آزمایش چربی و دلیل اهمیت آن در تشخیص بیماری ها

آزمایش چربی یکی از پانل های آزمایشگاهی می باشد که برای سنجش میزان چربی در خون از جمله سنجش کلسترول و تری گلیسرید استفاده می شود. از نتایج این آزمایشات می توان برای تعیین میزان خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و همچنین مشکلات مربوط به کبد و پانکراس و برخی بیماری های ژنتیکی دیگر، استفاده کرد. آزمایش چربی به طور معمول به عنوان یک آزمایش کنترلی و به همراه سایر آزمایشات مثل آزمایش CBC و آزمایش قند خون، برای افراد درخواست می شود.

از این آزمایش همچنین برای بررسی میزان تاثیر درمان دارویی در کاهش میزان چربی خون، استفاده می گردد. از آزمایش چربی در صورتی که به عنوان چکاب و برای کنترل وضعیت چربی های فرد درخواست شود، برای بزرگسالان از هر 4 تا 6 سال یکبار، برای کودکان از هر 10 سال یکبار و برای افراد مسن به صورت سالانه باید مورد آزمایش قرار گیرند. اما در صورت وجود بیماری های مرتبط با چربی بالا در فرد، و یا فرد بنا به علائمی که دارد، در معرض خطر ابتلا به این بیماری ها قرار داشته باشد، به صورت منظم از هر 3 ماه یکبار آزمایش چربی باید انجام شود.

برای انجام آزمایش چربی شما باید به صورت ناشتا و به اندازه 9 تا 12 ساعت ناشتایی به آزمایشگاه مراجعه نمایید و یا از طریق آنی آزما به صورت آنلاین آزمایش خود را ثبت نمایید. پس از انجام این کار، نمونه خون شما از قسمت ورید دست گرفته شده و برای انجام آزمایش، به آزمایشگاه ارسال می گردد. البته در افراد 2 تا 24 سال، در صورتی که برای چکاب و کنترل مراجعه کرده باشند، می توان این تست را بدون داشتن ناشتایی نیز نمونه گیری کرد.

در صورت داشتن چربی خون بالا، فرد با مشکلات زیادی رو به رو می شود.از آزمایش پانل چربی در فواصل زمانی منظم و هنگامی که شما عوامل خطر دارید ، هنگامی که نتایج قبلی میزان خطر بالایی را نشان می دهد و یا برای نظارت بر اثربخشی درمان، نیز استفاده می شود. نمونه مورد نیاز برای انجام آزمایش چربی با وارد کردن یک سوزن داخل رگ وریدی موجود در بازو یا روی دست شما، جمع آوری می شود. بعضی اوقات قطره خون با سوراخ کردن پوست روی نوک انگشت جمع می شود.

به طور معمول ، ناشتا بودن برای 9 تا 12 ساعت (فقط نوشیدن آب مجاز است و به جز آب نباید چیزی بخورید) قبل از گرفتن خون شما لازم است ، اما برخی از پزشکان مراقبت های بهداشتی اجازه آزمایش لیپیدهای غیر ناشتا را نیز در شرایط خاص درخواست می دهند. به ویژه ، کودکان ، نوجوانان و افراد جوان (سن 2 تا 24 سال) ممکن است آزمایش پانل لیپید را بدون رعایت شرایط ناشتایی انجام دهند. دستورالعمل هایی را که به شما داده می شود پیروی کنید. (شما می توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد ناشتایی و شرایطی که باید رعایت شود می توانید به مقاله ناشتایی چیست و چگونه رعایت می شود، مراجعه فرمایید.)

آزمایش چربی چیست و برای اندازه گیری چه مواردی استفاده می شود؟

آزمایش چربی برای اندازه گیری چربی ها و گروهی از مواد مرتبط با چربی ها استفاده می شود. چربی های ترکیبات مهم و بسیار ضروری برای بدن هستند که دارای کاربرد های متنوعی در ارگان ها و سلول ها می باشند. این مواد می توانند به عنوان منبع انرژی برای بدن و سلول ها باشند. پنل آزمایش چربی برای اندازه گیری انواع چربی های موجود در خون مورد استفاده قرار می گیرد.

