آلزایمر و… نسبت به گذشته کاهش یافت؛ موضوعی که قطعا عوارض آن در بلندمدت به چشم خواهد آمد؛ به طوری که به گفته مسوولان مربوطه در حال حاضر نیز وضعیت بیماری و اختلال حافظه در مبتلایان به دمانس و آلزایمر با پیش از شیوع کرونا قابل مقایسه نیست.
اهمیت پیگیری و آغاز درمان
اهمیت پیگیری و آغاز درمان این بیماری از آنجا اهمیت می‌یابد که بنابر اعلام وزارت بهداشت زوال عقل در حال حاضر هفتمین علت اصلی مرگ و میر در بین همه بیماری‌ها و یکی از علل عمده ناتوانی و وابستگی سالمندان در سطح جهان است. بیماری آلزایمر و انواع دمانس از بیماری‌های غیر واگیری است که با پیشرفت سن بیشترین مشکلات را برای خود فرد، مراقبین و جامعه پدید می‌آورد و وقتی شرم از ابراز بیماری در تمام جوامع بویژه در کشورهای خاورمیانه وجود دارد، بیماری به راحتی تشخیص داده نمی‌شود و فرد مبتلا به بیماری آلزایمر خانه نشین شده و ارتباط اجتماعی‌اش به حداقل می‌رسد و مراقبین درجه یک این افراد نیز دچار مشکلاتی مانند افسردگی‌ها خواهند شد
درحالی که اگر شرم از ابراز بیماری وجود نداشته باشد، می‌توانیم بیماری را زودتر تشخیص داده و درمان را آغاز کنیم. هر یک سال تشخیص زودهنگام سبب می‌شود پنج سال مشکلات ناشی از بیماری آلزایمر به تعویق افتد که همین امر سبب می‌شود فرد زندگی با کیفیت‌تری را تجربه کند. باید بدانیم بیماری آلزایمر تنها بیماری یک فرد نیست بلکه با تاثیراتی که بر جامعه دارد می‌توان گفت بیماری یک جامعه است.
تفتوت بیماری آلزایمر و دمانس
البته باید میان بیماری آلزایمر و دمانس تفاوت قائل شویم. دمانس نوعی اختلال قابل برگشت در حافظه است که به دلایل مختلفی نظیر کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، افسردگی، مصرف داروهای موثر بر روی مغز و… به وجود می‌آید. تشخیص و درمان به موقع دمانس می‌تواند به قابل برگشت بودن بیماری کمک شایانی کند، اما بروز بیماری آلزایمر غیرقابل برگشت بوده و درمان قطعی نیز ندارد، اما می‌توانیم با درمان زودهنگام آن را تا حد زیادی کنترل کنیم و بروز اختلالات ثانویه بیماری را به تعویق اندازیم.
اهمیت تشخیص آلزایمر در دوران شیوع کرونا
هر یکسال تشخیص زودهنگام بیماری ۵ سال مشکلات ناشی از بیماری را به تعویق می‌اندازد. بیماری کرونا سبب کاهش ارتباطات اجتماعی شده است و از طرفی خود بیماری کرونا نیز بر سیستم‌های اعصاب محیطی و مغز نیز اثرگذار است. مبتلایان به آلزایمر و دمانس در این یک سال و نیم اخیر بسیار کمتر از منزل خارج شدند و ارتباطات بسیار کمتری داشتند و حتی اگر خودشان هم به کرونا مبتلا نشده باشند تحت تاثیر عوارض ناشی از شیوع آن بودند. بر اساس تحقیقات انجمن جهانی آلزایمر ابتلا به دمانس و همچنین تاثیر کرونا بر دمانس بسیار زیاد است که در آینده مشخص خواهد شد. بنابراین تا حد امکان باید با رعایت پروتکل‌های بهداشتی با سالمندان ارتباط داشته باشیم و بتوانیم آنها را به اماکن خلوت ببریم و ارتباط بیشتری با آنها داشته باشیم تا مقداری بیشتر در ارتباط با سایرین باشند.
