علت فوت بعضی از افراد به دلیل کرونا، با وجود تزریق دو دوز واکسن کرونا داشتن بیماری های زمینه ای متعدد بوده است. بیش از دو هفته است که ایران عنوان آلودهترین نقطه جهان به کرونا را از آن خود کرده است. افزایش بیسابقه تعداد مبتلایان به بیماری و رکوردزنیهای پیاپی و غمانگیز در تعداد مرگومیرها ما را در صدر کشورهای آلوده به ویروس کرونا قرار داده است. موضوعی که به اعتقاد کارشناسان حوزه بهداشت و درمان کشور در سایه بیتوجهی به پروتکلهای بهداشتی و سرعت کم واکسیناسیون همچنان ادامه خواهد داشت.
جامعهشناسان و متخصصان علم رفتارشناسی براین باورند که کمتر بودن ارتباطات اجتماعی و بیاطلاعی و همچنین سخت بودن حضور در مراکز تزریق واکسن به دلیل محدودیتهای دوران کهولت و البته شلوغ بودن این مراکز باعث شده برخی از سالمندان عطای تزریق واکسن را به لقایش ببخشند. اما متأسفانه این موضوع در میان جوانترهایی که بهواسطه شغل و فعالیت اجتماعی خود در اولویت تزریق واکسن قرار گرفتند نیز دیده میشود. موضوعی که به اعتقاد صاحبنظران بخشی از آن به شایعات موجود در شبکههای مجازی بازمیگردد.
عوارض خطرناک واکسنهای موجود
عوارض خطرناک واکسنهای موجود یا تلاش برای تهیه برندی خاص که مؤثرتر عنوان شده و مصونیت بیشتر ایجاد میکند از جمله دلایلی هستند که موجب تعلل این افراد در مراجعه به مراکز واکسیناسیون شده است. از سوی دیگر گروهی هم در بحبوحه این بحران دست به دامن تقدیرگرایی شدهاند و بینیاز از تزریق واکسن دلخوش به این ضربالمثل قدیمیاند که تا خدا نخواهد برگی از درخت نمیافتد. گروهی دیگر هم ازدحام مراکز واکسیناسیون را دلیل موجهی برای عدم تزریق واکسن عنوان میکنند و معتقدند که در این مراکز نه تنها به سلامتی نزدیک نمیشوند، بلکه با ابتلا به ویروس کرونا به خانه بازمیگردیم و اطرافیانمان را هم آلوده میکنیم.
چرا افرادی که حتی دو دوز از واکسن کرونا را دریافت کرده اند نیز به کرونا مبتلا می شوند؟
اولاً هیچ تولیدکننده واکسنی ادعا نکرده که واکسنها ایمنی صددرصدی در برابر کرونا ایجاد میکنند ضمن اینکه آن چیزی که در محیط آزمایشگاهی به لحاظ اثر بخشی واکسن نشان داده شده وقتی در زندگی طبیعی و شرایط عادی محیط، واکسن را استفاده میکنیم درصد اثر بخشی کاهش پیدا میکند. معمولاً به نتایج مؤثر یک واکسن در دوره کارآزماییها «کارآیی» میگوییم وقتی واکسنها در شرایط عادی تزریق میشوند به آن «اثر بخشی» میگوییم. معمولاً «اندازه» اثربخشی به مراتب کمتر از کارآیی است چون محدودیتهایی که در انتخاب نمونهها برای کارآزمایی وجود دارد در شرایط عادی کمتر میشود.
بنابراین همیشه درصدی از افراد جامعه را داریم که باوجود آنکه واکسن میزنند ولی واکسن روی آنها مؤثر نبوده باشد. دوم اینکه؛ وقتی اثربخشی واکسنها را میسنجیم اولاً باید نگاه کنیم وضعیت اپیدمی به شکل طغیانها در هر جامعهای چگونه است؟ یعنی وقتی واکسیناسیون در جامعهای را که در پیک قرار دارد با جامعهای که اپیدمی در پیک قرار ندارد، مقایسه میکنیم پس الگوهای حاصل از واکسیناسیون در این جوامع یکسان نیست. نکته دیگر اینکه باید ببینیم در جمعیتی که واکسینه کردیم بیشترین بار ابتلای شدید و بستری و مرگشان چقدر است؟
واکسیناسیون در ایران
هنوز هم بین ۲۰ تا ۴۰ درصد جمعیت پر خطر ما واکسینه نشدهاند یا حداقل یک دوز واکسن گرفتهاند و این کافی نیست برای اینکه ما انتظار داشته باشیم واکسن تأثیر کاملی بر جمعیتهای پرخطر گذاشته است. نکته دیگری که باید توجه کنیم این است که واکسیناسیون چه زمانی بوده است؟ عمدتاً واکسیناسیون انبوه یا حداکثری ما در نیمه دوم تیر ماه شروع شده است.
