تشخیص دیابت نوع یک، پیشگیری و درمان آن

جهت تشخیص دیابت نوع یک و دو، دیابت بارداری و دیابت در کودکان آزمایش­های مختلفی وجود دارد که در این نوشته به برخی از آنها پرداخته خواهد شد.

دیابت نوع یک معروف به اختلال خودایمنی است و یک وضعیت جدی است که در آن سطح گلوکز (قند) بدن بسیار بالا است. بدن مبتلا به دیابت نوع یک نمی تواند هورمونی به نام انسولین بسازد. این دیابت اغلب در سن پایین­تر از 30 سال رخ می­دهد و سابقه خانوادگی ندارد. در واقع بدن بیمار، به سلول‌های لوزالمعده که انسولین می‌سازند حمله کرده و از تولید آن جلوگیری می­کند. همیشه بدن انسان به انسولین نیاز دارد.

وقتی شخصی دیابت نوع یک دارد، بدنش همچنان کربوهیدرات های غذا و نوشیدنی را تجزیه کرده و به گلوکز تبدیل می کند. اما وقتی گلوکز وارد جریان خون شخص می شود، هیچ انسولینی وجود ندارد که اجازه دهد آن را وارد سلول های بدن کند. این اقدام باعث می­شود که گلوکز بیشتر و بیشتری در جریان خون جمع  شود.  جمع­شدن گلوکز منجر به افزایش سطح قند خون می شود.

برای تشخیص دیابت نوع یک چه آزمایش­هایی وجود دارد؟

آزمایش­های تشخیص دیابت نوع یک شامل موارد زیر است.

• آزمایش هموگلوبین گلیکوزه شده (A1C):

این آزمایش میانگین قند خون در 2 تا 3 ماه گذشته را نشان می­دهد. در واقع مقدار قند خون متصل به پروتئین­ حامل اکسیژن در گلبول­های قرمز خون (هموگلوبین) را اندازه­گیری می­کند. هر چه سطح قند خون بالاتر باشد، نشاندهنده این است که هموگلوبین بیشتری با قند متصل است. اگر آزمایش A1C قابل انجام نباشد می­توان از آزمایش­های زیر استفاده کرد:

• آزمایش قند خون تصادفی:

در این آزمایش نمونه خون در یک زمان تصادفی گرفته می­شود. مقادیر قند خون بر حسب میلی­گرم در دسی­لیتر (mg/dl) بیان می­شود. فارغ از اینکه آخرین خوردن یا آشامیدن چه زمانی بوده است، سطح قند خون تصادفی 200 میلی­گرم در دسی­لیتر یا بالاتر نشاندهنده دیابت است.

• آزمایش قند خون ناشتا:

یکی دیگر از روش­های تشخیص دیابت نوع یک آزمایش صبح زود و به صورت ناشتا و بدون خوردن صبحانه صورت می­گیرد. سطح قند خون ناشتا کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر طبیعی و سالم بودن فرد را نشان می­دهد. سطح قند خون ناشتا از 100 تا 125 میلی گرم در دسی لیتر پیش دیابت محسوب می شود. اگر در دو آزمایش جداگانه، سطح قند خون بیشتر از 126 میلی­گرم در دسی­لیتر باشد، نشاندهنده دیابت است.

درمان دیابت نوع یک چگونه قابل انجام است؟

بعد از تشخیص دیابت نوع یک، جهت درمان آن می­توان اقدامات زیر را انجام داد:

1-    استفاده از انسولین

2-    کنترل کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها

3-    کنترل قند خون اغلب

4-     خوردن غذاهای سالم

5-    ورزش منظم و حفظ وزن مناسب

هدف از درمان بعد از تشخیص دیابت نوع یک و دو این است که سطح قند خون تا حد امکان به حد طبیعی نگه داشته شود. به طور کلی، هدف حفظ سطح قند خون در طول روز قبل از غذا بین 80 تا 130 میلی گرم در دسی لیتر است.

درمان دیابت نوع یک

روش­های پیشگیری از دیابت نوع 1 و 2 چیست؟

پیشگیری از دیابت نوع 1 امری مهم و جدی جهت سالم زیستن است. اقداماتی چون ورزش مداوم، خوردن یک غذای سالم و متعادل در پیشگیری دیابت نوع یک تاثیرگذار است.

بعد از تشخیص دیابت نوع یک،  هر فردی که این نوع دیابت دارد در طول زندگی خود نیاز به انسولین درمانی دارد.   بررسی قند خون در دیابت نوع یکافرادی که بعد از تشخیص دیابت نوع یک از انسولین استفاده می­کنند بسته به نوع انسولین درمانی که استفاده می­شود ممکن است نیاز شود که حداقل چهار بار در روز سطح قند خون خود را بررسی و ثبت کنند. معمولا توصیه می­شود که قبل از غذا و میان وعده، قبل از خواب، قبل از ورزش یا رانندگی سطح قند خون آزمایش شود. در صورت استفاده از انسولین و صرف غذا طبق برنامه منظم نیز ممکن است سطح قند خون تغییر کند، نکته ای که مهم است اینست که چگونه سطح قند خون در واکنش به غذا، فعالیت، بیماری، داروها، استرس، تغییرات هورمونی و الکل تغییر کند.

