سرطان یکی از مهمترین و البته غافلگیرانه‌ترین بیماری‌هایی است که متأسفانه در چند سال اخیر در بین مردم کشورمان شایع شده است. رشد سرطان در سایه کرونا یکی از موضوعاتی است که متخصصان نسبت به آن تحقیقات زیادی انجام داده‌اند. متأسفانه ابتلا به کرونا باعث شده است که مردمی که قبلاً مشکوک به سرطان بوده و یا در بین اعضای خانواده خود شخص مبتلا به سرطان داشته‌اند نسبت به این موضوع بی تفاوت شده و تنها به کرونا توجه داشته باشند. اما متأسفانه برخی از سرطان‌ها کشنده هستند. بنابراین در صورتی که در درمان درنگ کنیدف این مسأله به قیمت جان شما تمام خواهد شد. در نتیجه در این مقاله در مورد مسأله گسترش بیماری سرطان در ایام کرونا صحبت خواهیم کرد.
مختل شدن برنامه غربالگری بیماریها با شیوع کرونا
از ابتدای شیوع کرونا، برنامه غربالگری بیماریها مختل شده و به گفته مسئولان وزارت بهداشت در ماه‌های ابتدایی شیوع کرونا، غربالگری برخی سرطان‌ها تا ۷۰ درصد کاهش داشته است. کرونا بار بیماریها را افزایش داده و اعلام می‌شود در آینده میزان ابتلا به سرطان در کشور بالا می‌رود. به دنبال کم‌تحرکی و پرخوری در دوران خانه‌نشینی و دورکاری، چاقی افزایش پیدا کرده که این اتفاق نه‌تنها خودش یک بیماری است بلکه می‌تواند افراد را مستعد ابتلا به بیماری‌های خطرناک مانند بیماری‌های قلبی – عروقی کند. بار بیماریها افزایش پیدا کرده است؛ در ۲۱ ماه گذشته که کرونا شایع شد، در کنار بیماران مبتلا به کرونا، خیلی‌های دیگر روانه بیمارستان شدند.
شیوع بیماری‌های غیرواگیر پیش از پاندمی کرونا هم دردسر ساز بود و علت ۸۲ درصد از مرگ‌های کشور به شمار می‌رفت. با شیوع کووید-۱۹ در کشور، سهم بیماری‌های قلبی – عروقی، سرطان‌ها، بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های مزمن تنفسی، فشار خون، دیابت و بیماری‌های مغز و اعصاب، در مرگ افراد هم بالا رفت؛ تا جایی که به گفته افشین استوار، مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، ۴۰ درصد فوتی‌های کرونا به بیماری‌های غیرواگیر مبتلا بودند؛ یعنی به ترتیب بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های مزمن تنفسی، دیابت، فشار خون بالا، در مرگ‌ها تاثیر گذاشته است. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد مرگ و میرها به علت کووید-۱۹ در افرادی اتفاق افتاده که حداقل یک بیماری غیرواگیر داشته یا بیش از ۶۰ سال سن دارند.
کرونا، میزان مراجعه به مراکز درمانی را کم کرد
کرونا، میزان مراجعه به مراکز درمانی را کم کرد و برنامه‌های غربالگری که برای پیشگیری به ابتلا به بیماری‌های مختلف را بررسی می‌کند را مختل کرد؛ غربالگری‌هایی که از ابتلا به انواع سرطان‌ها و دیابت و فشار خون و … جلوگیری می‌کنند یا منجر به تشخیص زودهنگام می‌شوند. تأثیر پاندمی کرونا منحصر به خود این بیماری نیست و چه بسا پیامدهای بیشتری روی شیوع بیماری‌های غیرواگیر داشته است. یکی از عوامل خطرزای کرونا، ماجرای کم‌تحرکی است که در ایجاد و شدت بیماری‌های غیرواگیر، تأثیر قابل توجهی داشته است.