برای اینکه تأثیر واقعی واکسن را در سطح جامعه ببینیم دوتا سه هفته ممکن است زمان طول بکشد. در شرایط حاضر این زمان زود است که بر اثر واکسن قضاوت کنیم. قبل از آن هم نسبت واکسیناسیون در کشور ما رقم پایینی بوده است. این نکات نشان میدهد؛ وقتی اطلاعات خام را از جامعهای بهدست میآوریم ممکن است دچار خطا در استنتاج دادهها شویم.
افزایش ریسک ابتلا به کرونا در افراد کم خون
ضربان قلب سریع، نفس تنگی، مشکل تنفس هنگام راه رفتن، بالا رفتن از پلهها یا حتی صحبت کردن، سرگیجه، درد قفسه سینه، تورم دست یا پا، رنگ پریدگی پوست، ناخن، دهان و لثه و همچنین خستگی شدید از جمله شایعترین علائم کم خونی محسوب میشوند. افراد با بیماریهای زمینهای بیشتر در معرض درگیری با ویروس جهش یافته کرونا قرار دارند و کم خونی یک بیماری زمینهای برای ابتلا به کرونا محسوب میشود. هنگامی که بدن فردی به اندازه کافی از گلبولهای قرمز خون سالم برخوردار نیست، به اصطلاح به بیماری کم خونی (آنمی) دچار شده است. آنمی به این معنی است که خون دچار کمبود هموگلوبین (Hgb) است، مادهای حیاتی که بخشی از سلولهای قرمز خون (RBC) را تشکیل میدهد و وظیفه انتقال اکسیژن را به تمام سلولها بدن برعهده دارد.
ضربان قلب سریع، نفس تنگی، مشکل تنفس هنگام راه رفتن، بالا رفتن از پلهها یا حتی صحبت کردن، سرگیجه، درد قفسه سینه، تورم دست یا پا، رنگ پریدگی پوست، ناخن، دهان و لثه و همچنین خستگی شدید از جمله شایعترین علائم کم خونی محسوب میشوند. شناسایی کم خونی افراد نیازمند انجام برخی آزمایشات پزشکی است که شمارش کامل خون (CBC) یک آزمایش خون است که سطح هموگلوبین و دیگر ویژگیهای گلبولهای قرمز را اندازه گیری میکند؛ این آزمایش نه تنها کم خونی را نشان میدهد، بلکه میتواند به پزشک در پیدا کردن دلیل کم خونی کمک کند. کم خونی به خصوص در بانوان و کودکان از جمله بیماریهای شایع در کشورمان محسوب میشود و این دسته از بیماران نیز در معرض ابتلا به بیماری کرونا قرار دارند.
ضعف سیستم ایمنی در کم خونی
بیماری کم خونی به هر دلیلی که باشد به خصوص در زمینه فقر آهن، باید برای اصلاح تحت درمان و مراقبت قرار گیرد، در واقع این بیماری باعث ضعف سیستم ایمنی بدن میشود و خطر ابتلا به کرونا را در افراد افزایش میدهد. کم خونی دارای چندین شکل است:
نخست کم خونی خفیف که سطح هموگلوبین خون حدود ۱۰ است، دوم کم خونی متوسط که سطح هموگلوبین ۸ تا ۱۰ گرم در دسی لیتر، سوم کم خونی شدید که سطح هموگلوبین ۵/۵ تا ۸ گرم در دسی لیتر و البته چهارمین دسته کم خونی با هموگلوبین کمتر از ۵/۶ است که برای سلامتی فرد بسیار خطرناک محسوب میشود.