سایر داروهایی که به فرد مبتلا به دیابت نوع یک تجویز می­شود، چیست؟

پزشک معالج بعد از تشخیص دیابت نوع یک، داروهای دیگری نیز ممکن است برای افراد مبتلا به این بیماری تجویز کنند، مانند:

• داروهای فشار خون بالا:

ممکن است پزشک برای کمک به حفظ سلامت کلیه ها، مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) یا مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین II (ARBs) را تجویز کند. این داروها برای افراد مبتلا به دیابت که فشار خون بالای 140/90 میلی متر جیوه دارند توصیه می شود.

• آسپرین:

ممکن است پزشک برای محافظت از قلب توصیه کند که روزانه آسپرین کودک یا آسپرین معمولی مصرف شود.

• داروهای کاهش دهنده کلسترول

به دلیل خطر بالای ابتلا به بیماری قلبی در افراد مبتلا به دیابت دستورالعمل های کلسترول سخت است.

دیابت نوع یک، درمان و کنترل آن

تغذیه سالم و کنترل کربوهیدرات ها در کنترل دیابت نوع یک و دو

رژیم غذایی مناسب در کنترل دیابت نوع یک، متمرکز شدن روی غذاهای مغذی، کم­چرب و پرفیبر است. دسته خوراکی­های زیر جهت پیشگیری و کنترل دیابت توصیه می­شود.

• میوه ها
• سبزیجات
• غلات کامل

متخصصان تغذیه بعد از آزمایش و تشخیص دیابت نوع یک در فرد توصیه می کنند که کمتر محصولات حیوانی و کربوهیدرات های تصفیه شده مانند نان سفید و شیرینی مصرف شود. این برنامه غذایی سالم حتی برای افراد بدون دیابت نیز توصیه می شود.

2 فعالیت بدنی در پیشگیری و کنترل دیابت نوع یک

همه افراد به ورزش هوازی منظم نیاز دارند، از جمله افرادی که دیابت نوع 1 دارند. پزشکان بعد از تشخیص دیابت نوع یک و دو در شخص، ورزش هوازی را توصیه می­کنند.

ورزش مداوم پیاده­روی و شنا در کنترل دیابت کمک می­کند. باید سعی شود که حداقل 150 دقیقه در هفته ورزش هوازی انجام شود.

در واقع فعالیت بدنی باعث کاهش قند خون می شود. اگر فعالیت جدیدی شروع شود، باید سطح قند خون خود بررسی شود تا مشخص شود که این فعالیت جدید چه تاثیری بر سطح قند خون گذاشته شود. به دلیل افزایش فعالیت، نیاز به تنظیم برنامه غذایی یا دوز انسولین می­شود. اغلب پزشکان بعد از تشخیص دیابت نوع یک در فرد، ورزش هوازی را موثرترین روش در کنترل آن می­دانند.

دیابت نوع یک در کودکان

دیابت نوع یک در کودکان وضعیتی است که در آن بدن کودک  دیگر هورمون مهم انسولین تولید نمی کند. بدن کودک برای زنده ماندن به انسولین نیاز دارد، بنابراین انسولین مورد نیاز باید با تزریق انسولین جایگزین شود. دیابت نوع 1 در کودکان قبلاً به عنوان دیابت نوجوانان یا دیابت وابسته به انسولین نیز شناخته می شد.

تشخیص دیابت نوع یک در کودکان مخصوصا نوزادان غافلگیرکننده است.

اغلب هیچ درمانی برای دیابت نوع 1 در کودکان وجود ندارد، اما می توان آن را مدیریت کرد. تنها می­توان با مدیریت قند خون  کیفیت زندگی را برای کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 بهبود بخشید.

تشخیص دیابت نوع یک در کودکان

تفاوت دیابت نوع یک و دو

دیابت نوع دو در سن­های بالاتر اتفاق می­افتد که معمولا بیشتر از 30 سال است. این بیماری به موجب کمبود نسبی انسولین است. اغلب افردای با این نوع دیابت مبتلا می­شوند که سابقه خانوادگی سندروم متابولیک، چربی خون و بیماری­های قلبی دارند.

پس از تشخیص دیابت نوع دو جهت درمان در مراحل اولیه ورزش و رژیم غذایی پیشنهاد می­شود. اگر کنترل قند خون به واسطه ورزش و تغییر خوراکی جوابگو نبود جهت درمان انسولین ترزیق می­شود. وقتی دیابت نوع دو تشخیص داده می­شود مشخص اغلب مشخص می­شود که فرد مبتلا در ده سال قبل سطح قند خون بالایی داشته است.

افراد مبتلا به این بمیاری بایستی معاینه چشم، بیماری­های کلیوی و قلبی نیز انجام دهند.