آزمایشی که برای تشخیص سنگ کلیه انجام می شود

دستگاه ادراری انسان موظف است مواد اضافی و سمی را از بدن دفع کند. خون بعد از گردش در بدن و اکسیژن رسانی و تغذیه، آلوده به مواد سمی و اضافی خواهد شد که باید به کلیه ها بیاید تا بعد از تصفیه مجددا بتواند با همان قدرت، اندام های بدن را حمایت کند. در صورتی که نمک زیادی مصرف کرده باشیم و یا اینکه از آب سنگین برای پخت و پز و آشامیدن استفاده کنیم، املاح زیادی در بدن وارد خواهد شد که مازاد آن از طریق کلیه ها دفع می شود. اکنون این زیادی املاح زمینه را برای ابتلا به سنگ کلیه فراهم خواهد کرد. این عارضه با درد همراه است اما متخصص نمی تواند تنها به دلیل وجود درد در زمان دفع ادرار، با قطعیت بگوید که به سنگ کلیه مبتلا شده اید بلکه لازم است تست سنگ کلیه را انجام دهید.

تشخیص سنگ‌ کلیه یکی از آزمایش های روتین در آزمایشگاه طبی می باشد. شاید برای شما هم پیش آمده باشد با درد شدید پهلو به پزشک مراجعه کرده باشد و احتمال سنگ کلیه داده شده است ولی برای اطمینان باید آزمایش تشخیص سنگ کلیه را انجام دهید. سنگ کلیه یکی از شایع ترین مراجعات افراد به درمانگاه ها و مراکز تخصصی است. سنگ کلیه یک تعریف واحد برای انواع مختلف کریستال‌های کوچک و جامد می‌باشد.

چندین عامل باعث ایجاد سنگ کلیه می‌شوند. برخی از آنها مرتبط با عفونت‌های کلیوی هستند. دلیل دیگر تشکیل سنگ کلیه وجود بیش از حد برخی مواد معدنی در کلیه است. ژن نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد. از میان افرادی که مبتلا به سنگ کلیه می‌شوند، 40 درصد سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به سنگ کلیه داشته‌اند. ممکن است بدن آنها بیش از حد کلسیم و یا کمتر از حد معمول سیترات (یک ماده شیمیایی موجود در مرکبات) تولید کند.

دیگر شرایطی که احتمال ابتلا به سنگ کلیه را بیشتر می‌کنند شامل موارد زیر می‌باشند:

چاقی: در صورتی که دچار اضافه وزن باشید بیشتر در معرض ابتلا به کلیه سنگ‌ساز خواهید بود.

عمل جراحی: اگر قبلاً جراحی بای پس معده یا جراحی دیگری بر روی روده انجام داده باشید، احتمال تشکیل سنگ کلیه بیشتر است.

بیماری: یک نمونه بیماری کلیوی پلی‌ کیستیک می‌باشد که در آن خوشه‌های کیست در کلیه‌ها رشد می‌کند.

سنگ کلیه یک علت درد کلیه است که اغلب در مردان میانسال مشاهده می‌شود، اما با این حال می‌ تواند در هر سن و جنسی رخ دهد

سنگ های کلیه انواع مختلفی دارند. برای انجام تشخیص سنگ کلیه و همچنین دانستن علت به وجود آمدن آن ها دانستن انواع آن ها بسیار حایز اهمیت است که در ادامه به آن ها اشاره می شود.

انواع سنگ کلیه

سنگ های اسید اوریکی : با کم خوردن پروتئین های حیوانی شانس ابتلا به سنگ اسید اوریکی کاهش می یابد. اهمیت سنگهای اسید اوریکی در دو موضوع است:

-با رعایت رژیم غذائی و مصرف دارو از عود این سنگ ها به مقدار زیاد می توان جلوگیری کرد.

-بر خلاف سنگ های کلسیمی با تجویز دارو می توان تعداد قابل ملاحظه ای از این سنگ ها را حل کرد.