افراد کم خون چه بخورند؟
در صورتی که فردی دچار بیماری کم خونی باشد، از او خواسته میشود از غذاهای سرشار از آهن تغذیه کند. علاوه بر استفاده و تجویز ویتامین B ۱۲ و مکمل اسیدفولیک که در کم خونی میتواند کمک کننده باشد، مواد غذایی همچون سبز تیره، سبزیجات برگی، سیب زمینی شیرین، آلو و کشمش، زردآلو و هلو خشک، لوبیا، گوشت و ماهی، نان، غلات و ماکارونی غنی شده سرشار از آهن هستند. کم خونی به هر علتی که باشد خصوصا در زمینه فقر آهن، باید در این دوران بحران کرونا اصلاح شود؛ چرا که باعث ضعف سیستم ایمنی خواهد شد و امکان ریسک ابتلا بیشتر میشود.
احتمال بروز پیک ششم کرونا در آبانماه، والدین بهتر است به کودکان خود واکسن بزنند
در حالیکه واکسیناسیون جمعیت بزرگسالِ اغلب کشورها در مقابل کووید ۱۹ در حال انجام است و در برخی از کشورها جمعیت قابل قبولی تاکنون واکسینه شدهاند، در آستانه بازگشایی مدارس و واکسیناسیون دانشآموزان نیز در برخی کشورها آغاز شده و البته این در حالی است که هنوز بسیاری از مناطق جهان دسترسی به واکسن کووید ندارند و این سوال که آیا به راستی واکسینه کردن کودکان یک امتیاز در مقابله با این بیماری همهگیر خواهد بود یا نه مطرح میشود.
برخی اعتقاد کمتری به بستری در بیمارستان دارند و در خانه درمانهایی انجام میدهند که شاید چندان موثر نیست و با بیماری شدیدتری به بیمارستان میآیند و اینها سبب پیچیده شدن درمان و افزایش میزان مرگ و میر میشود. واکسیناسیون دانش آموزان عارضه جدی نداشته است و تنها در تعداد محدودی بروز تب و لرز یا بدن درد خفیف داشتیم؛ انجام واکسیناسیون کمک میکند چرخه پاندمی کرونا در کشور شکسته شود و بچهها به مدارس بازگردند.
رکورد واکسیناسیون در ایران
واکسیناسیون به میزان زیادی در سطح کشور در حال انجام است و تقریبا تا امروز نزدیک به ۵۰ درصد کل جمعیت واکسن زدند و این یک رکورد در این مدت کوتاه است. از طرفی انتظار میرود با گسترش بیشتر انجام واکسیناسیون بزرگسالان و کودکان و رعایت نکات بهداشتی، دیگر شاهد پیکی مشابه با پیک پنجم کرونا با میزان بالای ابتلا و مرگ و میر نباشیم.
گمانهزنیها از پیک ششم کرونا در آبان ماه
در دنیا و در مجامع علمی عنوان میشود که با شروع فصل پاییز و بازگشایی مدارس و… ممکن است در اواخر مهر یا اوایل آبان ماه پیک دیگری از کرونا رخ دهد. با توجه به واکسیناسیونی که انجام شد و آغاز واکسیناسیون کودکان و تعیین شرط بازگشایی مدارس با تزریق دو دوز واکسن، انتظار داریم اگر پیکی هم رخ میدهد مانند پیک پنجم چندان شدید نباشد. هنوز گزارشی از جهشهای جدید کرونا نداریم و سند اثبات شده و سکانس ژنی ویروس کرونا هنوز در کشور گزارش نشده است. از طرفی در کشورهایی هم که جهشهای لامبدا و مو شناسایی شدند نیز با انجام واکسیناسیون بالا فعلا مانند جهش دلتا، گسترش آنها را شاهد نیستیم.
در پاسخ به این سوال که چرا علیرغم عبور از قله پیک پنجم کرونا، کاهش مرگ و میرها چندان محسوس نیست باید بگوییم که علتهای متفاوتی در میان است اما در نوع دلتا بیماری شدیدتری را شاهد بودیم و برخی نیز اعتقاد کمتری به بستری در بیمارستان دارند و در خانه درمانهایی انجام میدهند که شاید چندان موثر نیست و با بیماری شدیدتری به بیمارستان میآیند و اینها سبب پیچیده شدن درمان و افزایش میزان مرگ و میر میشود.