در دوران شیوع کرونا، فعالیت‌های فیزیکی مردم به‌شدت کاهش داشته است؛ به طوری که به دنبال کم‌تحرکی و پرخوری در دوران خانه‌نشینی و دورکاری، چاقی افزایش پیدا کرده که این اتفاق نه‌تنها خودش یک بیماری است بلکه می‌تواند افراد را مستعد ابتلا به بیماری‌های خطرناک مانند بیماری‌های قلبی – عروقی کند. خانه‌نشینی طولانی مدت افراد، ناهنجاری‌های رفتاری و عادت‌های آسیب‌زایی مانند مصرف دخانیات را همراه داشته است.
معطل ماندن بیماران برای گرفتن خدمات درمانی
در ماه‌های ابتدایی شیوع کرونا، با اختصاص بسیاری از مراکز درمانی به بیماران مبتلا به کرونا و تبدیل بخش‌های غیر مرتبط به کرونا، به آی‌سی‌یوی کرونا، بیماران زیادی برای گرفتن خدمات درمانی‌شان معطل ماندند. از سوی دیگر، خیلی‌ها در سایه هراس از ابتلا به بیماری، به مراکز درمانی و حتی مطب‌ها مراجعه نمی‌کردند؛ اتفاقی که منجر به عقب‌افتادن بسیاری از معاینه‌ها و حتی تشدید بیماری‌های قبلی افراد شد. این موضوع را مدیر کل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت هم تأیید می‌کند.
او یکی از دلایل را کمبود تجهیزات فردی و حتی بیمارستانی برای مردم و کادر درمان، در اوایل شیوع بیماری می‌داند که منجر شد تا مراجعه مردم به مراکز درمانی مختل شود. استوار، موضوع غربالگری را بسیار مهم و جدی می‌داند و می‌گوید: مطالعات و بررسی‌هایی که در این زمینه انجام شده نشان می‌دهد، اجرای برنامه غربالگری برخی از انواع سرطان‌ها مانند سرطان پستان، روده‌بزرگ و دهانه رحم بیش از ۷۰درصد کاهش پیدا کرده است.
افزایش ابتلا به سرطان‌ها در آینده
کرونا با تأخیر در شروع درمان بیماری‌های مهم دیگر، آسیب زیادی بر نظام سلامت وارد کرده است، برای مثال تنها ۴ هفته تأخیر در تشخیص سرطانی مانند پستان، به‌شدت بر عواقب درمان آن تأثیر می‌گذارد، بنابراین منطقی است که تا۷۰درصد شاهد تأخیر در درمان به‌موقع انواع سرطان باشیم. از سوی دیگر، عوامل خطر دیگر بر افزایش شیوع سرطان در جامعه تاثیر دارد؛ مثل کم‌تحرکی، چاقی، تغذیه نامناسب و… که از عوامل بروز ابتلا به سرطان هستند و در دوران شیوع کرونا، افزایش داشته‌اند. به همین دلیل احتمال زیادی وجود دارد که در آینده میزان ابتلا به سرطان در کشور افزایش پیدا کند.
کرونا در آینده، بار بیماریها را افزایش می‌دهد. به گفته او، به استناد مطالعات انجام‌شده، بی‌توجهی نسبت به بیماری‌هایی غیر از کرونا، اوایل پاندمی، به ۷۰ تا ۸۰ درصد رسیده بود؛ به‌گونه‌ای که خدمات مرتبط با چاقی تا ۸۵ درصد کاهش داشت. با این همه اما با افزایش آگاهی مردم و اطلاع‌رسانی، وضعیت بهتر شده است. در ۲۱ماه گذشته نظام سلامت به‌طور کامل درگیر خدمات مرتبط به کرونا بوده است؛ یعنی کارکنانی که قبلا در حوزه بیماری‌های غیرواگیر فعالیت داشتند، در این مدت، به‌صورت نیمه‌وقت یا تمام‌وقت به بخش‌های مرتبط با درمان کووید-۱۹ منتقل شده‌اند، در بسیاری از بیمارستان‌ها بخش‌های غیرکرونا تعطیل یا تعدادی از تخت‌ها، به بخش‌های درمان کرونا منتقل شد.