سنگ های فسفات کلسیم : کم خوردن نمک ، پروتئین، کلسیم باعث کاهش شانس سنگ سازی می شود. ارزيابي‌هاي بيشتر به منظور تعيين عوامل خطر قابل اصلاح و انجام درمان و پيشگيري اختصاصي انجام مي‌شود. در سوابق پزشکي بايد بيماري‌هاي همراه با افزايش احتمال ايجاد سنگ کليه مشخص شوند (به طور مثال بيماري التهابي روده، جراحي روده، نقرس، ديابت، چاقي يا تغييرات اخير وزن، سندرم‌هاي متابوليک، بيماري‌هاي همراه با هيپرپاراتيروييدي، عفونت‌هاي ادراري مکرر و بيماري مزمن کليه). سوابق پزشکي خانوادگي بيمار نيز بايد پرسيده شود.

سنگ های اگزالات کلسیم : خوردن کم تر نمک، پروتئین؛ اگزالات باعث کاهش سنگ فوق می شود.

سنگ های استروویتی: سنگ های استروویتی در پاسخ به یک عفونت ادراری شکل می گیرند. این سنگ ها می توانند به سرعت رشد کرده و اندازه نسبتا بزرگی پیدا کنند. گاهی اوقات، سنگ های استروویتی علائم اندک و معدودی دارند.

سنگ های سیستئینی: این سنگ ها در افراد مبتلا به یک اختلال ژنتیکی به نام سیستئینوری تشکیل می شوند. این اختلال سبب دفع بیش از حد آمینو اسید ها توسط کلیه ها می شود.

تشخیص سنگ کلیه:

راه های تشخیص سنگ های کلیه:

تشخیص نوع سنگ های کلیه در ادرار

همان طور که در بالا اشاره شد سنگ های کلیه انواع مختلفی دارند که در انجام تشخیص سنگ کلیه در صورت وجود سنگ کلیه، نوع سنگ نیز مشخص می شود. نوع سنگ در واقع علت به وجود آمدن آن و در ادامه جهت پیشگیری در به وجود آمدن دوباره سنگ کمک کننده است. نمونه مورد نیاز برای بررسی نوع سنگ در تشخیص سنگ کلیه ، ادرار می باشد. در آزمایش آنالیز ادرار یا U/A که یک آزمایش روتین در آزمایشگاه می باشد به بررسی میکروسکوپی محتویات ادرار می پردازد. (جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله آزمایش کامل ادرار چه اطلاعاتی را در اختیار ما قرار می دهد؟ مراجعه شود.)

سنگ‌ های کلیه در ادرار دارای شکل ویژه ای مانند پاکت نامه ای ، شنی، سوزنی و غیره می باشند. مشاهده هر کدام به ما در تشخیص سنگ های کلیه کمک می کند.

بررسی وجود خون در ادرار:

یکی دیگر از راه های تشخیص سنگ کلیه، بررسی وجود خون در آزمایش ادرار است. دیدن خون در ادرار می تواند موجب اضطراب شود. گاهی تشخیص خون در ادرار (هماچوری) می تواند موجب تشخیص سنگ کلیه شود. البته این نکته حایز اهمیت می باشد که گاهی خون در ادرار به قدری کم است که با چشم غیر مسلح قابل تشخیص نیست و برای تشخیص باید ادرار در زیر میکروسکوپ بررسی شود. (جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله چرا خون در ادرار دیده می شود؟ مراجعه کنید.)

یکی از علل مهم وجود خون در عفونت مجاری ادراری و کلیه ها و در ادامه سنگ های کلیه می باشد. عفونت های کلیوی (پیلونفریت) ممکن است هنگامی رخ دهند که باکتری ها از گردش خون به کلیه وارد شوند یا از وریدها به سمت کلیه ها حرکت کنند. علائم و نشانه ها اغلب شبیه به عفونت های مثانه هستند، هرچند عفونت های کلیوی احتمالا موجب تب و درد کمر می شوند.

سنگ مثانه یا کلیه، مواد معدنی در ادرار غلیظ است كه گاهی اوقات رسوب می کنند و بلورهای روی دیواره های کلیه یا مثانه را تشکیل می دهند. با گذشت زمان، کریستال ها می توانند تبديل به سنگ های کوچک و سنگین شوند. سنگ ها به طور کلی بدون درد هستند و احتمالا نمی دانید که آنها را دارید، مگر اینکه آنها باعث انسداد شوند. سنگ های مثانه یا کلیه همچنین می توانند خونریزی ناخالص و میکروسکوپی را نیز ایجاد کنند.