اقدامات شرح داده شده و ارتباط گرفتن با سالمندان یا مبتلایان به دمانس باید با دقت زیادی صورت گیرد زیرا ممکن است این افراد علاوه بر دمانس به سایر بیماری‌های زمینه‌ای هم مبتلا باشند. در مواردی ممکن است استرس ناشی از کرونا سبب اختلال شناخت و دمانس موقت در سالمندان شود ولی اگر بیماری در وجودشان از قبل آغاز شده باشد و زمینه‌هایی داشته باشند، شیوع کرونا هم می‌تواند سبب تشدید بیماری آنها شود.
چه اقداماتی می‌تواند از ابتلا به دمانس جلوگیری کند
تغییر سبک زندگی مهم ترین عامل برای جلوگیری از ابتلا به آلزایمر است. چاقی عامل موثر دیگری برای ابتلا به آلزایمر است که با افزایش استفاده از غذاهای فست فود، چرب، عدم فعالیت جسمی و… بیش از گذشته دیده می‌شود. بنابراین تاجایی که ممکن است باید به تغذیه و فعالیت بدنی دقت شود. از سوی دیگر مصرف دخانیات نیز که سبب مختل شدن خون‌رسانی در مغز می‌شود و عامل موثر دیگری برای ابتلا به دمانس و آلزایمر است. انجام روزی نیم ساعت ورزش برای سالمندان بسیار مهم است.
احتمال افسردگی در سالمندی نسبت به دوره‌های دیگر زندگی افزایش می‌یابد. با فوت همسر، دور شدن فرزندان، تغییر محل زندگی و … که سبب تنهایی سالمند می‌شود، احتمال بروز آلزایمر قوت می‌گیرد. معمولا افراد پس از بازنشستگی نیز ممکن است به افسردگی مبتلا شوند که توصیه اکید ما جذب این افراد در کارهای گروهی بویژه کارهای خیریه است تا فرد احساس رضایت از خود داشته و شاد شود. در عین حال باید ذخایر مغزی را افزایش دهند و سعی کنند چیزهای جدیدی مانند شعر، هنر و زبان جدید یاد بگیرند و یا پازل و جدول حل کنند.
تاثیر وراثت در بروز آلزایمر
وراثت حداکثر ۱۰ تا ۱۵ درصد در بروز آلزایمر تاثیرگذار است اما افرادی که در خانواده، فرد مبتلا به آلزایمر دارند، سعی کنند فرزندانشان را از کودکی با سبک زندگی سالم بزرگ کنند، سعی کنند به سر فرزندشان ضربه نخورد، از انداختن کودک و نوزاد به بالا و گرفتن او خودداری کنند تا به مغز ضربه‌ای وارد نشود.
از سوی دیگر بروز افسردگی در جوانی و یا سالمندان عاملی برای ابتلا به دمانس خواهد بود. ۵۲ میلیون مبتلا به دمانس در جهان داریم و اکنون نزدیک به یک میلیون نفر مبتلای به دمانس در ایران داریم که پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۵۰ تعداد مبتلایان به دمانس در جهان به ۱۳۹ میلیون نفر و در ایران نیز به بیش از ۳ میلیون نفر برسد. یکی از دستاوردهای مهم کشور تصویب سند ملی دمانس در بازه ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۵ است که حدودا ۵ سال در وزارت بهداشت پیگیر آن بودیم و امسال خوشبختانه به دانشگاه‌های علوم پزشکی ابلاغ شد و اکنون ایران سی و ششمین کشور در جهان است که دارای سند ملی دمانس شده است.
سریع‌ترین سویه کرونا ناپدید شده است
بر اساس گزارش‌های منتشر شده، موارد ابتلا به سویه C.۱.۲ کرونا که در ابتدا به عنوان یک مشکل واقعی برای آفریقای جنوبی شناخته شد، کاهش یافته است. آنچه سویه C.۱.۲ را متمایز کرده بود، سرعت جهش آن بود؛ نوع C.۱.۲ دارای ترکیبی از جهش‌ها بود که برخی از آنها تاکنون در سایر انواع ویروس مشاهده نشده است. به نقل از ام‌اس‌ان، چند هفته پیش، آفریقای جنوبی پس شناسایی سویه جدید کرونا که ظاهرا عفونی‌تر از انواع دیگر بود از سوی جامعه علمی خود در حالت آماده‌باش کامل قرار گرفت. به‌نظر می‌رسید که نوع C.۱.۲ ماه گذشته با سرعت هشدار در حال گسترش بود اما اخیرا مشخص شده که این سویه کاملا از بین رفته است.