دو چربی اصلی بدن که تری گلیسرید و کلسترول می باشند، به وسیله لیپوپروتئین ها در خون حمل می گردند. هر یک از این لیپوپروتئین ها ترکیبی از کلسترول، تری گلیسرید، پروتئین و مولکول های فسفولیپیدی می باشد. این لیپوپروتئین ها به وسیله چگالی که دارند به سه دسته تقسیم می شوند:

• HDL (high-density lipoproteins) یا لیپوپروتئین با چگالی بالا

• LDL (low-density lipoproteins) یا لیپوپروتئین با چگالی پایین

• VLDL (very low-density lipoproteins) یا لیپوپروتئین با چگالی خیلی پایین

آزمایش چربی به صورت کلی برای اندازه گیری موارد زیر کاربرد دارد:

• کلسترول تام. که میزان کلسترول کل را در بین تمام ذرات چربی خون اندازه گیری می نماید.

• تری گلیسرید. که در آزمایش چربی میزان کل تری گلیسرید موجود در کل لیپوپروتئین ها به خصوص VLDL یا لیپوپروتئین با چگالی بسیار پایین را اندازه گیری می کند.

• HDL. که میزان کلسترول موجود در لیپوپروتئین با چگالی بالا را مورد اندازه گیری قرار می دهد. به زبان عامیانه، به این نوع لیپوپروتئین، ” چربی خوب ” نیز گفته می شود، زیرا کلسترول اضافی خون را به کبد حمل کرده تا در آنجا از بدن دفع شود.

• LDL. میزان کلسترول را در لیپوپروتئین با چگالی پایین مورد اندازه گیری قرار می دهد. به این نوع لیپوپروتئین نیز ” چربی بد ” گفته می شود، زیرا باعث انباشت و تجمع کلسترول های اضافی در دیواره رگ های خونی می شود، که در نهایت می تواند باعث گرفتگی رگ و سکته های قلبی و مغزی شود. به صورت کلی، در آزمایش چربی می توان میزان LDL را به وسیله اندازه گیری کلسترول، تری گلیسرید و HDL بدست آورد.

همچنین در آزمایش چربی ممکن است چند پارامتر دیگر نیز گزارش شود که از طریق محاسبه موارد بالا بدست می آیند. از جمله:

• VLDL. یا لیپوپروتئین با چگالی بسیار پایین که از طریق تقسیم تری گلیسرید بر 5 بدست می آید. به طور معمول در خون، میزان تری گلیسرید حدود 5 برابر VLDL می باشد.

• غیر HDL. از طریق تفریق کلسترول تام از HDL بدست می آید.

• نسبت کلسترول/HDL. که نسبت میزان کلسترول خون بر HDL را بیان می کند.

گاها در موارد پیشرفته آزمایش چربی، به جای اندازه گیری میزان کلسترول موجود در LDL، از شمارش تعداد کل LDL در خون (LDL – P) استفاده می شود. به عقیده پزشکان، این فاکتور می تواند در تشخیص بیماری های قلبی، مناسب تر از LDL – C باشد.

آزمایش چربی چه زمانی درخواست داده می شود؟

افراد بزرگسالی که هیچ فاکتور خطری دیگری برای بیماری های قلبی ندارند باید هر چهار تا شش سال یکبار با یک غربالگری چربی ناشتا مورد آزمایش قرار بگیرند. اگر فاکتورهای خطری دارید یا آزمایش های قبلی نشان داده است که میزان کلسترول خون بالایی داشته اید ، آزمایش مکرر با پانل لیپیدی کامل توصیه می شود.

