مصونیت ناشی از واکسن کووید 19 چه مدت طول می کشد؟

تحقیقات جدید نشان می دهد که واکسن کووید 19 که به صورت mRNA است حداقل برای 6 ماه ایمنی ایجاد می کنند. اما از آنجا که بیماری کرونا ناشی از یک ویروس بسیار جدید است کارشناسان مطمئن نیستند که پس از آن مصونیت کاهش می یابد یا خیر. کارشناسان می گویند برای درک اینکه آیا افراد به تزریق های تقویت کننده منظم برای کووید 19 نیاز دارند، باید تحقیقات بیشتری انجام شود.

واکسن کووید 19 تولید شده توسط Pfizer و Moderna در پیشگیری از موارد ویروس کرونا در شرایط دنیای واقعی بسیار موثر هستند و تحقیقات نشان می دهد که آنها باید با گذشت زمان اثربخشی خود را حفظ کنند. آنچه هنوز مشخص نیست، دقیقاً مدت زمانی است که واکسن ها مانع از ابتلا به ویروس کووید 19 می شوند، در صورت نیاز به تزریق های تقویت کننده در ادامه یا نیاز به اصلاح واکسن ها برای مبارزه با انواع جدید ویروس است.

در گزارش ارائه شده در مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) تقریباً 4000 نفر از پرسنل مراقبت های بهداشتی واکسینه شده، اولین پاسخ دهندگان و سایر کارگران اساسی و خط مقدم را مورد مطالعه قرار دادند. آنها دریافتند كه واكسن های پیام رسان RNA (mRNA) كه توسط شركتهای دارویی Pfizer-BioNTech و Moderna تهیه شده اند از 80 درصد موارد بعد از دوز اول و 90 درصد ابتلا به بیماری بعد از دوز دوم جلوگیری می كنند.

کارگران خط مقدم این مطالعه به مدت 13 هفته هر هفته از نظر کووید 19 مورد آزمایش قرار گرفتند. محققان گفتند: عدم آزمایش مثبت کووید 19 در گروه مطالعه نشان می دهد که واکسن ها خطر انتقال SARS-CoV-2 توسط افراد واکسینه شده به دیگران را کاهش می دهد.

“کاهش خطر ابتلا به عفونت قابل انتقال ، که می تواند در میان افراد مبتلا به عفونت بدون علامت یا چندین روز قبل از شروع علائم رخ دهد، به ویژه در میان پرسنل مراقبت های بهداشتی، اولین پاسخ دهندگان و سایر کارگران ضروری و خط مقدم با توجه به پتانسیل آنها برای انتقال ویروس از طریق مکرر مهم است. تماس نزدیک با بیماران و مردم ، “در این گزارش اشاره شده است. دکتر سوزان بیلی، متخصص آلرژی و ایمونولوژی و رئیس انجمن پزشکی آمریکا گفت: “شواهد بیشتری نشان می دهد که انتقال ویروس پس از تزریق واکسن کووید 19 بسیار کم است.”

محافظت ناشی از واکسن کووید 19 حداقل 6 ماه و شاید طولانی تر طول می کشد

به طور جداگانه ، Pfizer-BioNTech گفت که آزمایش بالینی فاز 3 واکسن mRNA آن در حال انجام نشان می دهد که ایمن سازی قوی برای حداقل 6 ماه در بین افراد واکسینه شده ادامه دارد.

محققان دریافتند که این واکسن کووید 19، 100 درصد در برابر بیماری شدید که توسط CDC تعریف شده و 95.3 درصد در برابر کووید 19 شدید که توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تعریف شده است موثر است. همچنین مشخص شد که این واکسن 100 درصد در برابر یکی از اصلی ترین انواع ویروس کرونا (معروف به B.1.351) در حال حاضر در آفریقای جنوبی بسیار موثر است.

به گفته شرکت ها، مطالعه ای که شامل 12000 فرد واکسینه شده بود همچنین نشان داد “هیچ گونه نگرانی جدی در زمینه ایمنی” با واکسن Pfizer-BioNTech وجود ندارد. بیلی گفت: “خبر خوب این است که در گزارش وضعیت 6 ماهه Pfizer ، مصونیت بسیار قوی است و ما پیش بینی می کنیم که همچنان ادامه داشته باشد.”