بررسی PH ادرار جهت تشخیص سنگ کلیه:

جهت تشخیص سنگ کلیه PH ادرار نیز باید بررسی شود. PH ادرار در حالت نرمال حدود ۵ می باشد. افزایش یا کاهش این مقدار که ممکن است در اثر عفونت ها و به هم خوردن جمعیت باکتری های کومنسال مجاری ادراری اتفاق افتاده باشد، در تشکیل انواع مختلف سنگ کلیه دخیل می باشد. برای مثال در PH اسیدی کریستال اورات آمورف و در PH بازی کریستال فسفات آمورف ایجاد می شود.

آزمایش ادرار ۲۴ ساعته جهت تشخیص سنگ کلیه:

آزمایش ادرار ۲۴ ساعته جهت تشخیص سنگ کلیه در خواست می شود‌. هدف از جمع آوری نمونه ادرار 24 ساعته اندازه گیری و ارزیابی میزان دفع مواد مختلف ( مثل گروتین، کراتیدین، کلسیم و ..) در ادرار طی 24 ساعت شبانه روز می باشد .

آزمایش خون جهت تشخیص سنگ کلیه:

راه های تشخیص سنگ های کلیه با آزمایش خون:

آزمایش CBC:

آزمایش CBC یا آزمایش شمارش گلبول های سفید خون یکی دیگر از آزمایشات روتین می باشد. یکی از پارامتر های مورد بررسی در این آزمایش تعداد گلبول های سفید خون است. افزایش یا کاهش تعداد گلبول های سفید به منزله عفونت در بدن می باشد.

جواب های غیر نرمال در هر یک از جواب های آزمایش CBC می تواند بیانگر یک یا چند بیماری مختلف باشد که بسته به علائم بالینی بیمار و همچنین با استفاده از سایر تست های تکمیلی، تشخیص قطعی بیماری توسط پزشک انجام می شود و درمان فرد آغاز می گردد. (جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله آزمایش CBC مراجعه شود)

آزمایش اندازه گیری سطح سرمی کلسیم:

کلسيم ازعناصر بسيارمهم در بدن است. وجودش براي انجام عملکرد آنزيم ها، استقامت بدن، انقباض عضلانی ،ضربان قلب ،انتقال جريان های عصبی ،انعقاد خون و… بسيار مهم است. کلسیم از آزمایش های مهم در تشخیص سنگ کلیه می باشد چون مقدار کلسیم خون چون چراغ خوبی برای ارزيابي کاملی ازتعادل کل بدن می باشند. منبع اصلی آن استخوان و دندان می باشد. یکی از علل کاهش کلسیم خون نارسايی کليه و افزايش فسفات های ثانويه به آن و همچنين افزايش آنيون های متعاقب آن می باشد.

آزمایش اندازه گیری سطح سرمی کراتینین:

سطح کراتینین خون چگونگی عملکرد کلیه را نشان خواهد داد. کراتینین یک ماده زائد است که از تجزیه ی کراتین تشکیل می شود. آزمایش کراتینین خون معمولا همراه با چند آزمایش دیگر از جمله آزمایش نیترات اوره خون (BUN) و پانل متابولیسم پایه (BMP) یا پانل متابولیسم جامع (CMP) انجام می گیرد.

اگر علائمی از سنگ کلیه داشته باشید، ممکن است پزشک شما یک آزمایش کراتینین خون را برای ارزیابی میزان کراتینین خون انجام دهد.

این علائم عبارتند از:

• خستگی و مشکل خواب
• از دست دادن اشتها
• تورم در صورت، مچ دست، مچ پا، یا شکم
• درد کمر در نزدیکی کلیه ها
• تغییرات در جریان ادرار و تکرر ادرار
• فشار خون بالا
• حالت تهوع
• استفراغ

آزمایش اندازه گیری سطح سرمی اوریک اسید:

اسیداوریک حاصل متابولیسم سلولی و در واقع متابولیسم پورین‌هاست؛ پورین ‌ها گروهی از مواد است که در غذاهای حیوانی مانند گوشت قرمز و همچنین حبوبات وجود دارد. به همین دلیل، سطح اسیداوریک در افرادی که رژیم غذایی گیاهی دارند، پایین است. نداشتن رژیم غذایی مناسب و به دنبال آن چاقی، بی‌تحرکی و ابتلا به سندرم متابولیک یعنی بالا بودن قندخون، چربی و فشار خون می‌تواند از عوامل بالا رفتن اسیداوریک خون محسوب شود.