تب و لرز و بدن درد خفیف، تنها عارضه واکسن در دانش آموزان
دبیر کمیته علمی کشوری کرونا درباره تزریق واکسن کرونا به افراد زیر ۱۸ سال نیز تاکید کرد: از والدین کودکان ۱۲ تا ۱۸ سال میخواهیم نترسند و واکسیناسیون فرزندانشان را انجام دهند. واکسن عارضه جدی نداشته است و تنها در تعداد محدودی بروز تب و لرز یا بدن درد خفیف را داشتیم. انجام واکسیناسیون کمک میکند چرخه پاندمی کرونا در کشور شکسته شود و بچهها پس از واکسیناسیون کامل میتوانند به مدارس بازگردند تا عوارض ناشی از تحصیل مجازی جبران شود.
تصمیم گیری درباره واکسن سنین زیر ۱۲ سال؛ در آینده
دبیر کمیته علمی کشوری کرونا واکسن کرونای افراد زیر ۱۲ سال نیز تفاوتی با واکسن افراد ۱۲ تا ۱۸ سال ندارد تنها ممکن است میزان دوز دریافتی متفاوت باشد و در آینده در این خصوص هم تصمیم گیری میشود. جماعتی ادامه داد: هر واکسنی که تاییدیه وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو را برای تزریق به کودکان اخذ کند، میتواند کاندید تزریق به این گروه سنی شود. ممکن است واکسنهای دیگری هم در این زمینه برای کودکان تایید شوند.
دلیل واکسیناسیون دانشآموزان با سینوفارم
اما سوال اصلی اینجاست؛ کدام واکسنها برای دانشآموزان مناسب است؟ پرسشی که وزیر بهداشت در پاسخ به آن تاکید میکند که «براساس مطالعاتی که انجام شده واکسن سینوفارم برای این گروه سنی تزریق خواهد شد و این واکسن در اختیار همه مراکز نیز قرار داده شده است.» پیش از این نیز دکتر محمدرضا شانهساز رئیس سازمان غذا و دارو از صدور مجوز تزریق واکسنهای پاستوکووک و سینوفارم برای سنین کمتر از ۱۸ سال خبر داده بود. به اذعان او مطالعات بالینی بر این واکسنها نشان داده است که این واکسنها میتوانند در سنین نوجوانی استفاده شوند که البته در سبد واکسیناسیون ما هم وجود دارد.
البته علیرغم وجود واکسن سینوفارم در کشور و سهم بالای تزریق آن، اما هنوز واکسن پاستوکووک به شکل جدی در شبکه واکسیناسیون کشور توزیع نشده است، اما شانه ساز در این زمینه نیز تاکید کرده است:« ما در مهر ماه امیدواریم که حداقل ۶ میلیون دز واکسن پاستور را داشته باشیم و واکسن پاستور در مهر ماه به صورت جدی وارد بازار میشود.» بر این اساس طبق اظهارات رییس سازمان غذا و دارو، فعلا دو واکسن اصلی کاندید برای تزریق به نوجوانان و دانشآموزان کشور سینوفارم و پاستوکووک است.
قطار واکسیناسیون کرونا در ایستگاه دانشآموزان
در هر حال اکنون قطار واکسیناسیون کرونا به ایستگاه دانشآموزان رسیده است تا با گسترش واکسیناسیون آنان سرانجام بتوان پس از قریب به یک سال و نیم به بازگشایی حضوری مدارس امیدوار شد. روند واکسیناسیون معلمان نیز با سرعت خوبی انجام شده و بنابر اعلام محمدمحسن بیگی _ مدیرکل دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش خوشبختانه تاکنون بیش از ۹۰ درصد معلمان، دوز اول واکسن خود را دریافت کردهاند و تزریق دوز دوم نیز از روزها قبل آغاز شده است.
بهترین راه آزمایش و نمونه گیری برای شما عزیزان در شرایط قرنطینه آزمایش در منزل و تست کرونا در منزل می باشد برای این کار کافیست فقط به سایت آزمایشگاهی آنی آزما مراجعه کنید.