بیلی افزود: “این افراد بیشترین مدت واکسن را داشته اند و این به ما می گوید حداقل 6 ماه دوام آورده است.” “اما قطعاً طولانی تر از آن است – پس از 6 ماه فقط از بین نمی رود. من نگران می شدم اگر یک سوم یا نصف کارایی کاهش یابد. “

این واقعیت که اثر واکسن کووید 19 در طول دوره مطالعه تقریباً بدون تغییر باقی مانده است ، نشانگر این است که حفاظت پایدار خواهد بود. بیلی خاطرنشان کرد: برخی واکسن ها مانند سرخک ، اوریون و سرخچه ، به طور کلی مصونیت مادام العمر را ایجاد می کنند. موارد دیگر ، مانند واکسن آنفولانزا ، هر ساله نیاز به عکسبرداری جدید دارند.

وی گفت: “ما نمی دانیم واکسن کووید 19 در کدام اردوگاه قرار خواهد گرفت” وی افزود: “اگر ما برای کووید 19 به شلیك تقویت كننده نیاز داشته باشیم ، می دانیم كه تولید آن به لطف فناوری جدید mRNA ،آسان خواهد بود”

بیلی گفت که به نظر می رسد واکسن هایی که اکنون در حال استفاده هستند ، در برابر انواع کووید 19 در ایالات متحده موثر هستند. اما با ادامه جهش ویروس کرونا ، ممکن است گونه هایی ظاهر شوند که مقاومت بیشتری داشته باشند.

وی گفت: “پیش بینی من این است كه وضعیتی كه در آینده ما باید یك تقویت كننده داشته باشیم به این دلیل نیست كه اولین دوز واكسن كمرنگ شد ، بلكه نوع جدیدی است كه ممكن است ظاهر شود.” برخی موارد هنوز در میان افراد واکسینه شده انتظار می رود

همانطور که در تحقیق ذکر شد ، واکسن ها به طور کامل خطر ابتلا به بیماری کرونا را از بین نمی برند. گزارش اخیر در مورد 100 مورد کووید 19 که در افراد واکسینه شده در ایالت واشنگتن اتفاق افتاده است ، برخی از زنگ خطر را ایجاد کرده است. اما کارشناسان گفتند که چنین موارد “دستیابی به موفقیت” انتظار می رود و تنها بخشی از بیش از 1 میلیون نفر از واشنگتن ها است که واکسینه شده اند.

وی گفت: “یافتن شواهدی از موارد موفقیت در واکسن به ما یادآوری می کند که ، حتی اگر واکسن هم زده باشید ، باز هم باید از ماسک استفاده کنید ، از نظر اجتماعی فاصله بگیرید و دست های خود را بشویید تا از انتشار کووید 19به دیگران که واکسینه نشده اند جلوگیری کنید.”

تکنولوژی و فناوری‌هایی که برای تولید و توسعه واکسن کووید 19 استفاده شده اند

تکنولوژی و فناوری‌هایی که برای تولید و توسعه واکسن کووید 19استفاده‌ شده بر اساس دو نوع فناوری است:

الف- روش کلاسیک و قدیمی که سال‌های طولانی است از این روش برای تولید واکسن علیه بیمارهایی مختلف استفاده می‌شود و خود شامل دو دسته می‌شود:

دسته اول: استفاده از ویروس کامل که می‌تواند به‌صورت ویروس زنده ضعیف شده یا کشته‌شده باشد. واکسن غیرفعال (یا واکسن کشته‌شده) یک واکسن متشکل از ذرات ویروس است که در آزمایشگاه کشت‌شده و سپس توسط روش‌های شیمیایی یا حرارتی، ذرات ویروس را غیرفعال می‌کنند تا ظرفیت تولید بیماری را از دست دهند.

در مقابل، واکسن‌های زنده از پاتوژن هایی استفاده می‌کنند که هنوز زنده هستند، ویروس را در محیط آزمایشگاهی پاساژ و کشت می‌دهند، اما تقریباً همیشه رقیق می‌شوند، یعنی تضعیف می‌شوند. واکسن‌های زنده نسبت به کشته‌شده، پاسخ ایمنی بهتری در بدن ایجاد می‌کنند، اما استفاده از این واکسن‌ها در افراد مبتلا به نقص دستگاه ایمنی سلولی مناسب نیست.

واکسن‌های سرخجه، سرخک و اوریون ویروس زنده تضعیف‌شده‌اند و واکسن‌های فلج اطفال تزریقی و هاری به‌صورت کشته ‌شده هستند.

واکسن کووید 19سینوواک، سینوفارم چین، کووکسین هند و سه واکسن ایرانی که علیه کووید۱۹ ساخته‌شده‌اند، مبتنی بر ویروس های کشته‌شده اند و واکسن‌های ایمنی هستند، اما پاسخ ایمنی مناسب را ایجاد نمی کنند (ایمنی سلولی) و برای ایجاد پاسخ ایمنی مناسب نیاز به تکرار واکسیناسیون است، همچنین از ادجوانت های کمکی برای ایجاد ایمنی مناسب استفاده می شود.