آنچه سویه C.۱.۲ کرونا را متمایز کرده بود، سرعت جهش آن بود؛ نوع C.۱.۲ دارای ترکیبی از جهش‌ها بود که برخی از آنها تاکنون در سایر انواع ویروس مشاهده نشده است. نوع C.۱.۲ برای اولین بار در ماه مه در گوتنگ و مپومالانگا شناسایی شد و تا ۱۳ آگوست در ۶ استان از ۹ استان آفریقای جنوبی و هفت کشور دیگر در آفریقا، آسیا، اروپا و اقیانوسیه ظاهر شد.
چه اتفاقی برای نوع C.۱.۲ کرونا افتاده است؟
پروفسور تولیو د اولیویرا، ویروس‌شناس معروف آفریقای جنوبی که نقشی اساسی در ترسیم انواع مختلف ویروس از ابتداء همه‌گیری داشته است و اولین فردی که با گروه خود وجود جهش‌های آلفا و دلتا را تشخیص داده بود، در ماه آگوست، سویه دردسرساز دیگری را شناسایی کرد. برخی نگران بودند که نوع C.۱.۲ کرونا بتواند موج چهارم را در آفریقای جنوبی برانگیزد اما در حال حاضر باید در این مورد تجدیدنظر کنند.
د اولیویرا نقشه توالی ژنومی را به اشتراک گذاشته است و نشان می‌دهد، هر نوع کووید-۱۹ در بین مردم چقدر برجسته است. از بالاترین نقطه ثبت شده ۲.۵ درصد از کل موارد در آفریقای جنوبی، در حال حاضر C.۱.۲ تنها بخشی از آن را تشکیل می‌دهد و استاد اعلام کرده است که این سویه کروناویروس از بین رفته است.
انواع سارس-کوو-۲ (SARS-CoV-۲ ) مدت‌ها در آفریقای جنوبی وجود داشتند اما بتا ماه‌هاست که مشاهده نشده است، دلتا در همه جای جهان وجود دارد و ۹۹ درصد موارد ابتلا را تشکیل می‌دهد و C.۱.۲ به نظر می‌رسد، ناپدید شده است.
ایمنی واکسن‌ها و سویه جدید
هنوز گونه‌ای کشف نشده است که بتواند از اثربخشی واکسن‌های کرونا جلوگیری کند. علاوه بر این، دلتا همچنان سویه غالب در سراسر جهان است. افرادی که احساس می‌کنند مهم است فورا هر گونه جدید شناسایی شده را به عنوان «بسیار خطرناک» و یا «جهش یافته‌ترین» اعلام کنند ممکن است اعلام این موارد چندان ضروری نباشد. انواع سویه‌ها نحوه واکنش ما به همه‌گیری را به چالش خواهند کشید اما قبل از اینکه هر دانشمند مشهور از این بسترهای عظیم برای ترساندن مردم استفاده کند، نیاز به درک نکات ظریف، صبر و تحقیقات گسترده است. C.۱.۲ تهدیدی فوری برای آفریقای جنوبی نیست و داده‌های مربوطه در مسیر درستی حرکت می‌کنند.
شرایط واکسیناسیون کرونا در کودکان زیر ۱۲ سال
حتما با کرونا موج‌های بعدی را خواهیم داشت، اما اینکه این موج‌ها تبدیل به پیک شده و شدتی که با ویروس دلتا در این سه ماهه مواجه بودیم، اتفاق بیفتد، ان‌شاءالله دیگر نخواهیم داشت؛ زیرا اولا درصد واکسیناسیون‌مان دارد به پوشش مناسبی می‌رسد و امیدواریم تا پایان آبان یا نهایتا اوایل آذر همه مردم ما حداقل یک دز واکسن تزریق کرده باشند. دوما اینکه تخمین زده می‌شود ۷۰ درصد از مردم تاکنون به کرونا مبتلا شده‌اند. بنابراین با واکسنی هم که تزریق می‌شود، دیگر ان‌شاءالله موج شدید نخواهیم داشت، اما حتما موج‌های بالا و پایین خواهیم داشت.