نمونه هایی از عوامل خطر به غیر از LDL-C بالا شامل موارد زیر است:

• سیگار کشیدن
• داشتن اضافه وزن یا چاق بودن
• رژیم غذایی ناسالم
• از نظر جسمی غیرفعال باشید – ورزش کافی ندارید
• سن (برای مردان 45 سال یا بالاتر یا و برای زنان 50-55 سال یا بالاتر)
• فشار خون بالا (فشار خون 140/90 یا بالاتر یا مصرف داروهای کنترل فشار خون بالا)
• سابقه خانوادگی بیماری نارسایی قلبی (بیماری قلبی در یک خویشاوند مرد درجه یک زیر 55 سال یا یکی از بستگان زن درجه یک زیر 65 سال)
• بیماری قلبی از قبل موجود یا قبلاً دچار حمله قلبی شده است
• دیابت یا پیش دیابت

کودکان ، نوجوانان و افراد جوان (در سنین 2 تا 24 سال) که هیچ فاکتور خطری ندارند ، باید یکبار بین 9 تا 11 سالگی و دوباره بین 17 تا 21 سالگی یک آزمایش چربی داشته باشند. کودکان ، نوجوانان و افراد جوان با افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی، غربالگری زودتر و به صورت مکرر با پانل های لیپیدی انجام شود.

برخی از عوامل خطر شبیه به بزرگسالان است و شامل سابقه خانوادگی بیماری قلبی یا مشکلات سلامتی مانند دیابت ، فشار خون بالا یا اضافه وزن می باشد. کودکان پرخطر باید بین 2 تا 8 سال با یک غربالگری چربی ناشتا آزمایش شوند. کودکانی که سن آنها کمتر از 2 سال است ، خیلی کوچک هستند تا آزمایش شوند. نظارت با آزمایش چربی ممکن است در فواصل زمانی منظم انجام شود تا موفقیت تغییرات شیوه زندگی در کاهش چربی مانند رژیم غذایی و ورزش یا تعیین اثربخشی داروهایی مانند استاتین را ارزیابی کند.

تفسیر نتایج آزمایش چربی

در حالت کلی، مقادیر نرمال چربی در آزمایش چربی می تواند به سالم ماندن قلب و عروق و پیشگیری از حمله های قلبی و عروقی کمک شایانی نماید. پزشک شما می تواند بر اساس نتایج آزمایش چربی به همراه سایر آزمایشات درخواستی و ریسک فاکتورهای موجود در شما، تصمیم بگیرد که آیا شما دارای بیماری هستید یا خیر و اینکه چه روش درمانی برای بیماری شما مورد نیاز است.

در حالت کلی مقادیر چربی خون و تفسیر نتایج آن در شرایط مختلف در جداول زیر بیان شده است:

Test Optimal or Desirable Near/Above Optimal Borderline High High Very High

LDL Cholesterol

Less than 100 mg/dL (2.59 mmol/L); with CVD or diabetes: less than 70 mg/dL (1.81 mmol/L) 100-129 mg/dL (2.59-3.34 mmol/L) 130-159 mg/dL (3.37-4.12 mmol/L) 160-189 mg/dL (4.15-4.90 mmol/L) Greater than 190 mg/dL (4.90 mmol/L)
Total Cholesterol
Less than 200 mg/dL (5.18 mmol/L) 200-239 mg/dL (5.18 to 6.18 mmol/L) 240 mg/dL (6.22 mmol/L) or higher
Fasting Triglycerides
Less than 150 mg/dL (1.70 mmol/L) 150-199 mg/dL(1.7-2.2 mmol/L) 200-499 mg/dL (2.3-5.6 mmol/L) Greater than 500 mg/dL (5.6 mmol/L)

Non-HDL Cholesterol

Less than 130 mg/dL (3.37 mmol/L) 130-159 mg/dL (3.37-4.12mmol/L); 160-189 mg/dL (4.15-4.90 mmol/L) 190-219 mg/dL (4.9-5.7 mmol/L) Greater than 220 mg/dL (5.7 mmol/L)