دسته دوم: استفاده از یکی از اجزای ویروس مثلاً پروتئین‌های گل‌میخی بر سطح ویروس کرونا است که نقش مهمی در مسیر عفونت ویروس ایفا می‌کنند، SARS-COV-۲ از طریق پروتئین‌های گل‌میخی خود به گیرنده‌های خود بر سلول‌های انسانی متصل می‌شود. واکسن کووید 19که توسط شرکت نواواکس ساخته شده بر اساس نانوذرات پروتئین نوترکیب گل‌میخی است. همچنین واکسن همکاری مشترک انیستتو پاستور ایران و کوبا نیز به‌صورت پروتئین نوترکیب است، اما تفاوت‌هایی با واکسن نواواکس دارد.

در واکسن کوبا آن دمین و ناحیه پروتئین گل‌میخی که به گیرنده بر سطح سلول انسان متصل می‌شود در نظر گرفته‌شده است (یعنی بخشی از دمین RBD) که این دمین به توکسویید کزاز کنژوگه شده و یک واکسن دوگانه تولیدشده است، اما توکسویید کزاز باعث بیماری کزاز نمی‌شود، بلکه باعث تحریک بیشتر سیستم ایمنی بدن می‌شود.

در مقابل، در واکسن نواواکس کل پروتئین گل‌میخی در نظر گرفته‌شده و طراحی سازه ژنی آن به صورتی است که به‌صورت ذرات شبه‌ویروس (VLP) و کروی است، همچنین فرمولاسیون و ادجوانت هایی که برای این نوع واکسن‌ها استفاده‌شده است، متفاوت است.

واکسن کووید 19بر پایه پروتئین نوترکیب واکسن‌های ایمنی هستند و مناسب برای افراد آسیب‌پذیر و حساس‌اند. از این نوع واکسن‌ها می‌توان به واکسن هپات ب اشاره کرد. اما این نوع واکسن ها پاسخ ایمنی مناسب را ایجاد نمی کنند (ایمنی سلولی) و برای ایجاد پاسخ ایمنی مناسب نیاز به تکرار واکسیناسیون است، همچنین از ادجوانت های کمکی برای ایجاد ایمنی مناسب استفاده می شود. برای مثال در واکسن نواواکس از ادجوانت ماتریکس M برای تحریک بیشتر سیستم ایمنی استفاده می شود.

ب- فناوری‌های جدیدی که آن‌ها هم به دو دسته تقسیم می‌شوند:

دسته اول: استفاده از DNA یا RNA: در تولید واکسن کووید 19فایزر-بایونتک و مدرنا از RNA پروتئین گل‌میخی ویروس کرونا استفاده ‌شده است. در این حالت به‌جای تزریق پروتئین ویروسی مثل واکسن نوواکس و کوبا، فرد مواد ژنتیکی (mRNA) را دریافت می‌کند که این مواد ژنتیکی، پروتئین گل‌میخی ویروسی را کددار کرده و وقتی‌که این دستورالعمل‌های ژنتیکی به قسمت فوقانی و بالایی بازوها تزریق می‌شود، سلول‌های عضلانی با ترجمه این کدها، پروتئین‌های ویروسی را مستقیماً در بدن ایجاد می‌کنند.

نزدیک به یک دهه است که واکسن کووید 19مبتنی بر این پلتفرم در بیماری‌های ویروسی دیگر مانند آنفلوانزا، هپاتیت C، ایدز و ابولا مورد تحقیق و بررسی است، همچنین محققین از این فناوری برای درمان سرطان در حال تحقیق و پژوهش هستند.

دسته دوم: وارد کردن قسمتی از ژنوم ویروس کرونا (بخشی که حاوی توالی ژن‌های مربوط به پروتئین گل‌میخی است) به داخل بدن انسان از طریق اضافه کردن آن به ژنوم یک ویروس دیگر (به‌عنوان حامل) که برای ما بیماری‌زا نیست، به این نوع واکسن کووید 19 حامل‌های ویروسی گفته می‌شود. واکسن شرکت‌هایی مانند آسترازِنِکا، جانسون و جانسون و اسپوتنیک روسیه از این فناوری برای تولید واکسن استفاده کرده‌اند.