پایان موج پنجم تا یک ماه دیگر
خوشبختانه در حال حاضر کاهش تدریجی کرونا را در کشور شاهدیم و از دو تا سه هفته قبل کاهش تدریجی در آمار کرونا داشتیم. امیدواریم تا یکی دو هفته دیگر سرعت این کاهش، بیشتر شود و فکر می‌کنم تا یک ماه دیگر موج پنجم که یکی از بدترین موج‌ها از نظر عوارض، مرگ و میر و شدت بیماری بود، به اتمام برسد. طبق آنچه که وزارت بهداشت اعلام کرده، واکسیناسیون افراد ۱۲ تا ۱۸ سال آغاز شده است. ان‌شاءالله برای هفت سال به بالا هم از چین واکسن وارد می‌شود تا بتوان مدارس را بازگشایی کرد.
طبق مطالعات اعلام شده که واکسن سینوفارم کودکان یک دز بوده و با سینوفارم بزرگسالان متفاوت است. کودکان قرار است یک دز واکسن تزریق کنند. پاستور هم هنوز تولید و وارداتش به میزان مورد نیاز انجام نشده و اکنون عمدتا سینوفارم وارد شده است. البته پاسخ به این موضوع که واکسن کودکان یک دز یا دو دز است، هنوز دقیق نیست و باید صبر کنیم تا ببینیم سیاست وزارت بهداشت چیست و اعلام شود.
زمان تزریق واکسن بعد از ابتلا به کرونا
درباره زمان تزریق واکسن بعد از ابتلا به کرونا، باید گفت که افراد شش هفته بعد از بیماری می‌توانند واکسن تزریق کنند. البته کسانی که بیماری‌شان شدید بوده و در بیمارستان بستری بودند، هشت هفته بعد واکسن تزریق کنند.
تزریق دز بوستر ضروری است؟
سازمان جهانی بهداشت هنوز دز بوستر را قبول ندارد که علت آن هم مشخص است. این سازمان اعلام می کند که در دنیا هنوز بسیاری از افراد یک دز واکسن را هم نزدند که قرار باشد یکسری افراد دز سوم را تزریق کنند و این خارج از عدالت است. در عین حال FDA آمریکا بوستر را فقط برای افراد بالای ۶۵ سال و افراد دچار نقص سیستم ایمنی تایید کرد و برای بقیه افراد توصیه نکرده است. در کشور ما هم درباره تزریق دز بوستر در برخی گروه‌ها اعم از پرسنل درمانی، افراد مسن و افراد مبتلا به نقص ایمنی صحبت شد، اما به نظر من هم فعلا باید صبر کنیم تا همه مردم حداقل یک دز واکسن را تزریق کنند و واکسیناسیون سراسری به پوشش خوبی برسد و بعد به سراغ بوستر رویم.
شرایط واکسیناسیون زنان باردار و شیرده علیه کرونا
تزریق واکسن کرونا برای زنان باردار، بعد از سه ماهگی توصیه می‌شود و در ایران فعلا واکسن سینوفارم برایشان توصیه شده است. در دنیا واکسن‌های دیگری هم برای زنان باردار توصیه شده، اما از انجایی در ایران سینوفارم موجود است، بعد از سه ماهگی می‌توانند سینوفارم را تزریق کنند. در عین حال زنان شیرده هم می‌توانند واکسن تزریق کنند.
اثربخشی سینوفارم در سنین بالای ۶۰ سال
اثربخشی همه واکسن‌های کرونا ممکن است در سنین بالای ۶۰ سال مقداری کاهش یابد، اما اینکه سینوفارم را پررنگ کرده و بگوییم فقط این واکسن اثربخشی کمتری دارد، اینطور نیست. به هر حال اثرش را در کاهش بستری و مرگ و میر می‌گذارد. ضمن اینکه اگر همه واکسن تزریق کنند، چرخش ویروس کم شده و اثر واکسن‌ها بیشتر می‌شود.
فعلا مدت زمان پایداری ایمنی واکسن‌ها دقیقا مشخص نیست. آنچه گفته شده هشت ماه بعد از تزریق دز دوم است، اما هنوز دقیقا مشخص نیست که چه زمانی باید دز بوستر را و برای چه گروهی تزریق کنیم. هنوز باید مطالعات انجام شود.
سایت آزمایشگاهی آنی آزما انجام هر گونه آزمایش در منزل مثل تست کرونا در منزل را برای راحتی شما عزیزان فراهم کرده است. فقط کافی است به این سایت بروید و درخواست آزمایش در منزل خودتان را بدهید.