بالا بودن اسید اوریک خون (هیپراوریسمی) در ابتدا ممکن است علائمی نداشته باشد. اما در صورت عدم درمان می تواند باعث سنگ های اسید اوریکی در مجاری ادراری و رسوبات اسیداوریکی در کلیه ها و رسوبات اسید اوریکی در بافت های نرم شود.

اندازه گیری میزان الکترولیت ها: در نتیجه سنگ کلیه میزان الکترولیت ها، نمک های مهم و مواد معدنی مانند پتاسیم تغییر می ‌کند. بنابراین اندازه گیریی این مواد در تشخیص سنگ کلیه کمک کننده می باشد.

تجزیه سنگ جهت تشخیص سنگ کلیه:

گاهی ممکن است سنگ های کلیوی با اعمال درمان یا بدون درمان خاصی دفع شود ولی به خاطر بسپارید دفع این سنگ ها به معنای پایان کار و بهبودی کامل شما نیست بلکه باید سنگ های دفع شده را جمع آوری کنید و به آزمایشگاه جهت تجزیه و بررسی سنگ می باشد. علت بررسی نوع سنگ این است که هر نوع سنگ کلیه علت تشکیل به خصوص خود را دارد. شناسایی این علت پزشک را در پیشبرد راه درمان و توصیه های لازم به بیمار کمک می کند.

نقش سونوگرافی در تشخیص سنگ کلیه:

سونوگرافی مـعـمــولا در تشخیص سنـگ کلیه های بـزرگ کاربرد دارد . علـت ایـن است که ســنگ های کـوچـکتـر مـعـمولا مـبـهـم و غیر واضح هستند یا با قرار گرفتن در موقعیت هایی در پشت دنده ها و مقاطع ستون فقرات از میدان دید خارج می شوند.

علائم بالینی جهت تشخیص سنگ کلیه:

سنگ ‌های کلیه عموما هیچ نشانه و علایم خاصی ندارند و به همین دلیل گاهی تشخیص را دچار مشکل می کند. وقتی سنگ از کلیه خارج می ‌شود، از طریق مجرای ادراری به مثانه می‌ رود.

در اغلب این موارد نیز سنگ کلیه در مجرای ادراری گیر می‌ کند. وقتی که سنگ جریان ادرار از کلیه را قطع می ‌کند، باعث تورم کلیه شده و معمولا درد بسیار شدیدی را به وجود می ‌آورد.

سنگ کلیه در ابتدا ممکن است علائمی ایجاد نکند، تا اینکه سنگ در کلیه شما حرکت کند. در این مرحله، ممکن است این علائم و نشانه ها را تجربه کنید:

درد شدید در اطرف و پشت دنده

درد شدید و گرفتگی در ناحیه پشت و پهلو که اغلب به سمت پایین شکم یا کشاله ران کشیده می‌شود. برخی از خانم‌ها گزارش دادند که این درد حتی از درد زایمان نیز شدیدتر است. درد در اغلب موارد به‌صورت ناگهانی شروع شده و اکثرا هم حالت موجی دارد. این درد با تلاش برای دفع سنگ، می‌گیرد و وِل می‌کند.

• درد در ادرار کردن
• حسِ نیاز شدید به تخلیه ادرار
• ادرار بیش از حد معمول و سوزش در هنگام ادرار
• ادرار تیره یا قرمز رنگ به دلیل وجود خون. در برخی موارد مقادیر کمی گلبول قرمز در ادرار وجود دارد که با چشم غیر مسلح قابل دیدن نیست.
• ادرار بدبو
• تهوع و استفراغ
• نیاز به ادرار کردن مداوم
• ادرار بیش از حد معمول
• تب و لرز در صورت وجود عفونت
• ادرار کردن به مقدار کم

اگر شما نیز دچار علائم ذکر شده اید و مایل به انجام آزمایش در منزل و همچنین تست کرونا یا محل کار خود هستید، با توجه به این که بهترین راه تشخیص سنگ کلیه و تعیین روش درمان، انجام آزمایشات تشخیصی می باشد. برای انجام آزمایشات لازم می توانید بدون حضور در آزمایشگاه از طریق سایت آزمایشگاه آنی آزما پذیرش خود را به صورت آنلاین انجام دهید سپس همکاران ما در اولین فرصت جهت نمونه برداری در منزل یا محل کار شما حضور می یابند.