برای مثال پژوهشگران دانشگاه آکسفورد دستورالعمل ژنتیکی ساخت پروتئین گل‌میخی را به ویروس سرماخوردگی شامپانزه منتقل کرده‌اند؛ به‌این‌ترتیب سیستم ایمنی، ویروس دست‌کاری شده را شبیه ویروس کرونا می‌بیند و می‌تواند یاد بگیرد چگونه با آن مبارزه کند. همچنین از نظر ژنتیکی، آدنویروس را تغییر داده‌اند و مواد ژنتیکی بیماری‌زایی ندارند و تکثیر نمی‌شوند، به‌عنوان یک عارضه، منجر به بیماری نمی‌شوند، همچنین ماده ژنتیکی آدنوویروس ها وارد ژنوم بدن ما نمی‌شود و جای نگرانی وجود ندارد.

در دو دهه اخیر بیش از ۲۵۰ پژوهش در ارتباط با این فناوری وجود داشته و واکسن ابولا که در بازار موجود است بر اساس این فناوری تولیدشده است.

جهش‌های ویروس کرونا چقدر می‌توانند خطرناک باشند و سبب کاهش کارایی واکسن کووید 19 شوند؟

ماده ژنتیکی ویروس کرونا RNA است که حدود سی هزا نوکلئوتید یا رمزهای ژنتیکی دارد و هنگامی‌که ماده ژنتیکی این ویروس در بدن ساخته می‌شود می‌تواند این رمزهای ژنتیکی دچار تغییر شوند که اصطلاحاً جهش خوانده می‌شود. جهش‌ها جز عملکرد ویروس هستند و همیشه به‌خودی‌خود بد نیستند و حتی می‌توانند باعث ضعیف‌تر شدن ویروس شوند.

مسئله‌ای که در جهش مهم است این است که در کدام ناحیه ژنتیکی ویروس رخ دهد، در ژنوم ۳۰۰۰۰ نوکلئوتیدی ویروس کرونا؛ ۶۰۰۰ هزار نوکلئوتید آن از لحاظ تنوع ژنتیکی برای ما اهمیتی ندارد، اما جهش در ناحیه ژنتیکی پروتئین گل‌میخی از اهمیت بالایی برخوردار است.

همچنین هرچه ویروس با سرعت بیشتری جهش یابد رفتار آن با سرعت بیشتری تغییر می‌کند. ویروس کرونا دارای یک ژنوم تقریباً بسیار بزرگ است و تقریباً سه برابر بیشتر از نوکلئوتیدهای موجود در ویروس آنفلوانزا و ایدز است و همچنین ویروس کرونا مکانیسم تصحیح تکثیر دارد (مکانیسم proofreading: یعنی مکانیسمی دارند که در صورت اشتباه در تکثیر، آن اشتباه تصحیح می‌شود)، بنابراین ویروس SARS-COV-۲ با سرعت خیلی کمتری دچار جهش می‌شوند.

برای مثال ویروس آنفلوانزا با چنان سرعتی جهش می یابد که باید هر سال واکسن آن اصلاح شود، اما سرعت جهش در ویروس کرونا تقریباً نصف بوده و این مسئله در طراحی واکسن کووید 19 کمک می‌کند.

جهش‌هایی که اخیراً باعث نگرانی‌هایی شده جهش‌های انگلیسی، آفریقای جنوبی و برزیلی بوده است که البته شواهدی علمی و دقیق از افزایش شدت بیماری در این سه جهش وجود نداشته و همچنین هنوز واکسن‌ها بر این جهش‌ها کارایی لازم را دارند، و تنها در جهش آفریقای جنوبی احتمال کاهش اثربخشی واکسن وجود دارد.

همان‌طور که اشاره شد واکسن کووید 19 بر پایه ویروس کامل یا بخشی از ویروس یا همان پروتئین گل‌میخی است، این پروتئین قسمت‌های مختلفی دارد و دیده‌شده که در جهش‌ها تنها قسمت‌های بسیار کوچکی از آن تغییر می‌کند، یعنی ممکن است برخی از آنتی‌بادی ها اتصال خوبی ایجاد نکنند، اما آنتی‌بادی های بسیاری هستند که به قسمت‌های مختلف پروتئین گل‌میخی متصل شده و باعث ایمنی می‌شود.

همچنین پاسخ ایمنی فقط ایمنی آنتی‌بادی ها نیست و باید به ایمنی سلولی هم توجه کرد. اما در هر صورت برای اینکه جلوی جهش‌های ویروس کرونا گرفته شود باید واکسیناسیون با سرعت بیشتری انجام پذیرد.

برای انجام آزمایش در منزل و محل موردنظر شما و همچنین آزمایش کرونا در منزل به سایت آنی آزما مراجعه کنید.