اختلالات جدی در کنترل بیماریها
در این مدت، اجرای برنامه‌های کنترل فشارخون و دیابت هم با اختلالات جدی مواجه شد. این موضوع هم تنها محدود به ایران نمی‌شود، گفته می‌شود، در اوایل شیوع، خدمات مرتبط با اورژانس بیماری‌های قلبی در تمام دنیا مختل شد؛ به طوری که بررسی‌های انجام‌شده در هند نشان می‌دهد، در اوایل شیوع کرونا، خدمات اورژانس سکته قلبی ۳۰ درصد کاهش داشته است. در دوران کرونا ۵ مرحله بسیج مقابله با کرونا در قالب طرح شهید سلیمانی اجرا شده است.
فاز اول آن به غربالگری کووید-۱۹ اختصاص داشت اما در فاز دوم، مراقبت از بیماری‌های غیرواگیر هم در غربالگری‌ها سهمی پیدا کرد؛ یعنی از طریق تماس‌های تلفنی از افراد در مورد سابقه ابتلایشان به بیماری دیابت، فشار خون و… سؤال پرسیده می‌شد. بر این اساس با تکیه بر شبکه بهداشت و درمان و بسیج مردمی، تا حدودی اختلالات ناشی از کرونا، جبران شد. او استفاده از خدمات غیرحضوری را یکی از دلایل جبران‌شدن وضعیت قبلی می‌داند: «در دوران کرونا بسیاری از پزشکان خدمات خود را به‌طور غیرحضوری به بیماران ارائه می‌دادند و افراد زیادی از این طریق ویزیت می‌شدند.»
چگونه خیز ششم کرونا را کنترل کنیم؟
گذر پنج پیک کرونا از کشور و کسب تجربه‌های فراوان از آنها، بهترین درس برای پیشگیری از تکرار مشکلات در مواجهه با پیک‌های بعدی آن و غافلگیر نشدن است؛ درسی که باید آموخت و به کار برد تا کمتر شاهد نشستن داغی بر دلها بودهمه کسانی که تریبون در اختیار دارند به ویژه رسانه ملی باید وضع موجود کشور را به ویژه در مقایسه با کشورهای دیگر تشریح و عملکردها و کیفیت مقابله با این بیماری را تبیین کنند.
هشدار آمدن پیک ششم کرونا از شهریور ماه و هنگامی که هنوز به قله پیک پنجم نرسیده بودیم شروع شد؛ هشدارهایی مبنی بر اینکه در صورت سهل انگاری و عادی انگاری اتفاق های ناگوارتری رخ خواهد داد و آمار بستری و فوت در اثر ابتلا به کرونا دوچندان خواهد شد. این هشدارها در کنار امتناع برخی افراد از تزریق واکسن، واکنش رییس جمهوری را هم برانگیخت و اول آبان ماه در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا، با تاکید بر اینکه نباید غافلگیری در موج پنجم کرونا تکرار شود متذکر شد: در مسیر مقابله با کرونا، مساله اقناع افکار عمومی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.
پیک های قبلی کرونا را چگونه بدرقه کردیم؟
در مورد پیک های کرونا همین بس که هر یک با شدت و حدت خودنمایی کردند اما مواردی همچون واکسیناسیون، تعطیلی سراسری و رعایت پروتکل های بهداشتی از جمله موانعی بودند که در پایان این پیک ها را بدرقه کردند. ویروسی که در پیک اول که از اسفند ۹۸ تا اردیبهشت ۹۹ شروع و خاتمه یافت در مقابل استفاده خوب مردم از ماسک و رعایت شیوه های بهداشتی شکست خورد و اندکی عقب نشینی کرد.
اما همین امر سبب شد تا به گمان از بین رفتن کرونا، فضاهای عمومی باز و قرنطینه پایان یابد و زندگی به روال عادی بازگردد که به ناگهان پیک دوم در خردادماه ۹۹ مردم را محاصره کرد و دوباره موارد ابتلا و بستری دوچندان شد اما همچنان میزان فوتی ها دو رقمی بود که زنگ هشدار مسوولان به صدا درآمد که اگر مراقب نباشیم با ورود به فصل سرما پیک سوم خطرناک تر بروز و ظهور می کند.