HDL Cholesterol

مقادیر پایین, ریسک بالا مقادیر متوسط, ریسک متوسط مقادیر بالا, ریسک کمتر از میزان متوسط

خانم ها Less than 50 mg/dL (1.3 mmol/L) 50-59 mg/dl (1.3-1.5 mmol/L) 60 mg/dL (1.55 mmol/L) or higher

آقایان Less than 40 mg/dL (1.0 mmol/L) 40-50 mg/dL (1.0-1.3 mmol/L) 60 mg/dL (1.55 mmol/L) or higher

در کل شما می توانید با در نظر گرفتن جداول بالا نتایج آزمایش چربی خود را مقادیر نرمال مقایسه کرده و از میزان خطرات احتمالی ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی خود اطلاع داشته باشید.

شما با داشتن این علائم، به کبد چرب مبتلا هستید

از آزمایش چربی برای آگاهی از ابتلا فرد به کبد چرب نیز استفاده می شود. نتایج آزمایشات به همراه علائم زیر، می تواند بیانگر کبد چرب باشد:

• خستگی

• از دست دادن وزن و یا اشتها

• ضعف

• تهوع

• سردرگمی، اختلال در قضاوت، و یا مشکلات در تمرکز

همچنین ممکن است مشکلات زیر نیز بروز کند:

• درد در مرکز و یا قسمت بالایی سمت راست شکم

• بزرگ شدن کبد

• تغییر رنگ و تیره شدن یک تکه از پوست که معمولا در گردن و یا در زیر بغل بروز می کند.

در مواردی که فرد امکان دارد به سیروز کبدی مبتلا شده باشد، علائم زیر نیز وجود دارند:

• تجمع مایع (Fluid retention)

• تحلیل عضلانی

• خونریزی داخلی

• یرقان (زردی پوست و چشم ها)

• نارسایی کبد

اگر شما نیز تمایل دارید آزمایش چربی را در منزل خود و بدون مراجعه حضوری و در معرض آلودگی قرار گرفتن انجام دهید، می توانید به سایت آنی آزما مراجعه کرده و پس از پر کردن فرم پذیرش، نسبت به انجام آزمایش در منزل با رعایت کلیه پروتکل های بهداشتی اقدام خواهد شد. آزمایش در منزل یک روش ساده در عین حال کاربردی می باشد که امروزه برای تشخیص آسان می باشد.

با صنعتی شدن دنیا، افزایش ساعات کاری، افزایش آلودگی ها، ترافیک، شیوع بیماری هایی مانند کووید ۱۹ و غیره مراجعه به آزمایشگاه و انجام آزمایشگاه تبدیل به یک کار پردردسر شده است. به طوری که بسیاری از افراد به علت وقت گیر بودن و سخت بودن این راه هر روز انجام آزمایش را به تعویق می اندازند ولی انجام آزمایش در منزل وین امکان را برای شما ایجاد می کند که بدون آن که مجبور به حضور در آزمایشگاه برای انجام نمونه گیری، پذیرش، جوابدهی باشید، در منزل یا محل کار در عرض چند دقیقه می توانید آزمایش خود را انجام دهید.

آزمایش در منزل آنی آزما به این صورت می باشد که تمامی مراحل آن از نمونه گیری ، پذیرش و جوابدهی همگی به صورت آنلاین و بدون نیاز به حضور در آزمایشگاه می باشد. انجام آزمایش چکاپ و یا آزمایشات تشخیصی یک نیاز ضروری در زندگی هر فرد می باشد به طوری که هر فرد باید برای بررسی وضعیت سلامت خود سالانه چند بار آزمایشاتی را انجام دهد. (جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله آزمایش چکاپ مراجعه فرمایید) انجام به موقع یک آزمایش در پیشگیری از بروز یک بیماری یا اختلا، همچنین درمان سریع آن بسیار کمک کننده می باشد. بنابراین به تعویق انداختن آن بسیار خطرناک و با عوارض بسیاری همراه است.