با تمام هشدارها، پیک سوم در آبان ۹۹ همزمان با تغییر رنگ برگ ها با سرعت سرایت بالا بازگشت و آمار فوتی ها را سه رقمی کرد؛ پیکی که باعث شدت گرفتن رعایت شیوه نامه بهداشتی و تعطیلی دوهفته ای شهرها و اماکن عمومی شد و اندک اندک در حال عبور از آن بودیم که پیک چهارم با ویروس انگلیسی از فروردین ماه وارد کشور شد.
ویروسی با قدرت سرایت و انتشار بالا
ویروسی با قدرت سرایت و انتشار به مراتب بسیار بالاتر از پیک های قبلی بار دیگر آمار فوتی ها را سه رقمی و مبتلایان بخصوص در میان اعضای خانواده را دو چندان کرد و رنگ شهرها را به قرمزی کشاند. دست و پنجه نرم کردن در مقابل ویروس انگلیسی طولی نیانجامید که نوع دلتای کرونا با پیک پنجم از ابتدای تیرماه ۱۴۰۰ از جنوب آغاز و در کشور شیوع پیدا کرد و شاهد افزایش آمار بستری ها و فوتی ها بودیم تا آنجا که این پیک را رکورددار بیشترین آمار ابتلا و فوتی های روزانه بر اثر کرونا عنوان می کنند. چنانچه بر اساس آمار ستاد مقابله با کرونا، تلفات کرونا در کشور ۲۸ مرداد ماه از مرز یکصد هزار نفر عبور کرد و سه شنبه دوم شهریور ماه با ۷۰۹ مورد مرگ، رکورد تلفات روزانه طی ۱۹ ماه گذشته شکست.
موضوعی که سبب شد واکسیناسیون علیه کرونا شدت بگیرد و با عملکرد شبانه روزی وزارت بهداشت در واکسیناسیون، تا کنون ۵۱ میلیون و ۴۵۵ هزار و ۲۹۱ نفر دُز اول، ۳۰ میلیون و ۹۵۰ هزار و ۴۸۰ نفر دُز دوم و ۶۷ هزار و ۵۰۰ نفر، دُز سوم واکسن کرونا را تزریق کرده اند و مجموع واکسن های تزریق شده در کشور به ۸۲ میلیون و ۴۷۳ هزار و ۲۷۱ دُز رسید و تغییر رنگ شهرها از قرمز به آبی و زرد و کاهش آمار بستری و فوتی بر اثر ابتلا به کرونا از به قله پیک پنجم رسیدن حکایت دارد.
چه کنیم تا پیک ششم ما را غافلگیر نکند؟
این پرسش که چه کنیم تا پیک ششم ما را غافلگیر نکند؟ موضوعی است که دکتر حسین قناعتی سرپرست دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت و گو با رسانه ها، درباره آن اظهار داشت: طرح‌های مقابله با کرونا با بهره‌گیری از تجربیات حدود دو سال گذشته در حال اجراست که واکسیناسیون از پایه‌های کار در کنار رعایت شیوه نامه‌ها است. سرپرست دانشگاه علوم پزشکی تهران با هشدار در خصوص آغاز پیک ششم کرونا گفت: شدت پیک جدید به رعایت شیوه نامه‌ها از سوی مردم بستگی دارد.
قناعتی تاکید کرد: مردم باید توجه کنند که طبق تجاربی که در پیک‌های قبلی داشتیم، ابتدا آمار ابتلا افزایش می‌یابد، سپس تعداد بستری‌ها و در نهایت مرگ و میر اوج می‌گیرد و برای مقابله با آن همگی باید کمک کنند. وی ابراز امیدواری کرد که با واکسیناسیون علیه کرونا، آمار مرگ و میر در پیک ششم در مقایسه با سایر پیک‌های قبلی کاهش یابد.
لازم است تست آنتی بادی واکسن را انجام دهیم؟
آزمایش آنتی بادی واکسن یک آزمایش خون ساده است، بنابراین انجام آن هم نسبتاً سریع و آسان است ، اما اطلاعات بسیار ویژه ای را ارائه می دهد که می تواند به تعیین پروتکل های ایمنی آینده کمک کند و در مورد مراحل بعدی برای ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی و افراد واکسینه شده شفافیت ایجاد کند. با توانایی اندازه گیری منظم تیتر آنتی بادی نوترولایز در افراد واکسینه شده، می توان درک کرد که چگونه سطح ریسک با گذشت زمان تغییر می کند. به عنوان مثال، یک تیتر 500 (جایی که حتی در صورت رقیق شدن خون 500 برابر آنتی بادی هنوز قابل تشخیص است) از محافظت از آنتی بادی کافی برخوردار است، اما اگر قصد دارید سوار هواپیما شوید، یک تیتر 100 نمی تواند محافظت کافی برای شما ایجاد کند.
آزمایش آنتی بادی کرونا و آزمایش آنتی بادی واکسن کرونا برای بررسی میزان ایمنی که پس از تزریق واکسن کرونا ایجاد می شود، و همچنین برای بررسی اثربخشی تزریق واکسن کرونا استفاده می شود. هرکسی که واکسن کرونا را دریافت کرده باشد ممکن است از خود بپرسد که چقدر این واکسن در برابر ویروس کرونا از او محافظت می‌کند.
چه مدت پس از دریافت واکسن کرونا آنتی‌بادی تولید می‌شود؟
یکی از سوالات پرتکرار که در مورد تست آنتی بادی واکسن انجام می شود در مورد این است که چه مدت پس از دریافت واکسن کرونا آنتی‌بادی تولید می‌شود؟ بیشتر واکسن‌های کرونای تولید شده باید در دو دوز تزریق شوند تا بدن در برابر ویروس مورد نظر ایمن شود. این دو دوز با فاصله زمانی مشخصی تزریق می‌شود تا بدن فرد حداکثر ایمنی لازم را به دست آورد. با وجود این که دو دوز واکسن کرونا باعث تولید آنتی‌بادی در بدن می‌شود، بدن افراد ۱۴ روز پس از دریافت دوز دوم واکسن کرونا کاملاً ایمن می‌شود. در صورتی که قبل از این دوره زمانی میزان آنتی‌بادی تولید شده در بدن افراد افزایش یابد، به این معنا است که فرد تا حدودی در برابر بیماری ایمن شده است.
آیا با نمونه گیری در منزل می توان تست آنتی بادی واکسن را انجام داد؟
اگر قصد انجام تست آنتی بادی واکسن را دارید ولی نگران ابتلا به کووید ۱۹ در مراکز درمانی هستید ، می توانید آزمایش خود را با نمونه گیری در منزل انجام دهید. آنی آزما برای انجام این آزمایش مانند تست کرونا الایزا، آزمایش کرونا پی سی آر و غیره به صورت اختصاصی عمل می کند و جواب شما را به صورت آنلاین در سریع ترین زمان ممکن انجام می دهد.
سخن پایانی
یکی از بزرگترین معضلات در دوران کرونا موضوع کاهش سرعت درمان بیماران سرطانی است. تقریباً تمامی بیمارستان‌ها با کرونا درگیر شده و افراد سرطانی نباید به محیط‌های آلوده وارد شوند. این دسته از افراد بسیار مستعد ابتلا به کرونا هستند. از سوی دیگر ابتلا به این ویروس نیز بدن انسان را ضعیف کرده و آسیب جدی به سلامت بدن وارد می‌کند. در صورتی که درمان کرونا در بیماران زمینه‌ای یا سرطانی به تعویق بیفتد ممکن است سلامت آنها به شدت لطمه دیده و حتی شاید خطر مرگ را برای آنها به همراه داشته باشد. بنابراین افرادی که سرطانی هستند باید بیشتر از دیگران مراقب خود بوده و در صورت رؤیت علائم، تست کرونا در منزل را انجام دهند.